بسم الله الرحمن الرحیم

ص :2

ص :3

دانشنامه امام مهدی عجل الله فرجه بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ (فارسی - عربی)

محمدی ری شهری‮

با همکاری سیدمحمدکاظم طباطبایی‮ و جمعی از پژوهشگران ‫؛ ترجمه عبدالهادی مسعودی

[به سفارش] پژوهشگاه قرآن و حدیث.

ص :4

ص :5

2/2

زِیارَةُ الحُسَینِ علیه السلام فی یَومِ عاشوراءَ أ-الزِّیارَةُ الاُولی

1124.المزار الکبیر: زِیارَةٌ اخری فی یَومِ عاشوراءَ لِأَبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ،ومِمّا خَرَجَ مِنَ النّاحِیَةِ علیه السلام إلی أحَدِ الأَبوابِ. (1)

قالَ:تَقِفُ عَلَیهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وتَقولُ:

السَّلامُ عَلی آدَمَ صَفوَةِ اللّهِ مِن خَلیقَتِهِ،السَّلامُ عَلی شَیثٍ وَلِیِّ اللّهِ وخِیَرَتِهِ، السَّلامُ عَلی إدریسَ القائِمِ للّهِ ِ بِحُجَّتِهِ،السَّلامُ عَلی نوحٍ المُجابِ فی دَعوَتِهِ،السَّلامُ عَلی هودٍ المَمدودِ مِنَ اللّهِ بِمَعونَتِهِ،السَّلامُ عَلی صالِحٍ الَّذی تَوَجَّهَ اللّهُ بِکَرامَتِهِ، السَّلامُ عَلی إبراهیمَ الَّذی حَباهُ اللّهُ بِخُلَّتِهِ،السَّلامُ عَلی إسماعیلَ الَّذی فَداهُ اللّهُ بِذِبحٍ عَظیمٍ مِن جَنَّتِهِ،السَّلامُ عَلی إسحاقَ الَّذی جَعَلَ اللّهُ النُّبُوَّةَ فی ذُرِّیَّتِهِ.

السَّلامُ عَلی یَعقوبَ الَّذی رَدَّ اللّهُ عَلَیهِ بَصَرَهُ بِرَحمَتِهِ،السَّلامُ عَلی یوسُفَ الَّذی نَجّاهُ اللّهُ مِنَ الجُبِّ (2)بِعَظَمَتِهِ.

السَّلامُ عَلی موسَی الَّذی فَلَقَ اللّهُ (3)البَحرَ لَهُ بِقُدرَتِهِ،السَّلامُ عَلی هارونَ الَّذی خَصَّهُ اللّهُ بِنُبُوَّتِهِ،السَّلامُ عَلی شُعَیبٍ الَّذی نَصَرَهُ اللّهُ عَلی امَّتِهِ.

السَّلامُ عَلی داودَ الَّذی تابَ اللّهُ عَلَیهِ مِن خَطیئَتِهِ،السَّلامُ عَلی سُلَیمانَ الَّذی ذَلَّت لَهُ الجِنُّ بِعِزَّتِهِ.

ص:8

السَّلامُ عَلی أیّوبَ الَّذی شَفاهُ اللّهُ مِن عِلَّتِهِ،السَّلامُ عَلی یونُسُ الَّذی أنجَزَ اللّهُ لَهُ مَضمونَ عِدَتِهِ.

السَّلامُ عَلی عُزَیرٍ الَّذی أحیاهُ اللّهُ بَعدَ مَیتَتِهِ،السَّلامُ عَلی زَکَرِیَّا الصّابِرِ فی مِحنَتِهِ.

السَّلامُ عَلی یَحیَی الَّذی أزلَفَهُ (1)اللّهُ بِشَهادَتِهِ،السَّلامُ عَلی عیسی روحِ اللّهِ وکَلِمَتِهِ.

السَّلامُ عَلی مُحَمَّدٍ حَبیبِ اللّهِ وصَفوَتِهِ،السَّلامُ عَلی أمیرِ المُؤمِنینَ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ المَخصوصِ بِاُخُوَّتِهِ.

السَّلامُ عَلی فاطِمَةَ الزَّهراءِ ابنَتِهِ،السَّلامُ عَلی أبی مُحَمَّدٍ الحَسَنِ وَصِیِّ أبیهِ وخَلیفَتِهِ.

