مسلمانان در کشورهای فرانسه زبان

محمدرضا رضوان طلب.

ص :2

ص:4

5 - بنیاد تبلیغ 49

6 - کمیته مسلمانان ترک در فرانسه ( CMTF )50

7 - فدراسیون فرانسوی انجمن های اسلامی آفریقائیان ( Ffaiaca )51

8 - مؤسسه اروپایی علوم انسانی 52

9 - مسجد الدعوه 53

متفکران مسلمان 54

1 - محمد حمیدالله (2002-1908) 55

2 - محمد ارکون (معاصر) 57

3 - طارق رمضان 58

4 - رژه گاررودی 60

مسئله حجاب در فرانسه 62

لائیسیته در فرانسه 80

هراس از اسلام 82

ترجمه فرانسوی قرآن کریم 92

شرق شناسان فرانسوی 98

1 - ژربر دواریاک (1003-938) 98

2 - پی یر وِنِهْ رَبْل (1156-1092) 99

3 - گیوم پُستل (1581-1510) 100

4 - انتوان گلان (1715-1644) 101

5 - انتوان اسحق (1837-1758) 101

6 - اتین کترمر 102

7 - ژوزف توسن رینو (1867-1795) 102

8 - رُنه گِنون (1951-1886) 103

9 - لوئی ماسینیون (1963-1883) 104

10 - هانری کربن (1978-1093) 105

11 - رژی بلاشر (1973-1900) 107

ص:6

12 - ژاک برک (1995-1910) 107

13 - یان ریشارد (معاصر) 108

14 - الیویه روا (معاصر) 109

15 - ژیل کپل (معاصر) 111

16 - برنارد اورکاد 111

17 - کریستف بالائی 112

مراکز شرق شناسی در فرانسه 113

1 - کالج دوفرانس ( C. D. F ) 113

2 - مدرسه عالی زبان های شرقی (اینالکو INALCA )114

3 - مرکز مطالعات جهان عرب ( IMA )114

4 - مؤسسه فرانسوی مطالعات ایرانی (ایفری) 115

5 - دانشکده مارک بلوک 116

ادیان دیگر در فرانسه 116

مسیحیت کاتولیک 117

پروتستانها 118

ارتدکس 119

یهودیت 120

پیروان آئین بودا 122

مکتب ژاپنی ذن 124

مکتب تبت 124

بلژیک 126

موقعیت جغرافیائی 126

جمعیت 127

پیشینه تاریخی 128

ساختار سیاسی 131

احزاب سیاسی 132

ص:7

احزاب اصلی 132

احزاب فرعی 134

ساختار حکومت 135

قوه مجریه 136

قوه مقننه 137

قوه قضائیه 137

اوضاع اقتصادی 137

درآمد و بودجه 139

مراکز آموزشی 139

دانشگاه ها 139

ادیان و مذاهب 140

نفوذ ادیان در اوضاع سیاسی و فرهنگی جامعه 140

مسلمانان در بلژیک 141

مراکز اسلامی در بلژیک 145

1 - بنیاد «تبلیغ» در بلژیک 146

2 - مراکز اسلامی و فرهنگی بلژیک ( ICCB )146

3 - اتحادیه مساجد و انجمن های فرهنگی اسلامی در بلژیک 147

حجاب در بلژیک 148

سوئیس 151

موقعیت جغرافیائی و اجتماعی 151

شهرهای مهم 152

اقوام، نژادها و روابط آنها 154

زبان و خط 154

حکومت 155

قوه مجریه 156

ص:8

ارتش و بسیج نظامی 159

قانون اساسی 160

اوضاع اقتصادی 160

تولید ناخالص داخلی 161

مهمترین مسائل و معضلات فرهنگی و اجتماعی 161

وضعیت زنان در جامعه 163

مطبوعات 164

رادیو و تلویزیون 166

میزان کنترل دولت بر رسانه های گروهی 166

دانشگاه ها 167

ادیان و مذاهب 168

اسلام در سوئیس 170

نهادهای مسلمان در سوئیس 173

فعالیت های اصلی این نهاد 173

لوکزامبورک 176

وضعیت سیاسی اجتماعی 176

مسلمانان در لوکزامبورک 178

موناکو 179

رئنیون 180

کانادا 181

وضعیت سیاسی اجتماعی 181

اسلام در کانادا 182

هائیتی 185

مسلمانان در کشورهای فرانسوی حوزه افریقا و آسیا 187

الجزایر 189

ص:9

معرفی سیاسی اجتماعی 189

اسلام در الجرایر 191

آفریقای مرکزی 193

اسلام در آفریقای مرکزی 194

بوروندی 196

بورکینافاسو 198

وضعیت سیاسی اجتماعی 198

مسلمانان در بورکینافاسو 199

بنین 201

وضعیت سیاسی اجتماعی 201

اسلام در بنین 202

توگو 204

وضعیت سیاسی اجتماعی 204

اسلام در توگو 205

تونس 207

اسلام در تونس 209

جیبوتی 211

وضعیت سیاسی اجتماعی 211

اسلامی در جیبوتی 212

چاد 213

وضعیت سیاسی اجتماعی 213

اسلام در چاد 214

روآندا 216

اسلام در روآندا 217

ساحل عاج 219

ص:10

وضعیت سیاسی اجتماعی 219

اسلام در ساحل عاج 220

سنگال 222

وضعیت سیاسی اجتماعی 222

اسلام در سنگال 223

سیشل 225

کامرون 226

وضعیت سیاسی اجتماعی 226

اسلام در کامرون 227

کنگو - برازاویل 228

کنگو 229

وضعیت سیاسی اجتماعی 229

مسلمانان در کنگو 231

کومور 234

گابن 236

گینه 238

لبنان 241

ماداگاسکار 245

وضعیت سیاسی اجتماعی 245

اسلام در ماداگاسکار 246

مالی 248

اسلام در مالی 249

مراکش 251

اسلام در مغرب 253

مصر 255

ص:11

وضعیت سیاسی اجتماعی 255

اسلام در مصر 257

موریتانی 263

اسلام در موریتانی 264

موریس 266

نیجر 268

وضعیت سیاسی اجتماعی 268

اسلام در نیجر 269

وانواتو 272

ویتنام 274

اسلام در ویتنام 275

ص:12

مسیحی که عدد آنها در افریقا به 112 هزار نفر می رسد) واتیکان پیش بینی کرده بود در سال 2000 تمامی افریقا مسیحی می شوند. همچنین در 5 قاره جهان گروهی از کشورها نیز خود را عضو افتخاری سازمان کشورهای فرانکفونی میدانند. رواج این زبان بر خلاف سابقه آن، به دو قرن قبل یعنی بعد از قرن 18 برمی گردد و تا قبل از ان، این زبان بیشتر زبان تخصصی و دیپلماتیک بوده است. در سال 1996 به همت سران کشورهای فرانسوی زبان و به منظور ترویج این زبان، یک انستیتوی دائمی زبان فرانسه تشکیل شد که از جمله اقدامات ان می توان به اعطای مدال به یک نفر از فعالان عرصه فرانکفونی در هر سال اشاره نمود. مدیریت این انستیتو را آقای پطرس غالی(1) دبیر کل سابق سازمان ملل متحد به عهده دارد. تمایل داشتم در این کتاب معرفی کاملی از تمامی این کشورهای فرانکفونی ارائه کنم. اما عوامل محدود کننده گوناگون مرا بر آن داشت که معرفی مبسوط را به سه کشور اصلی فرانسوی زبان در اروپا (فرانسه، بلژیک و سوئیس) محدود نمایم و در مورد سائر اعضای جامعه فرانکفونی به معرفی های آماری و اجمالی بسنده نمایم. یادآوری می کنم که این تحقیق بمناسبت برگزاری" نوزدهمین کنفرانس وحدت اسلامی با عنوان اقلیتهای مسلمان "تهیه می شود.

قبل از این، یکی از پژوهشگران مسلمان در سال 2003 کتابی را با عنوان

ص:14

اقلیتهای مسلمان به زبان انگلیسی تهیه نموده بود که در آن کتاب با هدف منبع شناسی اقلیتهای مسلمان، حدود 5500 منبع را در مورد اقلیتهای مسلمان معرفی کرده بود. اما هیچیک از این کتابها بصورتی تنظیم نشده اند که در یکی از قاره ها یا در تمام نقاط جهان به شرح حال مسلمانان بپردازند، بلکه این منابع برخی خود را به بررسی زبان اقوام محدود می کردند، بعضی شرح حال از قوم یا ملتی را گزارش می کردند و برخی دیگردر زمینه گیتا شناسی یا جامعه شناسی یا توپوگرافی جوامع اسلامی ارائه شده بودند. لذا با توجه به پدید آمدن حوادث و مسائل جدید و تغییر آمارها در هر کشوری، و عدم ارائه تحقیق مستقل در مورد کشورهای فرانسه زبان نیاز به این تحقیق برهانی می گردد. بلکه سزاوار است حداقل هر پنج سال یکبار شناسنامه ای از کشورهای مسلمان ارائه شود. ما در این اثر این شناسنامه را به اختصار در مورد مسلمانان در کشورهای فرانسه زبان ارائه می کنیم. با این امید که این اثر، در تحقیقها و پژوهشهای بعدی تکمیل و نواقص آن برطرف شود.

از آنجا که این پژوهش درسال 1427 ه -. ق (2006)(1) تهیه گردیده است و این سال در جهان اسلام به نام سال اخرین فرستاده الهی" رسول اعظم "اسلام، نامگذاری شده است، لذا آنرا به محضر نورانی حبیب دلهایمان که هر صبح و شام بر رسالت جهانیش شهادت می دهیم هدیه می نمایم و از تمامی کسانی که

ص:15

مرا در این تحقیق یاری داده اند بویژه از دبیرکل محترم مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی حضرت آیه الله تسخیری و معاونین محترم ایشان در بخشهای فرهنگی، اداری و پشتیبانی، دبیر محترم هیئت علمی و کسانیکه در تایپ و دسته بندی مطالب کمک کرده اند، تشکر می نمایم.

دکتر محمدرضا رضوان طلب

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

ص:16

دینداری نامیده می شوند، که درست برخلاف جهت آب شنا می کنند و آنان مخاطب ملائکند و با دلداری فرشتگان در این مسیرِ تنهایی، نیرو و اقتدار می یابند. برای سربلندی و عزت آنان دعا می کنیم.

زندگی و اجتماعی آنان را رهبری کنند و در موارد اختلاف، فصل الخطاب و مورد احترام همه باشند.

3 - انشعابات فراوان در تشکل های ضعیفی که در بلاد غربت به وجود می آید و تفرقه افکنی هایی که دست دشمن در آن مشهود است. اما متأسفانه مسلمانان بدون توجه به توطئه دشمن، صدها و هزاران، بار در این دام قرار می گیرند و چشم بصیرت باز نمی دارند. بدیهی است که نخستین عامل محرومیت اقلیت ها از حقوق اجتماعی عدم وجودتشکل فدراسیونی مرکزی به دلیل اختلافات زیاد در بین آنانست.

4 - رشد خرافات، به جا و به نام سنت ها در بین اقلیت ها به گونه ای که چهره اسلام رادر برابر نامحرمان کریه و غیرمنطقی جلوه می دهد.

5 - عدم آمادگی رهبران مسلمانان برای پاسخ گویی به شبهات القائی در بلاد غیراسلامی مستند بر استدلال منطقی و مجادله احسن.

6 - انحصارگرایی و خودرائی، در مدیریت مراکز اسلامی در بلاد غیرمسلمان، توسط مسئولین مراکز و مساجد و بی توجهی به اصل مشاوره و اراء عمومی.

7 - راه یافتنِ مسائل مالی و سودجویی ها و منافع شخصی در تشکل های مذهبی در بلاد اسلامی به گونه ای که حسن ظن را از عامه، نسبت به مجریان سلب می نماید.

8 - عدم مراوده و نداشتن رابطه هدفمندِ مسلمانان در کشورهای غیراسلامی با غیرمسلمانان به منظور انتقال غیرمستقیم و نامحسوس پیام های اخلاقی و تربیتی اسلام.

ص:19

9 - عدم پشتیبانی واقعی و جدی رهبران کشورهای اسلامی از مهاجرین مسلمانِ کشورهای خود و تمایل آنان به حفظ منافع سردمداران اسکتبار جهانی علی رغم تظاهر به استقلال! و وجود وابستگی روشن گروهی از آنان به قدرت های مستبد بین المللی.

10 - گسست فرهنگی بین نسل جدید (تربیت یافتگان محیط غیردینی) و قدیم (متولدین مناطق اسلامی)

11 - عدم پیش بینی امکانات و ابزارها و متدهای جدید و متنوع برای آشنایی نسل جدید با ژرفای تعالیم اسلامی

12 - عدم برخورداری مهاجر مسلمان از حداقل امکانات شهری و معیشتی

13 - وجود موانع جدی در مسیر تأسیس مراکز فرهنگی و اسلامی و عدم تسلط مسئولین این امور به راه کارهای قانونی در کشور مقصد.

14 - فقدان مدارس رسمی از ابتدایی تا دانشگاه برای آموزش فرزندان مسلمان در فضای منطبق با تعالیم اسلامی و با رعایت قواعد آموزشی کشور مقصد.

15 - بی توجهی مسئولین جوامع اسلامی در کشورهای غیرمسلمان به اولویت آموزش و تربیت نسل جدید و انحصار همه اهتمام ها به بنای مساجد.

16 - بی رغبتی جوانانِ مسلمان، به فراگیری علوم و فنون جدید به عنوان زمینه کسب قدرت از طریق صید دستاوردهای جدید علمی و تکنولوژی مدرن.

17 - عدم تعاهد تجار مسلمان و مسئولین بازرگانی کشورهای اسلامی به خودداری از معاملات و معاهدات اقتصادی با غیرمسلمانان، در صورت وجود گزینه ای از خانواده بزرگ اسلامی

18 - بی توجهی رهبران مسلمان به نیازهای نسل جوان، به حامل های فرهنگی از

ص:20

قبیل ورزش، سینما، هنر، تفریح، زیبایی، سرگرمی و ازدواج و فراهم نکردن زمینه های آنها برای جوانان. مثلاً در یک کشور غیراسلامی بیش از هزار مسجد و نمازخانه و مرکز فرهنگی اسلامی یافت می شود، اما یک ورزشگاه، استخر و یا تفریح گاه برای مسمانان پیش نمی شود.

19 - بی توجهی مسئولین مسلمانان در کشورهای غیراسلامی به ضرورت فعالیت های آکادمیک، علمی و پژوهشی به عنوان پشتوانه و منبع ذخیره تمامی فعالیت های اعتقادی، اجتماعی و سیاسی.

20 - عدم وجود بانک اطلاعاتی شناسایی مسلمانان به منظور رشد و هدایت استعدادهای درخشان در بین آنان همچنین عدم شناسائی کسانی که از فارغ التحصیلان و متخصصین مسلمان در مراکز حساس در کشورهای مقصد مشغول به کار هستند برای بهره گیری از امکانات و توانمندی های مادی و معنوی آنان در جهت بهبود وضع مسلمانان کشور محل اقامت.

امید که با همفکری و هم اندیشی متفکرین اسلامی و مسئولین اقلیتها راهکارهای مناسبی برای مبارزه با این مشکلات اندیشه شود، به بررسی وضعیت مسلمانان در کشورهای فرانکفونی می پردازیم.

ص:21

ص:22

ص:23

ص:24

ص:25

ص:26

ص:27

ص:28

ص:30

کمتر از 30 سال دارند. پایتخت این کشور شهر پاریس و شهرهای لیون، مارسی، استراسبورک، نیس، نانت، مون پولیه، بوردو و تولوز از مهمترین شهرهای این کشور هستند.

از معدود کشورهایی است که توانسته است سرانه تولید ناخالص ملی خود را از مرز 30 هزار دلار بگذراند (سال 2006) نرخ تورم در این کشور (در سال 2000) سه دهم درصد (یعنی نزدیک صفر) بوده است. انواع محصولات کشاورزی و دامی، صنایع معدنی لاستیک، خودرو و کائوچو از فرآورده های مهم این کشور هستند که بیش از 230 میلیون دلار از این نوع کالاها در سال صادر می شود. فرانسه بعد از آمریکا بزرگترین تولیدکننده انرژی هسته ای است که سه چهارمِ نیازِ الکتریسته خود را از نیروگاه های اتمی تأمین می کند.

نخستین نشانه ها رادر تاریخ، از تمدن فرانسه می توان در سال 125 قبل از میلاد نشانه گرفت که رومیان در آن هنگام به سرزمین "گل ها" که شامل فرانسه، بلژیک و سوئیس امروز بود، وارد شدند و آن نواحی را تصرف کردند. از آن زمان به بعد تا سال 486 بعد از میلاد، همواره نبرد بین رومی ها و فرانک ها ادامه داشت. در این سال رهبر فرانک ها "کلوویس" فرماندار رومی گل را شکست داد و فرمانروایی آن را خود به دست گرفت. بین سده پنجم تا سده نهم، حکومت در فرانسه، بیشتر ملوک الطوائفی بوده و بهمین دلیل در مقطعی، فرانسه به 300 کشور کوچک تقسیم گردید.

از ابتدای قرن دهم میلادی زمینه های استقلال و عظمت فرانسه فراهم گردید و در قرن سیزدهم، اقتصاد آن رونق گرفت و پهناوری و جمعیت شهرهای آن فزونی یافت و به مرور زمان فرانسه به طلایه دار فرهنگ و تمدن

ص:32

در اروپای غربی مبدل گردید. اما حکومت، همچنان به صورت سلطنت اداره می شد و هر یک از شاهزادگان آن را به سلیقه و سائقه های درونی خود مدیریت می کردند.

بین قرن سیزدهم تا هجدهم، فرانسه، یکصد سال جنگ با انگلستان، سی سال درگیری با اسپانیا و چندین نبرد با ایتالیا و درگیری داخلی و مذهبی بین کاتولیک ها و پروتستان ها را تحمّل کرد، که عامل عمده آن، ناتوانی حاکمان و خودکامگی آنان بود. مردم فرانسه در سال 1793 با تسخیر زندان باستیل و اعدام لوئی شانزدهم مهمترین مقطع تاریخی این کشور "انقلاب کبیر فرانسه" را رقم زدند و بهمین مناسبت 14 ژوئیه، روز فتح باستیل و روز ملی فرانسه شد و به رژیم سلطنتی در این کشور خاتمه دادند و در 27 اوت همین سال (1793) حکومت "جمهوری اول" برپا گردید. اما عمر این جمهوری، بسیار کوتاه بود و در سال 1799 با کودتای ناپلئون، دوباره حکومت، به سلطنت، تبدیل شد. ولی همچنان جنگ ادامه داشت تا آن که در سال 1848 با انتخابات عمومی "جمهوری دوم" در فرانسه با ریاست لوئی ناپلئون، برادرزاده ناپلئون بزرگ تشکیل گردید. وی در سال 1852 حکومت را به سلطنت تبدیل کرد. وی در جنگ با پروس (آلمان) شکست خورد و در سال 1871 با همکاری آلمان ها "جمهوری سوم" در فرانسه با ریاست "آدولف تیر" از رهبران ملی گراها در فرانسه بود، تشکیل گردید. جمهوری سوم با جنگ جهانی اول در سال 1914 تا 1918 مواجه شد و علی رغم لطمات شدید اقتصادی و انسانی، دولت جمهوری در آن پایدار ماند. تا آن که جنگ جهانی دوم در سال 1939 شروع گردید و آلمان ها یک سوم از خاک این کشور را اشغال کردند و فرانسه را به یکی از

ص:33

اقمار آلمان تبدیل و رئیس حکومت آن (مارشال پتن) را دست نشانده خود نمودند. همزمان، ژنرال "شارل دوگل" در لندن موجودیت "فرانسه آزاد" را اعلام کرد و دولت موقت فرانسه را در الجزائر تشکیل داد. بهمین بهانه آلمانی ها تجاوز خود را ادامه دادند و تمام فرانسه را اشغال کردند. ولی در اوت 1944 فرانسه آزاد اعلام گردید و دولت شارل دوگل به فرانسه منتقل شد و "جمهوری چهارم" شکل گرفت.

در جمهوری چهارم علی رغم اختلافات و درگیری بین حزب کمونیست و حزب دوگل تحولات مهمی در فرانسه با حمایت اقتصادی و امریکا اتفاق افتاد. از جمله: بهبود وضع اقتصادی، افزایش تولید و درآمد سرانه، حق رأی زنان، استقلال سوریه، لیبی، مراکش، تونس، ماداگاسکار، ویتنام، لائوس، کامبوج و الجزائر از فرانسه. دوگل همچنین قانون اساسی فرانسه را دو بار اصلاح کرد. یک بار در سال 1985 که آن را پس از اصلاح به همه پرسی گذاشت و پس از آن "جمهوری پنجم" از 8 ژانویه 1959 آغاز شد و یک بار در سال 1962 که پس از آن، انتخاب رئیس جمهور به آراء عمومی واگذار گردید و ژنرال دوگل مجدداً به ریاست جمهوری انتخاب شد و مجموعاً حدود 23 سال در سمت و در رأس قدرت در فرانسه (1946-1969) باقی بود تا آن که خود، از این سمت کناره گرفت. پس از او ژرژ پمپیدو (1969-1974) والری ژیسکاردیستن (1974-1981) فرانسوا میتران (1981-1995) و ژاک شیراک (1995 تا کنون) زمام حکومت را در جمهوری پنجم فرانسه به عهده داشته اند.(1)

ص:34

که عمدتاً کشورهای اسلامی بودند، به مهاجرت به این کشور تشویق نمود. مجموعاً تا پایان سال 1920 حدود 120 هزار نفر مسلمان از شمال آفریقا به قصد کار در فرانسه به این کشور مهاجرت کردند که حدود یکصد هزار نفر الجرائری و از تونس و مراکش هر کدام ده هزار نفر، مهاجرانی بودند که این آمار را تشکیل دادند.(1) این گزارش وجهه نظر خود را معطوف به اکثریت مسلمانانی که از شمال آفریقا و کشورهای عربی به فرانسه آمده اند، می نماید. ولی گزارشات دیگری حضور گروهی از مسلمانان هندی از ایالت گجرات را از سال 1850 و از کشور کمور از سال 1905 در فرانسه تأیید می نماید. که این افراد از بازرگانان قوی و شناخته شده فرانسه امروز به شمار می روند. 2

این مهاجرانِ مسلمان، مجرد بودند و به صورت موقت به این سرزمین آمده بودند و بنابراین همتی در جهت" ساختن برای ماندن "نداشتند و بنیان هایی که علائق دینی آنان را ترسیخ کند در این مقطع ساخته نشد.

حکومت فرانسه در پاداش به فداکاری ها و حضور سربازان مسلمان در جنگ های منتهی به استقلال فرانسه در سال 1926 زمینی را در مرکز شهر پاریس و در یکی از محلات پرجمعیت در اختیار مسلمانان نهاد و در بنای آن به مسلمین کمک کرد. در این محل، مسجد جامع پاریس برپا شد که تاکنون یکی از مراکز مهم تجمع و برگزاری مراسم مسلمین در این شهر است. برخی از گزارشات، قدیمی ترین مسجد پاریس را، مسجدی در محله کارگری" سنت دنی "معرفی می کند که در سال 1905 بنا شده است و اکثر نمازگزاران آن از کمور هستند. 3

ص:36

مهاجرات گسترده دوم در سال 1950 و پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد، که غیر از کارگران را نیز شامل می گردید همچون: سیاسیون، نظامی هایی که در دوره اشغال با فرانسویان در الجزائر همکاری کرده بودند و پس از استقلال الجزائر در سال 1961 مجبور به ترک این کشور و مهاجرت به فرانسه شدند. به عنوان مثال رئیس دفتر فعلی رئیس جمهوری آقای "هملوی مکاشرا" (1) و معاون سابق شهردار استراسبورک (2006) آقای عزیز میلانی(2) و آقای شریف مشری،(3) رژه بن مبارک(4) و مهدی حُصِن(5) در استانداری از این قبیل افراد هستند.

آمار مسلمانان پس از جنگ جهانی دوم در فرانسه رو به فزونی نهاد و گروه های مختلف مهاجر با استقرار خانوادگی در خاک کشور میزبان زمینه اقامت دائم خود را فراهم نمودند. مهاجرت های خانوادگی مسلمانان بیشتر از سال 1974 به بعد صورت یافته است که در این تاریخ، حکومت فرانسه رسماً موافقت خود را با حضور زنان و فرزندان مهاجرین در فرانسه اعلام نمود.

با آن که مقامات دولتی فرانسه تمایلی به ارائه آمار جمعیتی براساس مکتب و دین را ندارند و آن را منافی اصول سکولاریسم وباورهای خودشان می دانند، اما هم اکنون وزارت کشور فرانسه، مسلمانان را در فرانسه بین 3 تا 5 میلیون تخمین می زند که 1/5 میلیون نفر از آنان تابعیت فرانسوی دارند و تقریباً 10 درصد از جمعیت 60 میلیونی فرانسه را تشکیل می دهند. بسیاری از

ص:37

جامعه شناسان فرانسوی معتقدند این آمار واقعی نیست و جمعیت مسلمانان در این کشور به 8 میلیون نفر می رسد.(1) از این میان حداقل 30 هزار نفر فرانسوی اصل هستند که به اسلام گرویده اند. این رقم، در برآوردهای دیگر تا 70 هزار نفر رسیده است.

ما اعتقاد داریم اگر رهبران دینی مسلمانان کیفیت معاشرت با پیروان سایر ادیان را آن گونه که اسلام مقرر فرموده به مسلمانان مهاجر می آموختند و انگیزه انتقال پیام دینی را به آنان منتقل می کردند، امروز شاهد گستره عظیم تری از اسلامگرایان در فرانسه و کشورهای اروپایی بودیم. امابدون آمادگی ما، آنچه اتفاق افتاده، تابیدن نوراسلام اززیرتیره گی هائی است که مابر آن قرارداده ایم! بدون پیش بینی و بدون برنامه ریزی در راستای بشارت و انذار دینی! بلکه عدم تعامل صحیح مسلمانان با میزبانان و اعتقاد به دارالحرب بودن کشورهای غیرمسلمان و عدم رعایت جدی قوانین و مقررات کشور مقصد در کنار تبلیغات گسترده علیه اسلام، ذهنیت های منفی علیه مسلمین را در اروپا، پرورش داده است.(2)

معارف دینی بهره مند نبوده اند، اما همچنان حمیت دینی در بین آنان به وضوح و روشنی دیده می شود. حاصل یک نظرسنجی که توسط مؤسسه ای اف او پی ( iFOP) در اکتبر سال 2001 انجام شده، مشخص کرده است که 70 درصد از مسلمانان مقیم فرانسه به رعایت احکام روزه در ماه مبارک رمضان پایبند و 33 درصد نمازهای روزانه خود را به صورت مرتب به جای می آورند. این نظرسنجی رتبه نخست در التزام به فرائض دینی را در بین مهاجرین به تونسی ها و سپس به ترک ها و پس از آن به مراکشی ها و در نهایت به الجزائری ها می دهد.(1) براساس همین آمارگیری 40 درصد ائمه جماعت در فرانسه مراکشی هستند که مقام اول را دارند و 24 درصد آنان الجزائری می باشند که به مقام دوم دست می یابند.

یک گزارش دیگر حاکی است که 17 درصد از ارتش فرانسه به مسلمانان اختصاص دارد.(2) همین گزارش خبر می دهد در حال حاضر مسلمانان در فرانسه 10 درصد جمعیت فرانسه را در برمی گیرند و از 53 کشور به این کشور هجرت کرده اند و با 21 زبان مختلف صحبت می نمایند و برابر بررسی های دقیق، آمار آنان در فرانسه در سال 2020 به 20 میلیون نفر می رسد. هم اکنون با آن که بیش از 1/8 میلیون نفر از آنان حق رأی دارند و 126 نفر از آنان دارای شرایط کاندیداتوری در انتخابات اخیر بوده اند و کاندید شده اند، ولی هیچ کرسی ای در پارلمان به آنان داده نشده است.

ص:39

جای می دهد و 5 مسجد از بناهای مهم و معماری جالب و سنتی برخوردارند و بقیه مساجد از انبارها و سوله های قدیمی استفاده می کنند. جمعاً 1535 مسجد از طریق وزارت کشور آمارگیری شده است. با آن که نمی توان استقلال و مردمی بودن بسیاری از مراکز فرهنگی و عبادتی موجود در فرانسه را انکار نمود، اما به طور کلی و عمدتاً مراکز موجود و فعال به یکی از شش فدراسیون مهم و مرکز عمده دینی در این کشور وابسته اند. ابتدا این شش مرکز مهم را معرفی می کنیم و در ادامه آن به معرفی سایر مراکزی می پردازیم که یا وابسته به این مراکزند، اما خود دارای درجه اهمیت و اعتبار شایسته توجه اند یا از استقلال برخوردارند.

چنین می نویسد:] کودتا در شورای مسلمانان فرانسه [. از بدو تأسیس شورای مسلمانان در ماه می سال 2003 این شورا با مشکلات زیادی روبه رو بوده است... در واقع بحران، زمانی زیادتر شد که دلیل بوبکر رئیس این شورا اعلام کرد که اگر تغییری در نحوه برگزاری انتخابات به وجود نیاید و مشخصاً در مورد افراد واجد شرایط رأی دادن تجدیدنظر نشود، او از سمت خود کناره گیری خواهد کرد. دلیل بوبکر معتقد است، اگر مساجد و مراکز کوچک که تعداد آنها بی شمار است، اما در هر کدام از آنها تعداد کمی نمازگزار وجود دارد، در سرشماری مسلمانان دخالت داده شوند و حق رأی به آنان اعطاء گردد، این حق رأی از اهمیت مساجد بزرگ و تأثیر آنها در سرنوشت آینده مسلمانان می کاهد. تحلیل گران مسائل مسلمانان در فرانسه اعتقاد دارند، اگر مجموعه های کوچک در رأی دخالت کنند مبادله اراء به نفع FNFM و uoif (1) و بضرر مسجد بزرگ پاریس تغییر خواهد کرد.

در همان حال FNFM و ouif از طریق سخنگوی خود آقای فواد الاوی (که معاون این شورا نیز هست) اعلام می دارند که:" یا او (دلیل بوبکر) قانون انتخاب و تقویم آن را می پذیرد و یا دیگر بر سر پست خود نخواهد بود."

در مقابل آن، دلیل بوبکر مجبور شد که فوراً نشستی را با اعضای cfcm (2) ترتیب دهد. اما نه فواد الاوی و نه محمد بشاری) معاونین شورا (در این نشست حاضر نشدند. به این ترتیب بعد از یک ماه و نیم بن بست، این نشست فعلی به عنوان آخرین شانس محسوب می شد. در این میان ملاقات سیاسی محمد بشاری با عباس مدنی رهبر جبهه انقلابیون الجزائر مناسبات فیمابین

ص:42

اعضای cfcm را بحرانی تر می نماید و دلیل بوبکر با استفاده از این شرایط می کوشد تا نرمشی که با رؤسای مسلمانان در فرانسه اعمال می کند و نشستی دیگر را با آنان برگزار می نماید. ولی معاونین این شورا یعنی الاوی و بشاری نیز با ورود به جریان دعوت افراد به این نشست خود را مبتکر این نشست قلمداد می کنند و موازنه نسبی بین دو جبهه داخلی این شورا برقرار می گردد. به هر حال این شورا، با اختلافات زیادی که در آن هست حتی قادر به حفظ خود باقی نماند و چنانکه خواهیم گفت نهایتاً به شکست انجامید.

فدراسیون ها و مراکز و مساجد وابسته دیگر. و مالک بیش از 30 مسجد کوچک و بزرگ است و مدعی است دریافت کننده هیچ نوع کمک رسمی از هیچ حکومتی نمی باشد و 80 درصد هزینه آن از سوی اعضاء آن تأمین می گردد. پایگاه اطلاع رسانی مربوط به این اتحادیه در مورد اهم فعالیت های این اتحادیه چنین می گوید:

1 - پاسخ گویی به نیازهای فرهنگی، تربیتی، اجتماعی و انسانی مسلمانان

2 - کمک مالی و حقوقی در مورد خرید و تأسیس مکان های مناسب برای فعالیت مسلمانان

3 - برگزاری کنفرانس های علمی در مورد اسلام و غرب، ادیان آسمانی، وضعیت مسلمانان جهان

4 - اطلاع رسانی دینی و فرهنگی برای دوره های مسلمان از طریق نشریه، کتاب، و پوستر و سیستم های رایانه ای

یکی از فعالیت های چشم گیر این اتحادیه برگزاری نمایشگاه بزرگ لانه در محل نمایشگاه های بین المللی" بورژه "در حومه پاریس است که در نوع خود بی نظیر است و در آن ضمن برگزاری محافل گفت وگوی دینی و سیاسی به عرضه انواع کتب و محصولات اسلامی در سالن های مختلف می پردازند و اکثر مساجد، انجمن ها و ناشرین اسلامی از فرانسه و اروپا غرفه اختصاصی دارند.

5 پاریس در زمینی به وسعت یک هکتار برپا شد(1) و رئیس جمهور وقت فرانسه آقای گستون دومرگ(2) آن را افتتاح کرد و با حمایت های دولت الجزائر اداره می شود. سبک معماری این مسجد مراکشی است و بلندی مناره های آن به 33 متر می رسد. برطبق گزارش پایگاه

خبری مسلمانان در فرانسه این مسجد حدود 127 مرکز را تحت نظارت مستقیم دارد که پنج مسجد، در این مجموعه، بیش از پانصد نمازگزار دارد. و حقوق و مزایای حدود 70 امام را تأمین می نماید. و به حمایت مالی دولت الجزائر تکیه دارد. رقم بودجه حمایتی دولت الجزائر سالیانه بالغ بر 700 هزار یورو می شود. این مبلغ نیمی از هزینه های مسجد را پوشش می دهد. در زمان جنگ جهانی دوم و هنگامی که کشور فرانسه توسط آلمان نازی اشغال شده بود، این مسجد به عنوان پایگاه مقاومت علیه نیروهای اشغال گر تبدیل شده بود. تک تیراندازهای مسلمان از میان این مسجد نیروهای متجاوز را وادار به عقب نشینی می کردند و به بی پناهان، در این مسجد مأوی می دادند. حتی یهودیان به این مسجد پناه می آوردند و مورد پذیرایی مسلمانان قرار می گرفتند تا زمینه اعزام آنان به مناطق آرام، فراهم گردد. آمار یهودیان پناهنده به مسجد پاریس در این هنگام 1600 نفر ذکر شده است.(3) با آن که رئیس این مسجد آقای دکتر دلیل بوبکر، سخنگوی اسلام مدرن تلقی می شود و به شدت از

ص:45

سوی حکومت فرانسه مورد حمایت است و توسط آقای ژان پی پیر شونمان وزیر کشور اسبق فرانسه به سمت رئیس شورای مسلمانان در فرانسه منصوب گردیده است، اما به اعتقاد شخص وزیر کشور اسبق فرانسه آقای شونمان، رئیس مسجد پاریس، تأثیر اندکی بر افکار مسلمانان این کشور دارد.(1) او در تاریخ 1940/11/20 در شهر الجزائر متولد شد. پدرش حمزه بوبکر و قبل از او سمت مسئولیت مسجد پاریس را به عهده داشت. او در سال 1957 همراه با پدرش از الجزائر به پاریس مهاجرت کرد و در رشته پزشکی به تحصیل پرداخت.

او در دانشکده علوم پزشکی فارغ التحصیل شد و مطالعات دینی را شخصاً ادامه داد. در سال 1992 به جای پدرش به مسئولیت مسجد پاریس برگزیده شد. و آثاری با عناوین ده فرمان، تحدی اسلام، مطالعه در حلال و حرام، اسلام در فرانسه لیبرال است، دعوت به دیالوگ، هنر اسلامی از او منتشر شده است.

مصطفی عاشور یک تحلیل گر سیاسی مصری در فرانسه، دلیل بوبکر را مورد اعتماد کامل فرانسه می خواند که در دو تشکل مهم از سوی دولت فرانسه نمایندگی دارد: اتحادیه انجمن های اسلامی در فرانسه که به اخوان المسلمین نسبت دارد و فدراسیون ملی مسلمانان فرانسه که نزدیک به الجزائر است. با این حال، این تحلیل گر سیاسی معتقد است: علی رغم حمایت بی دریغ دولت از او، دلیل بوبکر نتوانسته است شانس مقبولیت مردمی چندانی داشته باشد. شاید به این دلیل که او با نوشتن کتاب "اسلام سیاسی نیست" بین دین و

ص:46

سیاست جدایی قائل است و هرگونه فعالیت سیاسی را حرکت تروریستی می شمرد.(1)

علی رغم عدم مقبولیت رئیس مسجد پاریس، این مسجد در روزهای جمعه شاهد اجتماعی برتر از بیشتر مساجد کشورهای اسلامی است. چرا که مسلمانان مقیم فرانسه علاقه ای وافر به تجمعات دینی خود دارند و در غربت غرب از این جهت احساس تنگنا و کمبود می کنند.

شکل گیری فدراسیون می گوید:

"اولین کنفرانس تأسیس فدراسیون با حمایت مالی «الرابطه العالم الاسلامی» و با دبیر کلی دکتر عمر نصیف و مشارکت بزرگانی همچون پرفسور حمیدالله تشکیل شد. در این کنفرانس، اعضای شورا، دبیر اجرایی و ریاست فدراسیون انتخاب گردیدند."

معمولاً رئیس فدراسیون، هر دو سال یک بار انتخاب می شود و از سال 1993 در چند دوره متوالی آقای محمد البشاری دراین سمت انتخاب و ابقاء گردیده است و به جای طیف مسلمانان ترک، که در دوره های اولیه، نخستین نقش را در این فدراسیون ایفاء می کردند، مسلمانانِ عربِ مراکشی دراین مجموعه کرسی مدیریت را به عهده گرفتند.

محمد البشاری اولویت های خود را در این مسئولیت، چنین تبیین می نماید:

1 - تلاش در جهت نهادینه کردن فعالیت های اسلامی

2 - دعوت به نیک اندیشی و وفاق و پرهیز از دسته بندی های داخلی جهان اسلام

3 - حفظ استقلال فدراسیون از وابستگی به حکومت های کشورهای اسلامی

4 - تمرکز حساسیت ها بر مسائل سرنوشت ساز جهان اسلام

5 - ترویج فرهنگ رعایت قواعد شهروندی صالح در کشورهای اروپائی با حفظ اصول مسلمانی

او می گوید: ما تلاش نمودیم که مسئله حجاب سیاسی نشود و از منظر حقوقی و قانونی آن را به محاکم مربوطه ارجاع دادیم و در نهایت شورای عالی دولت اعلام کرد: "حجاب به تنهایی دعوت به تعصب دینی نیست و از این رو تعداد بسیاری از دختران محجبه (در سال 1999) به کلاس های خود

ص:48

برگشتند. همچنین یکی از نویسندگانی که همواره در تخریب چهره اسلام می کوشید به نام" بریجیت باردو "با پیگیری این فدراسیون محکوم شد. این فدراسیون هم اکنون به جای مسجد پاریس، متولی نظارت بر ذبح اسلامی است.

بشاری، مدیریت مسجد پاریس را از این جهت که منصوب از جانب حکومت فرانسه و حافظ منافع و مصالح آنانست مورد انتقاد قرار می دهد و معتقد است نه تنها امروز،" دلیل بوبکر "مسئول مسجد پاریس و پدرش متولی پیشین این مسجد در راستای اسلام فرانسوی تلاش می کنند، بلکه در دوره استعمار الجزائر توسط فرانسه نیز در خدمت استعمار بوده اند و بهمین سبب" حرکی "خوانده می شوند.

فدراسیون، در ژوئیه 2005 در نوبت انتخاب اعضاء و رئیس مواجه با اختلافات و رقابت هایی شد که بین آقای بشاری و آقای بوصوف پیش آمد و در نهایت در ژانویه 2006 در انشعابی که پیش آمده" مجمع مسلمانان فرانسه "از دل فدراسیون متولد گردید.

دعوت فرد به فرد و چهره به چهره و خانه به خانه مسلمانان، برای حفظ التزام عملی به اسلام جانبداری کنند. بیشتر افرادی که زیر پوشش این بنیاد قرار دارند، اصالتاً هندی هستند و حدود 163 مرکز، مسجد و نمازخانه را در اختیار خود دارند. نخستین رهبر این گروه شیخ محمد الیاس است که در سال 1880 در هند متولد شد و تخصص او در قرآن و حدیث بود و معتقد بود که مدارس صرفاً به آموزش جوانان می پردازند و باید راهی برای تحول بزرگسالان پیدا کرد. همچنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) چنین می کردند و لذا هر یک از طرفداران را مؤظف به آموزش دیگری می نمود فقط در همان بخشی که او قبلاً مسئله ای را آموخته بود. بیشترین فعالیت شاخه فرانسوی بنیاد تبلیغ در حومه ها و در زندان ها و در بیمارستان هاست و به عنوان بزرگترین بنیاد تبلیغی اسلامی تلقی می گردد.

در پاریس مقر اصلی آن در" مسجد الرحمن "سنت دنی قرار گرفته که جمعیت زیادی به طور دائم در آن رفت و آمد دارند و در کلاس های عقائدی که به صورت کوتاه مدت برگزار می شود شرکت می نمایند و اعضای این مرکز از برنامه های ذکری خاصی نیز به طور منظم تبعیت دارند. نام دیگر این بنیاد در پاریس انجمن ایمان و عمل است.(1)

یکصد و سی و هشت مسجد و مرکز دینی پرورش می یابند. نیمی دیگر از ترک ها به مجموعه دیگری با عنوان" بخش فرانسوی ژوروس "وابسته اند. متأسفانه اطلاعات بیشتری از جامعه ترک زبانان تعلیم در فرانسه در اختیار نیست. در پاریس سه مسجد که هر کدام کمتر از یکصد نمازگزار را در خود جای می دهند به عنوان پایگاه مسلمانان ترک شناخته می شود.

حدود 5 سال پیش ساختار این تشکل تجدید بنا شد. اما برحسب توضیحات رئیس این فدراسیون علی رغم شرکت این فدراسیون در همه پرسی شورای مسلمانان در فرانسه، برای این گروه هیچ کرسی در نظر گرفته نشده است. امتیاز منفی دیگر این گروه آنست که از سوی حکومتی خاص حمایت نمی شود و صرفاً براساس تلاش های مؤسس آن وحمایت های طرفدارانِ کم بضاعت آن دشوار است. یکی از مسئولین این فدراسیون در گفت وگو با خبرنگار مجله اظهار امیدواری کرد که در ساختار بعدی شورای مسلمانان در فرانسه ( CFCM) این فدراسیون بتواند سهمی برای حضور پیدا کند.(1) این اتفاق در سال 2005 نیز نیفتاد ولی این فدراسیون که بخشی از بودجه آن را حکومت سنگال تأمین می نماید 47 مسجد و 12 مدرسه قرآنی را اداره می کند.

1 - آموزش عالی امامان جماعت منطبق با اصول اسلامی و واقعیات جامعه فرهنگی اروپا

2 - تربیت مدرسین مراکز فرهنگی اسلامی و آموزش بینش اسلامی و زبان و ادبیات عربی به آنان

3 - پرورش محققین و پژوهش گران رشته های مختلف علوم اسلامی دارای سطح علمی و اجتماعی و فرهنگی منطبق با نیازهای جامعه غربی

4 - برگزاری سمینارهای علمی در موضوعات اسلامی، اجتماعی و فرهنگی

5 - نشر مقالات و کتب علمی و تبادل اطلاعات و دستاوردهای جدید پژوهشی

6 - تلاش برای سازمان بخشیدن به گفتگو و تفاهم بین الادیانی

این مؤسسه، دارای یک هیأت علمی است که زیر نظر آقای شیخ یوسف القرضاوی اداره می شود و با دانشگاه های عربستان سعودی، امارات، کویت، قطر، پاکستان و مالزی در ارتباط است.

صبغه های حکومتی برخوردار است و دارای بیشترین اقبال مردمی است. دکتر العربی الکشاط یک مسلمان سنی مذهبی ولی نواندیش و پرتلاش است که این بنای انبارگونه را به یک آکادمی بزرگ تبادل فکر و اندیشه بین گروه های مختلف مسلمان، مسیحی، یهودی و لائیک تبدیل نموده است. غیر از شبستان مسجد که گاه طول صفوف نماز جماعت آن به خیابان کشیده می شود، از یک سالن کنفرانس در طبقه فوقانی برخوردار است که پایگاه کنفرانس های علمی و سیاسی است.

علی رغم کوشش بسیار مسئول این مسجد آقای دکتر العربی الکشاط برای کسب مجوز تعمیر بنای این مسجد و تشکیل پرونده در شهرداری محل و عدم وجود هیچ گونه منع و عذر قانونی و موجّه، این بنیاد فرهنگی و مردمی نتوانسته است مجوزی برای تجدید بنا دریافت کند. اما کار خود را در همین سوله بزرگ همچنان ادامه می دهد. آموزش های قرآنی و عرضه کتب و محصولات فرهنگی از دیگر فعالیت های این مرکز به شمار می رود.(1)

عنوان مسلمان شناخته شده و پس از گذراندن مقاطع تحصیلی خود در آکادمی های رسمی، سمت رهبری فکری جامعه اسلامی در فرانسه را پذیرفته اند که ما در این بخش فقط به معرفی اجمالی برخی از مصادیق دسته دوم یعنی شخصیت های معروف و معاصر جامعه اسلامی در فرانسه می پردازیم:

نمود و به عنوان استاد مدعو در بسیاری از دانشگاه ها و از جمله دانشگاه ترکیه تدریس می نمود. حمیدالله با بسیاری از شرق شناسان معاصر ارتباط داشت که از آن جمله می توان به لوئی ماسینیون، ژاک برگ و هانری لائوست اشاره کرد. وی پیشگام عرصه گفت وگوی ادیان در فرانسه بود. او در به وجود آمدن بسیاری از سازمان ها از جمله مرکز فرهنگی اسلامی (1958) سازمان دوستی اسلام و فرانسه (1962) و سازمان دانشجویان مسلمان در فرانسه (1963) سهم مؤثر داشت. شهرت او مرهون آن است که حیاتش را صرف معلمی کرد. برپایی جشن های ازدواج برای جوانان از ابتکارات اوست. او عامل و شاهد تشرف بسیاری از افراد به اسلام بود. او اولین مسلمانی است که قرآن را به طور کامل در سال 1959 از متن اصلی و عربی آن به فرانسه ترجمه کرد. او سفرهای زیادی به کشورهای اروپایی و کشورهای اسلامی نمود و در مورد نسخه های خطی قدیمی کتب اسلامی کار ویژه ای، اساسی داشته است. و بخصوص به تحقیق و بررسی این نسخه ها در کتابخانه های دمشق پرداخته است. او تمام عمرش را در مسیر تعلیم و تعلم با عشق و تواضع و مهربانی گذراند.

او عمری با برکت داشت و بیش از 40 کتاب و 2000 مقاله در طول عمر با برکتش در موضوعات متنوع از حقوق بین الملل تا گیاه شناسی منتشر کرده است. مهم ترین آنها عبارتند از: ترجمه آداب الحکومه سرخسی (فقه حنفی)، سیره ابن اسحق، آشنایی با اسلام، زندگی و دستاوردهای پیامبر اسلام، حج، چرا روزه بگیریم، شش نامه مهم پیامبر اسلام، سپاه پوستان در عصر پیامبر اسلام، هزار و چهارصدمین سال ظهور اسلام. او در 17 دسامبر سال 2002 در شهر جکسون آمریکا، در سن 95 سالگی درگذشت.

ص:56

دانشگاه های مختلف اروپا و آمریکا تدریس می نمود.

اهم آثار او عبارتند از: اومانیسم عربی در قرن بیستم (1982)، قاریان قرآن (1982)، نقد عقل اسلامی (1984)، اسلام، اخلاق و سیاست (1986)، دین و لائیسیته و انسان باوری و اسلام (2005).

شده است و در همین مقوله، کتاب های دیگری همچون: خطر اسلام گرائی (1995)، یک قرن اصلاح گرایی اسلامی (1998)، مسلمانان در فرانسه (1999)، اسلام و مدرنیسم غرب (1999)، عدم خشونت (2000) نوشته است.

او بین سال های 1996 تا 2003 به تدریس در موضوع اسلام شناسی در دانشگاه فرایبورگ اشتغال داشت. اما دولت آلمان در اوت از اعطاء ویزا به او خودداری کرد که مورد اعتراض اندیشمدانی همچون ادوارد سعید و چومسگی قرار گرفت. برادر او هانی رمضان نیز در ژنو به عنوان یک مسلمان فعال مسئولیت اداره مرکز اسلامی ژنو را به عهده دارد. او امیدوار است بتواند نسل دوم مسلمانان را طوری تربیت کند که ضمن قبول فرهنگ کشور محل اقامت، احترام و وفاداری خود را به قرآن و حدیث حفظ نمایند. او توصیه می کند اندیشمندان مسلمان مانند دیگر اندیشمندان به مطالعاتی خارج از حوزه دین نیز بپردازند. از سوی دولت فرانسه مدت کوتاهی از اقامت در فرانسه به اتهام تهدید برای نظم عمومی محروم شد. ولی کاست های وی به سرعت در بین جوانان رواج یافت. به دنبال انتشار بیاناتش در سایت الامّه(1) به ضدیهودی بودن متهم گردید. در این سخنرانی او گفته بود که دانشمندانی همچون الکساندر اولر، الن فینکل کرو، برنارد هنری لوی، آلن گلوشمن و برنارد کوشه در فرانسه شخصیت های بین المللی و حقوق بشری نیستند. بلکه از یک گروه محدود دفاع می کنند و آنان را به دلیل حمایت از اسرائیل و تجاوز به عراق سرزنش کرده بود و ادعا کرده بود آمریکا به این دلیل صدام را ساقط کرد که اسرائیل، مخالف صدام بود. او همچنین در پرونده حجاب وارد شد و رسماً با نیکولا سرکوزی در این مورد به مناظره پرداخت.

ص:59

مارکیستی جانبداری می کرد و تقریباً از سال 1972 مذهب کاتولیک را پذیرفت و تا 1981 مسیحی بود و در سال 1981 همزمان با نامزدی برای ریاست جمهوری به اسلام گروید و نام "رجاء" را به جای "رژه" بر خود نهاد و پس از آن به کشورهای عربستان و امارات و چندین بار به ایران سفر کرد. وقتی از او پرسیدند چگونه اسلام را پذیرفته است؟ گفت من اسلام را نپذیرفته ام بلکه به سوی آن آمده ام. زیرا با بررسی آیات قرآن دریافتم که اسلام دین جدیدی نیست. اگر جدید بود با ادیان پیش تناقض داشت. اسلام عصاره و مکمل ادیان پیشین است. زیرا اصل دین یکی است و اختلاف در نحوه ارائه آن از سوی پیامبران به مردم است.

همعنان با سیر تحول فکری او، قلمش نیز نشانگرِ ماندگار این فراز و فرودهاست. او با کتاب خدا مرده است در سال 1962 شروع کرد و کتاب های: کارل مارکس (1965)، لنین (1968)، چرخش بزرگ سوسیالیسم (1969)، بازیابی امید (1971)، فراخوانی زندگان (1979)، یک قرن گزارش گوشه گیرانه (1989)، آیا به خدا نیاز داریم -] با مقدمه کشیش بزرگ آبه پی یر [(1993)، به سوی یک جنگ اعتقادی (1995)، اسلام و تمامیت خواهی (1996)، افسانه های بنیانگزار دولت اسرائیل (1996)، عظمت و زوال اسلام (1996)، اسلام در غرب (2000)، تروریسم غربی (2004)، نمونه ای از پنجاه کتاب او را تشکیل می دهند.

ص:61

او به خاطر کتاب "افسانه های بنیانگزار دولت اسرائیل" در هفدهم فوریه سال 1998 در دادگاه تجدیدنظر پاریس به پرداخت 120 هزار فرانک جریمه محکوم گردید. و مکرر مورد تعرض یهودیان در پاریس قرار گرفت.

است. اما دولت فرانسه ماجرا را به اصل لائیسته در قانون اساسی

این کشور ربط می دهد. لذا ابتدا، ماجرا را از زاویه دید دولت و برحسب قانون موجود در این کشور می کاویم و سپس اشاره هایی به انگیزه های اصلی این ممنوعیت خواهیم داشت.

در قانون جدائی دین (کلیسا) و دولت مصوب سال 1905 چنین آمده است: ماده 1 - جمهوری فرانسه آزادی مذهب را قبول دارد. ماده 2 - جمهوری فرانسه هیچ دینی را به رسمیت نمی شناسد و به هیچ دینی کمک مالی نمی کند. همچنین در قانون الحاقی (به قانون اساسی) مصوب سال 1946 در این باره تأکید می کند که: فرانسه یک جمهوری "غیرقابل تقسیم" "لائیک" "دموکراتیک" و "اجتماعی" است. به بیان دیگر دموکراسی و لائیسیته جدایی ناپذیرند و روحیه اجتماعی و مردمی بودن یک جمهوری به روحیه لائیک بودن آن جمهوری است. چرا که جمهوری متعلق به همه مردم است و دموکراسی، حاکمیت مردم است. این مسأله در ماده دوم قانون اساسی 14 اکتبر سال 1958 کامل تر شد. به این معنا که حکومت مؤظف به احترام به همه ادیان گردید. امری که از آن می توان مراد، معنی و روح لائیسیته را در قوانین پیشین درک نمود.(1)

ص:63

بسیاری بر این باورند که لائیسیته دارای مبنایی دینی است(1) و از این سخن انجیل گرفته شده است که می گوید: مال سزار را به سزار برگردانید و مال خدا را به خدا!(2) بر همین اساس مقالاتی ارائه شده است که در آن بر سهم مادی و معنوی کلیسا در ایجاد حکومت لائیسیته تأکید گردیده است.(3) و در همین رابطه یک نویسنده فرانسوی به نام "جرج ویل" کتابی در 412 صفحه با عنوان "تاریخچه جدایی سیاست از دین در قرن نوزدهم فرانسه" تدوین کرده است که در آن از رابطه بین اندیشه لائیسیته و تفکر کلیسایی پرده برداشته است.(4)

اما حکومت لائیکی که بدنبال نزاع با کلیسا در قرن هفده و هجده تأسیس گردید، در عمل بسیار سازگارتر بادین از مفهوم لائیسیته فعلی بود. بدین معنا که حتی در مدارس به عنوان قلب جدال کلیسا و دولت هدف از لائیسیته چیزی جز بی طرفی (آن هم بی طرفی اساتید نه شاگردان) نبود. حکومت نیز متعهد شده بود تا در مورد ادیان مختلف به ایفای نقش خود در قالب نوعی بی طرفی مثبت بپردازد. اما آنچه امروز جامعه فرانسه شاهد آنست نوعی بی طرفی منفی، بلکه جانبداری از نفی ادیان و تقویت جانب بی دینی بر دین داری است. چرا که ضدیت با مظاهر دینی اولین قدم در راستای خلع سلاح ادیان و مبارزه با آنها تلقی می گردد.

این نوع تفسیر منفی از لائیسیته و تصویب قانون منع حمل علائم مذهبی

ص:64

در مدارس، براساس آن، نه تنها با نیات بانیان اولیه لائیسیته ناسازگار و دور از روح مواد قانون اساسی فرانسه است، بلکه با اصولی از اعلامیه جهانی حقوق بشر در فرانسه و قوانین بین المللی موجود مخالفت دارد.

در ماده 10 اعلامیه حقوق بشر و شهروند انقلاب فرانسه مورخ 26 اوت 1789 آمده است: "هیچ کس نباید برای عقائد خویش حتی عقائد دینی" مورد پیگرد قرار گیرد. مشروط بر این که اظهار این عقائد نظم عمومی مستقر توسط قانون را آشفته نسازد.

در ماده 18 اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 10 دسامبر 1948 نیز چنین آمده است: "هر شخص دارای حق آزادی فکر و وجدان و دین است. لازمه این حق، آزادی تغییر دین یا باور است. همچنان که آزادی ابراز دین و باور خود؛ خواه به تنهایی یا با دیگران، علنی یا خصوصی، از طریق آموزش و انجام مناسک از لوازم دین حق است."

در ماده 9 کنفوانسیون پاسداشت حقوق بشر و آزادی های بنیادین، مصوب رم، 4 نوامبر 1950 در مورد آزادی دین و حق ابراز آن می خوانیم:

1 - هر شخص دارای حق آزادی اندیشه، وجدان و دین است. این حق متضمن آزادی تغییر دین یا باور است: همچنان که آزادی ابراز دین یا باور را به صورت جمعی، عمومی یا خصوصی از طریق معلم و کشیش و آموزش و انجام مناسک، در برمی گیرد.

2 - آزادی ابراز دین یا باورها نمی تواند مورد هیچ محدودیتی واقع شود. غیر از محدودیت هایی که در یک جامعه دموکراتیک، موازین ضروری امنیت عمومی، حفظ نظم، سلامت یا اخلاق عمومی و آزادی های دیگران تعیین می کند.

ص:65

رعایت این موارد برای تمامی اعضای اتحادیه اروپا بر طبق معاهده ای که در 1992 در ماستریخت امضاء شد لازم است. بر طبق ماده 17 این معاهده "هر کس ملیت یک کشور عضو را داشته باشد، شهروند اتحادیه اروپاست و باید از حقوق جدید با ابعاد فراملیتی آن را داشته باشد" .بنابراین قانون "منع حمل علائم مذهبی تظاهرآمیز در مدارس" با این حقوق مصرح در اعلامیه ها و کنوانسیون ها در تعارض است. زیرا مانع عمل به یک باور دینی می شود که آشفته ساز نظم عمومی نیست.

با این وجود در جریان تصویب قانون منع حجاب در مجلس فرانسه از 577 نماینده فقط 36 نفر به این قانون رأی مخالف دادند و مابقی یعنی اکثریت مطلق متفق القول با آن موافقت کردند این اتفاق رأی چند پیام و معنا دارد:

الف - نمایندگان مجلس فرانسه تقیدی به رعایت قانون اساسی کشور و کنوانسیون های بین المللی و منشور ملل متحد ندارند و الزامات عضویت در اتحادیه اروپا را نمی پذیرند.

ب - نمایندگان مجلس فرانسه، بیشتر منتخب رسانه ها و مافیای رسانه ای هستند و کمتر به خواسته ها و مطالبات عاجل متن جامعه فرانسوی توجه دارند. روشن است که لائیسیته به هر معنایی که گرفته شود، به عنوان مطالبه عاجل مردم فرانسه از دولت، مطرح نیست. مردم در تظاهرات و شورش های خود در فرانسه حتی اگر برحسب ظاهر آن تفسیر شود، خواهان حفظ حقوق مدنی و به دست آوردن امکانات حقوقی و اجتماعی بیشترند. گرچه در تظاهرات و شورش های مارس 2006 تأکید بسیاری از اجتماع کنندگان این بود که مخالفت با جزء را به جای مخالفت با کل نگذارند!!

ص:66

ج - در مجالس کشورهای اسلامی مانند ایران کرسی هایی برای اقلیت ها هر چند محدود باشند، در نظر گرفته شده است که نماینده یک اقلیت دینی با آرائی برابر با یک صدم آراء نمایندگان اکثریت، از حق مساوی در وضع قوانین برخوردار است. اما در مجلس فرانسه هیچ کرسی، از جامعه اسلامی بلکه از جامعه مسیحی این کشور که تمامی راهبه آنان به حفظ حجاب تقید دارند، نمایندگی نمی کند. یعنی 86 درصد مردم فرانسه که از ادیان آسمانی پیروی می نمایند از رأی مجلس فرانسه بی بهره اند. درحالی که 11 درصد مردم فرانسه مسلمانند اما از 36 هزار شهردار در شهرهای مختلف، یک نفر مسلمان نیست!

د - حقوق بشر، آزادی های عمومی و دموکراسی در غرب مفاهیمی نااستوار و در اختیار احزاب سیاسی و قدرت های رسانه ای هستند که آن را ضیق می کنند و وسعت می بخشند و هیچ معنا و مفهوم روشن و مداومی ندارند. یک کشور مهد تمدن و صادرکننده حقوق به دنیا، می تواند به راحتی و از یک مرکز حقوقی و قانونی، تمامی حقوق بخش گسترده ای از شهروندان خود را نادیده بگیرد و هیچ کس در دنیا به آن اعتراض نکند.

با این توضیحات روشن شد که مسئله حجاب در فرانسه، زیربنای اعتقادی، حقوقی و قانونی ندارد. اینک به بررسی نحو پردازش این جنجال در متن جامعه فرانسوی می پردازیم:

ماجرای جنجالی حجاب در فرانسه نخستین بار در سال 1989 در

ص:67

دبیرستان "گابریل" در حومه پاریس، زمانی آغاز گردید که مدیر دبیرستان در برابر روسری سه دختر جوان مراکشی و تونسی واکنش نشان داد. دو نفر از آن سه نفر بالاجبار روسری را از سر برداشتند. ولی دختر سومی به نام سمیرا اهل تونس مقاومت کرد و ترم بعد هر سه نفر با حجاب (روسری) به کلاس درس آمدند و خشم اساتید را به هیجان آوردند. مدیر دبیرستان "خانم ارنست شینه" در هجدهم سپتامبر آنان را از مدرسه اخراج کرد. ولی بعداً درصدد سازش برآمد و از آنان خواست توی کلاس روسری نداشته باشند. ولی ماجرای حجاب و درگیری های مربوط به آن پس از انتشار این اخبار، گستره وسیعی در اکثر شهرهای فرانسه پیدا کرد. تا آنکه در بیستم نوامبر 1992 شورای دولتی، دستور برگرداندن دختران محجبه اخراجی را صادر کرد. خانم فرانسوا میتران رئیس جمهور وقت فرانسه نیز از این نشان مذهبی جانبداری کرد. این جانبداری اگرچه موجب درگیری هایی در داخل سیستم حکومت گردید، ولی حمایت انجمن های لائیک، از بازگشت مجدد سه دختر جوان مسلمان به کلاس درس را نیز به همراه داشت و وزیر آموزش آن زمان "لیونل ژوسپن" که خود یک چپ گرای افراطی است نیز در این ماجرا به نفع مسلمانان موضع گیری کرد. اما تمام اینها باز هم نتوانست نظر مدیر مدرسه "گابریل" را تغییر دهد و راه را برای شرکت دوباره دختران در کلاس درس بگشاید و این منازعه بین دولتمردان فرانسه و مدیران مدارس ادامه یافت. برخی از کشورهای اسلامی از جمله پادشاه مراکش با ژست جانبداری از مراکشی های مسلمان و انتقاد از تصمیم فرانسه، علیه محدودیت های اعمال شده، سخن گفتند. ولی در نهایت سیاست سکوت را برگزیند.(1)

ص:68

در فوریه سال 1993 این ماجرا با اخراج دختری دیگر از مدرسه به جرم حجاب جلوه ای دیگر می یابد. این دختر مسلمان مدتی در خیابان دست به اعتصاب غذا می زند(1) و در ژوئن 1994 یک نماینده مجلس از حزب راست گرایان با ارائه لائحه ای درباره منع حجاب در مدارس خواستار تصمیم نمایندگان در این مورد می شود. و در بیستم سپتامبر همین سال وزیر آموزش و پرورشِ آن زمان طی بخشنامه ای حجاب اسلامی را در ساختمان ها و محل های آموزشی ممنوع اعلام می کند و به دنبال آن در 25 نوامبر 94 حکم اخراج 24 دانشجوی محجبه از مدرسه "سنت اکسوپری" در شهر "مانت لاژولی" که از پنجم اوت همین سال صادر شده بود، قطعی می گردد.(2) سپس 11 دختر محجبه دیگر در شهر لیل از مدرسه اخراج می شوند. 3 یکی از این محکومان به اخراج از مدرسه به نام "سونیا" در مصاحبه با خبرنگار مجله "اکسپرس" می گوید: من دوست داشتم درس بخوانم تا روزنامه نگار شوم و حالا می خواهم با همین حجابم، رونامه نگار شوم. چه با درس خواندن در مدرسه و چه در صورت اخراج از مدرسه! من هرگز اصولم را ترک نمی کنم. 4

در "گرونوبل" ثبت نام یک دختر محجبه را منوط کردند به این که فقط یک سال اجازه پوشیدن حجاب اسلامی را داشته باشد. با بروز و طرح نظرات مختلف و متفاوت، شکافی گسترده ای بین دولتمردان و بخش های مختلف جامعه فرانسوی در خصوص مسئله حجاب پدید آمد. برخی از متفکران فرانسه

ص:69

همانند "ژیل کپل" استاد مرکز تحقیقات ملی فرانسه ضمن تأیید لائیسیته اعتقاد دارد باید یک لائیسیته بدون منع حجاب را پیش بینی کرد و برخی دیگر، برخورد اندیشه ای با مسئله حجاب را توصیه می کنند و معتقدند برخورد فیزیکی کارساز نیست.(1)

مفسر مجله اکسپرس نیز می نویسد: مدیران مدارس، دانش آموزان محجبه اخراجی را یکی پس از دیگری برمی گردانند. چرا که صحبت از مدارس مذهبی مطرح شده است و لذا ترجیح می دهند مسئله را خودشان به نحوی فیصله دهند. اما مسئله همچنان لاینحل باقی می ماند. در سال 98 وزیر کشور فرانسه آقای ژان پی یر شونمان حجاب را نشانه تحقیر خانم ها نسبت به مردها شمرد و خطاب به مسلمانان گفت: شما می توانید فرانسوی و مسلمان باشید. اما استفاده از روسری در مدارس مطلوب نیست. نظرات او یک بار دیگر آتش درگیری ها در مدارس را شعله ور ساخت تا آنکه رسماً در تاریخ 15 مارس سال 2004 پارلمان فرانسه قانون را "منع حمل علائم مذهبی تظاهرآمیز در مدارس" را به تصویب رساند. در حالی که 86 درصد مردم فرانسه از یک مذهب پیروی می کنند و طبعاً نشان های مذهبی مربوطه را به همراه دارند.

در برابر این همه ستمکاری علیه زنان مسلمان، در سال 1995 یک مؤسسه حمایت از زنان مسلمان با عنوان لیگ فرانسوی زنان مسلمانان اعلام موجودیت کرد تا با سامان بخشیدن به مؤسسات مختص به فعالیت زنان مسلمان، انسجامی در زمینه این فعالیت ها ایجاد، صلاحیت و سهم مؤثر زنان مسلمان را در اداره جامعه مطرح نماید.

ص:70

چند روز پس از تصویب قانون منع حجاب در فرانسه چند خبرنگار زن ایرانی به خاطر حجابشان از ورود به صحن مجلس فرانسه منع شدند. در جواب اعتراض آنها گفته شد: مگر در ایران به زنان مسیحی اجازه حضور بدون حجاب در صحن مجلس و مدارس داده می شود؟ حال آنکه حجاب در اسلام از واجبات دینی است. ولی در مسیحیت نه تنها کشف حجاب واجب دینی نیست، بلکه اوج دین داری در زنان مسیحی ملازم با حجاب است و تمامی زنان راهبه در جهان، زنانی محجبه هستند. در تظاهراتی که در لندن به عنوان محکومیت منع حجاب برپا گردید یک پیرزن راهبه مسیحی پشت تریبون رفت و خطاب به جمعیت گفت: من با حجاب خود به اینجا آمده ام. اما یک مسلمان نیستم. من یک راهبه مسیحی هستم. من معتقدم این قانون منع حجاب بخشی از یک حرکت است برای حذف خداوند از جامعه"

سارا جوزف یکی دیگر از سخنرانان راهپیمایی لندن با حجاب اسلامی در پشت تریبون قرار می گیرد و خطاب به حاضرین می گوید: شما برعلیه استبداد سکولاریسم بنیادگرا به پا خواسته اید! استبدادی که صدای دین را از جامعه محو می کند و به تو می گوید حق نداری راجع به حضور دین در عرصه اجتماع حرفی بزنی!... دین را پشت درهای خانه هایتان داشته باشید.

خانم سلما یعقوب در بیانات خود در راهپیمایی محکومیت قانون منع حجاب می گوید: اگر آنها این جنگ علیه تروریسم را راه نینداخته بودند نمی توانستند به خوبی به مسلمانان اروپا حمله کنند. آنها باید به گونه ای دروغ هایشان را توجیه کنند. آنها اعلام کردند که ما برای حفظ حقوق زنان مسلمان در افغانستان به آنجا حمله می کنیم. پس چرا حقوق زنان مسلمان را

ص:71

در کشور خودتان رعایت نمی کنید؟! افراطگرایی طالبان به همان میزان غیرقابل قبول است که افراطگرایی بنیادگرایان سکولار اینجا در فرانسه!

رمانا مجید یکی دیگر از اسلام گرایان فعال در جریان راهپیمایی می گوید: دولت فرانسه در حقیقت، طالبان سکولاریست است.

پلاکادریی که راهپیمایان و دختران جوان محجبه در تظاهرات خود در لندن حمل می کردند بیانگر بسیاری از واقعیت ها و باورهاست. نمونه های تراکت های تبلیغات راهپیمایان چنین است:" حجاب آزادی است نه ظلم"،"حجاب حق من، انتخاب من، زندگی من"،"این انتخاب ماست نه شما!"،"منع حجاب! بوش هم چنین حماقتی نکرد!"،"اگر این دموکراسی است، ما می گوییم نه! مرسی"،"سکولاریسم جهان را ویران کرده است"،"سکولاریسم عفت زنان را لکه دار می کند"،"مسلمانان انگلیس، سکولاریسم را به چالش می کشانند".

آری قانون منع حجاب در فرانسه علی رغم واکنش ها و مخالفت های فراوان به مدارس محدود نماند. بلکه مدتی پیش" ژاکوس مارتین "یکی از شهرداران مناطق پاریس اعلام کرد: زنان مسلمان که برای ثبت ازدواج به شهرداری ها مراجعه می کنند نباید حجاب داشته باشند.(1) وزیر کشور فرانسه آقای نیکولا سرکوزی در آوریل 2003 اعلام کرد: زنان مسلمان برای صدور پاسپورت باید عکس بدون حجاب داشته باشند. دومینیک پربن وزیر دادگستری فرانسه در 25 نوامبر 2003 اعلام کرد که شخصاً یکی از اعضای منصفه یک دادگاه را به خاطر حجاب اخراج کرده است. او پس از این اقدام می گوید: من بودم که این جایگزینی را درخواست نمودم و مسئولیت این موضع گیری سیاسی را به عهده

ص:72

می گیریم. حجاب قبل از هر چیز مساوات بین زن و مرد را زیر سئوال می برد.(1) چندی پیش در مسابقات بین المللی ورزشی در فرانسه یک دختر مسلمان از انگلیس حضور داشت که به خاطر حجابش از دور مسابقات اخراج گردید.

کشورهای همسایه فرانسه، نیز به زودی از این شجاعت دولت فرانسه! کپی برداری کردند و همین مسیر را پیمودند. صدراعظم پیشین آلمان آقای" گرهارد شرودر "اعلام کرد: حجاب در میان کارکنان دولت و معلمان آلمانی جایی ندارد و در چند ایالت آلمان، حجاب معلمان ممنوع اعلام شد. نخست وزیر بلژیک نیز با اشاره به قانون منع حجاب در فرانسه گفت ما هم باید همان کار را انجام دهیم و طی دستوری منع حجاب بین کارمندان دولت، پزشکان، معلمان و مدارس را صادر کرد و وزیر خارجه این کشور اعلام کرد چادر باید از این کشور حذف شود. در اسپانیا اگرچه دولت منع حجاب را علناً آغاز نکرد اما یکی از مدارس حجاب را ممنوع اعلام کرد و وزیر آموزش و پرورش در حمایت از کار مسئولین این مدرسه حجاب را تبعیض علیه زنان دانست و وزیر امور اجتماعی این کشور حجاب را کاری غیراسلامی خواند.

آنچه تأسف انگیز است اظهارنظر برخی از مراکز و شخصیت های اسلامی است؛ همچون شیخ طنطاوی مفتی الازهر مصر که فتوی به لزوم تبعیت از قانون فرانسه در این مورد می دهد(2) و شورای ملی مسلمانان در فرانسه هم از

ص:73

آنان می خواهد به قانون فرانسه احترام بگذارند و فریب اغفال گران را نخورند.(1) اما برخی دیگر هم معتقدند رسانه های فرانسه هر وقت مطلبی پیدا نمی کنند مسئله حجاب را مطرح می کنند تا شکاف بین مسلمانان ایجاد کنند.(2)

طی سال های اخیر، مخاطبان شبکه های ماهواره ای غرب، شاهد گزارش های متعددی بوده اند که در آنها زنان گزارشگر غربی، بشاش و سرزنده و در هیئتی متمدن، با حداقل پوشش ممکن، به تهیه گزارش در میان زنانی پرداخته اند که سراپای آنها را پارچه های سیاه فراگرفته است و در محیطی ناامن و مملو از تحکمات و اجبارها از سوی مردان، محروم از موهبت های طبیعی حیات، در ناامیدی مطلق نسبت به زندگی، عمر، می گذرانند. تصویری که رسانه های جهان از زن مسلمان و حجابش در اذهان عمومی عالم، حتی خود این زنان، به نمایش درآورده اند؛ تصویر موجودی است بدبخت و اسیر توتم ها و سنت های کهنه و ناامیدانه چشم به جهان متمدن دارد تا با جنبش های رهایی بخش زنان، برای او آزادی به ارمغان آورند.

غرب، سرگرم ظرافت بخشی هر چه بیشتر به این گونه هجمه های فرهنگی، علیه حجاب زن مسلمان در کشورهای اسلامی بود که ناگهان فریاد حجاب خواهی از قلب اروپا و از سوی زنان و دختران تازه مسلمان سربرآورد. عملکرد دولت های اروپائی در تصویب قانون منع حجاب، بیشتر ناشی از گیجی و سردرگمی آنان در فهم و حل این معما بود؛ برای همرنگ سازی تمام زنان جهان، در جهت بهره کشی جنسی و اقتصادی از آنان سال ها تلاش کردند و

ص:74

حال، از درون خانه، فرزندانشان با حجاب اسلامی در خیابان های پاریس و لندن در حمایت از حجاب تظاهرات می کنند.

"نیری دوبومن" روزنامه نگار معروف فرانسوی، می نویسد: "از زمانی که اسلام را مورد مطالعه قرار دادم، مسئله مسلمان شدن زنان فرانسوی همواره تعجب مرا بر می انگیخت. بویژه که تعداد زنان مسلمان شده فرانسوی به حدود صد هزار زن رسید. من، همیشه این سئوال را می کردم

که چگونه زن فرانسوی که ثمره تلاش ده ها ساله خود در زمینه آزادی و برابری زنان را به تدریج به دست می آورد، به دینی روی می آورد که طبق گفته غربی ها حقوق زن را پایمال می کند؟!"

چندی پیش، دو دختر فرانسوی، از یک خانواده یهودی، در شمال پاریس به اسلام گرویدند. آنها با حجاب کامل اسلامی به مدرسه رفتند، اما پس از مدتی به خاطر حجاب از مدرسه اخراج شدند. پدر آلما ( Alma) و لیلا ( Lila) از مسئولان مدرسه شکایت کرد اما فایده ای نداشت و آنها مجبور شدند در خانه ادامه تحصیل دهند.

"لارنت لوی" ( Laurent Levy) می گوید: دخترانش آزادانه و با اختیار خود این پوشش را انتخاب کرده اند. پدر آلما و لیلا یهودی است، اما خود اعتقادی به دین ندارد و در رابطه با حجاب دخترانش می گوید: "انتخاب بچه ها، مرا مقداری می آزارد. من فکر می کنم، این یک اشتباه است. فکر می کنم، این بدفهمی دنیاست، من نگرانم، زندگی یک زن در اسلام ممکن نیست به خودباوری او

ص:75

بینجامد." آلما "لبخند می زند و جواب می دهد:" اگر اسلام به ما خودباوری نمی داد، آن را انتخاب نمی کردیم."

به نظر می رسد، موج اسلام خواهی و در پی آن حجاب خواهی در غرب، قبل از آنکه نیازمند تحلیل از منظر جامعه شناسی باشد، نیازمند تحلیلی روان شناختی است. باید به روان فرد فرد شهروندان اروپائی که به اسلام، به عنوان آخرین راه، روی می آورند؛ رجوع کرد." اسلام خواهی "در غرب پیش از آنکه یک جریان اجتماعی باشد، یک خواهش و نیاز عمومی است، یک عطش و تشنگی عمیق به عمق چند قرن؛ خواهش" معنویت "که شهروندان غرب قرن ها در عرصه های اجتماع از آن محروم بوده اند. خلأ معنویت در حوزه های جمعی جامعه، مانند محیط کار، مدرسه، دانشگاه، بازار، حکومت، رسانه ها و... و حتی خانواده به عنوان اولین هسته و نهاد اجتماعی، اساسی ترین عامل این عطش عمومی است. شهروند غربی می بیند که در اسلام معنویت واخلاق در تمام حوزه های اجتماعی تعریف شده است؛ یعنی، همان گمشده درونی او که سال ها سرگردان آن بوده است.

امروزه، نوجوان و جوان غربی در اوج سردرگمی و بحران هویت قرار گرفته است. معلق میان تعلقاتی که رسانه ها و فضای غالب فکری فرهنگی جامعه برای او ساخته و وطن فکری خویش. انفجار اطلاعات، گسترش ابزارهای ارتباط جمعی، رسانه ها و... همه و همه به این سردرگمی دامن زده اند. این فضای سرگردانی، به شکلی پیچیده تر، نوجوانان و جوانان مهاجر کشورهای غرب را در خود فرو برده است و به همین نسبت جوانان دیگر مناطق جهان را که در این فضای فرهنگی رشد کرده اند، بحران هویت، همراه با

ص:76

عطش شدید معنویت، آنان را به سمت ادیان و عرفان های شرقی مانند بودیسم، هندوئیسم و... می کشاند؛ اما چون آنها را جامع نیازهای فردی و اجتماعی خود نمی بینند به اسلام روی می آورند.

" برگیت جمیله "،جوان تازه مسلمان اروپائی، در شرح علل گرایشش به دین می گوید:" من در تمام طول دوران زندگی 26 ساله ام، انسان مذهبی نبودم و زندگی ام را مانند سایر افراد اروپائی، در خوشی و خوش گذرانی پشت سر می گذاشتم؛ اما همیشه در زندگی خویش احساس خلأ و کمبود می کردم. با وجود تمام تلاشی که در برطرف کردن این خلأ زندگی خود داشتم، باز هر روز، بیش از پیش، وضع روحی ام بدتر می شد. البته ظاهراً انسان شادی بودم... تماشای منظره زنان محجبه، صدای اذان مناره های مساجد، گویی روح مرا تکان می داد. شروع به مطالعه قرآن کردم، هرچه بیشتر می خواندم، احساس می کردم که وضع روحی ام روز به روز در حال بهبودی است... در سن 26 سالگی به اسلام گرویدم."

" مونیکا مالم استردم "،خبرنگار و مفسر رادیو سوئد، با تهیه گزارشی در زمینه گسترش اسلام در اروپا، برخورد خود با یکی از جوانان تازه مسلمان فرانسوی را این گونه نقل می کند:" در یکی از خیابان های پاریس به جوان 21 ساله ای به نام "سرژ" که شلوار جین بر تن و کوله پشتی بر دوش دارد، برمی خورم که شش ماه پیش مسلمان شده است. سرژ اظهار می دارد: از سطحی و توخالی بودن زندگی مدرن امروزی و ارتباطات بدون مرز سکسی و محل رقص و دیسکوتک و آبجوخواری رویگردان شده و با گرایش به اسلام ثبات و زندگی پرمعنا و آرامی را شروع کرده است. از جمله صبح زود، از

ص:77

خواب برمی خیزد تا عبادت روزانه خود را شروع کند. سرژ می گوید: "...احتیاج به قوانین و ثبات در زندگی فردی و اجتماعی نیز کمک می کند که جوانان فرانسوی رو به اسلام آورند، من و جوانان فرانسوی دیگری که مسلمان شده ایم، سعی داریم که دوستان و همسالان خود را نیز به گرایش به اسلام راهنمایی و تشویق کنیم."

خروج امت اسلامی از مصائب، بلکه امتحانانی که در آن غوطه ور است، ممکن نیست مگر با اتحاد در تمام سطوح. و اتحاد، گرچه با شعار شروع می شود ولی به شعار ختم نمی گردد و باید به سطوح عینی و عملی در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی کشیده شود. مسلمانان فرانسه و اروپا در این بلیه ای که گرفتار شده اند، پیروز خواهند شد اما به یک شرط: که مؤمن باشند. ایمان و تقوی، اول شرط خروج اصحاب حق از مصائبی است که به آن مبتلایند. ایمان و تقوی، نه صرفاً به عنوان یک توصیه اخلاقی، بلکه به مثابه یک راهکار استراتژیک می تواند ناجی مسلمانان اروپا از ظلم و تحکم طاغوت سرمایه داری باشد. اما ایمان، ملازم جهاد در دو حوزه فردی و اجتماعی است و صبر، شرط به ثمر نشستن جهاد.

مسلمانان فرانسه و اروپا، علاوه بر پایبندی به سه عنصر "ایمان"،"صبر" و "جهاد" و تأکید بر "اتحاد" (چه وحدت در صفوف داخلی و چه وحدت جامعه جهانی اسلام، یعنی امت اسلام) برای نیل به پیروزی نیازمند رهایی از سیطره فرهنگ و تمدن مادی هستند. "اومانیسم"،"فردگرایی"،"ناسیونالیسم"،"مصرف زدگی"،"سکولاریسم"،"تحلیل حیات با عقل معاش"،"نگاه ماشینی به زندگی" و... زنجیرهایی هستند که انسان معاصر از جان خویش برنیفکند

ص:78

نای حرکت، مقاومت و مبارزه را نخواهد داشت.

امروز، علاوه بر همه "هست و نیست" های تلخ و شیرین، مسلمانان اروپا و جهان "باید و نباید" های جدی را در پیش رو دارند. امروز، مسلمانان علاوه بر تحلیل هست و نیست های جهان پیرامون، نیازمند شناخت باید و نبایدهای حرکت و عمل می باشند. "چه باید کرد" و "چه نباید کرد" باید در کنار تحلیل هست و نیست های امروز امت بنشیند و این هر دو مقوله معرفتی، باید تبدیل به عمل و حرکت شوند.

خروج از انفعال و حضور فعال در صحنه های جامعه، دست نکشیدن از اصول و مبانی اسلامی در منازعه با روشنفکران و رسانه های غرب، تعریف هویت جدید اسلامی و تأکید بر عضویت انفکات ناپذیر در جامعه جهانی اسلام (امت اسلامی) توجه به روح احکام و قوانین اسلام (مانند حجاب) علاوه بر تقید به احکام شریعت، حضور دختران و زنان مسلمان در عرصه های مختلف جامعه، با تأکید بر هویت اسلامی خود، برخورد و تعامل حسنه با سایر شهروندان غیرمعاند، پیروان دیگر ادیان و جلوگیری از جنگ مذهبی و قومی در این کشورها و تأکید بر وجه اشتراک استضعاف و دشمنان مشترک، یعنی سرمایه داران پول پرست، دولت های استکباری و رسانه های ذی نفوذ و... همه و همه از جمله بایدها و نبایدهایی است که مسلمانان اروپا بخصوص زنان مسلمان، در این بلیه و آزمایش سخت، در پیش رو دارند. اما امت نیز در قبال مصائب عضوی از پیکر خود، - یعنی مسلمانان فرانسه و اروپا مسئول و مکلف است؛ همبستگی و حمایت بی دریغ در تمام سطوح از مسلمانان اروپا و زنان محجبه، تأکید بر هویت امت واحده و عدم انفکاک اقلیت های مسلمان جهان از

ص:79

پیکره امت اسلامی است. تلاش زنان و دختران مسلمان در دارالسلام برای زدودن این ذهنیت نادرست که حجاب را در کنار اکراه و اجبار تصویر می کند. ارتباط بیش از پیش با مسلمانان اروپا از طرق وسائل ارتباط جمعی، بخصوص اینترنت، فرهنگ سازی در حوزه های مختلف هنری و غیرهنری، توسط هنرمندان و نخبگان امت اسلامی، در جهت رفع ظلم بر مسلمانان غرب و حمایت بیش از پیش مسلمانان از آنان و... از جمله بایدها و نبایدهای پیش روی امت اسلامی در هر گوشه ای از کره زمین است.

پایان کلام این که، خداوند؛ سرنوشت هیچ جامعه ای را تغییر نمی دهد، مگر آنکه اعضای آن جامعه، خود تصمیم به تغییر در سرنوشت خویش بگیرند. چرخ تاریخ را تحولات انفسی و روحی در بطن جوامع بشری و قبل از آن اراده بر تحول است که به حرکت در می آورد. و این تحولات انفسی بستر شکل گیری انقلاب های حقیقی در جهان است، مسلمانان و مستضعفین جهان، امروز توان آن را دارند که با اتحاد ایمانی و تغییر و تحول انفسی و روحی در وجود خویش، فصلی جدید در تاریخ بشریت بگشایند که آغازی بر پایان قرن ها انقطاع جوامع و حکومت ها از عالم وحی و استقرار مجدد عدالت بر کره زمین باشد.(1)

تنها 14 درصد از مردم لائیک هستند. اما به دلیل جنگ های صلیبی، مسائل مترتب بر انقلاب کبیر فرانسه و سابقه ای که از تحکم کلیسایی در اذهان مردم فرانسه وجود داشت، دولت، توانست اصل جدایی کلیسا از دولت را به عنوان یکی از بنیانی ترین اصول جمهوری فرانسه مقبولیت بخشد و در سال 1905 رسماً کلیسا از دولت جدا گردید و طی قانونی، حکومتِ فرانسه متعهد گردید که ضمن عدم رسمیت هرگونه آئینی در قالب جمهوری فرانسه، آزادی عقیده و آئین را برای معتقدین به ادیان تأمین کند. بنابراین می تواند قانون سال 1905 را در فرانسه مبدأ یک تحول مهم اعتقادی و سیاسی در نظام حکومتی فرانسه محسوب کرد. با توجه به محدودیت های این پژوهش و با نظر به اهمیت موضوع لائیسیته در تحولات فرانسه بعد از 1905 با ارائه روزشمار تاریخ لائیسیته و اسلام در فرانسه در این بخش اکتفاء می نمایم:

9 دسامبر 1905: اعلام جدایی کلیسا و دولت

2 ژانویه 1907: تصویب قانون عمومی آئین مذهب

4 اکتبر 1946: وارد کردن اصل لائیسیته در قانون اساسی جمهوری فرانسه

72 نوامبر 1989: اظهارنظر شورای دولتی در خصوص حجاب براساس درخواست وزارت آموزش و پرورش در قالب نظام لائیسیته

4 می 2003: اولین نشست شورای جامعه مسلمانان فرانسه

3 ژوئیه 2003: تشکیل خبرگان لائیسیته به دستور ژاک شیراک جهت بررسی مجدد قانون لائیسیته و قانون حجاب برای گزارش در سال 2004

ص:81

15 مارس 2004: تصویب قانون منع پوشش علائم مذهبی در مدارس، آموزشگاه های دولتی

81 می 2004: اجرایی شدن قانون منع حجاب در مدارس فرانسه

9 دسامبر 2005: بزرگداشت یکصدمین سال جدایی کلیسا و دین

1 - تأثیر رسانه ها بر افکار عمومی جهان انکارناپذیر است. متأسفانه تصویری که رسانه های غربی از اسلام ارائه می کنند فوق العاده وحشتناک است. پیش داوری ها و کاریکاتورهای متعددی که ارائه می شوند، نقش مخربی در اذهان عمومی دارند. به عنوان نمونه در موارد بسیاری برنامه های تلویزیونی که قرار است به موضوع اسلام بپردازند با صحنه های جنگ و انفجار آغاز می شوند. پیام این کونه برنامه ها روشن و واضح است: اسلام برابر است با خشونت! و این پیام مسقیماً با افسانه نشر اسلام از طریق جنگ و به وسیله شمشیر مرتبط است. مطبوعات و رسانه های نوشتاری نیز تصویری بهتر از این از اسلام ارائه نمی کنند: اکثر اوقات، تصاویر وحشتناکی، مقالات مربوط به اسلام را همراهی می کنند. پس نتیجه این می شود که ما همواره با پیام هایی از این قبیل روبه رو می شویم: اسلام یا آزادی؟ یعنی یا باید آزادی را برگزینید و اسلام را کنار گذارید و یا اسلام را بپذیرید و تمام آزادی های خود را از دست دهید! (گویی این دو با هم سازش ناپذیرند.) با چنین شیوه اطلاع رسانی، نمی توان در برابر بدبینی روزافزون غربی ها از اسلام متعجب شد. اما باید اذعان داشت که جنایات و بی عدالتی های زیادی با نام اسلام و به بهانه اسلام رخ داده است که بدون شک چنین اعمالی از نظر اسلام ناب محکوم است. اما اگر بی غرضانه با این مسئله برخورد کنیم باید بین دین و آموزه های آن از یک سو، و تجاوزات ناروای برخی از پیروان آن دین از سوی دیگر تمیز قائل شویم. هیچ گاه تا به حال نشنیده و نخوانده ایم که آئین

ص:83

هندو، آئین خطرناکی است، تنها به این دلیل که برخی تندروهای هندو مرتکب جنایات سخیفی شده اند. یا مثلاً، هیچ زمان رسانه ها مسیحیت یا پروتستانتیسم را محکوم به جنگ جویی نکرده اند به خاطر درگیری های طولانی در ایرلند شمالی!! پس علت چنین عناد و سرسختی نسبت به اسلام چیست؟ علی الخصوص که اکثر اوقات کمتر توجهی به دلایل عمیق شورش یک ملت و یا ترجمان خشم و مطالبات آنها نمی شود!! من در اینجا، به هیچ رو، قصد توجیه کردن اعمال زشتی را که با نام اسلام صورت می گیرد، ندارم. اما توقع دارم که رویکرد یکسانی در بررسی مسائل مربوط به ادیان مختلف، در رسانه ها اتخاذ شود. همچنین فکر می کنم که نباید تنها به چگونگی رخداد جنایات پرداخت. بلکه باید به چرایی به وجود آمدن آنها نیز توجه کرد.

با مشاهده یک چنین عنادی، به نظر می رسد که پس از محو "تهدید قرمز شوروی" رسانه ها، دنبال دشمن جدیدی بودند: ظاهراً "خطر اسلام" به عنوان هدف حملات رسانه ها و جایگزین تهدید قرمز برگزیده شد.

2 - عامل دیگر هراس های موجود نسبت به اسلام که مستقیماً با عامل قبلی مرتبط است، ناآگاهی بخش اعظم جمعیت های غربی از پیام حقیقی اسلام است. طبیعی است که انسان همیشه از چیزی که برایش غریب به نظر می رسد، می هراسد. تمام آنچه ملت های غربی درباره "شریعت" شنیده اند، محدود به شریعتی است که تنها به عنوان یک سری قوانین کیفری و مجموعه ای از مجازات های وحشتناک تعریف شده است. یا

ص:84

مثلاً در مورد "جهاد" گفته می شود تنها هدف این جنگ مقدس مجبور کردن تمامی غیرمسلمانان به اسلام آوردن است!! می بینید که معانی عمیق مفاهیم ارزشمند اسلامی، کاملاً نادیده گرفته شده و حتی در برخی موارد تغییر یافته است!!

3 - جنبه معنوی اسلام نیز می تواند به عنوان یکی از عوامل بدگمانی نسبت به اسلام محسوب گردد. در واقع، جوامع امروزی هر چه بیشتر به سمت مادی گرایی پیش می روند، سعی دارند خدا را فراموش کنند. بدین گونه، هر پیامی که این جوامع را به سوی بازگشت به خدا دعوت کند یا به سوی یک سری اعمال مذهبی روزانه، با برخوردی منفی و استقبالی ناشایست روبه رو می گردد. همین وضعیت برای اسلام نیز به وجود آمده است.

4 - بسیاری افراد اسلام را خطری برای برخی مفاهیم اساسی در غرب می دانند، مفاهیمی همچون مدرنیته، دموکراسی و لائیسیته. علی الخصوص که متفکران معاصر در تزهای خود و مطبوعات از طریق مقالات متعدد این هراس را شدت و قوت می بخشند. ساموئل هانتیگتون بی هیچ ملاحظه ای، اسلام را به عنوان دشمن پتانسیل غرب، تعریف می کند و از دیدگاه وی جنگ تمدن ها اجتناب ناپذیر است. بارها مشاهده شده است که برخی مجلات در صفحات اول خود تیترهای درشتی مطرح کرده اند و بوسیله آن "اسلام و مدرنیته" یا "اسلام و دموکراسی" را در تقابل قرار داده اند. در عین حال امروزه روشنفکران مسلمان تمام توان و تلاش خود را به کار می گیرند تا نشان دهند که

ص:85

اسلام به هیچ وجه رقیب غرب نیست و به هیچ رو مفاهیم ارزشمند غربی ها را زیر سئوال نمی برد.

محمد پاتل در پایان این بحث، بهترین روش مقابله با این وضعیت را احیای چهره حقیقی و واقعی اسلام می داند. برای نیل به این مقصود اولاً باید آموزه ها و دستورات حقیقی دین را نشر داد. ثانیاً باید خود، به عنوان الگو و نمونه مسلمانی به سایر مخلوقات احترام بگذاریم و در هماهنگی کامل با آنها همزیستی داشته باشیم.(1)

با کمال تأسف در عصر ارتباطات که مهم ترین ویژگی آن انفجار اطلاعات و رشد علوم و گسترش مرزهای دانش است باید اذعان کرد تاریکی و وسوسه های فکری و هجوم تبلیغات مسموم و انحرافی، رشد اندیشه را با مشکلات فراوان مواجه ساخته است. رسانه ها هر روز با بکارگیری لغت ترور و تروریست و محکومیت ظاهری و گزینشی آن، هزاران فکر و اندیشه را ترور می کنند و با بمب های شیمیایی بنای معلومات و اطلاعات بشری را مسموم و نااستوار می سازند. ممکن است اندیشه ای مخدوش و ناصحیح باشد. اما اندیشه ناصحیح را با تهمت و افتراء و تشویق اذهان تصحیح نمی کنند! بلکه با دادن اطلاعات درست و سالم و مقابله منطقی و استدلالی، ناروا را از میدان بیرون می رانند.

از جمله هجویاتی که در مورد اسلام نگاشته شده و در سطح گسترده ای چاپ و تکثیر گردیده است.

هجونامه اوریانا فالاچی تحت عنوان "غرور و غضب" است که در سال

ص:86

2002 به چاپ رسیده است. این کتاب به منزله فریادی است در اعتراض به حوادث 11 سپتامبر حادثه ای که هنوز کسی نتوانسته اطلاع صحیحی از چیستی و چرایی آن ارائه کند، ولی می توان گفت بالاترین ضریه و لطمه را به مسلمانان وارد کرده ولی دلیل مهم ترین حربه را در کف دشمنان آنان قرار داده است. از دیدگاه نویسنده این کتاب حوادث 11 سپتامبر تنها یک اپیزود از دوره جدید جنگ های صلیبی هستند که پسران خدا برعلیه غرب به راه انداخته اند. غربی، که از نظر آنان باید فتح شود و به اسلام روی آورد. پیام اصلی کتاب این روزنامه نگار ایتالیایی و اسلام ستیزی در پاسخ به 4 سئوال خلاصه می شود که او ابتدا سؤالات را بگونه ای جهت دار و سپس توضیحات خود را به شکلی ناسالم و تحریف شده چنین مطرح می کند:

1 - جنگ جویان جدید صلیبی چه کسانی هستند؟

کوه یخی هستند که در رأس بخش قابل مشاهده این کوه یخ تروریست های اسلامیست، همچون بن لادن، قرار دارند، که توسط پادشاهی های نفتی و مراجع مذهبی حمایت می شوند. از نظر این نویسنده ایتالیائی، مساجد ایتالیا مملو از تروریست ها و حامیان تروریسم هستند. اما در بخش نادیدنی این کوه یخ، پسران خدا قرار دارند. که به بهانه مهاجرت به اروپا آمده اند!!

به نظر می رسد نویسنده کتاب تلفیق و آمیزه ای تشکیل داده از اسلام گراهای تندرو، متفکران مسلمان و مهاجران و همه را با یک حربه مورد حمله قرار داده است!!

2 - اینان چه می خواهند؟

"هدف این تروریست ها تسخیر اذهان ما، از بین بردن آزادی و تمدن، محو شیوه زندگی ماست."

ص:87

از نظر نویسنده هنوز باید در انتظار فجایع بدتری از سوی این جهاد مقدس باشیم.

جهاد، با هدف تحمیل اسلام، فرهنگ، هنر، اخلاق، ارزش ها، علم و لذات ما را از بین خواهد برد.

3 - چه رابطه ای بین طرف های درگیر برقرار است؟

از دیدگاه اوریانا فلاچی، با توجه به حوادث 11 سپتامبر، کوتاهی ما در برابر اسلام و مسامحه در مورد تاخت و تاز مسلمانان، متأسفانه کفه ترازو را به سمت مسلمانان متمایل می کند.

4 - چه باید کرد؟

نویسنده از خودش شروع می کند و از کتابش با عنوان نارنجک یاد می کند.

باید چشمهایمان را به روی حقیقتی که از 1400 سال پیش تاکنون وجود دارد باز کنیم و بدانیم که بن لادن و طالبان، تجسم امروزی این حقیقت تلخ هستند. نباید از این تروریسم فکری ترسید، باید با هوشیاری از ارزش ها و وطن خود دفاع کنیم.

ظاهراً این نویسنده محترم! به هیچ وجه به کتب و اسناد مربوط به تاریخ علوم مراجعه نکرده اند تا بدانند تمدن و علمی که امروز، غرب، ژست آن را به مردم مشرق زمین می فروشد از چه زمانی و چگونه به دنیای غرب وام داده شده است و 1400 سال پیش کدام مکتب تئوری های دینی خود را با حقیقت های علمی درآمیخته و سوژه های علوم و اختراعات را در میراث های فرهنگی رهبران خود به ودیعت نهاده است. خوبست در این مورد به اعتراف و شهادت دکتر زیگرید هونگه که یک زن دانشمند آلمانی است در مورد

ص:88

سرگذشت مسلمانان در اروپا مراجعه کند تا شیرینی حقیقتی که هزار و چهارصد سال پیش برای جهانیان آشکار شد در عصر اطلاعات و اینترنت از ذائقه مسموم این نویسنده معروف قرن بیستم بدور نماند.(1) وای بر آن روزی که قهرمان و پیروز این جنگ عظیم رسانه ای حقیقت و واقعیت باشد. در آن روز آنان که این گونه با حقیقت مبارزه کرده اند با چه رویی می خواهند در میان ملت گول خورده خود حاضر شوند.

در حالی که رسانه های غربی هر حادثه و هر داستان و اسطوره کوچک و ضعیف را گاه چندین بار پردازش می کنند و یا بدون پردازش به طور مکرر نمایش می دهند. یک بار در تاریخ رسانه های فرانسه، فیلمی در مورد زندگی پدیدآورنده حادثه ای بزرگ که حداقل بحث انگیزترین موضوع فکری و سیاسی و نظامی در 14 قرن اخیر بوده است، پخش نشده است. شبهات زیادی علیه اسلام پخش می شود و خصوصاً قطعه های بسیار کوتاه و ناقص از سخنرانی یک دانشمند مسلمان در مورد جهاد، مکرر، پخش می شود و بهره برداری تخریبی از آن می گردد. سهم مسلمانان فرانسه از رسانه های عمومی این کشور، برنامه ای است که در ابتدای روز تعطیلی یکشنبه و در زمانی که همه خوابند برنامه ای کاملاً سنتی و ساده تحت عنوان اسلام ارائه می شود. و در برابر آن هزاران فیلم و سریال و سوژه از ده ها کانال به تخدیر افکار در مورد اسلام می پردازد.

برحسب آمار رسمی که توسط پایگاه اطلاع رسانی "یاهو" منتشر شده است در فاصله بین اکتبر 2003 تا اوت 2004 تعداد 182 پروژه حساب شده

ص:89

علیه اسلام در فرانسه اجرا شده است که 28 مورد، ویران کردن مسجد و 11 مورد آن نابود کردن گورستان مسلمانان و 64 مورد در برابر مؤسسات و نهادهای اسلامی در فرانسه سامان داده شده و 118 مورد موضع گیری در برابر اشخاص بوده است.(1) در برابر این حرکت ها مسلمانان نیز اقدام به تأسیس مرکزی با عنوان "مجموعه مبارزه با اسلام ستیزی در فرانسه" (2) اعلام موجودیت کرد تا در برابر فعالیت های مربوط به اسلام ستیزی به طور منظم واکنش نشان دهد.

حرکت دیگری در همین ارتباط با عنوان "آزادی، برابری و برادری نه اسلام ستیزی" (3) در هفتم فوریه 2004 این حرکت نام خود را " MJD "نهاد. یعنی حرکت عدالت و تعالی. رئیس این حرکت معتقد است جنگ علیه اسلام ستیزی، جنگی مداوم و همیشگی است و ما باید به رئیس مجلس فرانسه تفهیم کنیم که گذراندن قانونی بر علیه اسلام ستیزی ضرورت دارد و این یکی از اهداف اساسی این حرکت است. گرچه اختلافات داخلی این حرکت را کُند نموده است، اما این حرکت در حال برنامه ریزی برای برپائی یک تظاهرات علیه اسلام ستیزی رسانه ای در برابر محل صدای و سیمای فرانسه است. رسانه ها گرچه علناً به دشمنی با اسلام مردم را فرا نمی خوانند، اما از طریق ردیف کردن تصویرهای مخرب همین معنا را تدارک می نمایند. مثلاً به همراه گزارش جنایت ها، حومه های شهر را که محل سکونت مسلمانان است نشان می دهد و بلافاصله پس از صحنه های ترور و خشونت صفوف نمازگزاران را به تصویر می کشد.

ص:90

فرانسیس فوکویاما، یکی از نظریه پردازان تئوری های ضداسلام در این مورد می گوید: اسلام نماینده تمدن بسیار جذابی نیست... به بیان دیگر اسلام رادیکال از دو جهت قدرتمند است: یکی سلاح های کشتار جمعی که به وسیله آن یک گروه سیاسی نه چندان مهم می تواند صدمات زیادی به قدرت های بزرگ وارد آورد. مسئله دوم اقلیت های مسلمان در روسیه، اروپا و آمریکا می باشد که دشواری های زیادی نسبت به دیگر اقلیت های برای انطباق با محیط خود دارند. این دو چالش جدی هستند!!

آری برحسب بررسی های انجام شده توسط دانشگاه الازهر مصر بیش از ده هزار سایت اینترنتی سرگرم فعالیت تخریبی علیه اسلام هستند که بودجه این سایت ها بیش از یک میلیارد دلار تخمین زده می شود و ده ها هزار نویسنده و خبرنگار و گزارشگر تحت حمایت بنگاه های صهیونیستی برای این کار اجیر شده اند. از جمله فعالیت هایی که اخیراً علیه اسلام در فرانسه انجام شده است انتشار یک شماره ویژه از مجله دانشگاهی" cites" که با عنوان اسلام در فرانسه منتشر گردیده است.

در این مجله 730 صفحه ای نویسندگان و مسئولین مربوطه کوشیده اند چهره ای نامناسب و غیردوست داشتنی از اسلام را که مربوط به نسل پیشین است به عنوان اسلام سنتی معرفی نمایند و نسل جدید مسلمانان را گریزان از آن و در پی اسلام فرانسوی بدانند. درست همان چیزی که تمام تلاش ها دستگاه سیاست فرهنگی امپریالیستی آن را دیکته

ص:91

می کند و واقعیت جامعه مسلمانان فرانسوی و صفوف فشرده جوانان در مراسم مذهبی و انقلابی خلاف آن را به تصویر می کشد. این هجوم و جنگ رسانه ای دلیل نگرانی عمیق استکبار از جهانی شدن اسلام و انتقال پیام های تربیتی، اخلاقی و معنایی آن به ملت های حقیقت جو و آزاده دنیاست.

ترجمه هائی به زبان های مختلف از جمله انگلیسی، هلندی و آلمانی انجام شد. 136 سال بعد و در 1783 دومین ترجمه فرانسوی قرآن کریم و در دو جلد و با مقدمه ای در مورد زندگی پیامبر اسلام در انتشارات ساواری در پاریس منتشر گردید. 29 ترجمه فرانسوی دیگر پس از این دو ترجمه از قرآن کریم ارائه شد که از جمله می توان به ترجمه های: کازیمیرسکی، رژی بلاشر، ژاک برک، مسون، ادوارد منتل، رنه خوام، محمد حمیدالله، حمزه بوبکر، اندره شواکی، نورالدین بن محمود، یوسف صدیق، صلاح الدین کشرید، محمد شیادمی، غلام حسین ابوالقاسمی فخری اشاره کرد. آخرین ترجمه ای که بخشی از آن توسط انتشارات البراق در پاریس منتشر شده است اثر مشترک آقای دکترکریستیان بنو و دکترجواد حدیدی می باشد که خصوصیات ویژه ای همچون: ارائه نحوه تلفظ آیات با حروف لاتین، توضیحات، فهرست های مفید و چند رنگه بودن چاپ کلمات و اعراب و ترجمه و تلفظ از امتیازات این ترجمه است. در اینجا نموداری از ترجمه های قرآن کریم به زبان فرانسه را که در مرکز ترجمه قرآن کریم جمع آوری شده ارائه می کنیم:

ص:93

ص:94

ص:95

ص:96

ص:97

و به برکت آن توانست ابزارهایی مانند کره جغرافیایی، ارگ، ساعت و چرتکه را طراحی نماید. بعید است که در سرزمین های مربوط به مسلمانان در مشرق زمین درنگی کرده باشد. اما مسلماً دانش هندسه، ریاضیات، مکانیک و اخترشناسی را از مسلمانان آموخته است و با دانشمندانی همچون ارسطو، ویرژیل و پروفیل محشور بوده است.

در رم با مقامات کلیسایی آشنا شد و مورد توجه آنان قرار گرفت و ابتدا او را به عنوان کاردینال در شهر "روان" در فرانسه برگزیدند. ولی به دلیل جانبداری از موضع استقلال کلیسای فرانسه از رم از این سمت برکنار شد. او بعدها به عنوان پاپ اعظم فرانسه انتخاب گردید. و در این سمت، نام سیلوستره دوّم را به احترام خدمات پاپ سیلوستره اول به جهان مسیحیت برای خود برگزید. او درسال 1003 پس از آن که 4 سال کرسی پاپی را اداره کرد بود از دنیا رفت. وی اولین کسی است که ارسطو را به جهان غرب معرفی کرد و سیستم اعشار را که دستاور علمی خوارزمی از علماء مشرق زمین بود و همچنین اسطرلاب عربی را به دانش پژوهان کشورش عرضه نمود.

به عنوان نخستین اقدام بر آن شد که کتاب آسمانی مسلمانان را با دیدی انتقادی به لاتین ترجمه کند. با آن که بیش از پنج قرن از نزول قرآن گذشته بود و سنت ردّیه نویسی علیه قرآن سابقه طولانی داشت، ولی این نخستین ترجمه کامل از قرآن کریم بود که با هدف رد آن توسط شخصیت کلیسایی انجام می شد. پی یر ونه ربل غیر از این ترجمه، چند رساله دیگر در دفاع از مسیحیت در برابر اسلام و اثبات عدم تحریف عهدین و طعن به پیامبر اسلام نوشته است. اسلام شناسی او مرهون نگاه انتقادی وی به قرآن و آئین اسلامی است که او را به عنوان نفر دوم لیست مشاهیر اسلام شناسان و به عبارت صحیح تر مستشرقین فرانسوی قرار داده است.

شرقی نیز استاد کرسی عربی بود و عضویت در آکادمی نقوش و ادبیات را پذیرفت. بیشترین تحقیقاتش را بر روی سنگ نبشته ها، خاتم ها و سنگ های قیمتی مشرق زمین متمرکز ساخت. او کتابی در مورد جنگ های مسلمانان در فرانسه در قرن های هشتم و نهم از دیدگاه نویسندگان مسیحی و محمدی نگاشت(1) و یک کتاب شناسی در مورد جنگ های صلیبی ارائه کرد و کاوشی در مورد سفرهای اعراب و ایرانیان به هند و چین نمود.

فراهم می شود. در سال 1930 به مصر می رود تا در مورد فنون تصوف مطالعه و تحقیق نماید و در آنجا با مسئولین الازهر آشنا و رسماً نام خود را به نام عبدالواحد یحیی تغییر می دهد و تا پایان عمر در مصر باقی می ماند. در سال 1934 با دختر یکی از اساتید الازهر به نام شیخ محمدابراهیم ازدواج کرد و در منزل او اقامت گزید. حاصل این ازدواج دو دختر به نام های خدیجه و لیلا بود و یک پسر به نام عبدالوحید که پس از مرگ او به دنیا آمد. او در قاهره در مقبره خانوادگی شیخ محمدابراهیم به خاک سپرده شد. به هنگام مرگ این سخن از او شنیده شد که گفت:" روح، راحت گردید."

آثار او عبارتند از: بحران دنیای مدرن، علائم آخرالزمان، بُعد نمادین صلیب، ملاحظاتی در باب باطنی گری مسیحی، تاریخ دینی جعلی، مابعدالطبیعه شرقی، انسان و سرنوشت، احضار اشتباهی روح.

بود. در جنگ جهانی اول در سپاه شرقی فرانسه به عنوان یک افسر پیاده خدمت کرد و پس از جنگ، دوباره به عرصه علم و پژوهش بازگشت و در 1919 تا 1924 استاد درس نظام های اجتماعی اسلام در کالج دوفرانس بود. بسبب نوشته هایش در مورد حضرت فاطمه دختر پیامبر گرامی اسلام، شهرتی در مجامع اسلامی پیدا کرد. مجموعه مقالات او در مجله جهان اسلام(1) چاپ شده است. مدتی مسئولیت این مجله با خود او بود. مهم ترین آثار او عبارتند از: مسلمان پاک، فاطمه دختر رسول خدا، اصحاب کهف وکشف ابرهای ماژلان.

مأموریت با جنگ جهانی دوم عمر این سفر را تا سال 1945 به درازا کشاند و در همانجا برگردان آثار سهروردی را از عربی به فارسی آغاز کرد.

پس از بازنشستگی ماسینیون در مدرسه عالی مطالعات کاربردی، کربن جانشین او شد و نیمی از سال را در آنجا تدریس می کرد و نیم دیگر را در مرکز مطالعات ایرانی فرانسه در تهران می گذراند و با اساتیدی همچون علامه طباطبایی (ره)، استاد آشتیانی (ره)، دکترنصر و دکترشایگان به گفت وگوهای علمی و فلسفی می پرداخت. در سال های پایانی عمرش موفق به تأسیس دانشگاه قدیس به عنوان مرکزی بین المللی برای تقریب ادیان ابراهیمی گردید.

او به زبان های عربی، فارسی، یونانی، لاتین و روسی آشنایی داشت و به پاس خدماتش در ارتباط با میراث فلسفی اسلامی از دانشگاه تهران دکترای افتخاری گرفت و در 7 اکتبر سال 1978 میلادی دوستانش را به فراق خود مبتلا نمود. شاگردان معروف او عبارتند از: کریستین ژامبه، پی یر لوری، دکترمحمدامیر معزی.

زندگی و آراء سهروردی، اسلام ایرانی، تاریخ فلسفه اسلامی، ابن سینا و قصه اشراقی، تأمّلات ما بعد الطبیعی وجه الله و چهره انسان و تصوف و هرمنوتیک مهم ترین آثار او هستند.

20 سال پس از فوت او نخستین بزرگداشت وی در پاریس در سال 1998 توسط رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با حضور گروهی از شاگردان علاقه مندش برپا شد و این اولین و شاید آخرین یادمان این اسلام شناس و مستشرق فرانسوی قرن بیستم بود.

ص:106

فرانسه رفت و پس از فراغت از تحصیلات دانشگاهی سمت استادی در کالج دوفرانس رادر مدت 25 سال از آن خود ساخت. شاید نخستین بار او واژه اسلام فرانسوی را به کار برد و بر اهمیت آن برای حکومت فرانسه تأکید کرد. او اسلام مترقی (اسلام فرانسوی) را تنها عامل عقب نشینی و مهار اسلام گرایی می شمرد. او معتقد است که مسلمانان در مدارس خاص خود زبان عربی را جدا از دروس مدارس دولتی می آموزند و این جدایی موجب می شود که ایده سازمان دادن به یک اسلام بومی عقیم بماند. لذا فرانسویان باید مدارس دروس عربی مسلمانان را خود به عهده بگیرند تا بتوانند یک اسلام فرانسوی را به آنان آموزش دهند.

نام او در لیست مترجمین قرآن کریم به فرانسه نیز قرار دارد و کتاب های: برای مدیترانه ای مشترک، بازخوانی قرآن و موسیقی بر روی رود و گلچینی از کتاب الاغانی از جمله آثار او هستند.

معاصر ایران "است. از سال 1993 اداره مرکز مطالعات ایرانی به عهده اوست. و حدود دو دهه از عمر خود را در ایران با سمت های گوناگون از طرف دولت فرانسه گذرانده است.

مدتی اظهار اسلام کرده است و سپس آن را نادیده گرفته است و بیشتر به نقادی اندیشه مسلمانان روی آورده است. بیشتر آثار و تحقیقات او رویکرد و صبغه ایرانی و یا اسلام شیعی دارد و رنگ و بوی سیاسی یافته است که شاید بی ارتباط با مشکلات زندگی شخصی او در ایران نباشد، بهرحال او هم اکنون یکی از مستشرقین و کرسی نشینان عرصه مطالعات اسلامی در دانشگاه سوربن فرانسه است.

برخی از آثار او عبارتند از: اسلام شیعی، روشنفکران و هواداران اسلام معاصر، رابطه اسلام و جامعه در ایران، اندیشه معاصر شیعه، فدائیان اسلام، شیعه در اسلام، سیاست و ایدئولوژی.

افغانستان در سازمان ملل مشغول به کار شده است. او از معدود کسانی است که از اروپا مدتی را در میان قبائل و مردم افغانستان سپری کرده است. او اعتقاد دارد از دهه هفتاد به بعد جنبش های اسلامی، اعتراضات اجتماعی و سیاسی زیادی را هدایت کرده اند و اسلام گرایان قبل از آنکه به اسلام به عنوان یک مذهب توجه کنند آن را یک ایدئولوژی سیاسی می دانند.(1) او با رد آنچه برچسب اسلام گرایی می داند این یاوه ها را ناشی از عقده های کهن مغرب زمین نسبت به اسلام می شمرد.(2) در عین حال تأکید می کند که این بدان معنا نیست که ما طرفدار اسلامیسم هستیم. علی رغم این نظرات، اولویه روا قائل به شکست سیاسی اسلام است. زیرا از نظر او جهان اسلام از جهت نهادهای سیاسی با کفایت و چاید فقر است و جست وجوی اسلام گرایان برای فضیلت غیرقابل دسترسی است. او معتقد است مسلمانان مقیم اروپا در سیستم اجتماعی و سیاسی کشور میزبان ادغام مثل اند و این نزدیکی مرز میان شرق و غرب را از بین برده است.

مهم ترین آثار او عبارتند از: شکست اسلام سیاسی (1992)، جایگاه روشنفکران و دانشمندان در مقاومت افغانستان (1982)، تبارشناسی اسلام گرایی (1995)، پیش به سوی اسلام اروپایی، شبکه های اسلامی، لائیسیته رویاروی اسلام، اشتباهات 11 سپتامبر (2002)، آسیای مرکزی جدیدی (1997)، اسلام جهانی شده (2002). او هم اکنون در محور مطالعات مربوط به آسیای میانه، ایران و افغانستان در پاریس قرار دارد.

ص:110

به شمار می رود که در خصوص جهان عرب، ایران و هند مطالعات و بررسی های زیادی داشته است و رشته اصلی او ایران شناسی است. هم اکنون (2006) به عنوان مدیر بخش پژوهشی مرکز مطالعات علمی در سوربن 3 می باشد و مدیریت برنامه ریزی پژوهشی این دانشگاه و سوربن 10 و دانشگاه نانتر را نیز به عهده دارد و در کمیته نگارش مجلات و نشریات علمی نیز عضو می باشد. مدت ها در مؤسسات ایران شناسی فرانسه در تهران مسئولیت داشته است و در ارتباط با اطلس ایران و جغرافیایی این کشور آثاری از خود منتشر نموده است.

ایران؛ شناخت ها و پرسش ها، فرهنگ ها و جوامع معاصر عناوین دیگر نوشته های او هستند. او هم اکنون به عنوان یکی از عناصر کلیدی عرصه شرق شناسی در فرانسه تلقی می گردد و مرجع فکری و علمی دانشجویانی است که در این ارتباط تمایل به تحقیق دارند.

تسویه کند. ترک ها یک کردستان مستقل را رد کردند، اسلام، رادیکال را به راه اصلی دعوت می کند. القاعده یک عنوان خالی یا یک انجمن سیاسی؟

او هم اکنون یکی از چهره های شناخته شده عرصه پژوهش های شرقی در اینانلکو فرانسه است.

است. دولت برای پذیرش استاد در این کالج سخت گیر است و سازکار خاصی دارد. کتاب ها و اندیشه های زیادی از این کالج به عنوان رساله و پایان نامه علمی در حوزه اسلامی منتشر شده است.

و قد برافراشته توجه ناظرین را به خود جلب می کند که بر سر در آن تابلوی "مرکز مطالعات جهان عرب" به چشم می خورد. که یک سوی آن ماکتی از معماری عربی و یک طرف دیگر جلوه ای از آرشیتکت غربی را به

نمایش می نهد. این مؤسسه در سال 1987 در پی امضای توافقی بین فرانسوا میتران و سران 22 کشور عربی اسلامی تأسیس گردید. چندین سالن نمایش پیشرفته، موزه میراث هنری و تمدنی کشورهای اسلامی از قرآن های نفیس تا سایر یادگارهای فرهنگی و عمومی کشورهای اسلامی در آنها به نمایش گذارده می شود و بخش های مختلف مطالعاتی که متفکران عرب را سرگرم و با واگذاری پروژه های فرهنگی علمی، هنری توان آنان را در راستای اندیشه سازگار با جهان غرب مدیریت می کند. امضاکنندگان تفاهم نامه تأسیس این مرکز هدف خود را از تأسیس این مرکز در این تفاهم نامه، ارتقای روابط فرهنگی، علمی در زمینه های معنوی و تکنولوژی توصیف نموده اند.(1)

مدیریت آن را در اختیار داشته اند و هم اکنون [2006] مسئولیت آن به عهده آقای ژان دورنگ می باشد. حفظ نسخ خطی کتب اسلامی و ایرانی و تهیه میکروفیلم از آنها و برگزاری کلاس های زبان فرانسه و کنفرانس های علمی از فعالیت های مهم ایفری است.

می شود. بنا بر آماری که در روزنامه لاکروا LACROIX منتشر گردیده، درصد تعداد کاتولیک ها از 81 درصد در سال 1986 به 64/3 درصد در سال 2004 رسیده است. بر طبق تحقیقات انجام شده در سال 2004 به غیر از کاتولیک ها، 27 درصد مردم فرانسه بدون مذهب، 2 درصد پروتستان و 6/7 درصد دارای مذاهب دیگر هستند. از میان کاتولیک ها، 7/7 درصد آداب و دستورات دینی را به جا می آورند و یک بار در هفته یا حداقل یک بار در ماه، در آئین عشای ربانی شرکت می کنند. 41/4 درصد کاتولیک هایی هستند که هرگز به کلیسا نمی روند و یا تنها برای شرکت در جشن های بزرگ و مراسم ویژه به کلیسا می روند. اکثریت کاتولیک های پایبند به انجام اصول دینی را زنان تشکیل می دهند (63/1 درصد)، از طرفی، در این میان افراد مسن، بیش از جوانان، مقید به جای آوردن آداب مذهب اند و 28/1 درصد 75 سال یا بیشتر، 19/8 درصد بین 65 تا 74 سال دارند. در نتیجه اغلب کاتولیک های پایبند افراد بازنشسته، 19/6 درصد)، و یا غیرفعال (15/4) هستند. 11/1 درصد این افراد (کاتولیک های یایبند) نیز کشاورزان و اشخاص تحصیل کرده ای که در رده های بالای اجتماع قرار دارند، می باشند.

این آمارگیری از طریق تماس تلفنی با 18068 نفر بین ماه های سپتامبر 2003 و دسامبر 2004 صورت گرفته است.

اقلیت هستند. 30 درصد از آنان در شرق فرانسه، 20 درصد در پاریس و حومه، 15 درصد در جنوب زندگی می کنند و بقیه آنان در مجموع خاک فرانسه پراکنده اند. از مجموع کلیساهای فرانسه 15 کلیسا، فدراسیون پروتستان فرانسه را تشکیل می دهد. بیش از نیمی از پروتستان ها به انگیزه ی آزادی اندیشه به مذهب "لوتر" و "کالوین" گرویده اند و 30 درصد آنان به خاطر اصول اخلاقی.

به جا آوردن آداب مذهبی درمیان پروتستان ها چندان حایز اهمیت نمی باشد. 10 درصد از آنان دو بار در ماه به کلیسا می روند و 60 درصد از آنان هرگز نمی روند. اگر این موضوع، وجه اشتراک میان کاتولیک ها و پروتستان ها باشد، در مورد روحانیت این مسئله وجود ندارد. برخلاف کشیش های کاتولیک، کشیش های پروتستان جوان ترند. نفوذ پروتستان ها در سطوح اجتماعی بیش از سایر سطوح به چشم می خورد. 15 درصد آنان در رده های بالا و یا کارمندان مشاغل آزاد هستند. در صحنه سیاسی لیونل ژوسپن (نخست وزیر اسبق فرانسه) و میشل روکاراز خانواده های پروتستان هستند. با این که پروتستان ها در اقلیت هستند، مذهب پروتستان در جامعه ی فرانسه، جایگاه ویژه ی خود را یافته و نقش اول را ایفاء می کند. همچنین لازم به یادآوری است که پروتستان های اوانژلیک ( Evangeliques) 5 درصد از جمعیت فرانسه را تشکیل می دهند و به طور نابرابر در خاک فرانسه پراکنده شده اند. مثلاً بسیاری از آنان در میدی Midi و آلزاس Alsace زندگی می کنند.

ولی ارزیابی مذکور تقریبی می باشد. زیرا آمار مشخصی در این زمینه وجود ندارد. اساساً ظهور ارتدکس ها در اروپای غربی به آغاز قرن بیستم بر می گردد. یعنی ورود انبوهی از مهاجرانی که به دنبال انقلاب کبیر در روسیه از کشور خود رانده شدند و یا به علت دگرگونی های سیاسی که در آسیای صغیر رخ داد، یونیان را به اروپای غربی سرازیر کرد. در طول قرن موج های مهاجرت دیگری به دلایل مختلف اقتصادی - سیاسی پدید آمد که از میان آنها می توان مهاجرت صرب ها، رومانیایی ها و لبنانی ها را نام برد. لازم به ذکر است که مهاجرت لبنانی ها به دنبال جنگ داخل دهه ی 70 صورت گرفت. و بالاخره گروه دیگر را فرانسوی الاصل های مسیحی تشکیل می دهند که به کلیسای ارتدکس پیوستند و همچنین فرانسوی الاصل هایی که اساساً اعتقاد به خدا یا مذهب نداشتند یا نسبت به آن بی تفاوت بودند، ولی با ورود به کلیسای ارتدکس به مسیحیت گرویدند.

نیز در این دین وظیفه انتقال ایمان و باورهای مذهبی، حفظ جشن ها و اصول اخلاقی و مذهبی را بر عهده دارند. تکالیفی نیز در این دین برای مردان تعیین شده است، از جمله اینکه نباید با سر برهنه در اجتماعات ظاهر شوند و می بایست کیپا kippa ( عرق چین ساده) یا تالیت talitt ( شالی که در برخی لحظات دعا استفاده می شود) بر سر بگذارند و ریش خود را نتراشند. ذبح حیوانات براساس اصول مذهب خاصی ( kasheraut) انجام می پذیرد. به گونه ای که خون حیوان از جسدش خارج شده و با گوشت آن خورده نشود. (شبیه آنچه مسلمانان قائل هستند)

صاحب نظران دین یهودیت خاخام نامیده می شوند و هدایت اجتماعاتی را که در کنیسه های تشکیل می شوند، به عهده دارند.

احتمالاً نخستین گروه یهودیان در قرن اول میلادی همراه با لشکر روم وارد فرانسه شدند.

پس از سال 1945، گروه زیادی از یهودیان مصری دارای آئین شرقی در فرانسه سکنی گزیدند. در فاصله سال های 1964-1957 مهاجرت انبوه یهودیان از الجزائر، تونس و مراکش به فرانسه آغاز شد. الجزائری های دارای ملیت فرانسوی بدون مواجهه با موانع در جامعه فرانسه ادغام شدند. یهودیان مراکشی و تونسی دارای فرهنگ غربی در مجموع ملیت فرانسوی را به دست آوردند. در سال 1967 به دنبال جنگ شش روزه اسرائیل و فلسطین،(1) جنبش و

ص:121

حدت و همبستگی با اسرائیل سبب مهاجرت جمعی از یهودیان به اسرائیل گردید. در سال 1981، 75 درصد از 200 هزار یهودی به نفع میتران رأی دادند.

در سی ام سپتامبر 1997، در مراسمی که به مناسب پنجاه و هفتمین سالگرد وضع اساس نامه برای یهودیان (سوم اکتبر 1940) برگزار گردید، اولیویه دو برانژه ( Olivier de Berranger) ، اسقف سن دنی به یادبود اردوگاه درانسی Drancy ، در مورد عملکرد کلیسا تحت حکومت ویشی اظهار ندامت نمود.

پیروانی داشته باشند. بدین ترتیب در حال حاضر، آئین بودا مردم پسندترین مذهب در فرانسه به شمار می رود و صرف نظر از دین اسلام، دولت فرانسه آن را به عنوان چهارمین مذهب این کشور می شناسد. نوگرایی در ارزش ها و اصول اخلاقی و فلسفی این آئین سبب محبوبیت آن در فرانسه گردیده که سابقاً یکی از کاتولیک ترین کشورها بود و هم اکنون کشوری لائیک محسوب می گردد و مردم آن کنجکاوی بیشتری برای شناخت جنبه های معنوی و روحی از خود نشان می دهند تا جنبه های مذهبی. در این زمان که مسیحیت در غرب در حال از دست دادن جایگاه واقعی خویش است، آئین بودا جایگزین خوش شانسی برای آن به نظر می رسد. هم اکنون دو میلیون فرانسوی تحصیل کرده و با فرهنگ بر طبق اصول آئین بودا زندگی می کنند و به انجام تمرینات مدیتیشن می پردازند.

هزاران فرانسوی از طریق انجام تمرینات مدیتیشن ذن، که خاستگاه آن در ژاپن است، یا تمرینات مدیتیشن تبتی، که از تبت منشأ می گیرد، به آئین بودا گردیده اند. اکثریت این پیروان جدید که بین 30 تا 45 سال دارند، مجرد هستند یا دارای زندگی مشترک بدون ازدواجند. برطبق آمارگیری های انجام شده همچنان که میزان محبوبیت دالائی لاما در میان فرانسویان رو به افزایش است، از هر چهار فرانسوی، یک نفر به قانون کارما و تناسخ معتقد می باشد. در این آئین فرد نه ملزم به اعتقاد به خداست و نه اهریمن، و انسان نه تنها به پذیرش بی چون و چرای سرنوشت خویش، بلکه به تفکر و تعمق در باب مفهوم زندگی دعوت می شود.

ص:123

وجود تعداد کم جمعیت تبتی ها دارای معابد و مراکز تعلیم بسیار زیادی است.

بر طبق آئین بودا تمام رنج های شخصی ما در این دنیا و رنج هایی که ما برای دیگران به وجود می آوریم، ناشی از وابستگی ما به دیگران اعم از خانواده، دوستان، پول، مادیات و کسب افتخارات است. این خصلت غیرمحتاطانه و نادرست می باشد. زیرا هیچ چیز در این جهان جاودان و همیشگی نیست و تغییر و بی ثباتی از قوانین آن است. بنابراین وابستگی به شخص یا چیزی به معنای تدارک دیدن بدترین رنج های ممکن برای خویش است.

ص:125

بروکسل: پایتخت بلژیک و مرکز استان برابانت با جمعیتی معادل 950339 نفر، پرجمعیت ترین شهر کشور محسوب می شود و حدود 9/4% از کل جمعیت را در خود جای داده است.

آنتور (آنورس): دارای 465 هزار نفر جمعیت گنت (گان): مرکز استان فلاندر شرقی با 229 نفر جمعیت چارلروا: در استان هنور با 207 هزار نفر جمعیت

لیژ: مرکز استان لیژ با 196 هزار نفر جمعیت بروگز: مرکز استان فلاندر غربی با 116 هزار نفر جمعیت نامور: مرکز استان نامور با 104 هزار نفر جمعیت مونس: مرکز استان هنو با 92 هزار نفر جمعیت

کورترای: در استان فلاندر غربی با 76 هزار نفر جمعیت

میشلین: در استان آنتروپ با 75 هزار نفر جمعیت

این کشور در سال 1970 به 4 منطقه تقسیم شد و البته مشکلات فراوانی را هم ایجاد نمود.

منطقه فرانسه زبان والوان: با وسعت 16844 کیلومتر مربع و با فرهنگ فرانسه در جنوب کشور، جمعیت فرانسه زبان ها 33% از کل جمعیت کشور می باشد.

منطقه فلامان زبان های فلاندر: با وسعت 13511 کیلومتر مربع و با فرهنگ هلندی در شمال کشور و دارای 56% از کل جمعیت کشور

منطقه آلمان زبان: با وسعت 853/6 کیلومتر مربع و با فرهنگ آلمانی در شرق کشور و جزئی از منطقه والوان و دارای 1% از کل جمعیت کشور.

منطقه بروکسل: با وسعت 162 کیلومتر مربع و ترکیبی از زبان و فرهنگ هر دو منطقه نخست و 11% از کل جمعیت کشور.

بلژیک و جنوب هلند را تصرف نمود و این منطقه را از لحاظ مادی و نظامی به منطقه گل ضمیمه کرد و به دلیل اینکه ساکنان بومی آن نواحی از نژاد سلت و از تیره بلژ بودند آن را بلژیک نامید.

بعد از سقوط امپراطوری روم، دوران فئودالیته آغاز شد و بسیاری از سرزمین های امپراطوری به صورت امارات فئودال نشین درآمد؛ و بلژیک که مردم آن در اواخر دوره امپراطوری به مسیحیت گرویده بودند، وحدت اداری خود را از دست داد و به شش قسمت مختلف (سه کنت نشین فلاندر، هنو، نامور، دوک نشین برابان، لوکزامبورگ و یک شاهزاده نشین لیژ) تجزیه گردید.

در اواخر قرن 8 میلادی تا حدودی وحدت از دست رفته بلژیک توسط شارلمانی اعاده گردید و او توانست با فتوحات خود آلمان، فرانسه و شمال ایتالیا را تحت فرمان خویش درآورد و از کلیه فئودال ها از جمله دوک ها و کنت های بلژیک سوگند وفاداری بگیرد که البته با مرگ شارلمانی، این امپراطوری وسیع هم تجزیه شد و قسمت غربی آن تا «رودخانه اسکو» به فرانسه و مابقی آن به امپراطوری مقدس ژرمن تعلق گرفت. در سال 1555 بلژیک به عنوان بخشی از میراث شارل پنجم به پادشاه اسپانیا واگذار شد.

الحاق بلژیک به اسپانیا سبب شد که فرانسه از دو طرف بین اراضی اسپانیا - مقتدرترین کشور اروپایی آن زمان - محصور شود و لوئی چهاردهم، پادشاه فرانسه وارد جنگ های طولانی با اسپانیا شود که به جنگ های وراثت تاج و تحت اسپانیا معروف است. در نهایت در سال 1714 با شکست اسپانیا، بلژیک توسط اتریش فتح شد ولی بالاخره در سال 1795 و پس از انقلاب فرانسه، ناپلئون توانست رویای لوئی چهاردهم (الحاق بلژیک به فرانسه) را

ص:129

عملی سازد و بلژیک را ضمیمه خاک فرانسه کند.

بعد از جنگ واترلوو و شکست فرانسه، در سال 1815 بلژیک و لوکزامبورگ به هلند واگذار گردید و گیوم اول پادشاهی این سه کشور را به دست گرفت. البته اتحاد این سه کشور از هر لحاظ به خصوص از نظر اقتصادی و صنعتی به نفع هر سه آنها بود.

سرانجام در 25 سپتامبر سال 1830 انقلابیون بلژیکی در بروکسل حکومت موقتی تشکیل دادند و طی کنگره ای از سوی دول انگلیس، آلمان و فرانسه در سال 1831 بلژیک به عنوان کشور مستقل به رسمیت شناخته شد.

در 21 ژوئیه (روز ملی بلژیک) آن سال لئوپولداول آلمانی در بروکسل - پایتخت بلژیک - بر تخت پادشاهی نشست بعد از مرگ وی، فرزندش لئوپولد دوم به سلطنت رسید. او کنگو را که 80 برابر سرزمین بلژیک بود به استعمار کشید. در سال 1914 و به هنگام شروع جنگ جهانی اول، به دلیل رد خواسته آلمانی ها - مبنی بر عبورشان از خاک بلژیک به سوی فرانسه - ارتش بلژیک به فرماندهی آلبرت وارد جنگ با آلمانی ها شدند و با مقاومت بسیار در جنگ «مارن» به پیروزی دست یافتند ولی عاقبت مجبور به عقب نشینی شدند.

پس از مرگ آلبرت اول، پسرش لئوپولد سوم در سال 1934 بر تخت سلطنت نشست. در این زمان با شروع جنگ جهانی دوم، ارتش آلمان نازی در سال 1940 بار دیگر بلژیک را مورد حمله ناگهانی قرار داد و پس از 18 روز نبرد در 28 مه 1940 بلژیک تسلیم شد و پادشاه به زندان افتاد. گروهی از مقامات بلژیک به انگلستان پناه بردند و همانجا دولت بلژیک آزاد را پایه ریزی نمودند و در سال 1949 بلژیک یکی از بنیانگذاران پیمان آتلانتیک شمالی ناتو

ص:130

شد. البته این تسلیم بدون قید و شرط لئوپولد سوم تأثیر نامطلوبی در میان مردم به جا گذاشت تا جائی که پس از بازگشت او در یک همه پرسی 58 درصد مردم با ادامه سلطنت وی موافقت نموده و 42 درصد مابقی مخالفت کردند ولی سرانجام با اصرار اقلیت در 17 جولای 1951 سلطنت به پسر لئوپولد سوم، بودئن رسید. از آن به بعد بلژیک نقش بین المللی فعالی خصوصاً در صحنه اروپای غربی ایفا نموده و به عضویت چندین اتحادیه و پیمان منطقه ای درآمد (امضای پیمان رم برای ایجاد اتحادیه اقتصادی در سال 1957).

در سال 1960 کنگو از بلژیک جدا و مستقل شد و در سال 1962 رواندا و برونئی از بلژیک جدا و مستقل شدند. بعد از درگذشت بودئن که فرزند ذکور نداشت و طبق قانون اساسی، برادر وی پرنس آلبرت دوم در 9 آگوست 1993 به عنوان پادشاه جدید بلژیک آغاز به کار نمود. البته از او در مجله نیوزویک مورخ 23 آگوست 1993 به عنوان فردی عیاش و خوشگذران که به بیماری پارکینسون (فلج مرتعش) مبتلاست نام برده و ضمن ابراز تردید از توانایی وی در حفظ وحدت بلژیک از پرنس فیلیپ - فرزند او - به عنوان فردی لایق تر برای تصدی پست سلطنت نام می برد.

پس از تغییر قانون اساسی در سال 1994 بلژیک به یک دولت فدرال تبدیل شد.

مهمترین عامل در حساسیت های ملی و حکومتی بلژیک موضوع چند فرهنگی بودن جامعه و اثر آن در کلیه جوانب زندگی مردم این کشور است و مسئله دیگر رفاه اجتماعی می باشد.

نظام حکومتی این کشور مشروطه سلطنتی فدرال است با دو مجلس قانونگذاری که در سال 1831 ایجاد گردیده است.

این نظام در مقایسه با سایر رژیم های مشروطه پارلمانی اروپا نظیر انگلستان و سوئد، پادشاه بلژیک از قدرت و اختیارات وسیعتری برخوردار می باشد. به طوری که اولا قدرت قانونگذاری طبق قانون اساسی این کشور میان شخص پادشاه و دو مجلس نمایندگان و سنا تقسیم شده است. ثانیا مقام سلطنت از اختیار انحلال مجلسین برخوردار می باشد و ثالثا پادشاه به عنوان رئیس حکومت نخست وزیر و سایر وزرا را منصوب می نماید. در بلژیک احزاب، رسانه های گروهی، سندیکاها و سایر گروه های اجتماعی و صنفی به عنوان نمانیدگان مردم، اراده سیاسی نظام را شکل می دهند.

پادشاه این کشور آلبرت دوم می باشد که از سال 1993 به کرسی سلطنت تکیه زده است و نخست وزیر این کشور گوی فرهوخشتادت است که از سال 1999 از سوی حزب لیبرال دموکرات فلامان این سمت را به عهده گرفته است.

سال 1945 در مدت 75 سال فعال بود و فقط بر مبنای مذهب قرار گرفته بود و تا این سال نقش مهمی را در اداره کشور بر عهده داشت. در این سال اعضای این حزب که وحدت مذهبی را برای تشکیل حزب سیاسی خود کافی نمی دانستند طی جلساتی که برگزار شد، در نهایت تصمیم گرفتند که حزب کاتولیک را به حزب سوسیال مسیحی که مذهب مورد توجه آن نبود، تبدیل کنند. این حزب در 1968 که بحران مسئله زبان در بلژیک در اوج خود بود، به دو دسته فلامان زبان (بزرگترین حزب سنتی بلژیک که غالباً نخست وزیر از آن انتخاب می شود) و فرانسه زبان (این حزب به عنوان سومین حزب در منطقه فرانسه زبان و ششمین حزب در کل کشور مطرح است، این حزب بیشتر بر همبستگی ملی اصرار می ورزد و با فدرالیزاسیون در تجارت خارجی و تامین اجتماعی مخالف است) تقسیم گردید.

حزب سوسیالیست: این حزب در سال 1855 به نام حزب کارگر مرکب از افراد چپ و تندرو تشکیل شد و در بحبوحه جنگ جهانی دوم منحل گردید و در سال 1945 با پایان جنگ و آزاد شدن بلژیک، حزب سوسیالیست بلژیک متولد شد. نیروی سیاسی عمده آنها در منطقه والونی و در جوامع فرانسه زبان بلژیک قرار داشت. در سال 1978 این حزب هم به دو دسته فرانسه زبان (دومین حزب بزرگ کشور که علی رغم قدرت زیاد آن هیچگاه نخست وزیر از آن انتخاب نشد و تفکر آن همانند حزب سوسیال مسیحی فرانسه زبان است) و فلامان زبان (سومین حزب بزرگ کشور که خواهان اعطای قدرت بیشتر به جوامع و مناطق بوده و از برگزاری انتخابات مستقیم مجالس منطقه ای حمایت می کند و با فدرالیزاسیون در همه ابعاد آن موافق است).

ص:133

حزب لیبرال: در سال 1846 حزب آزادی خواه بلژیک که قدیمی ترین حزب این کشور است، تشکیل شد ولی رفته رفته اهمیت خود را از دست داد. این حزب عقاید ضد کاتولیک (ضدروحانی مسیحی) داشته ولی بتدریج به یک حزب مدافع آزادی عقیده تبدیل شد. حزب لیبرال نیز به فلامان زبان (چهارمین گروه بزرگ کشور و در فلاندر سومین حزب بزرگ است) و فرانسه زبان (در رده پنجم در کل کشور و رده دوم در منطقه فرانسه زبان قرار دارد و در بروکسل به طور سنتی مقام اول را دارد) تقسیم گردید.

طرفداران محیط زیست: حزب آگالوف در قسمت فلامان زبان که در سال 1977 در فلاندر به وجود آمد و پیشنهاد همکاری و وحدت سیاسی را ارائه نمود و حزب آکولو در قسمت فرانسه زبان در مارس 1980 تشکیل شد و این حزب بیشتر بر اصلاح سیستم مالیاتی و سیستم منطقه ای پافشاری می کرد در سال 1981 نمایندگان این دو حزب وارد پارلمان شدند.

حزب کمونیست بلژیک: این حزب در 1925 متعاقب انقلاب بلشویکی روسیه و توسط ژوزف ژاکموت تأسیس شد. این حزب از فدرالیسم سه منطقه ای (فلاندر، والونی و بروکسل) حمایت می کند.

تعرضی مصونیت دارد اما تصمیمات او بدون امضاء وزیر مسئول از قدرت اجرایی برخوردار نیست. ضمناً پادشاه سمت فرماندهی نیروهای مسلح را به عهده دارد و امضائ قراردادهای خارجی، انتخاب رئیس دولت، اعلان جنگ، امضاء قرارداد صلح و توشیح قوانین از وظایف او می باشد که همراه با مجلسین و یا به طور مستقیم به او تفویض شده است.

را به کمک امکانات داخلی خود نظیر سنگ آهن و ذغال سنگ از اوایل قرن 19 آغاز نمود. البته در قرون وسطی نیز در شهرهای ناحیه فلاندر امروزی صنایع نساجی فعالی وجود داشتند. در قرن دوازدهم نیز در دره رودخانه موز و به ویژه در حوالی شهر لیژ با استفاده از سنگ آهن و ذغال سنگ جنگل های آردن و نیروی آب، صنایع فلزی مشغول به کار بودند. در قرن 16 صنعت ذوب آهن توسعه یافت و صنایع دیگری نظیر چاپ، تراش الماس و شیشه سازی در این کشور فعال بودند. طی قرن اخیر، جنگ جهانی دوم و اشغال آن توسط آلمان، دومین ضربه بزرگ وارده بر اقتصاد آن به شمار می رود و در نهایت با خاتمه جنگ، اقتصاد بلژیک در سایه صنایع ذوب فلزات و صنایع شیمیایی و ضمن بهره بردن از منابع معدنی غنی و مواد خام وارداتی و ارزان از کنگو مستعمره سابق بلژیک و همچنین با تکیه به اتحادیه بنلوکس که با مشارکت هلند و لوکزامبورگ شکل گرفته بود مجدداً باسازی شده روند رشد و توسعه کشور مجدداً آغاز شد.

سیستم اقتصادی بلژیک بر نظام اقتصادی باز، مبتنی می باشد که در آن تعدادی از شرکت های بزرگ نقش اصلی را در تمامی بخش های صنعتی تجاری و مالی ایفا می کنند و دولت نیز در اقتصاد آن نقش قابل توجهی دارد.

از اوایل دهه 1980 سیاست اقتصادی دولت بلژیک به طور عمده بر کاهش کسری بودجه و بهبود تراز پرداخت ها معطوف شد ولی هنوز هم کسری بودجه سنگین دولت همچنان باقی (کسری بودجه در سال 94 بالغ بر 5/4 درصد تولید ناخالص داخلی بوده).

ص:138

4. دانشگاه دامپزشکی کورگم: تاسیس در سال 1836

5. دانشگاه مونس: تأسیس در سال 1837 و به منظور تربیت مهندسین فنی

6. دانشکده حقوق سن لوئی: در سال 1858

7. دانشکده کشاورزی ژامبلو: تأسیس در سال 1885

8. دانشکده کار: تأسیس در سال 1903 و اولین مؤسسه آموزش حرفه ای در بلژیک

مذهب علاوه بر جنبه های فردی، در زندگی سیاسی مردم بلژیک نیز تاثیر و نفوذ دارد.

با این وجود از سال 1919 تا 1939 کاتولیک ها هیچ وقت اکثریت مطلق پارلمان را به دست نیاوردند و صرفاً اکثریت نسبی را به استثنای سال های 1939 و 1936 در اختیار داشتند. کلیسای کاتولیک بلژیک از نظر تقسیمات سازمانی خود به یک اسقف اعظم و 7 ناحیه اسقف نشین شامل، آنتروپ، بروژ، اسل، لیژ، نامور، تورنای و بروکسل تقسیم شده است. اسقف اعظم کلیسای کاتولیک بلژیک «کاردینال گود فرید دانیلز» می باشد. البته باید توجه داشت که اکثر عبادتگاه ها در بروکسل قرار دارد و ضمناً اغلب کلیساهای آن کاتولیک هستند.

در بلژیک قریب به 35 هزار نفر یهودی زندگی می کنند. این عده عمدتاً در بروکسل و بندر آنتورپ متمرکز هستند. اغلب یهودیان در آنتورپ به کار تجارت اشتغال دارند. پیرامون این دین دارای مجمعی هستند به نام شورای مرکزی انجمن های یهودیان بلژیک که در سال 1808 تأسیس یافته و ریاست تشکیلات یهودیان با آقای «جرجس شنک» می باشد.

متخصص بصورت مجرد به این کشور عزیمت کردند و کم به کم با منتقل کردن خانواده های خود به این سرزمین، شهروند رسمی این کشور شدند. تعدادی از پناهندگان سیاسی آلبانی تبار و تعدادی از دانشجویان مسلمان که برای تحصیل به این کشور آمده بودند نیز به این جمع ملحق گردیدند و جامعه اسلامی در بلژیک را پدید آوردند.

با این حال بلژیک از معدود کشورهای اروپائی است که به مسلمانان رسمیت داده است و برخی از حقوق شهروندی را برای آن معتبر دانسته است.

به نوشته روزنامه لوسوار مورخ 22 سپتامبر 2002، بلژیک بین 400 تا 450 هزار نفر مسلمان دارد یعنی حدود 4 تا 4/5 درصد جمعیت کشور را مسلمانان تشکیل می دهند که اکثراً مراکشی، ترک و پاکستانی الاصل می باشند. از زمان انفجارات 11 سپتامبر 2001 در نیویورک و واشنگتن، جامعه مسلمانان بلژیک مستقیماً تحت تأثیر اخبار بین المللی بوده و هدف فشارها، توهین ها و نگاه های سنگین دیگران قرار گرفته است.

بدین ترتیب اسلام پس از مسیحیت دومین دین رایج کشور محسوب می شود. این مسلمانان عمدتاً شامل مهاجران شمال آفریقا و ترکیه می باشند. این مهاجرین از نظر ملیت به ترتیب از کشورهای مراکش، ترکیه، الجزایر، تونس، ایران، پاکستان، آلبانی، لبنان و یوگسلاوی سابق آمده اند. مسلمانانی که اصالتاً بلژیکی هستند نیز حدود 5 الی 20 هزار نفر برآورد می شوند.

در سال 1965 سفرای کشورهای سالامی مستقر در بروکسل، درخواست به رسمیت شناخته شدن دین اسلام را در بلژیک به پادشاه این کشور ارائه دادند. پادشاه بلژیک نیز در سال 1974 و به مناسبت بیستمین سالروز ورود دسته جمعی مسلمان به بلژیک پذیرش درخواست مذکور را رسماً اعلام نمود.

ص:142

به محض صدور این دستور مسلمانان خواهان تدریس آموزش های اسلامی در مدارس بلژیک شدند که در سال 1974 این مسئله نیز مورد تصویب دولت بلژیک قرار گرفت. مرکز اسلامی بروکسل نیز در این دوران یعنی در سال 1973 و با حمایت کشورهایی مثل مراکش و عربستان تأسیس یافت. گفته می شود این مرکز به سازمان رابطه العالم الاسلامی عربستان وابسته می باشد. فعالیت های این مرکز در زمینه مسائل زیر متمرکز می باشد:

- تلاش در راه حفظ اعتقادات مسلمانان

- معرفی اسلام به غیر مسلمانان

- تبلیغات مذهبی

- برگزاری سمینارها و کنفرانسها

- برگزاری سلسله دروس دینی در مساجد

- برگزاری جشنها در مناسبتهای گوناگون

- صدور فتوا

- برگزاری مراسم عقد و ازدواج مذهبی

- دیدار با زندانیان و کمک به آنها و آگاه ساختن آنان از اسلام

- روشن کردن افکار عمومی بلژیک نسبت به اسلام

- آموزش تعالیم دین و زبان عربی

- تأسیس یک کتابخانه اسلامی

همزمان با تأسیس مرکز اسلامی و فرهنگی بروکسل، پادشاه بلژیک به درخواست ملک فیصل پادشاه وقت عربستان سعودی برای احداث یک مسجد بزرگ پاسخ مثبت داده و دولت بلژیک یک قطعه زمین برای این کار اختصاص داد.

ص:143

مسجد جامع بروکسل

بدین ترتیب امروز علاوه بر مسجد جامع بروکسل در بلژیک ده نمازخانه استملاکی و قریب به 100 نمازخانه استیجاری رسمی فعالیت می کنند. علیرغم اینکه مسلمانان بلژیک به لحاظ اعتقاد به فرقه های مختلف سنی، شیعه، طریقت های مختلف و... همچنین وابستگی به ملیتهای مختلف، از انسجام کافی برخودار نمی باشند، لکن به دنبال رشد بنیادگرایی اسلامی در سطح جهان، در بلژیک نیز مسئله تقابل ارزشهای اسلامی با معیارهای حاکم بر جوامع غربی به صورتی محسوس درآمده است. به همین دلیل علیرغم رسمیت دین اسلامی در بلژیک، تقابل ارزشهای دو طرف منجر به اعمال برخی محدودیتها و موانع از سوی دولت در مقابل فعالیت های مسلمانان شده است. در همین رابطه جالب توجه است که دولت بلژیک علیرغم رسمیت دین اسلام در این کشور و الزام قانون، به بهانه های مختلف از پرداخت مقرری استادان دینی مسلمان بلژیک

ص:144

طفره می رود. همچنین برخی احزاب ملی گرا و نژادپرست بلژیک نیز اخیراً خواستار اعمال محدودیت های بیشتر دولت در مقابل مسلمانان شده اند.

مجله لوویت اکسپرس مورخ 26 ژانویه 1995 نیز با انتشار مقاله ای در همین رابطه به دولت توصیه می کند، ضمن برنامه ریزی دوره های آموزشی، اسلام رایج در بلژیک را با ارزشهای حاکم بر جامعه تطبیق دهد. با این وجود مسلمانان بلژیک در دسامبر 1998 عده ای را به عنوان نمایندگان جامعه مسلمانان برگزیدند، ریاست جمعیت مسلمانان بلژیک با دکتر امام سلمان الراضی می باشد.

مجمع معرفی می شود. از سال 1974 رسماً به عنوان مرجع اصلی انتصاب و آموزش روحانیون مسلمان، مدیریت مساجد و انتخاب معلمین دینی شناخته شد. مسجد اصلی بروکسل در دست این مرکز قرار دارد و مدیر این مرکز، امام جماعت اصلی جامعه مسلمان است. و هیئت اجرایی آن متشکل از نمایندگان هیئت های دیپلماتیک مسلمان در بلژیک بوده و ریاست جلسه را سفیر عربستان سعودی بر عهده دارد.

در بلژیک 328 مسجد و مکان عبادی اسلامی وجود دارد که بیش از نیمی از آنها در اواخر دهه 80 احداث شده اند (162 تا در فلاندر، 89 تا در والنیا و 77 تا در بروکسل) بزرگترین و قدیمی ترین مسجد بلژیک، مرکز اسلامی در بروکسل است که با کمک سعودی ها ساخته شده است. نمازخانه سنت بازیل، که مردم معمولاً از آن به عنوان محراب خون مقدس یاد می کنند، در شهر بروگز قرار دارد.

شیعیان نیز در مرکز شهر بروکسل دارای مرکزی بنام مسجد امام رضا علیه السلام که در آن مراسم عبادی نماز جمعه و کنوانسهای خود را برگزار می نمایند و از تشکیل نسبتاً منسجمی برخورداند.

حزب سیاسی SPA ، خواستار ممنوعیت هر گونه پوششی که هویت شخص در زیر آن ناپدید شود، می باشد. او نگران این است که تروریستها با این پوشش دست به اعمال تروریستی خود بزنند. شهردار شهر گنت در ادامه می افزاید که زنانی که چادر بسر می کنند، در صورت مشاهده توسط افسران زن پلیس دستگیر خواهند شد.

وزیر امورخارجه بلژیک آقای میشل اظهار عقیده کرده است که دانش آموزان دختر و مسلمان در مدارس نباید حجاب داشته باشند. آقای میشل همچنین گفت که به عقیده او کارکنان دولت نیز نباید از علایم مذهبی مانند حجاب اسلامی در محل خدمات خود استفاده کنند. در ابتدای این ماه وزیر کشور بلژیک با فراخوانی مجلس برای محدود سازی نمادهای دینی مربوط به تمامی مذاهب و همچنین حجاب اسلامی در مدارس بلژیک مسلمانان این کشور را خشمگین ساخت. این قانون که از سپتامبر 2004 در مدارس بلژیک اجرا گردیده است، از قانون جدید فرانسه برای منع نمایش نمادهای مذهبی به منظور پیشگیری از دامن زدن به درگیری های دینی و قومی اقتباس شده است. وزیر کشور همچنین گفت که نمایش نمادهای دینی در محیط اداری نمایانگر دخالت دین در سیاست و دولت است که این بر خلاف اصول دموکراتیک در این کشور می باشد. البته در این رابطه 15 گروه اسلام گرا که در بلژیک فعالیت می کنند در بیانیه مشترکی ضمن اعتراض به سخنان وزیر کشور اعلام نمودند که حجاب اسلامی یک دستور الهی است و مردان مسلمان، زنان را مجبور به این کار نمی کنند.

بیمارستانهای عمومی بروکسل (زیر پوشش گروه Iris) دستور ممنوعیت پوشیدن لباسهای مذهبی را به کارکنان خود اعلام نمودند. بر اساس این

ص:149

تصمیم کارکنان بیمارستانهای حق پوشیدن لباسهای دینی یا سنتی خود را ندارند.

دانشگاه ها و مدارس پزشکی بلژیک نیز سیاستهای خود را همانند بیمارستان ها کرده اند. دانشگاه آزاد بروکسل ( ULB) پوشش مذهبی برای دانشجویان را در ساعات کارهای عملی و همچنین در محیط بیمارستان ممنوع کرده است.

قانون اساسی بلژیک یکی از کاملترین و جامع ترین قانون اساسی های دنیاست ولی با این وجود در آن چگونگی برخورد با نمادهای دینی در مدارس وجود ندارد و بر اساس اختیاری که دولت به مدیران مدرسه ها داده است، آنها می توانند در این مورد تصمیم گیری کنند.

نماینده مسلمانان با اشاره به بند 9 از کنوانسیون حقوق بشر مبنی بر آزادی دین و عقیده برای تمامی انسان ها، این اقدام مدارس بلژیکی را برخلاف بند مذکور شمرده و به آن اعتراض نمود.

ص:150

حال مهاجرت «تا محدودیتهائی که دارد» عمده ترین عامل رشد جمعیت در سوئیس است.

سوئیس مردمی سختکوش و پرتلاش، صرفه جو و علاقمند به تحصیل و در عین حال خشک و سختگیر دارد. اصول اقتصادی را همه رعایت می کنند و در خصوص رقابت در بازارهای جهانی، مدیون فعالیت خستگی ناپذیر دانشمندان و مخترعین خویش است. غرق شدن سوئیسی ها در تجارت و جزئی فروشی و امتناع از راه دادن عواطف و احساسات، موجب ساخت ساعتهای نفیس و ایجاد و بانکهای فوق العاده موفق در جهان گردیده است.

این کشور پول محور است و حتی تحصیلات در آن به پول بستگی دارد. در صنایع کوچک ثروتمند و در صنایع بزرگ فقیرند.

کشور سوئیس دارای وسعتی معادل 15/944 میل مربع است و واحد پول این کشور فرانک می باشد.

ژنو: این شهر دروازه سوئیس از سوی فرانسه است. این شهر به موازات اهمیت اقتصادی، از نظر سیاسی هم مهم است زیرا که سازمان هایی مانند: دفاتر اروپایی سازمان ملل، صلیب سرخ جهانی: سازمان بهداشت جهانی، سازمان تحقیقات اتمی اروپا و کاخ ملت های سازمان ملل متحد در آن جای دارند. آیین مردم ژنو، پروتستان است و شورای جهانی کلیساها و انجمن دختران مسیحی و انجمن پسران مسیحی نیز در این شهر قرار دارد.

ژنو از شهرهای مدرن است اما تاریخ این شهر به زمان آبنشینان اولیه برمی گردد. نام ژنو اولین بار در نوشته های ژولیوس سزار دیده می شود و این دلیل آن است که این شهر لااقل 2000 سال قدمت دارد.

زوریخ: زوریخ بزگترین و پیشرفته ترین شهر در کشور سوئیس است. زوریخ از نیمه قرن 19 مرکز عمده صنعت و بازرگانی این کشور بوده است. امروز صنایع ماشین افزار، وسایل برقی، ابزار دقیق، دوربین ها و سایر وسایل چشمی، کاغذ سازی و کتان وجواهر سازی در این شهر مستقرند. این شهر از مراکز مهم بانکداری و بیمه نیز هست.

بال: دومین شهر بزرگ سوئیس است. قدیمی ترین دانشگاه های سوئیس در این شهر قرار دارند.

لوزان: به دلیل دانشگاه و مدارس خصوصی بسیارش به عنوان مرکز آموزشی سوئیس شهرت یافته است.

سن گال: این شهر دارای موزه های زیبا و آثار تاریخی است.

آپنزل: این شهر در میان تپه ماهورها قرار دارد. و به این خاطر دارای جذابیت زیبا و قدیمی است.

لوگانو: از شهرهای تفریحی و بهداشتی معروف سوئیس است.

ص:153

زبان فرانسه را حدود 20 درصد مردم سوئیس به آن صحبت می کنند. ایتالیایی هم زبان 10 درصد از مردم این کشور است. اما ایتالیایی و فرانسوی که سوئیسی ها به آن تکلم می کنند اختلاف چندانی با آنچه فرانسه و ایتالیا به آن صحبت می کنند ندارد.

خودمختاری در نظر گرفته شده است. در واقع حقوق مردمی در کانتون ها و کمون ها (نیمه کانتون ها) بطور کلی بر اساس حقوق فدرال است ولی در جزئیات، ویژگی های خاص منطقه را داراست.

مدل حکومتی سوئیس از نوع سیستم معاهده ای است. خصوصیات اصلی رژیم معاهده ای، اجتماع تنگاتنگ قوه مقننه و قوه مجریه می باشد که در اختیار یک واحد و به نفع پارلمان قرار می گیرد. پارلمان به نحوی است که می توان گفت، خود، قوه مجریه را اعمال می کند و یا به عبارت دیگر در این سیستم قوه مجریه وجود ندارد. دومین خصیصه این سیستم آن است که رئیس حکومت و اساساً «نهاد حکومت» وجود ندارد و کارها بوسیله پارلمان انجام می گیرد. در این سیستم، قوه مجریه در دست پارلمان است. این قوه توسط «شورای فدرال» که اعضای آن به وسیله پارلمان برای مدت 4 سال انتخاب می شوند، اعمال می شود. این شورا مطیع پارلمان است و هیچ هویت مستقلی از خود ندارند و اعضای آن تحت کنترل و نفوذ پارلمان قرار دارند.

دیگر بیشتر نیست و تنها به صورت رئیس هیئت انجام وظیفه می کند. سوئیسی ها اصرار دارند او را فقط رئیس شورای فدرال بدانند. با این حال وی را رئیس جمهور کنفدراسیون می خوانند. به همین ترتیب می گویند، برن پایتخت سوئیس نیست، بلکه مقر دولت فدرال و مرکز اوامر کشور است.

بر طبق قانون اساسی، بجز روحانیون، اعضای سایر قشرها حتی مجلسین می توانند کاندید عضویت در شورای فدرال گردند. اما عملاً فقط افرادی که از تجربه فراوان در امور مملکتی برخوردارند به عضویت شورا برگزیده می شوند. البته در این انتخاب، نواحی مختلف، زبانها و احزاب گوناگون را در نظر می گیرند.

به طور کلی دولت فدرال تصمیم گیری در موارد زیر را به عهده دارد. حقوق مدنی، تجاری و جزایی - قوانین مربوط به ازدواج و اقامت - صادرات و واردات - امور دفاع - خدمات تلفن و تلگراف - کشاورزی - شکار و ماهیگیری - ضرب سکه و چاپ پول - نیروی هیدرولیک - اقتصاد - راه آهن - پل ها و جاده های مهم - بیمه اجتماعی - روابط بین الملل و سیاست خارجی.

رئیس جمهور سوئیس برخلاف ایالات متحده آمریکا دارای کاخ اختصاصی نیست، بلکه در خانه شخصی خویش زندگی می کند.

سالهایی که احزاب مختلف تا کنون در عضویت شورای فدرال بوده اند، عبارت است از:

1 - حزب دموکرات آزاد به مدت 688 سال

2 - حزب دموکرات مسیح به مدت 179 سال

3 - حزب سوسیالیست به مدت 76 سال

ص:157

4 - حزب مردم سوئیس به مدت 63 سال

5 - حزب لیبرال به مدت 2 سال

مجلس ملی به نمایندگی از ملت و مجلس ایالات یعنی نمایندگی کانتون ها می باشد، در اصطلاح مجلس ملی را «خانه پایین مجتمع» و مجلس ایالات را «خانه بالای مجمع فدرال» می خوانند. مجلس شورای ملی دارای 200 عضو است که از سوی مردم برای مدت 4 سال برگزیده می شوند. در شورای ایالتی هر کانتون 2 نماینده و هر نیمه کانتون دارای یک نماینده است. به این ترتیب مجلس شورای ایالات متشکل از 46 نماینده است. در مجلس شورای ملی 35 نماینده زن و در مجلس شورای ایالات 4 نماینده زن عضویت دارند. هزینه های هر دو مجلس سالانه 42 میلیون فرانک برآورد شده است.

قوه قضایی مرکب است از دادگاه عالی فدرال با 26 قاضی که هر یک برای 6 سال انتخاب شداند و از حقوقدانان و دانشمندان طراز اول به حساب می آیند. این دادگاه عالی ترن مرجع قضایی کشور است.

هر فرد سوئیسی می تواند از 20 سالگی رای دهد. از نظر اقتصادی سیستم کاپیتالیستی و آزاد می باشد و نتیجه رفراندوم مبنی بر حق اتحادیه های تجاری و نمایندگان روستائیان شاغلین کسب های کوچک و بزرگ نسبت به مشاوره دولت با آنان قبل از اقدام دولت به وضع قانون به رغم مخالفت دولت از نمونه آزادی های اجتماعی و فرد محسوب می شود. زنان پس از رفراندوم سال 1971 حق رأی دارند و در انتخابات پارلمان شرکت می نمایند.

در سطح سوئیس شهروندان نه فقط این امکان را در اختیار دارند که نمایندگان خود را به پارلمان اعزام داراند بلکه در مورد پی نویس های موارد

ص:158

قضایی و نیز مربوط به قانون اساسی شخصا اعلام نظر می کنند. در قانون که به طور ویژه ای از اهمیت برخوردارند بطور بارزی مشخصه سیستم سوئیس می باشند. حق پیشنهاد و حق رفراندوم مثلا هر گونه تغییری در قانون اساسی با نظر ملت صورت گیرد. در حق پیشنهاد امکان آن وجود دارد که ملت در سطح فدرال پیشنهاد دهد که بازنگری در کل قانون اساسی صورت دهد.

اقتصادی، سوئیس از رده چهارم به رده ششم جهانی سقوط کرد.

به اظهار یک کارشناس مسائل سوئیس، هر چند تولید ملی سوئیس نسبت به جمعیت در بسیاری از کشورهای پیشرفته بالاتر است ولی قدرت خرید مردم با توجه به هزینه های سنگین اجتماعی و مالیات های گوناگون از کشورهای همسایه یعنی فرانسه و ایتالیا با توجه به استانداردهای زندگی در سوئیس پایین تر است و از سوی دیگر هزینه تولید در کشور 35 درصد از متوسط کشورهای پیشرفته بالاتر است. اما این موضوع به دلیل کیفیت بالای کالاهای تولید لطمه ای به صادرات وارد نکرده است.

از سال 1980 تا کنون هزینه های رفاه اجتماعی در بودجه سوئیسی بیش از 50 درصد افزایش پیدا کرده است.

وضعیت است. در میان 7 میلیون نفر جمعیت این کشور 30 هزار نفر معتاد وجود دارد که بیشترین این تعداد سوئیسی هستند. هروئین و کوکائین بیشترین مواد مخدر مورد مصرف در سوئیس است. مشکل روزافزون مواد مخدر و گسترش پیامدهای نامطلوب ان مانند دزدی، فحشاء و فساد جنسی در شهرهای بزرگ سوئیس بیش از هر چیز بخش های اقتصادی این کشور را نگران کرده است. این نگرانی ها موجب شد رهبران بخش های اقتصادی سوئیس به سرعت، گروه پشت پرده ای در سطح بالا تشکیل داده و برای اولین بار مشکل را مطالعه کنند.

به گفته خانم دوبات دبیر کل شورای ملی فعالیت جوانان سوئیس 4/5 درصد بیکاری در حال حاضر از جمله مشکلات جوانان است و بعد از آن مشکل ایدز مهمترین معضلات قشر جوان است. طبق نظر ایشان در سوئیس زندگی مشترک با تمام وظایف خانوادگی اما بدون ازدواج رسمی رواج بیشتری می یابد. البته کلیسا این نوع ازدواج را قبول ندارد ولی واقعیت این است که کلیسا در این حد روی مردم نفوذ ندارد.

سوئیس برخلاف فرانسه اجازه صرف نوشابه الکلی را در حین انجام کار نمی دهد. اما 10 درصد کلیه بیماران روانی بیمارستان های سوئیس الکلی هستند و نسبت بیماران روانی در سوئیس در آمار جهانی بالاست. سوئیس یکی از نقاط معدودی است که هنوز مردم آن نوعی نوشابه الکلی را که ابسینت نام دارد و موجب آسیب فکری می گردد تولید کرده و به مصرف می رسانند.

میزان خودکشی در سوئیس که نصف مردم آن کاتولیک هستند مقام هفتم را در جهان دارد. به طور کلی هر سال تعداد 1500 نفر خودکشی می کنند و

ص:162

15000 نفر قصد خودکشی دارند و اغلب افرادی که اقدام به خودکشی می کنند بین 20 تا 35 ساله هستند. بر اساس آمار اعلام شده از هر 4 سوئیسی زیر 30 سال حداقل یک نفر دست به خودکشی می زند. آمار خودکشی مردان 3 برابر آمار خودکشی زنان است.

در مقایسه با کشورهای اروپایی بیشترین فاصله بین فقیر و غنی را در سوئیس می توان یافت. افراد بسیار ثروتمند 20 درصد و افراد بسیار فقیر نیز 20 درصد جمعیت را تشکیل می دهند.

حقوق زن و مرد مشخص شده، لیکن هنوز تساوی حقوق کاملاً به مرحله اجرا درنیامده است. در همین راستا شورای فدرال به منظور پیاده کردن کامل اصل تساوی حقوق زن و مرد در سال 1976 نظر مساعد خود را با تشکیل سازمان برابری حقوق زن و رمد و رسیدگی به حقوق زنان اعلام نمود که جزئیات آن در قانون اساسی مشخص گردیده است.

در حال حاضر بیش از 30 سازمان غیردولتی زنان در سوئیس فعالیت دارند.

اکثریت زنان سوئیس احساس می کنند که در زمینه مشاغل و پست های اجتماعی و سیاسی مورد تبعیض واقع می شوند. تحقیقات مجله بوند نشان می دهد 92 درصد زنان دستمزد کمتری نسبت به مردان دریافت می کند و 85 درصد نیز بر این باورند که جنسیت آنان اثرات منفی بر شغل آنها دارد.

اسامی چند روزنامه منتشر شده در کشور سوئیس به شرح زیر است:

1 - روزنامه Blick: بیشتر اقشاگری ها و مسائل پشت پرده از طریق این روزنامه انتشار می یابد.

2 - روزنامه NZZ "Never Zurcler Zeitung": این روزنامه را بایست مهمترین روزنامه سوئیس از جهت وزن سیاسی دانست.

3 - روزنامه TA "Tages Anzeiger": در سال های 1983 و 1984 که اوج تهاجم وتجاوز اسرائیل علیه لبنان بود این روزنامه شدیدترین انتقادها را علیه اسرائیل به عمل آورد و بدین لحاظ در مقطعی متهم به ضدیهودی بودن بود.

4 - روزنامه Basher Zeitung

5 - روزنامه BZ "Berner Zeitung"

6 - روزنامه St. Gallen Tagblot

7 - روزنامه Der Bund

8 - روزنامه 24 Heures

9 - روزنامه Tribune de Geneve

10 - روزنامه Le Matin

11 - روزنامه La Liberte

12 - روزنامه Jwrnal de Geneve

13 - روزنامه De weltwocke: یکی از جراید هفتگی مهم در سوئیس به شمار می رود.

در حال حاضر گرایش مردم سوئیس در خرید نشریات تخصصی به این ترتیب است:

مجلات بهداشتی، مجلات ورزشی، مجلات مربوط به جوانان، مجلات زنان

ص:165

و مجلات تزئینی. روزنامه های سوئیس غالباً در مالکیت انتشارات خصوصی، احزاب سیاسی، اتحادیه های کارگری و سایر سازمان های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هستند. از این امر دو نتیجه حاصل می شود: اول اینکه هر روزنامه یا نشریه ای مبلغ و ترویج دهنده افکار و عقاید و خطوط سیاسی احزاب بانی وحامی خود می باشد و دوم اینکه متناسب با هم طراز با تعداد مطبوعات در سوئیس، ما شاهد کثرت احزاب کوچک و بزرگ نیز می باشیم.

ضمانت شده است. و تنها محدودیت قانونی اعمال می شود و حقوق روزنامه نگاران و ناشران طی قانون فدرال مصوبه اکتبر 1968 در نظر گرفته شده است. قانون سانسور مطبوعات در سوئیس وجود ندارد و همین امر این کشور را به عنوان دارا بودن ازادی مطبوعات در جهان مطرح نموده است. ولی در اثر تمرین و ممارست نوعی سانسور غیرمستقیم که آن را نوع پذیرفته شده خود سانسوری می توان نامید در سوئیس متداول است.

رادیو و تلویزیون تحت نظارت عالی بخش فدرال حمل و نقل، ارتبطات و انرژی قرار دارند. که در اول فوریه 1984 شاهد برقراری یک نهاد مستقل برای بررسی شکایات در زمینه رادیو و تلویزیون بود. این نهاد که توسط دولت فدرال پای گرفت به ویژه به درخواست مؤسسه پخش رادیو و تلویزیون کاملاً مستقل است. هر شهروند سوئیسی که دست کم 18 سال داشته اباشد و هر یک از اتباع خارجی که یک مجوز کار و اقامت و یا فقط اقامت در اختیار دارد، از این حق برخوردار است که هرگاه بتواند، اثبات کند که به طور ویژه پخش برنامه ای علیه وی صورت گرفته و یا اینکه درخواست خود را به امضای 20 تن دیگر برساند، نزد مقامات دولتی دست به شکایت بزند، مقامات و انجمن ها حق دارند که در برابر مؤسسه متشاکی اقدام مقتضی انجام دهند.

از 4 دانشگاه بزرگ سوئیس است را تأسیس نمود. اهمیت این شهر (ژنو) در زمان فرمانروائی کالون زیاد شد و مرکز مطالعات روحانی گردید و پروتستان های رانده شده از همه جای اروپا بدانجا روی آوردند.

مدرسه علوم الهی در لوزان در سال 1537 تأسیس شد و بعدها در سال 1890 به دانشگاه تبدیل شد. در شهرهای فریبورگ، نوشاتل و برن نیز یک دانشگاه قرار دارد که مراکز تدریس علوم به علاقه مندان در سراسر سوئیس است.

در کل حدود 99% مردم سوئیس باسواد هستند.

کشیش ها نظر موافق ندارند. 3% مردم نسبت به انجام غسل تعمید، 4% به لحاظ انجام مراسم ازدواج در کلیسا، 4% به برگزاری مراسم دفن و تدفین توسط کشیش ها مخالف هستند.

در سوئیس 1/1 میلیون نفر مسیحی کاتولیک زندگی می کنند و شهر بازل مهمترین حوزه اسقفی کلیسای کاتولیک می باشد. به دلیل نظام کنفدراسیون و استقلال کانتون ها سوئیس سر اسقف ندارند.

نسل جوان امروزه دوباره به کلیسا روی آورده و کلیسا به خواسته های آنها توجه پیدا کرده است کلیسا خدمات اجتماعی خوبی را ارائه و برنامه های سازنده ای برای نسل جوان تدارک می بیند. مسئولین کلیساها در بیمارستان ها، مراکز معلولین، کودکستان ها، خانه های سالمندان نقش عمده ای دارند. آنها از طرف دیگر می کوشند تا هماهنگ با پیشرفت های علمی و نیاز جامعه به سئوالات و خواسته های مذهبی نسل جوان پاسخ دهند. طبق تحقیقات موسسه Link در رابطه با مسیحست در سوئیس، این نتیجه به دست آمده است که سوئیس ها مردمی مذهبی و پایبند به اصول دینی هستند، 81 درصد مردم به خدا اعتقاد دارند.

کلیسای مونترو که در شهر برن قرار دارد، بر سر در آن نوشته در سال 1421 پس از میلاد مسیح در یازدهم ماه مارس، اولین سنگ بنای این کلیسا نهاده شد. برج بسیار بلند این کلیسا در همه سوئیس بی نظیر است. این کلیسا از جهت پنجره های شیشه ای رنگارنگ و کنده کاری های روی چوبش معروف است.

کلیسای «بندیکتن» که در مرکز ایالت شافهرزن در اوایل قرن 11 میلادی

ص:169

بنا گردیده و زنگ معروف «شیللر» که در اواخر قرن 15 ساخته شده است در آن قرار دارد.

کلیسایی در دهکده مورکوته که در قرن 13 بنا شده است با داشتن 360 پله واقع در کوهستان است.

شد که به این ترتیب وابستگی سیاسی این مسجد را که به «مسجد اعیان ها» شهرت یافته مورد انتقاد قرار می دهند.

همانگونه که قبلا گفته شد در ژنو مراکز اسلامی متعددی که آثار رسمی آن بر 90 مرکز بالغ می گردد نیز شمارش شده اند که یکی از آنها مرکز اسلامی «سعید رمضان» است که به سال 1961 تأسیس گردیده است. او یکی از اعضای اخوان المسلمین در مصر است که مرکز او به منزله یک سازمان واقعی محسوب می شود. گفته می شود که این مرکز شعاع عمل وسیعی دارد زیرا خطبائی تربیت می نماید که در کشورهای اروپای غربی فعالیت دارند.

مشکل اصلی جامعه مسلمانان سوئیس همچون دیگر مسلمانان مقیم اروپا مشکل مدارس متوسطه و آموزش فرزندان آنان است که در کمتر کشور از کشورهای اروپایی راه حلی برای آن پیش بینی گردیده است.

ص:171

مشکل دوم انشعاب و تفرق جماعت اندک مسلمانان در کشورهای غیراسلامی است. دکتر اسماعیل استاد مردم شناسی دانشگاه در زوریخ کوشیده است تا وحدتی بین گروه های مسلمان در شهرهای مختلف سوئیس ایجاد کند و در قالب گفتگوهای سازنده ای که با کلیساهای رسمی در سوئیس انجام داده زمینه ها بیشتری برای انتقال نظرات مسلمانان و خواسته های آنان به مسئولین کشور سوئیس فراهم ساخته است.

بر اساس اظهارات آقای «مارتین گراف» مسئول امور آموزشی لوزان احتمالاً در سال های آینده در لوزان مدرسه اسلامی دایر وبه شکل خصوصی اداره خواهد شد. در این مدرسه کوشش به عمل خواهد آمد تا تفکرات اسلامی به علاقمندان شناسانده شود. وی گفت فرزندان مسلمانان مقیم سوئیس باید این امکان را داشته باشند تا بر اساس عقاید خود زندگی کنند. اسلام را نباید مترادف افراط گرایی قرار داد. فعالیت این مدارس به شکل خصوصی و در چارچوب مقررات سوئیس است. عربستان و سوریه هزینه این مدارس را برعهده خواهند داشت.

هم اکنون تعداد محدودی کلاس - غالباً در دانشکده های الهیات - در مورد اسلام هم وجود دارد. دانشگاه «بِرن» چندین سال است که دارای یک کرسی اسلام شناسی است. کرسی مطالعات اسلامی «برن» با کرسی مطالعات یهودیت قابل مقایسه نیست. زیرا کرسی مطالعات اسلامی برن در واقع بخشی از دانشکده ادبیات به شمار می رود و در چارچوب گفتگوی بین مذاهب قرار ندارد. ولی کرسی مطالعات یهودیت بخشی از دانشکده الهیات لوزان است. از سوی دیگر اموزش در کلاس های درسی مطالعات اسلامی بر عهده استادان

ص:172

غیر مسلمانان است. در دانشگاههای سوئیس اسلام به عنوان یکی از علوم اجتماعی تدریس می گردد.

لازم به ذکر است که شورای دانشکده الهیات لوزان ایجاد کرسی یهودیت را در دانشکده درونی Dorigny مورد تصویب قرار داده است. فکر ایجاد این کرسی پس از مدتها به تحقق پیوست. هدف آموزش در این راستا ارائه چند ساعت درسی نبوده بلکه مطالعه دقیق دین یهود به طور تمام وقت و به معنای اخص آن است. مسائل سیاسی مانند پیدا شدن کشور اسرائیل و روابط اسرائیل و فلسطین نیز در کلاس های ان مورد بحث قرار می گیرد.

- برپایی اردوهای تابستانی برای دختران جوان

- سمینارهای آموزشی در ماه رمضان، کنفرانس های ورزشی و برگزاری جشن ها و عروسی ها

- برپایی نمایشگاه های کتاب، پوستر و هنری

یکی دیگر از این نهادها، مرکز اسلامی لوزان است. حدود 20 سال است که این مرکز، به مرکز اصلی برای زنان و مردان مسلمان در سراسر جهان تبدیل شده است. این مرکز به برگزاری مراسم عروسی و تدفین مردگان و برگزاری نمازها و آموزش اقدام می نماید.

اتحادیه مسلمانان در سوئیس در سال 1994 به منظور هماهنگ کردن امور مسلمانان با هدف تشویق مسلمانان در به دست گرفتن پست های کشور و مسئول بودن در اجتماع سوئیس تأسیس شد.

اتحادیه بر این باور است که در صورتی می تواند دین اسلام را به عنوان دومین مذهب رسمی کشور به سود مسلمانان در جامعه سوئیسی مطرح کند که مسلمانان بپذیرند که یک شهروند سوئیسی هستند و خود را ملزم به رعایت مقررات مربوطه بدانند.

امید است مسلمانان در این کشور بتوانند با استفاده از راهکارهای قانونی و حفظ وحدت و اتفاق کلمه به جایگاه رفیع فکری، فرهنگی و حقوقی خود دست پیدا کنند.

ص:174

ص:175

پیمان اتلانتیک شمالی گردید در سال 1986 به زنان اجازه داد تا در نیروی مسلح مشغول خدمت گردند. زنان در این کشور از سال 1919 اجازه خدمت در ارتش را یافتند و امروزه حدود 75 درصد مشاغل آموزشی را بعهده دارند. نخستین زن در تاریخ لوکزامبورگ در سال 1993 به وزارت کشاورزی منصوب شد.

مرز بین این کشور و کشورهای همسایه آلمان، بلژیک، فرانسه، هلند در سال 1990 لغو شد. کمترین میزان بیکاری را دارد. اگر چه هجوم مهاجران خصوصاً مهاجران یوگسلاوی، نرخ بیکاری در این کشور را افزایش داده است. نوع حکومت آن مشروطه سلطنتی است و دو مجلس قانونگذاری دارد که مجلس نمایندگان با 60 عضو که برای بمدت 5 سال انتخاب می شوند و مجلس سنا که 21 عضو انتصابی آن را رئیس حکومت تعیین می کند و نخست وزیر توسط نمایندگان انتخاب می شود.

سطح جرائم و تخلفات در کشور لوکزامبورگ آنقدر پائین است که تنها زندان این کشور معمولاً خالی است. حکومت این کشور تا حدودی می کوشد مستقل عمل کند از جمله اقدامات مثبت این دولت بازگرداندن دارائی های دیکتاتور سابق نیجریه "ژنرال سانی آپاچا" به ملّت نیجریه بود.

شاید جای تعجب داشته باشد که بدانید درآمد سرانه ناخالص ملی این کشور تقریباً از تمام کشورهای دنیا بیشتر است و طبق آمار سال 1998 برابر با 45100 دلار سرانه هر نفر می گردد.

ص:177

کشوری که تنها 1/95 کیلومتر مساحت دارد و به کشور قمارخانه ها اشتهار یافته است و در مرز فرانسه و ایتالیا جای گرفته است. صد و نود و چهارمین کشور جهان از حیث وسعت است و 3170 نفر جمعیت دارد. عمده درآمد آن از طریق گردشگری تأمین

می شود حکومت آن مشروطه سلطنتی است و یک مجلس قانونگذاری دارد. شهرهای مهم آن عبارتست از مونت کارلو و کوندامین.

در این کشور حدود یکصد نفر مسلمان زندگی می کنند که هیچ تشکل یا سازمان خاصی ندارند و فقط بصورت کارگر یا بازرگان در این کشور مشغول بکارند.

ص:179

اگر اختلافات تاریخنگاران در مورد کاشفان اولیه این سرزمین ما را به این نتیجه نرساند که نخستین افراد در این سرزمین مسلمانان بودند، حداقل راهنمایان اوّلیه کریستف کلمب برخی از مسلمانان اجیر شده اندونزیایی و یا مراکشی بوده اند و بیشترین ساکنان نخستین آن اقوامی هستند که از شرق آسیا به این منطقه آمده اند. این کشور از قرن هفدهم تا قرن هجدهم بین فرانسه و انگلیس دست به دست می شد در کنفرانس صلح پاریس در سال 1768 فرانسه از این کشور خلع ید و آنرا به انگلیس واگذار کرد و از سال 1867 این کشور به صورت فرمانداریکل و تحت نظر انگلیس بطور رسمی اداره می شد. از سال 1960 استان فرانسه زبانِ کبک، خواهان استقلال شد و در سال 1967 ژنرال دوگل رئیس جمهور فرانسه به کانادا سفر کرد و از این درخواست پشتیبانی نمود و بهمین سبب، روابط کانادا و فرانسه رو به تیرگی نهاد. این اختلافات و درخواستها همچنان ادامه یافت تا آنکه در سال 1995 این خواسته به همه پرسی واگذار شد و مردم به آن رأی منفی دادند.

وقائع 11 سپتامبر 2001 تأثیر شگرفی در کانادا باقی گذاشت و مسئولین این کشور را وادار کرد که در باقیمانده سال 2001 بودجه امنیتی این کشور را 7/7 میلیارد دلار افزایش دهند.

سه دختر و 5 پسرش هستند که هویت اسکاتلندی دارند و نامشان در تاریخ ثبت شده است. مهاجران بسیاری از سوریه بزرگ، آلبانی، یوگسلاوی، آفریقای جنوبی و مسیحی نیز کم کم به این کشور درآمدند در ابتدا بدلیل سختگیری در قوانین مهاجرت، مسلمانان اندکی در این سرزمین پیدا می شدند و تا سال 1921 صرفاً تعداد 478 مسلمان در کانادا آمارگیری شده اند. هم اکنون و براساس آمار سال 2003، تعداد مسلمین در کانادا به 620 هزار نفر می رسد.

حدود نیمی از مسلمان در تورنتو ساکن هستند. معمولاً مسلمانان، افراد تحصیل کرده هستند و نسبت بین زنان و مردان تقریباً مساوی است. مسجد ابوبکر الصدیق، مسجد النور، مسجد السّلام، مسجد القدس، مسجد الرحمه، مسجد السنه النبویه، مسجد القله الاسلامیه، مسجد بلال، مسجد فاطمه، مسجد خدیجه، مسجد المدنی از مساجد معروف این کشورند و نخستین مسجد این کشور در کبک و در شهر سنت لوران در سال 1965 ساخته شد.

ص:183

همچنین، انجمن سرزمین جدید(1) ، مرکز اسلامی کبک(2) ، جامعه اسلامی مکگیل(3) ، جامعه اسلامی کنکوردیا(4) از انجمن های مهم دینی این سرزمین هستند حدود 50 جامعه متشکل اسلامی در کانادا وجود دارد و تشکیلات اسلامی در این کشور از امریکا و آرژانتین مسنجم تر است که راه نشر عقاید اسلامی تلاش می نمایند. در اینجا اسامی و آدرس دقیق چند مرکز اسلامی در کبک را ذکر می کنیم.

ص:184

قانون اساسی ایجاد کرد خود را رئیس جمهور مادام العمر نمود و اسم فرانسوای اول را بر خود نهاد و به استبداد و اعدام و شکنجه مخالفین پرداخت. او در سال 1971 از دنیا رفت و حکومت هایتی را به پسر 19 ساله اش «ژان کلود دوالیه» سپرد. او شدیداً به حکومت امریکا وابسته شد بگونه ای که هایتی را ایالت 52 امریکا نام نهادند. ولی شورشها موجب شد او در سال 1984 به امریکا پناهنده شود. پس از آن همواره اوضاع این کشور وخیم و ناآرام بود و با کودتاها و شورشهای بسیاری مواجه گردید تا آنکه بالاخره در فوریه 2001 یک کشیش هوادار الهیات آزادیبخش بنام «ژان برترانداریستید» که یک بار دیگر کرسی ریاست جمهوری را در این کشور تجربه کرده بود مجدداً بمدت 5 سال در رأس قدرت در این کشور قرار گرفت.

حدود 320 هزار نفر مسلمان در این کشور حضور دارند.

ص:186

ص:188

دامنه استعمار تمامی الجزایر را فرا گرفت و حدود یک قرن این کشور در اشغال کامل فرانسویان بود. پس از جنگ جهانی دوم زمزمه استقلال خواهی در الجزایر آغاز گردید و به انقلاب 1954 علیه فرانسه انجامید و جبهه آزادیبخش خلق الجزایر به مبارزه دامنه داری علیه استبداد دست زد. ابتدا دولت فرانسه پیشنهادات اصلاح طلبانه را ارائه کرد که با مخالفت سرسخت مسلمانان روبرو شد و در یک همه پرسی در سال 1959 اکثریت قاطع، استقلال کامل الجزایر را خواستار شدند ولی دولت فرانسه نمی توانست از الجزایر چشم بپوشد. با روی کار آمدن ژنرال دوگل و تشکیل جمهوری پنجم در فرانسه قرارداد استقلال الجزایر در سال 1962 امضاء گردید و جمهوری سوسیال دموکراتیک الجزایر اعلام موجودیت کرد و آقای احمد بن بلاد به عنوان اولین رئیس جمهور الجزایر انتخاب گردید. در سال 1965 وزیر دفاع الجزایر" هوار بومدین "دست به کودتا زد و احمد بن بلاد را بزندان افکند و خود رئیس جمهور شد. در سال 1978" بومدین "مُرد و شاذلی بن جدید جای او نشست. شالی بن جدید در سال 1981 احمد بن بلاد را بدنبال 14 سال حبس از زندان آزاد کرد. بحران اقتصادی و خشکسالی، دولت شاذلی بن جدید را در سال 1991 به شکست کشاند ولی با پی گیری اسلام گرایان در دسامبر همان سال مجدداً انتخابات برگزار شد و شاذلی بن جدید مجدداً رئیس جمهور شد. در انتخابات مجلس 188 کرسی از 430 کرسی پارلمان به اسلامگرایان تعلق داشت و در انتخابات شورای شهرها 400 شهر در اختیار آنان قرار گرفت لذا رئیس جمهور از قدرت اسلامگرایان به هراس افتاد وزیر فشار مخالفین آنان استعفاء داد و جای خود را به یک شورای چهار نفره مرکب از نخست وزیر و سه نفر

ص:190

از افسران ارتش سپرد. آنان هم فوراً (1992) انتخابات شورای شهرها را باطل اعلام کردند و به نبرد با اسلامگرایان پرداختند. برای تحلیل گران عرصه سیاسی الجزائر روشن است چه دستهائی پشت این صحنه این پرده ها را اجراء می کرد. با شیوع جنگهای خیابانی، امین زروال وزیر دفاع قدرت را به دست گرفت.

آزادی رهبران مسلمان در سال 1997 همانند عباس مدنی و دخالت آنان در فرو نشاندن اغتشاشها و میانجیگری بین مخالفین و دولت زمینه انتخابات در سال 1999 را فراهم کرد و براساس آن عبدالعزیز تفلیقه به ریاست جمهوری رسید و دوره بیست ساله خون و شقاوت در الجزایر بپایان رسید.

مسجد جامع علی تیشین که به کلیسای سیده نصر و مسجد جامع کتشاه که به کلیسای کتشاوه تغییر یافت و 4 هزار مصلا در این زمان ویران گردید و از 39 مدرسه که در کنار مساجد و با تعلیم اسلامی اداره می شدند فقط 3 مدرسه باقی ماند و بقیه ویران شدند.(1)

همزمان و همراه با نابود کردن آثار اسلامی که می تواند پایگاه نشر تفکر دینی باشد، دشمنی استعمار با اندیشه دینی موجب گردید که تلاشهای گسترده ای برای استحاله فکری و فرهنگی مردم مسلمان الجزایر انجام شود چرا که این کشور از حیث وسعت و موقعیت جغرافیائی در شرائط حساسی قرار داشت و استعمار در آن خانه کرده بود بنابراین با عناوینی همچون آزادی زنان و تساوی حقوق آنان و تشویق جوانان برای مهاجرت و مسافرت به اروپا و سیطره و بمباران فکری شبکه های مختلف تلویزیونی یک انهدام فرهنگی کامل را در این سرزمین به اجرا نهادند. عمق نفوذ ایمان در جانها تا حدودی از موفقیت آنان جلوگیری کرد امّا نمی توان انکار کرد که فرهنگ غربی آثار ویرانگر خود بر فرهنگ مردم الجزایر باقی نهاده است.

ص:192

سال 1993، «فلیکس پاتاسه» برای مدت 6 سال با آرای عمومی به ریاست جمهوری برگزیده شد و در سال 1999 در انتخابات بعدی مجددا در همین سمت ابقاء گردید.

پایتخت این کشور شهر «بانگی» و شهرهای مهم آن عبارتند از: بربراتی، بوار، بامیاری و کارتوت. این کشور از معدن الماس نسبتا خوب و از طلای کمی برخوردار است. دولت فعلی ثبات چندانی ندارد و به هنگام بروز شورشهای داخلی به حکومتهای لیبی و چاد برای مهار آن متوسل می گردد.

این سرزمین مهاجرت نموده اند. اکثر مسلمانان مالکی مذهب هستند و به مسلک تیجانی اقتداء دارند و مسلمانان در روابطشان با سایر ادیان با احترام نسبت به آنان برخورد می نمایند.

هیچگاه برخوردی بین پیروان ادیان (آنگونه که در سودان دیده می شود) در این سرزمین مشاهده نشده است. صدها انجمن فرهنگی و فکری اسلامی، با گرایشها و بهانه های مختلف در این کشور فعالیت دارند و اسلام علیرغم محدودیت جمعیت به عنوان دین غالب از حیث کیفی به حساب می آید.

ص:195

یعنی در 1966 پس از کودتا علیه پادشاه به رهبری نخست وزیر او، آقای «میکومبرو» او را به رئیس جمهوری انتخاب کردند. او در زمان ریاست جمهوری دست به تصفیه قومی وسیعی زد و در سال 1971 حدود 350 هزار نفر توسط نیروهای دولتی کشته شدند. و 70 هزار نفر وادار به ترک خاک این کشور گردیدند. در سال 1976 «میکومبرو» توسط سرهنگ «ژان باپتیست» از تخت به زیر کشیده شد و او هم در سال 1987 هنگامی که در کنفرانس سران کشورهای فرانسوی زبان در کانادا بود طی یک کودتا سرنگون گردید. رئیس جمهور بعد فقط 3 ماه ریاست کرد که در یک کودتا به قتل رسید و دهها هزار نفر کشته شدند. در فوریه 1998 نیز تعداد کشته های جنگهای داخلی در بروندی از مرز 250 هزار نفر گذشت. دو قبیله «هوتو» و «توتسی» دو طرف درگیری و مشکل قومیت دلیل زد و خورد آنان است. هنوز سازمانهای بین المللی نتوانسته اند وضعیت آرامی را در این کشوربوجود آورند.

نمودارها و آمارها از وجود حدود 670 هزار نفر مسلمان در این کشور خبر می دهد که از وضعیت آنان چندان اخبار دقیقی در دست نمی باشد.

ص:197

مجبور به مهاجرات به کشورهای اطراف خصوصاً کشور غنا کردند ولی بمرور ایام دوباره مردم این سرزمین به وطن خود بازگشتند و در سال 1958 به خودمختاری و در 1960 به استقلال، دست یافتند.

شیخ محمود باندی یکی از عناصر جذب غیر مسلمانان را به اسلام مراسم باشکوه روزانه مسلمانان به هنگام نماز و برنامه های شبهای قدر و ماه مبارک رمضان می داند و مسلمانان را در این جهت موفق ارزیابی می کند و می گوید: در حالیکه بیم آن می رفت که طرفداران گرایشهای فکری صوفیه و برخی طریقت های دیگر با هم به اختلاف و تفرقه منتهی شوند او پیشنهاد ایجاد اتحادیه واحد را به جای طوائف متعصب ارائه کرد و رئیس فرقه تیجانیه شیخ عبدالله دوکری مجموعه خود را به نام جمعیت اتحاد اسلامی تغییر نام داد.

مهمترین خطری که فرزندان مسلمانان را تهدید می کند بعد از فقر خطر استحاله فرهنگی در دوره دبستان و متوسطه است که بالاجبار در مدارس رسمی و مسیحی می گذرانند و از این رهگذر عده ای از فرزندان مسلمانان تابعیت دین مسیح را پذیرفته اند.

ص:200

خودمختاری دست یافت و در اوت 1960 به استقلال کامل رسید اما از آغاز استقلال تا زمانیکه در سال 1972 سرگرد ماتیو با یک کودتا روی کار آمد این کشور همواره دستخوش ناآرامی و جنگ بود و در سال 1989 مردم طی تظاهراتی رئیس جمهور را وادار به لغو حکومت مارکسیستی کردند و قانون اساسی جدید تنظیم و تصویب شد.

ماتیو بمدت ده سال از 1991 از عرصه قدرت بدور بود ولی دوباره در 2001 از طریق انتخابات به قدرت رسید. روز ملّی این کشور اوّل ماه اوت و نوع حکومت جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانونگذاری است که در آن 84 نماینده بمدت چهار سال به نمایندگی حقوقی از مردم می پردازند. حدود 20 درصد مردم مسلمان، 35/4 مسیحی و 20 درصد دیگر باوردهای قبیله ای دارند.

سرانه تولید ناخالص ملّی آن 380 دلار است و بدهی خارجی این کشور حدود 1/5 میلیون دلار تعیین گردیده است.

کشور بنین مسلمانند که کمتر دچار تفرقه و اختلافات فرقه ای شده اند و با هم به خوبی زندگی می کنند حدود هشتصد مسجد در بنین وجود دارد که تنها یکصد مسجد آن فعّالند و بسیاری از مردم در روستاها و مراکز کوچک از چادر به جای بنای مساجد استفاده می نمایند. بیشترین نیاز مردم این سرزمین به کمکهای فکری و فرهنگی و آموزش جوانان این کشور است.

ص:203

پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران که می پرسد: موقعیت فرهنگی خود را چگونه ارزیابی می کنید؟ می گوید: توگو یک کشور فقیر است با قدرت خرید پائین و مسمانان 30 درصد جمعیت آنرا تشکیل می دهند و اکثراً از اهل سنت هستند ولی پیروان همه مذاهب آزادند.

خبرنگار: نیازمندیهای شما چیست؟

حمزه: ما که دانشجو هستیم بیشترین نیازمان به کتاب است. کتاب تفسیر کامل قرآن به زبان فرانسه و کتابهای دانشمندان بزرگ که بتواند پاسخگوی شبهات روز باشد و کتاب در مورد زندگی پیامبر اعظم صلی الله علیه و اله و سلم. کتب اخلاقی و منتهی و CD ها و DVD های حاوی موعظه ها و سخنرانیها و کنفرانسهای دینی!

خبرنگار: نیازهای اورژانسی و روزمره شما چیست؟

حمزه: ما همواره محتاج کمکهای پروردگار هستیم ولی نیاز جامعه عبارتست از:

1 - یک بیمارستان بزرگ اسلامی. ببینید مسیحیان چه بیمارستانهای بزرگی دارند!

2 - یک مرکز فرهنگی که دارای سالنهای کنفرانس و وسائل سرگرمی جوانان باشد. مسجد الحمدلله کم نداریم.(1)

ص:206

امپراطوری روم، توسط مسلمانان این کشور تحت نفوذ امپراطور روم بود. از قرن هفتم تا سیزدهم که دولت موحدون بر کشور تونس حکومت می کرد این کشور به یکی از پیشرفته ترین مراکز فرهنگ و تمدن اسلامی تبدیل شد و شهر قیروان در طب و معماری شهرت جهانی یافت. بین قرن سیزدهم تا شانزدهم حفصیون و از قرن 16 تا قرن 19 عثمانی ها بر این سرزمین حکومت داشتند (فرزندان حسین بن علی ترکی تا پس از استقلال نیز کرسی های قدرت را در تونس حفظ کردند).

قرن نوزدهم، قرن هجوم استعمار اروپائی به کشورهای افریقایی بوده و در سال 1881 پس از مداخلات زیادِ فرانسه در امور این کشور، تونس، رسما تحت الحمایه فرانسه قرار گرفت. بین سالهای 1952 تا 1955 نهضتهای آزادیخواهانه رو به گسترش نهاد و در بیستم مارس 1956 استقلال تونس ازسوی حکومت فرانسه به رسمیت شناخته شد و «حبیب بورقیبه» ابتدا به عنوان نخست وزیر رژیم سلطنتی تونس و پس از یکسال و اندی به عنوان رئیس جمهور این کشور و براساس رای مردم، بر کرسی قدرت قرار گرفت. او برای بیرون راندن فرانسویان از این کشور تلاش فراوانی کرد ولی در سال 1978 با اعتصابات کارگری مواجه شد و دست به خشونت و کشتار و اعدام مردم آلود. در سال 1987 توسط سرهنگ «زین العابدین بن علی» که سه سال قبل از این از سوی بورقیبه، نخست وزیر شده بود، از کار برکنار و «بن علی» زمام امور را به دست گرفت. «بن علی» در نخستین انتخابات آزاد تونس در سال 1989 با کسب 99 درصد آراء رسما رئیس جمهور شد و به سیاست سرکوبِ مخالفان ادامه داد. در سال 1999 با انتخاب محمد غنوشی به عنوان

ص:208

نخست وزیر و تشکیل دادن مجلس برای کنار آمدن با مخالفان و اعلام آمادگی کرد و در همین سال 600 تن از زندانیان سیاسی که عمدتا از اعضاء حزب النهضه تونس و حزب کمونیست کارگران بودند آزاد شدند.

برحسب قانون اساسی تونس هیچکس نمی توانست بیش از سه دوره رئیس جمهور شود ولی «بن علی» با تغییر قانون اساسی در سال 2002 زمینه انتخاب مجدد خود در این سمت را فراهم کرد. و در نوامبر 2004 دوباره «بن علی» به عنوان ریاست جمهور، برگزیده شد. بدینسان او تاکنون او حدود نوزده سال است که بر تونس حکومت دارد.

مسجد بزرگ دیگری که در سال 1616 بنا نهاده شده است، مسجد یوسف دی می باشد که در زمان تسلط عثمانیان بناگردیده است. هم اکنون در تونس بیش از پنجهزار مسجد وجود دارد.(1) که 4000 هزار باب آن رسما زیر نظر دولت است و دولت بر تمامی شئونات آن نظارت دارد. حدود 10 دانشگاه بزرگ نیز عرصه علم و دانش پژوهی را در این کشور زینت می دهند. که مهمترین آنها عبارتند از: دانشگاه آزاد ( ULT) دانشگاه کارتاژ، دانشگاه المنار، دانشگاه کاربردی و دانشگاه الزیتونه، دانشگاه بین المللی تونس ( UIT) دانشگاه اس فاکس، دانشگاه هفتم نوامبر، دانشگاه مدیریت صنعتی. 2

علیرغم آنکه اسلام دین رسمی در کشور تونس است، اما جای تعجب دارد که بدستور حکومت داشتن حجاب در مدارس و در ادارات ممنوع است. اگر چه مامورین چشمان را از اجراء و سختگیری در مورد پیاده شدن این اصل بسته اند، اما قانون از آن منع می کند. نتیجه این منع این بوده است که زنان در پوشیدن حجاب تعهد بیشتری پیدا کرده اند، اگر چه در پایتخت در این مورد نمونه های کمتری نسبت به سایر شهرها دیده می شود.

ص:210

بر سومالی همسایه جنوبی کشور جیبوتی این بندر را به عنوان پایتخت سومالی قرار دادند تا آنکه در سال 1977 مردم این کشور، فرانسه را وادار به قبول همه پرسی و قبول استقلال کشور جیبوتی کردند. فرانسه، عربستان، کویت، عراق و لیبی کشورهائی بودند که به جیبوتی در جریان استقلال کمک اقتصادی کردند و کمکهای فرانسه به این کشور هنوز هم ادامه دارد. از زمان استقلال (1977) تا سال 1999 بمدت 22 سال کرسی ریاست جمهوری در اشغال «حسن گلد آپتیدون» بود و بدنبال اعتراضات و شورشهای زیاد مجدداً انتخابات برگزار شد و براساس آنان «اسماعیل گله» عهده دار ریاست جمهوری شد.

جمعیت و گستردگی سرزمین و غنای منابع و معادن آن ندارد.

پایتخت این کشور "انجامنا" و حکومت آن جمهوری و با یک مجلس قانونگذاری است که 124 نماینده آن برای مدت 4 سال انتخاب می شوند و یازدهم اوت روز ملی این کشور است. از سال 1917 تا سال 1960 این کشور رسماً تحت استعمار فرانسه بود مردم چاد از نژاد عرب سودانی و در قسمت جنوب بیشتر بانتوئی هستند. زبان رسمی آنها بدلل استعمار، فرانسوی است ولی عربی هم رواج دارد.

بیعدالتی استمرار داشت و هنگام خروج نیز حکومت را به مسیحیان سپردند تا همین رویه را ادامه دهند. در این سال و پس از بقدرت رسیدن "تامپل پای" او، دیکتاتوری و نسل کشی علیه مسلمانان آغاز گردید. 1250 شخصیت سیاسی و دینی روانه زندان شدند و زنان و کودکان و بیگناهانی به شهادت رسیدند. در سال 1975 «تامپل پای» به هلاکت رسید و یک شورای نظامی به رهبری "فلیکس مالوم" و با حمایت فرانسه قدرت را در دست گرفت. این در حالی بود که با کوشش چریکهای مسلمان منطقه شمالی چاد از سال 1968 تحت کنترل مسلمین بود. در سال 1978 حسن هابره به قدرت رسید و هم اکنون "ادریس دبی" قدرت را در این کشور در اختیار دارد. تعداد مسلمانان در این کشور 4/25 میلیون نفر یعنی در حدود 50 درصد است و بقیه جمعیت این کشور را مسیحیان و انیمیست ها تشکیل می دهند.

مسلمانان در این کشور برخی متمایل به سودان و عرب زبان هستند و برخی متمایل به نیجریه و زبان بومی دارند. در سال 1998 به مناسبت سفر قذافی یک دفتر ثبت خاطرات تازه مسلمانان در محله مسیحی نشین با تشریفات خاصّ و استقرار گروه موزیک در اطراف آن دائر گردید. گروه موزیک به هنگام ورود افراد شاخص برای تغییر دین مارش خاص می نواختند.

در مراسم خاکسپاری یک شخصیت مهم سیاسی که از مسیحیت به اسلام گرویده بود درگیری شدیدی بین مسلمانان و مسیحیان پیش آمد ارگانهای اسلامی موجودی در این کشور از سوی کشورهای لیبی، سودان، عربستان سعودی و ایران حمایت می شوند. مسلمانان از نظر خدمات بیمارستانی و آموزشی در برابر مسیحیان از مضیقه های دردناکی رنج می برند. مساجد شاه فیصل، انجامنا و اقدس از مساجد معروف این کشورند.

ص:215

شده بودند مورد بی مهری قرار گرفتند و کشور میزبان به عوض پذیرایی، خانه و کاشانه آنان را آتش زد. در سال 1994 هنگامی که روسای جمهور رواندا و بروندی پس از یک گفتگوی صلح، از تانزانیا عازم «کیگالی» بودند مورد حمله قرار گرفتند و همراه با سایر سرنشینان هواپیما کشته شدند. لذا جنگ و خونریزی مجددا شروع شد و حدود 500 هزار نفر قتل عام گردیدند. آمریکا، فرانسه و بلژیک تصمیم گرفتند نیرو به این کشور اعزام کنند، تا امنیت را برقرار سازند. علیرغم تلاشهای قدرتها و سازمانهای خارجی هنوز هم ارامش به این کشور بازنگشته است.

اکنون بیش از یکصد هزار نفر است. اما از حضور معلمان مسلمان اعزامی از مراکز بزرگ اسلامی همچون مصر و عربستان در این کشور اخبار دقیقی در اختیار نیست. مسئولیت مسلمانان در این کشور به عهده آقای شیخ صالح هابی مانا است.(1)

ص:218

مردم این سرزمین تحمیل نمود. موز، نیشکر، کاکائو، نارگیل و کائوچو مهمترین محصولات آنست. پایتخت آن شهر ابی جان می باشد.

دولت، کلیه اعیاد رسمی مسیحیت را تعطیل عمومی می داند و اعیاد اسلامی قربان و فطر و مبعث و مولد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و فردای شب قدر (27 رمضان) نیز جزء تعطیلات رسمی این کشور است.

عمده ترین گروههای اسلامی این کشور را «شورای ملی اسلامی»[ C N i] «انجمن دانش آموزی و دانشجویی مسلمانان ساحل عاج»[ AEEMC i] «شورای عالی ائمه جماعات»[ cosiM] «گروه قاریان ساحل عاج»[ LPCi] «شورای عالی اسلامی» [ csi] و «کنفدراسیون ملی برای توسعه اسلام»[ CNDi] «امت اسلامی» و «القرآن» تشکیل می دهند.

شورای ملی مسلمانان بزرگترین مؤسسه فدراسیون مسلمانان در ساحل عاج است که انجمن های جوانان، زنان، روحانیان و قاریان را شکل می دهد و مشاوره های علمی با پزشکان و سیاستمداران و متخصصان میزگردهائی برگزار می نماید. مؤسس این مجموعه آقای ادریس قدوس است که با همکاری انجمن بزرگ «سنت ایجیدیو» گفتگوهای بین الادیانی نیز مدیریت می کند.

ص:221

بود. او حدود 21 سال، در این کرسی اقامت کرد و در هر انتخابات مجدداً انتخاب شد در سال 1981 خودش از این سمت کناره گیری و قدرت را به عبدالضیوف واگذار نمود. جنبش های تجزیه طلبان در این کشور که از سال 1980 آغاز شده بود وضع این کشور را آشفته کرد دولت کوشید با زندانی و تبعید کردن صدها تن از فعالان سیاسی و فرهنگی در برابر غائله بایستد و در سال 1993 همه پرسی برقرار شد و در اثر انتخابات، عبدالضیوف به ریاست جمهوری برگزیده شد اما در سال 1994 مجدداً شورشها اوج گرفته و گروهی از جمله "عبدالله واد" رئیس جمهور فعلی دستگیر و روانه زندان شدند. نهایتاً دولت به مصالحه با شورشیان پرداخت و در سال 1995 عبدالله واد به عضویت کابینه درآمد و سپس در سال 2000 عبدالله واد به سمت رئیس جمهور انتخاب گردید و بدینسان در پی 40 سال حکومتِ حزبِ سوسیال در سنگال، نوبت به حزب دموکرات واگذار گردید.

بیشترین مهاجرین در کشور از کشورهای فرانسه، لبنان و موریتانی هستند.

است و جمعیت اسلامی در وجود آنان موجب حماسه آفرینی در دوره استعماری شده است. و مقاومت نخستین برانگیزی در برابر استعمار داشته اند و هم اکنون علیرغم مشکلات اقتصادی، مسلمانانِ راست قامتی در این سرزمین پرچم اسلام را بدوش می کشند. مشکل مهم تفرّق و اختلافات فرقه ای است که مسلمین را به طیفهای صوفی، مریدیّه، لائینیه، تیجانیه، قادریه و غیره تقسیم می کند و عامل فرسایشی کشنده در بین آنان می شود. هزاران مسجد و مدرسه قرآنی در این کشور جلوه ای از عظمت اسلام را در برابر دیدگان ناظرین مجسم می سازند. حدود 95 درصد از مردم این کشور مسلمانند.

نمایندگان طیفهای فکری و طرق صوفیه به همراه نماینده شیعیان لبنانی، به عنوان رهبران رسمی جامعه اسلامی مورد مشورت حکومت قرار می گیرند. جدول آمار طیفهای مختلف فکری در سنگال به شرح زیر است:

ص:224

آنکه در سال 1960 به ظاهر استقلال کامل یافت ولی رئیس جمهور مورد حمایت فرانسه آقای احمد آهیجو که مسلمان بود به کرسی قدرت نشست و تا پنج نوبت در هر انتخابات او حائز اکثریت آراء می گردید و بدینسان تا سال 1982 رئیس جمهور بلا منازع این کشور بود. تا اینکه خود بصورت ناگهانی از قدرت فاصله گرفت و نخست وزیر او "آقای پل بیه" بجای او سکاندار کامرون شد و تاکنون] 2006 [بر اریکه قدرت باقی است. این کشور جزء جمهوریهای ثروتمند افریقائی محسوب می گردد. این کشور دو پایتخت دارد. پایتخت سیاسی که شهر "دوالا" است و پایتخت اقتصادی که شهر "یائونده" است

اختلافات و جنگهای قدرت در داخل بوده است. نخستین حکومت شناخته شده در کنگو در قرن شانزدهم و توسط جنگجوئی بنام کنگولو برقرار گردید و تا حدود قرن 19 این کشور با اقتدار توسط فدراسیونی که از روسای قبائل در آن جمع شده بودند با اقتدار اداره گردید. از سال 1840 که یکی از کاوشگران بلژیکی به این سرزمین راه یافت و پای استعمارگران را به این سرزمین گشود، تاکنون در این سرزمین آرامش برقرار نگردیده است. از 1908 تا 1960 رسماً تحت استعمار بلژیک بود. در سی ام ژوئن سال 1960 اعلام کرد و «ژوزف کاساووبو» و «پاتریس لومومبا» به ترتیب رئیس جمهور و نخست وزیر شدند. امّا نیروهائی بلژیکی به ایجاد اختلاف در بین مسئولان این کشور پرداختند و سرانجام «ساساووبو» «پاتریس لومومبا» را خلع و او را تحویل نیروهای بلژیکی نمود و در حضور «موسی چومبه» رقیب «لومومبا» او را بقتل رساندند. «موسی چومبه» جای او نخست وزیر شد ولی در سال 1965 رئیس جمهور او را برکنار کرد و خود هم نیز از طریق کودتا از تخت به زیر کشیده شد و فرمانده ارتش «موبوتو» جای رئیس جمهور را گرفت. از سال 1965 تا 1997 همواره در جنگ و گریزهای مختلف و درگیریهای داخلی بین طرفداران «موبوتو» و شورشیان طرفدار «کابیلا» تحت حمایت امریکا، انگلیس و بلژیک و فرانسه، ملت مظلوم کنگو بار سنگین خسارتهای مالی و جانی را تحمل می کردند. در سال 1997 موبوتو به مراکش گریخت و همانجا فوت کرد. و لوران کابیلا به قدرت رسید. در ژانویه 2001 لوران کابیلا به دست یکی از محافظانش کشته شد و فرزندش ژوزف کابیلا به جای او بر تخت نشست. اما درگیریهای داخلی بین شورشیان و دولت ادامه یافت تا آنکه در دسامبر 2002

ص:230

بین شورشیان و دولت با میانجیگری افریقای جنوبی صلحی برقرار شد.

فلاکت و فقر از تمامی زوایای این کشور مشهود است. امّا فقط کنار ساحل در شهر کینشازا که منطقه سکونت اتباع بلژیک و امریکا، ژاپن و برخی کشورهای دیگر است و ورود اهالی این کشور به آن ممنوع است، ساختمانهای شیک و خیابانهای بسیار زیبا بچشم می خورد که کسی باور نمی کند اینجا همان کنیشازا و بخشی از خاک کنگو است.

پی گیریهای زیاد و برای نخستن بار در تاریخ کنگو در سال 1972 این انجمن توانست اجازه رسمی آقای «موبوتو» را برای فعالیت با نام اختصاری" COMICO" کسب نماید این انجمن چهار مذهب اهل سنت را دربر می گرفت و نمایندگان سایر گرایشهای اسلامی در آن حضور داشتند.

و مسئول آن شیخ عمران جمعه بود که در تانزانیا تحصیل کرده بود اما 2 سال بعد مسئولیت به یک مسلمان غیر ملتزم که تاکنون غیر از تجارت در عرصه دیگری حضور نداشته سپرده شد. در سال 1980 و براساس نظر مجمع عمومی، آقای جمال لومومبا فارغ التحصیل دانشگاه مدینه مسئولیت نمایندگی مسلمین را به عهده گرفت. در سال 2004 نماینده دیگری برای مسلمانان انتخاب شد با نام «عبدالله مانگالا» که او نیز فارغ التحصیل دانشگاه مدینه بوده و هم اکنون وظیفه دار مدیریت جامعه اسلامی در کنگو است.

در درون این انجمن رسمی انجمنهای فعالی بنام زنان نیز قرار گرفته است که با عنوان اختصاری " L'AFEMUCO" شناخته می شوند. مشکل اصلی مسلمانان در کنگو فقدان یک ارگان تأثیرگذار است که مورد توافق همه گروهها باشد. ارگان اسلامی" Comico" تنها ارگان رسمی در این کشور است که بیشتر جنبه حکومتی و رسمی یافته است و باید برای مقبولیت آن تلاش گردد که به تدبیر و تلاش مدیر آن بستگی دارد. و مشکل دوم به فقدان مدارس برای تربیت فرزندان مسلمین مربوط می گردد که همه آنان در مدارس مسیحی بالاجبار درس می خوانند و از فرهنگ و آموزش اسلامی بدورند.

نخستین مسجد جامعی که بوسیله تجار افریقائی در مرکز کنیشازا بنا گردید مسجد جامع اوزک نام دارد. مسجد الهدایه، مسجد کسائی، مسجد

ص:232

تیجانی، مسجد بلال، مسجد ال احسان، مسجد گُمبه، مسجد رسول اعظم، مسجد القائم و مسجد الزهراء از مساجد مهم این کشور بشمار می روند.

دانشگاه اسلامی کنگو تنها مجموعه رسمی و آکادمیک مسلمانان است که در کنار دانشگاه بزرگ کینشازا قدبرافراشته و از سوی جمهوری اسلامی ایران حمایت می شود.

ص:233

به همه پرسی در مورد ادامه حضور خود نمود. 63 درصد از مردم جزیره مایوت به حضور فرانسه رای مثبت دادند. لذا فرانسه در خانه همسایه کومور باقی ماند و در آنجا پایگاه هوائی و دریائی ایجاد کرد و بساط خود را از کومور جمع کرد و با نخست وزیری یک تاجر برنج کوموری بنام «احمد عبدالله» در ای کشور رضایت داد. «احمد عبدالله» بلافاصله استقلال کومور اعلام کرد. چند کودتا بر سر کرسی ریاست جمهوری پیش آمد که معمولا شورشیا ن و کودتا گران مسلمان بودند. آخرین کودتا در سال 1999 توسط یک سرهنگ ارتش بنام «آزالی آسونانی» صورت گرفت. ابتدا بصورت کودتائی برتخت نشست اما در سال 2002 و بدنبال انتخابات عمومی، حکومت او بر کومور رسمی گردید. در ماه می سال 2006 در اثر آخرین انتخابات «احمد عبدالله محمد سامبی» به این سمت انتخاب گردید. او یک تحصیل کرده در دانشگاه مدینه در شهر قم است و در نطق های خود، وعده اجرای احکام اسلامی را به مردم داده است.

حدود 99/3 درصد مردم این کشور مسلمانند. و اسلام در این کشور، رونق بسیار زیادی دارد و از تمامی ماذنه ها به هنگام اذان، صدای موذن به گوش می رسد. دین رسمی مردم این کشور اسلام است. مدارس قرآنی فراوانی مسئولیت آشنائی فرزندان مسلمین با قرآن را به عهده دارند که از دو سالگی این کاررا آغاز می نماید. اکثر مسلمانان این منطقه شافعی هستند.

ص:235

پرداختند. در اواسط قرن نوزدهم، جای خود را به فرانسویها، هلندیها و انگلیسی ها سپردند و به تجارت برده گان در آن پرداختند. سال 1960 که سال استقلال دسته جمعی گروهی از مستعمرات فرانسه بود، این کشور نیز در همین سال استقلال خود را بازیافت. و لئومیا رئیس جمهور این کشور شد. روشن است که با حمایت و هدایت فرانسویها و لذا نخستین اقدام او پیمان نظامی با فرانسه بود. او در سال 1967 از دنیا رفت و عمر بونگو جای او نشست. عمر بونگو که او نیز همپیمان و دوست نزدیکی برای فرانسه بود، در مخالفتها و شورشهای فراوانِ این کشور با تکیه بر نیروی سرکوب و کشتن و زندانی کردن مخالفان همواره در انتخابات ها، حائز اکثریت بود و اخیرا کرسیهای حزب او در مجلس از 85 به 88 رسید. یعنی فقط 32 کرسی در اختیار حزب مخالف است.

معتقدان به اسلام در این سرزمین رو به تزایدند یک کارشناس امور مسلمانان در افریقا معتقد است آمار مسلمانان در گابن که از یک درصد جمعیت این کشور آغاز گردیده به 60(1) درصد در سال 2000 خواهد رسید. اما منابع رسمی رشد جمعیت مسلمانان را در این کشور بیش از 5 درصد ندانسته اند. ولی آمار واقعی باید به حدود 20 درصد برسد. رئیس جمهور این کشور آقای عمر بونکو از گروندگان به اسلام است که دین خود را از مسیحیت به اسلام تغییر داده است.

ص:237

عنوان زبان رسمی شناخته شده است. در گینه استوائی زبان رسمی اسپانیائی است. (شایدبه این دلیل که این کشور ابتداء در استعمار پرتغال بوده است و سپس در برابر معامله برخی از مناطق برزیل، استعمار پرتغال آنرا به اسپانیا واگذار کرده است) و در گینه بیسائو، زبان رسمی، آنان، زبان پرتغالی است. (این کشور تا پایان دوره استعمار یعنی تا سال 1973 در استعمار پرتغال باقی بود). مضافا بر اینکه تعداد مسلمانان در کشور کوناکری از دو جمهوری دیگرِ گینه بیشتر است. در کوناکری 82 درصد، مسلمان، در گینه بیسائو 44 درصد مسلمان و در گینه استوائی 23 درصد مسلمان وجود دارد. نام پایتخت گینه کوناکری، شهر کوناکری است و حکومت آن چند حزبی جمهوری است با یک مجلس قانونگذاری که یکصد و چهارده نماینده دارد.

کوناکری، مرکز ثروت و پشتوانه اقتصاد مدیترانه شمرده می شود. زیرا معدن معروف طلای بامبوک در این سرزمین وجود دارد. تا سال 1886 این سرزمین توسط دولتهای محلی اداره می شد. در این سال، فرانسوی ها با حاکم گینه به نبرد پرداختند. در سال 1898 موفق شدند «سامور» حاکم این سرزمین را دستگیرو به گابون تبعید نمایند. سپس این سرزمین را ضمیمه سنگال کردند و مستعمره خود ساختند. پس از آن، «سامور» رهبر مبارزات مردم گینه در گابن در گذشت اما خاطره مبارزه شجاعانه «سامور» در سینه های باقی ماند. تا آنکه در سال 1947 یک گروه کوچک به رهبری احمد سکوتوره، مبارزه با استعمار فرانسه را در گینه آغاز کردند و موفق شدند در سال 1958 استقلال کشور گینه را بدست آوردند و احمد سکوتوره رئیس جمهور این کشور شد. در سال 1970 دوباره استعمارگران پرتغالی در هوای معادن طلا در گینه به

ص:239

این کشور حمله کردند. که با مقاومت و ایستادگی مردم گینه، این حملات دفع شد. رئیس جمهور و مجلس گینه پس از آن نام گینه را عوض و آنرا جمهوری انقلابی خلق گینه نامیدند و روابط خود را با فرانسه برقرار کرد. با مرگ «احمد سکوتوره» در سال 1984 در بیمارستانی در آمریکا، روند مدیریتِ جامعه گینه، عوض شد. زیرا یک هفته پس از مرگ سکوتوره، یک سرهنگ ارتش گینه بنام «لانسانا کونته» دولت موقت را با کودتا برکنار کرد و خود، جای او نشست. با حمایتهای فرانسه و دول غربی توانست از سال 1984 تاکنون بر مقدرات این کشور حکومت کند. او بی پروا و به اتکاء حمایتهای حکومت فرانسه به سرکوب مخالفان پرداخت و تعدادی از آنان را زندانی کرد. بگونه ای که مخالفان برای آزادی یکی از زندانیان سیاسی، در سفر ژاک شیراک به گینه در سال 1999 به او متوسل شدند، تا او از دولت، بخواهد، «آلفه کونته» را از زندان، آزاد نماید.

دولت برای حل مشکلات خود به ایجاد درگیری و تفرقه بین مسلمانان و مسیحیان دامن زد بگونه ای که در درگیری بین آنان در سال 2000 حدود 30 نفر کشته شدند. در سال 2001 «آلفه کونته» از زندان آزاد شد و کرسی خود در مجلس را نیز بدست آورد.

از اهم تهدیدها در گینه، بیماری ایدز است که در گینه از آمار وحشتناکی برخوردار است و برابر اعلام سازمان بهداشت جهانی 1/5 درصد مردم گینه از این بیماری رنج می برند.

مسلمان در گینه کوناکری از اکثریت 95 درصدی برخوردارند و عده ای از فارغ التحصیلان دانشگاه مدینه در شهرهای مختلف سمت امامت جماعت در این کشور را بعهده دارند و پروژه های مختلف فرهنگی و دینی در این کشور به وسیله این کشور اجراء گردیده است.

ص:240

گرویدند و تابع فرقه ای از صوفیه شدند. مارونی ها از سوی حکومت فرانسه حمایت می شدند و درزی ها تحت حکومت عثمانی و به حمایت انگلیسی وابسته بودند. در سال 1840 بین این دو گروه (مارونی - درزی) جنگی درگرفت و با قتل عام مارونی ها توسط درزی ها فرانسه مستقیم وارد عرصه حمایت از طرفداران خویش شد و پس از توافق با دولت انگلیس بنا شد لبنان تحت حکومت یک حاکم مسیحی بصورت خودمختار اداره شود. در پایان جنگ جهانی اول متفقین لبنان را اشغال کردند و آنرا به فرانسه سپردند و بقاع و بیروت را به آن ضمیمه کردند و از سوریه جدا نمودند. و تا پس از جنگ جهانی دوم، این کشور تحت نفوذ کشور فرانسه باقی ماند! بگونه ای که در سال 1943 که مردم خواهان برگزاری انتخابات بودند و انتخابات آزاد در این سرزمین برگزار شد، دولت فرانسه بلافاصله رئیس جمهور و همه اعضاء دولت او را توقیف کردند. در نهایت شر اشغالگران فرانسوی و انگلیسی در سال 1946 از سر مردم لبنان کوتاه شد و اشغالگران، لبنان را تخلیه کردند. اما دیری نپائید که فرزند نامشروع استعمار، اسرائیل در سال 1967 به لبنان حمله کرد. مهمترین بهانه اسرائیلی ها در لبنان این بود که از این کشور میخواستند چریکهای فلسطینی را از خاک خود بیرون کند و متأسفانه برخی از روسای جمهور لبنان مثل سلیمان فرنچیه نیز با این طرح موافق بودند. اختلاف بر سر همین مسئله، لبنان را مبتلا به جنگ داخلی کرده و در سال 1975 برخی از مسیحیان راست گرای لبنان و مارونی ها همین مسئله را بهانه کردند و به اردوگاه پناهندگان فلسطینی حمله بردند و صدها تن را کشتند بدنبال آن نیروهای سوری، بعنوان بخشی از ارتش حافظ صلح عرب وارد لبنان شدند تا

ص:242

از جنگ داخلی و تجزیه لبنان جلوگیری کند. در ژوئن 1982 حمله همه جنبه اسرائیل، بیروت را که عروس خاورمیانه بود به ویرانه ای تبدیل کرد و هزاران کشته بر جای نهاد و بشیرجمیل رئیس جهور لبنان نیز بر اثر انفجار بمب جان خود را از دست داد. و برادرش امین جمیل به جای او نشست. در ماه می سال 1983 بین لبنان و اسرائیل آتش بس اعلام شد و در سپتامبر 1988 ژنرال میشل عونِ مارونی به ریاست جمهوری رسید و سلیم الحُصّ از مسلمانان، نخست وزیر شد. در سال 1989 تغییراتی در قانون اساسی این کشور طی جلسه ای که پارلمان لبنان در شهر طائف عربستان برگزار نمود، داده شد و براساس ان اختیارات و حقوق مسلمانان در اداره کشور افزایش یافت ولی میشل عون با آن مخالفت کرد و آنرا توطئه سوریه دانست. در 1898 رنه معوض از مسیحیان مارونی رئیس جمهور گردید ولی قبل از شروع کارش در اتومبیل بمب گذاری شده به قتل رسید و به جای او الیاس هراوی که او نیز مسیحی مارونی بود به این سمت برگزیده شد. در نهایت در سال 1990 با مشارکت مسیحیان، شیعیان و سایر گروهها، دولت اتحاد ملی تشکیل شد. در ماه می سال 2000، اسرائیل پس از 22 سال اشغال خاک لبنان، نواحی اشغالی جنوب لبنان را تخلیه کرد. اما امیل لحود، رئیس جمهور این کشور گفت: تا وقتی که ارتش اسرائیل بلندی های جولان، در سوریه را تخلیه نکند، قرارداد صلح امضاء نخواهد شد. ارتش سوریه نیز در 9 مارس 2005 خاک لبنان را وداع گفت.

اسلام در زمان خلیفه دوم عمربن الخطاب به این کشور راه یافت و ابوذر غفاری از صحابیان بزرگ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اولین مبلغی بود که اگر چه به

ص:243

عنوان تبعید به این سرزمین رفت، اما در آشنایی مردم لبنان و خصوصا ساکنان منطقه جَبَل عامل با اسلام نقش موثری داشت. این سرزمین، شاهد برخوردهای خونین بین مسیحیان و مسلمانان بوده است که بر اثر آن گروهی از مسیحیان به دست صلاح الدین ایوبی و گروهی از مسلمانان بدست حاکمان مسیحی کشته شدند. از جمله شهید اول و دوم که بگونه ای فجیع و مظلومانه در این نبرد، به شهادت رسیدند.

شیعیان لبنان بیشتر در منطقه جبل عامل، صور، شرق بعلبک و اطراف بیروت سکونت دارند و اهل تسنن، در شمال لبنان و در شهر طرابلس و اطراف آن زندگی می کنند. عده ای از مسلمان درزی که پیروان مذهب اسماعیلیه هستند. این فرقه از اوائل قرن یازدهم میلادی توسط محمد درزی پایه گذاری شد. طرفداران این مذهب جنگهای خونینی با مسیحیان مارونی داشته اند. از مجموع جمعیت 3/8 میلیون این کشور 50 درصد مسلمانند که تقریبا حدود 1/9 میلیون نفر می شوند. این کشور یکی از پایگاههای مهم نشر معارف اسلامی در جهان گردیده است. که حضور علماء دینی، موقعیت استراتژیک، مقاومت در برابر نخستین دشمن مسلمین و صنعت چاپ از مولفه های شکل دهنده این عظمت و اهمیت برای لبنان است. اکثر کتب اسلامی به تمامی زبانهای زنده دنیا در لبنان چاپ، و از این کشور به اقصی نقاط عالم توزیع می گردد.

ص:244

سنا با 90 کرسی که بین احزاب مختلف تقسیم شده است. شاخص سرانه تولید (260) وارد نشان می دهد که این کشور از وضع اقتصادی پائینی برخوردار است. امّا سرمایه های عظیم زیرزمینی و زمینه های کشت انواع محصولات برنج، نیشکر، سیب زمینی، قهوه، موز، وانیل و شرائیط دامی مناسب امکانات خوبی در اختیار مردم این کشور قرار می دهد.

نخستین بار، دریانوردان پرتغالی این جزیره را کشف کردند و در آن به جستجو در مورد یافتن طلا و عاج و ادویه مختلف پرداختند و وقتی این منابع را نیافتند، آنرا به اروپائیان واگذار نمودند. ظاهراً استعمار در یک مقطع برای سرکشی و اقامت در کشورهای افریقائی برنامه ریزی کرده است و این کشور نیز از اواخر قرن نوزدهم تا سال 1960 از نعمت! استعمار فرانسه برخوردار بوده است! بلافاصله پس از استقلال رهبر حزب سوسیال "فلیبرت تسیرانانا" زمام امور را در این کشور به دست گرفت اما همچنان نیروهای مسلح فرانسوی در آن کشور حضور داشتند. او در سال 1972 تحت فشارهای سیاسی مجبور به کناره گیری از قدرت شد و زمام امور را به دست فرمانده کل ارتش سپرد. نیروهای فرانسوی در سال 1973 این کشور تخلیه کردند و در طول حدود 30 سال در مقاطع و انتخابات های مختلف آقای دیدیر راتسیراکا مکرراً رئیس جمهور شد تا آنکه در سال 2002 بعد از یک منازعه طولانی در مورد تقلب در شمارش آراء «راولومانانا» به جای او قدرت را بدست گرفت.

از قوم کمورو از هند به آن سرزمین مهاجرت کردند مربوط می شود. این مهاجران در تبلیغ اسلام کوشیدند و مساجد و پایگاهها و مراکزی را در این کشور برای تبلیغ دین اسلام تأسیس نمودند. نتیجه تلاش ها و زحمات مسلمانان مهاجر این بود که هم آکنون جمعیت مسلمانان در این کشور 2/4 میلیون می رسد که حدود 15 درصد از کل جمعیت این کشور را تشکیل می دهد. در این جزیره بیش از 100 مسجد و دهها مدرسه قرآنی وجود دارد که مسلمانان در آن مراسم مذهبی خود را برگزار می نمایند. مسلمانان در این کشور از وضع مالی خوبی برخوردارند. تعدادی نماینده در مجلس دارند و 2 نفر از وزرای کابینه، مسلمانند.

از مهمترین مشکلات مسلمانان در این کشور درگیری های خونینی است که طیفهای غیرمسلمان در برابر مسلمانان ایجاد نموده اند و گاه به قتل عام صدها مسلمان منتهی گردیده است. انتظار می رود سازمانهای بین المللی اسلامی و سران کشورهای مسلمان در آینده با اتخاذ تدابیر حمایتی مانع بروز چنین مشکلاتی شوند.

ص:247

دانشگاهیان سرکوب شد. اما در نهایت «ترائوره» در سال 1991 بوسیله کودتائی مشابه آنچه خود انجام داده بود و بوسیله افسری بنام «آمار و تومانی توره» از کار، برکنار شد. او نیز اضطرابات فراوان و جنگها و ناسازگاریهای داخلی زیادی را از سرگذراند اما نهایتا در ماه می 2002 پس از یک همه پرسی و کسب 64 درصد آراء بصورت رسمی، رئیس جمهور شد.

مراسم عمومی است که در آن تمامی مردم شهر شرکت می کنند.

مردم این کشور، از کمترین سطح آموزش عالی برخوردارند با آنکه در این کشور 7 مرکز آموزش عالی وجود دارد اما محصلین سطوح آموزش عالی به 3 دهم درصدِ جمعیتِ این کشور، محدود می گردد. دانشگاه مالی با 4 دانشکده و 2 انستیتو و چهار مدرسه عالی و یک کتابخانه حدود یکهزار دانشجو را در رشته های پزشکی، داروسازی، فقه، اقتصاد، فنی، ادبیات، زبان، هنر و علوم انسانی، آموزش می دهند.

ص:250

ماند و تا اوائل قرن بیستم میلادی استقلال خود را حفظ کرد. اما کمکهای این دولت به مبارزان الجزایری در جنگ با فرانسه موجب شد فرانسه این کشور را برحسب موافقت نامه فاس، در سال 1912 بین خودش و اسپانیا تقسیم کند. مبارزان این کشور از این تاریخ تا سال 1956 دائما در مبارزه و جنگ با متجاوزان فرانسوی و اسپانیایی بودند. جنبش انقلابیون ریفی به رهبری عبدالکریم ریفی در همین دوران شهرت جهانی یافت. در سال 1956 کشور مغرب به استقلال دست یافت و محمدبن یوسف ملقب به سلطان محمد پنجم سمت پادشاهی در این کشور را از آن خود کرد. پس از او فرزندش، حسن دوم در سال 1961 به سلطنت رسید و تا هنگام مرگش در سال 1999 این کرسی، در انحصار او بود. ملک حسن با ترغیب خارجیان به سرمایه گذاری بر معضلات اقتصادی تا حدودی غالب شد. ولی مهمترین مشکلات او مربوط می شد به جبهه آزادیبخش صحرا که اسپانیا انرا بین موریتانی و مغرب تقسیم کرده بود و همچنین مبارزینی که مخالفان سیاست های او خصوصاً سازش وی با اسرائیل و تائید او از مذاکرات صلح کمپ دیوید بودند.

در یکی از درگیریهای خیابانی در سال 1981 به گفته پلیس 60 نفر و به گزارش سایر خبرگزاریها حدود 637 نفر در کازابلانکا کشته و دو هزار نفر دستگیر شدند. پس از ملک حسن دوم فرزندش، محمد ششم، در نخستین نطق خود به مردم وعده داد: نابرابریهای اجتماعی را از میان بردارد و مشکلات عدیده سیاسی را مرتفع نماید. در همان سال حدود 800 زندانی سیاسی و در سال بعد تعداد بیشتری از زندان آزاد شدند و منازعه صحرا از طریق طرح اعطای خودمختاری نسبی، که مبتکر آن «جیمز بیگر» وزیر خارجه اسبق آمریکا بود چاره جوئی شد اما جبهه پویساریو آنرا نپذیرفت.

ص:252

علوم دینی فعالیت دارد. دانشگاه دیگر این کشور دانشگاه مولایوسف در شهر مراکش است و همچنین دانشگاههای محمد پنجم، حسن دوم، محمد اول، شعیب، ابن طفیل، عبدالملک سعدی والاخوان، نامهای دیگر دانشگاههای این کشور هستند.(1)

650 نشریه به زبانهای عربی و فرانسه و دو آژانس خبری دولتی و 2 کانال تلویزیونی و دهها صدای داخلی لیست رسانه ای این کشور را تشکیل می دهند.

وزارت اوقاف مراکش از وجود بیش از 14/6 هزار مسجد و 25/8 هزار نمازخانه در این کشور خبر می دهد. همین گزارش می افزاید که وضعیت ساختمانی بیشتر مساجد خوبست و برخی نیاز به تعمیر دارد. وزارت اوقاف هزینه حدود 10517 مسجد را تأمین می نماید و بقیه مساجد از طریق اعانات مردمی اداره می شود.(2)

ص:254

که برای ترمیم آن، مصر بخشی از سیادت خود را سالها در گرو نهاد و سهام خود را در کانال سوئز فروخت تا بدهی های معوق خود را به انگلستان بپردازد. در این دوره سلطه انگلیس و فرانسه به عنوان تحت الحمایه قرار دادن مصر بر سر مصریان سایه افکند و در فراز و نشیبها، دخالتها و حضور آنان متفاوت می شد. در سال 1798 ناپلئون پس از تصرف جزیره مالت وارد اسکندریه مصر شد و در برابر مقاومت مردم مصر خود را مسلمان و حامی مردم مصر جلوه داد و با تکرار شهادتین چنین گفت: سلسله ممالکی که بر مصر حکومت کرده اند فرانسه را تحقیر نموده و به مصر به عنوان زیباترین کشور جهان ستم کرده اند و اینک خدا اراده کرد که به سلطنت آنان پایان دهد. ناپلئون با این شگردها مصر را تسخیر کرد و قاهره را تصرف نمود و لشکریان او هزاران نفر را کشتند یا آتش زدند ولی انگلیس با فرانسه اختلاف پیدا کرد و مصر را از چنگال فرانسه بیرون آورد.

با پیدایش دولت اسرائیل در سال 1948 احساسات دینی و ضد استعماری مردم مصر به اوج خود رسید و مبارزه با دولت نوپای اسرائیل را آغاز کردند ولی این مبارزات بدلیل اختلافات بین سران حکومت و مردم به ثمره چندانی نرسید تا آنکه در 25 فوریه 1954 با استعفای محمد نجیب از حکومت و قدرت در مصر، سرهنگ جمال عبدالناصر قدرت را در دست گرفت و نخستین اولویت او سدّ اسوان و در اختیار گرفتن کانال سوئز بود. سدّ اسوان با همکاری شوروی ساخته شد و نیروهای انگلیس و فرانسه مجبور به تخلیه کانال سوئز شدند. اگر چه حمله گسترده ای را علیه مصر ترتیب دادند. ولی جمال عبدالناصر با توزیع اسلحه در بین مردم، همه را مسلح کرد و به برکت حضور

ص:256

گسترده مردمی کانال سوئز بطور کامل در اختیار مصر قرار گرفت.

تا سال 1970 با مدیریت جمال عبدالناصر که شهرت و مقبولیتی عظیم در جهان عرب یافته بود علیرغم شکست اعراب در جنگ شش روزه سال 1967 علیه اسرائیل باز هم وضعیت مصر در شرائط برتری بود. با مرگ جمال عبدالناصر در این سال و انتخاب معاون وی انورسادات به رئیس جمهوری و سازش او با اسرائیل، مصر موقعیت خود را در جهان عرب تا حدود زیادی از دست داد. این پیمان صلح در بازدید انورسادات از اسرائیل در مارس 1979 امضاء گردید. در اکتبر 1981 انورسادات در جریان یک بازدید سان توسط یکی از اسلامگرایان بنام «خالد اسلامبولی» ترور شد و معاون وی حسنی مبارک به جای او نشست. با توجه به اینکه منابع مالی تأمین دولت مصر عبارتند از: گردشگری، حق عبور کشتی ها از کانال سوئز، نفت و درآمد کارگرانی که در کشورهای دیگر مشغول بخدمت هستند، در جریان حمله عراق به کویت یکی از ضررهای مصر بیکار شدن 2 هزار کارمند مصری شاغل در سیستم نفت کویت بود. مهمترین مشکل حسنی مبارک، صلح با اسرائیل و اطاعت او از امریکاست که معمولاً تنشهای مردمی را در مواضع مختلف و به دلائل گوناگون برمی انگیزد. ناگفته نماند که کشور سودان ملحق به مصر بود و یکی از اقدمات جمال عبدالناصر استقلال بخشیدن به آن در سال 1956 بوده است.

برمی گردد که در سال 640 کشور اسلامی در قلمرو حکومت اسلامی قرار گرفت و عمرو بن عاص به عنوان والی مصر تعیین گردید. محمدبن ابی بکر و مالک بن اشتر والیان دیگری بودند که به حکومت در این کشور انتخاب شدند. هم اکنون حدود 90 درصد از مردم این کشور مسلمانند و بقیه مسیحی هستند. تعداد افراد یهودی در این کشور بسیار انگشت شمار است. حدود 200 سال فاطمیان بر مصر حکومت کردند و مذهب جعفری را ترویج نمودند و در نتیجه اکثریت مردم در شهر اسوان شیعه هستند و در شهرهای دیگر نیز شیعیانی زندگی می کنند.

مذاهب چهارگانه دیگر هر کدام طرفدارانی دارند و مذهب شافعی رواج بیشتری دارد. مردم مصر می گویند سنّی مذهب و شیعه مسلک هستیم. دولتمردان این کشور اگر چه اسلام را پذیرفته اند امّا مخالف همراهی دین با سیاست هستند و از مشکلات حکومت فعلی، گرایش جوانان به اسلام انقلابی است. علیرغم سیستم امنیتی مخوف و خشن و اعدامها و زندانها باز هم مبارزان از قدرت مناسبی برخوردارند.

از جمله اعتقادات مردم مصر، طواف عروس در حرم سیده نفیسه و جشن باشکوه میلاد حضرت زینب در ماه رجب در محل زینبیه (مرقد حضرت زینب دختر امام علی بن ابیطالب علیه السلام) و جشن ده روزه میلاد حضرت حسین بن علی علیهما السلام است. قاریان مصری گوی سبقت را از قرّاء سایر بلاد ربوده اند و شخصیتهای مهمّ علمی و انقلابی در این سرزمین رشد کرده اند. از جمله: رشید رضا، محمد عبده، سید قطب، شیخ محمد عراقی، محمد حسّان، محمود شلتوت، جمال عبدالناصر، حسین عاشور، عبدالصبور مرزوق، شیخ احمد محلادی، طنطاوی، حسن البناء.

ص:258

آموزش در مصر رایگان است با این حال نرخ بیسوادی در این کشور براساس آمار سال 2000 حداقل 33 درصد برآورده گردیده است. 20 درصد افراد بالای 18 سال در مقاطع عالی دانشگاهی تحصیل می کنند و این کشور دارای 13 دانشگاه بزرگ و رسمی است از جمله دانشگاه: الازهر که جایگزین حوزه های علوم دینی شد و دانشگاه السیوط، اسکندریه، قاهره و عین الشمس.

شهر قاهره بدلیل وجود مساجد فراوان در آن شهر هزار مأذنه نامیده شده است. در مصر حدود 170 هزار مسجد و مصلّی وجود دارد که 30 هزار باب از آنها دولتی است و مساجد معروف آن عبارتند از: مسجد دانشگاه الازهر، مسجد ابن طولون، مسجد عمرو بن العاص، مسجد الحسین، مسجد الامام الشافعی، مسجد سیده زینب، مسجد سیده نفیسه، مسجد سید زین العابدین، مسجد الرفاعی.

مسجد الازهر

ص:259

از مهمترین و مؤثرترین احزاب مصر، اخوان المسلمین است. جهاد الاسلامی، جماعات اسلامی و سلفیون از دیگر احزای این کشورند. سلفی ها، جایگزین وهابیت هستند که در سایر کشورها فعالیت دارند اما در مصر وهابیت جایگاه چندانی ندارد ولی تعداد سلفی ها زیادند.

رادیو و تلویزیون در مصر فعالیت نسبتاً چشمگیری دارند و مصر نخستین ایستگاه رادیوئی در خاورمیانه را در سال 1934 راه اندازی کرد. 252 کانال رادیوئی و 20 کانال تلویزیونی داخلی و ماهواره ای در این کشور فعالیت دارند. روزنامه های الاهرام، اخبار الیوم، الجمهوریه الوفد، اخبار الیوم، الاهالی و اکتبر از روزنامه های مهم و پر تیزاژ این سرزمین اند.

مصر دارای جاذبه های توریستی فراوان و آثار باستانی، موزه ها و کلیساهای قدیمی است. صنعت توریسم بخش قابل توجهی از درآمد این کشور را تشکیل می دهد. مصر در مراسم سالیانه بین المللی جهان اسلام، در حج، بالاترین رقم زائرین را به خود اختصاص می دهد. علیرغم آنکه سیستم دولتی، حداقلِ سن برای تشرف به حج را 50 سال تعیین کرده است.

از مراکز مهم مصر که دارای سابقه ای حدود نیم قرن است دارالتقریب اسلامی است که برای ایجاد وفاق بین مذاهب اسلامی در دهه هفتاد میلادی به ابتکار شیخ محمود شلتوت از الازهر و آیت الله بروجردی از ایران افتتاح گردید و تلاشهای مؤثری در مسیر اتحاد مسلمانان انجام داد و تعاملات علمی فراوان بین علماء مذاهب پنجگانه اسلامی به سبب این تفاهم مقدس و این بنیاد کارآمد، پایه گذاری شد.

رادیو و تلویزیون در مصر فعالیت نسبتاً چشمگیری دارند و مصر

ص:260

نخستین ایستگاه رادیوئی در خاورمیانه را در سال 1934 راه اندازی کرد. 252 کانال رادیوئی و 20 کانال تلویزیونی داخلی و ماهواره ای در این کشور فعالیت دارند. روزنامه های الاهرام، اخبار الیوم، الجمهوریه الوفد، اخبار الیوم، الاهالی و اکتبر از روزنامه های مهم و پر تیراژ این سرزمین اند.

مصر دارای جاذبه های توریستی فراوان و آثار باستانی، موزه ها و کلیساهای قدیمی است. صنعت توریسم بخش قابل توجهی از درآمد این کشور را تشکیل می دهد. مصر در مراسم سالیانه بین المللی جهان اسلام، در حج، بالاترین رقم زائرین را به خود اختصاص می دهد. علیرغم آنکه سیستم دولتی، حداقلِ سن برای تشرف به حج را 50 سال تعیین کرده است.

ص:261

ص:262

بوده است که توسط حکومت اسپانیا نام ان تغییر داده شده است. پایتخت این کشور شهر "نواکشوت" و شهرهای معروف ان عبارتند از: دار النعیم، شنقطی، کیفار و روسو. مقاومت در برابر حمله های اقوام عرب و حاکمان کشورهای مختلف از مشخصات بارز مردم این کشور است. با این حال این کشور از سال 1903 تا سال 1960 فرانسوی ها با عنوان تحت الحمایه قرار دادن این کشور انرا به استعمار خود در اوردند و در انتخابات سال 1961 "ولد دادا" رئیس جمهور این کشور گردید.

در سال 1975، این کشور با همدستی مراکش بنا گذاشتند کشور صحرا را بین خود تقسیم کنند که به درگیری نظامی سختی منجر گردید و به انجام کودتا در موریتانی و سازش رهبر کودتا با جبهه پورلیساریوی صحرا منتهی گشت و بین سالهای 1978 تا 1984 پنج بار در موریتانی کودتا شد که خسارات و تلفات انسانی و مالی فراوانی بر این کشور تحمیل گردید. درگیری مرزی با سنگال و جنگ داخلی از دیگر مشکلات این کشور در این مقطع بود. اخرین بار در سوم اوت 2005 سرهنگ علی بن محمد وال برای یکدوره انتقالی دو ساله رئیس جمهور این کشور شد.

قادریه، فاضلیه، کیدیه، مریدیه و مردم این کشور معتقدند شهر شنقطی که از معوفترین شهرهای این کشور است، هفتمین پایگاه مسلمانان در جهان پس از شهرهای مکه، مدینه، بیت المقدس، دمشق، قاهره و قیروان محسوب می گردد. مسجد تاریخی شهر شنقطی قدمتی هزار ساله دارد و به قرن دهم میلادی بر می گردد. دومین مسجد بزرگ این کشور مسجد قبا در شهر دار النعیم است. مکتب های قرانی و اموزش قران در مکتب خانه ها از سیستم های پررونق اموزشی این کشور محسوب می گردد که اکثر فرزندان مسلمانان را پوشش می دهد.

ص:265

وسیع نیشکر در آن ایجاد کردند و 450 هزار هندی را به عنوان کارگر به این سرزمین آوردند. در سال 1959 نخستین دولت خود مختار موریس در آن تشکیل گردید از سال 2002 به مدت 5 سال «کارل آگوسته اوفمان» رئیس جمهور این کشور شده است و زیر نظر یک مجلس ملی با 70 کرسی آن را اداره می کند. حدود 17 درصد از مردم این کشور مسلمانند و جمعیت مسلمانان به حدود 200 هزار نفر بالغ می گردد. حدود 30 انجمن رسمی در این کشور به مسلمانان تعلق دارد از جمله «جبهه عمومی مسلمانان»[ FPM] (1) «جبهه مقاومت موریس»[ FSM] (2) «همبستگی برای عدالت»[ APJ] (3) «کمیته فعالیتهای مسلمانان موریس» [ CAMM]. (4) مساجد عظیمی در موریس بنا شده است از جمله مسجد جمعه این شهر که زیباترین مسجد و از بناهای دیدنی این کشور محسوب می گردد و در سال 1852 بنا شده است و در دروازه لوئی واقع است و مسجد القضاء که نخستین مسجد در موریس است و در سال 1805 در موریس بنا نهاده شده است و در خیابان دکتر حسن صغیر واقع است.

ص:267

فرانسویان در قرن نوزدهم میلادی به تدریج خاک این کشور را اشغال کردند بگونه ای که در سال 1922 این کشور بطور رسمی تحت استعمار فرانسه قرار گرفت تا آنکه همچون سایر ممالک فرانکفونی در سال 1960 استقلال یافتند و نخستین قانون اساسی تدوین و اولین انتخابات ریاست جمهوری در این کشور برگزار گردید. و باز هم مشابه سایر کشورها، نخستین رئیس جمهور پس از استقلال شخصی بنام «همانی دیوری» بود که روابط بسیار صمیمی و نزدیکی با فرانسه داشت و لذا به نیروهای فرانسوی اجازه داد تا در این کشور باقی بمانند.

در سال 1974 با کودتا حکومت این کشور تغییر و به سرهنگ "سینی کونچه" واگذار گردید. با درگذشت «کونچه» در یکی از بیمارستانهای پاریس در سال 1986 جانشین او «علی سئیبو» کرسی حکومت را در اختیار گرفت. این زمامداری در سال 1989 با برگزاری انتخابات از صورت نظامی به صورت بظاهر دموکراتیک تبدیل و «علی سئیبو» رئیس جمهور شد ولی گسترش اعتراضات و بحران شدید اقتصادی و نتیجه بخش نبودن سرکوبی ها، او را مجبور کرد با تشکیل کنفرانس ملی، قدرت را به یک دولت انتقالی بسیار و در سال 1990 «اندره سالیفو» به ریاست شورای عالی جمهوری منصور شد. دهه آخر قرن بیستم تماماً صرف اضطرابات در نیجر شد و بالاخره در اوّل ژانویه سال 2000 یک افسر باز نشسته بنام «ماما دوتانجا» از طریق انتخابات زمام امور را در این کشور در اختیار گرفت.

عقبه بن نافع به این کشور معرفی شد و عده زیادی این آئین را پذیرفتند. در دوره استعمار فرانسه، مسلمانان به شدت محدود و سرکوب شدند اما هم اکنون حدود 91 درصد از مردم این کشور مسلمانند که بیشتر آنان از گرایشات صوفی، تیجانی، قادری و وهابی طرفداری می کنند با آنکه مذهب اکثر مردم این کشور مالکی است.

در این کشوری که بی سوادی غوغا می کند متأسفانه تعداد قابل توجهی از دارندگان تحصیلات عالیه بهائی اند و تبلیغات قابل توجهی دارند. از علاقمندی های مفرط مردم این سرزمین علاقه به موسیقی است.

تنها در شهر نیامی (پایتخت) بیش از 41 مسجد مهم و ده کتابخانه وجود دارد. علیرغم کمی جمعیت مسیحیان در این کشور (5 درصد) فقط در پایتخت 17 کلیسا وجود دارد که اکثر آنها پس از سال 1993 و بدنبال کنفرانس ملی و با اجازه رئیس جمهور سابق «علی سئیبو» ساخته شده اند.

هزاران مدرسه قرآنی در این کشور وجود دارد که متأسفانه وضع مالی معلم و شاگرد در این مدارس قرآنی بسیار نامناسب است. قرآن پژوهان بدلیل فقر، آیات قرآن را روی لوحه های چوبی می نویسند تا پس از حفظ و یادگیری آنرا با شستن پاک کنند و آیات دیگری بنویسند. با این حال، مردم برای مشارکت در برنامه های دینی آمادگی زیادی دارند و در مراسمی همانند جشن میلاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) (روز 12 ربیع الاوّل) جمعیتی انبوه حتی رئیس جمهور و وزراء در مسجد جامع پایتخت این کشور جمع می شوند. در عید قربان حتی افراد کم بضاعت مقید به قربانی هستند. و به روزه های مستحبی و نماز تراویح در شبهای ماه مبارک رمضان اهتمام دارند. سیستم آموزش و مدارس این

ص:270

کشور بیشتر در کنترل فرانسویان و مسیحیان است. صدا و سیمای نیجر ضعیف و بیشتر از شبکه بین المللی ماهواره ای TV5 فرانسه یا تلویزیون سودان استفاده می کند.

ص:271

فرانسه درآمد و این مالکیت تا سال 1980 ادامه یافت. در سی ام ژوئیه این سال «جورج کامکوآ» رئیس جمهور این کشور شد. در این کشور هچون کشورهای آفریقائی، کودتا و کشتارهای دسته جمعی اتفاق نیفتاد ولی نظام حزبی در آن، چند بار، موجب تغییر رئیس جمهور و جابه جائی قدرت شد. و کشمکش هائی در این ارتباط به وجود آمد. از تاریخ 16 اوت 2004 آقای» کامکوت ماتاس ککیل» رئیس جمهور این کشور گردید. از مجموع 200 هزار نفر جمعیت این کشور حدود 20 درصد یعنی تقریبا 40 هزار نفر مسلمانند.

ص:273

قرن 18 با حمله خمرها مواجه بودند و در سال 1860 وقتی فرانسویان قصد اشغال این کشور را داشتند 30 سال با آنان جنگیدند تا آنکه در سال 1900 فرانسویان بر ویتنام مسلط شدند. در سال 1946 جنگ با فرانسویان آغاز شد و بالاخره در سال 1954 پس از 8 سال جنگ به تقسیم ویتنام به شمالی و جنوبی و قبول دولت دست نشانده فرانسه، تن دادند. زیرا فرانسه، آمریکا را نیز به یاری طلبیده بود و خونریزی عجیبی در ویتنام برپا کرده بود. مردم این سرزمین تا سال 1979 جنگ با آمریکا و فرانسه را بصورت نامنظم ادامه دادند. در این سال مورد تجاوز چین قرار گرفتند. اختلافات بین ویتنام و چین در سال 1998 با یک قرارداد در مورد منازعات مرزی به پایان رسید. شاید گزافه نباشد که بگوئیم ویتنام دو هزار و پانصد سال جنگ را تحمل کرده است.

مربع در استان جنوبی «لانک نایی» ویتنام ساخته شده است که ظرفیت 500 نمازگزار دارد هزینه این مسجد به مبلغ 177 هزار دلار توسط جامعه اسلامی ویتنام و سازمان هلال احمر عربستان تأمین گردیده است در مراسم افتتاح این مسجد حدود 6 هزار مسلمان در شهرهای «موچی» «دانک نایی» و «پینگ توان» حضور داشتند. 2 هزار نفر از مردم این استان مسلمانند.(1) سالیانه تعدادی از مسلمانان ویتنامی در مراسم حج شرکت می کنند.

ص:276

لیست اسامی و ادرسهای مراکز اسلامی در فرانسه

نام مرکز آدرس

مجمع فرهنگی ورزشی لامدرسه 10, av.charlemagne 93420 villepinte

مجمع وحدت و ایمان مسلمانان سارسل alle B.palissy 95200 SARCELLES

مجمع فرهنگی مسلمانان ویتنامی 4, place Richebourg 95200 sarcelles

مجمع فرانسویهای مسلمان ویلیه دو بل B.P 105 95400 villiers de bel

مجمع اموزشهای فرهنگی کودکان افریقایی 8. alle fdric chopin78130 Les mureaux

مجمع افریقاییهای مسلمان فرانسه 61, rue mathis 75019paris

مجمع همکاریهای اسلامی جوامع افریقایی B.P 103 75961 paris

مجمع اسلامی و فرهنگی کالوادس bd de la grande delle14200 Herouville-st-clair 716-715

مجمع فرهنگی مسلمانان سنت نزر و حومه 7, passage paul Perin 44600 Saint nazaire

مجمع فرهنگی اسلام ی 61, rue sadi carnot 50130 Octeville

مجمع اسلام بدون مرز B.P1011 53000 LAVAL

مجمع اسلامی الانسون و حومه 3, rue porte de la barre 61000 Alan Ṭ on Orne

مجمع اجتماعی فرهنگی مسلمانان هوت نرماندی 7 et 9 rue Edmond Casaux76600 NANTES

مجمع اسلامی غرب فرانسه 15. quai Malakoff 44000 NANTES

مجمع جماعت مسلمانان لواره 3, rue des begonias 45500 GIEN

مجمع اتحاد اسلامی شمال 59, rue de Marquillies 59000 LILLE

مجمع مسا جد و مراکز اسلامی رم 15, rue clovis chezelle 51100 REIMS

مجمع مسلمانان لوران 13,place de la foret noire 54500 VANDOEUVRE

مجمع اسلامی کلمانس B.P 333 57143 WOIPPY cedex

مجمع مسلمانان پیکاردی 19, av de l' Europe 80080 AMIENS

مجمع اسلامی شرق فرانسه 9, rue Thiergarten 67000 STRASBOURG

مجمع فرهنگی اسلامی لائون 81, av Charles de Gaulle 02000 LAON

مجمع مسلمانان در الزاس 41, rue Neppert 68100 MOULHOUSE

ص:277

مجمع همبستگی اسلامی آردن 9, rue de la fonderie 08000 charleville-mezieres

مجمع فرهنگی اسلامی دل و حومه 34, rue Mont Roland39100 Dole

مجمع اسلامی 8, bd salave de bise 39150 saint Laurent en grandvaux

مجمع آموزش و پرورش 15, rue de la pannerie 59250 halluin

مرکز فرهنگی و مسجد مسلمانان تورکوان B.P 124 59332 tourcoing

هلال اسلام B.P 4-237 59378 DUNKERQUE

مجمع السلام 16, rue de ballon B.P 92 68303 SAINT LUIS

مجمع امید B.P 225 80002 AMIENS

جوانان مسلمان فرانسوی بورگوین 9, rue castelnau-Apt N2-Bat.E 21000 Dijon

مجمع افتاب برای فرهنگ و تربیت جوانان 25, rue des Cordeliers 63000 Clermont Ferrand

مجمع برادری اسلامی 8, rue lazaret carnot 38000 GRENOBLE

مرکز اسلامی 50, bd viala 130 15 MARSEILLE

مجمع مسلمانان سنت شامون 12, bis rue de Saint Etienne 42400 Saint chamond

مجمع فعالیت و امید 18, rue Richarme 42800 RIVE DE GIER

مجمع اسلامی فرهنگی هوت لوار Ferme chem..chastelvolf 43000 LE PUY EN VELAY

مجمع اجتماعی فرهنگی و اموزشی تویر 3, bd violet 66300 THUIR

مجمع ارتقاء فرهنگی خانواده های ارانج 26. rue Victor Hugo 84100 Orange

مجمع فرهنگی اسلامی 51. rue Octavie 69100 Villeurbanne

مجمع هدایت اسلامی 249 rue de la Quarantaine 69400 Villefranche sur Saon

مجمع فرهنگی دوستان مغربی 57, av du champ de Mars 73200 ALBERTVILLE

مجمع مسلمانان الپ ماریتیم 64, bd Dominique Blanqui 06340 LA TRINIT

مجمع مسلمانان لیبورن 9, rue de l'Ermitage 33500 LIBOURNE

مجمع مسلمانان ژیروند 50, rue Jule guesde 33800 BORDEAUX

مجمع فعالیتهای پژوهشی فرهنگی و ورزشی 1, rue gerbier 33800 Bordeax

مجمع مسلمانان رئول 14, rue des argentiers 33190 LA REOLE

ص:278

ص:279

ص:280

ص:281

ص:282

ص:283

24 - اسلام و مسلمانان در فرانسه، محمود خدا قلی پور، بوستان کتاب قم، 1380

25 - تاریخ فتوحات اسلامی در اروپا، شکیب ارسلان، انتشارات حکمت

26 - فرانسه، وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، 1372

27 - مسلمانان اروپای غربی، یورگن نیلسن، انتشارات امیرکبیر، 1372

28 - الأقلیات الإسلامیة، محمد علی تسخیری، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1428

29 - المسلمون فی الأقطار الغیر الإسلامیة، عبدالعزیز بن عثمان التویجری، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1428

30 - اسلام و سیمای تمدن غرب، مجتبی موسوی لاری، دفتر انتشارات اسلامی، 1380

31 - الجیل الإسلامی الثانی فی الغرب، محمد ساعدی، دارالهدی قم، 1382

32 - پوشش خبری اسلام در غرب، ادوارد سعید، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378

33 - اسلام در غرب: تاریخ اسلام در اروپای غربی، نورالدین آل علی، انتشارات دانشگاه تهران، 1370

34 - نقش فرهنگ و تمدن اسلامی در بیداری غرب، ذکرالله محمدی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، 1373

35 - اسلام در اروپا و سیاست های دین و امت، استیون ورتووک، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1380

36 - اینک خورشید از غرب طلوع می کند: نو مسلمانان از اسلام می گویند، مظفر حلیم، احسان، 1381

37 - پژوهش اجمالی در وامداری غرب نسبت به شرق، محمد آراسته خو، پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی، 1379

38 - اسلام و اروپا: همزیستی یا خصومت؟، اینگمار کارلسون، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، 1380

39 - اندیشه و عمل سیاسی مسلمین: مقاومت در برابر غرب، کلیم صدیقی، نشر خرم، قم، 1370

40 - فرهنگ اسلام در اروپا، زیگرید هونگه، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1373

41 - تاریخ جوامع اسلامی، ایرا ام لاپیدوس، ترجمه ی: دکتر محسن مدیر شاندچی، انتشارات اطلاعات، تهران، 1381

ص:285

42 - مسلمانان افریقا، ژوزف ام. کوک، ترجمه ی: دکتر سید اسدالله علومی، مشهد، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1373

43- www. Wikipedia.org

44- Volcreole.com

45- Les Musulmans en France.com

46- islam on line. Net/asalie/daawa/2003/article02.shml 1 1

47- dvkq.Free.Fr

48- www.Humanti.Fr

49- www. uoif-online.com

50- gaston doumergue

51- www. Yahoo. Fr

52- www.generations fm.com

52- www. africatime.com

54- mosqueeadaawa. Free. Fr

55- oumma.com

56- Le mond deiplomatique. Desembrt. 2004

57- www.rfi.fr

58- archquo.nowvelobs.com

59- B.B.C.com

60- www. Muslimfr.com

61- www. M-Moudjahidin.dz.

62- La Plume de Lislam.Free.Fr

63- www.infotonisie.com

64- www.ULT. Ens.Tn

65- www.religioscope.com. www. Religion. info. www. Africanum.ch

66- www. islam.net/modules/news

67- www. Mincom. Gav.ma

68 - روزنامه القدس العربی تاریخ 2006/8/5

69- religion. Info/ French/ articles. Article243. shtm.

70- Thanhnien.news

71 - شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 4

72 - روزنامه الوطن شماره 31، 1999/1/15

73 - فیگارو 20 اوت 94

74 - هفته نامه نوول ابزرواتور شماره 1559 سپتامبر 94

75 - لوپرس 23 نوامبر 94

76 - لوموند 26 اکتبر 94

77 - اکسپرس شماره 23 نوامبر 94

ص:286