السَّلامُ عَلَی الحُسَینِ الَّذی سَمَحَت نَفسُهُ بِمُهجَتِهِ،السَّلامُ عَلی مَن أطاعَ اللّهَ فی سِرِّهِ وعَلانِیَتِهِ،السَّلامُ عَلی مَن جُعِلَ الشِّفاءُ فی تُربَتِهِ،السَّلامُ عَلی مَنِ الإِجابَةُ تَحتَ قُبَّتِهِ،السَّلامُ عَلی مَنِ الأَئِمَّةُ مِن ذُرِّیَّتِهِ،السَّلامُ عَلَی ابنِ خاتَمِ الأَنبِیاءِ،السَّلامُ عَلَی ابنِ سَیِّدِ الأَوصِیاءِ،السَّلامُ عَلَی ابنِ فاطِمَةَ الزَّهراءِ،السَّلامُ عَلَی ابنِ خَدیجَةَ الکُبری،السَّلامُ عَلَی ابنِ سِدرَةِ المُنتَهی (2)،السَّلامُ عَلَی ابنِ جَنَّةِ المَأوی،السَّلامُ عَلَی ابنِ زَمزَمَ وَالصَّفا،السَّلامُ عَلَی المُرَمَّلِ (3)بِالدِّماءِ،السَّلامُ عَلی مَهتوکِ الخِباءِ، السَّلامُ عَلی خامِسِ أصحابِ أهلِ الکِساءِ،السَّلامُ عَلی غَریبِ الغُرَباءِ،السَّلامُ عَلی شَهیدِ الشُّهَداءِ،السَّلامُ عَلی قَتیلِ الأَدعِیاءِ،السَّلامُ عَلی ساکِنِ کَربَلاءَ.

ص:10

سلام بر ایّوب که خداوند،او را از درد،شفا بخشید ! سلام بر یونس که خداوند، وعدۀ ضمانت شده اش را برایش محقّق ساخت !

سلام بر عُزَیر که خداوند،او را پس از مرگش زنده کرد ! سلام بر زکریّای شکیبا در گرفتاری اش ! سلام بر یحیی که خداوند،با شهادتش او را به خود،نزدیک کرد ! سلام بر عیسی،روح خدا و کلمۀ او !

سلام بر محمّد،حبیب خدا و برگزیدۀ او ! سلام بر امیر مؤمنان،علی بن ابی طالب،تنها برادر او !

سلام بر فاطمۀ زهرا،دختر او ! سلام بر ابو محمّد،حسن،وصیّ پدر و جانشینش !

سلام بر حسین که بی دریغ و بزرگوارانه،خون خود را نثار کرد ! سلام بر آن که خداوند را در نهان و آشکار خویش،اطاعت کرد ! سلام بر کسی که شفا را در تربتش قرار دادند ! سلام بر کسی که اجابت دعا،زیر گنبد اوست ! سلام بر امامان از نسل او ! سلام بر فرزند خاتم پیامبران ! سلام بر فرزند سَرور وصیّان ! سلام بر فرزند فاطمۀ زهرا ! سلام بر فرزند خدیجۀ کبرا ! سلام بر فرزند سِدرَةُ المُنتَهی ! (1)سلام بر فرزند جَنّة المَأوی ! سلام بر فرزند زمزم و صفا !

سلام بر آن که در خون خود غلتیده و خیمه اش دریده شده ! سلام بر پنجمین تن از اصحاب کَسا ! سلام بر غریب غریبان ! سلام بر شهید شهیدان ! سلام بر کشتۀ حرامیان ! سلام بر ساکن کربلا !

ص:11

السَّلامُ عَلی مَن بَکَتهُ مَلائِکَةُ السَّماءِ،السَّلامُ عَلی مَن ذُرِّیَّتُهُ الأَزکِیاءُ،السَّلامُ عَلی یَعسوبِ (1)الدّینِ،السَّلامُ عَلی مَنازِلِ البَراهینِ،السَّلامُ عَلَی الأَئِمَّةِ السّاداتِ، السَّلامُ عَلَی الجُیوبِ (2)المُضَرَّجاتِ.السَّلامُ عَلَی الشِّفاهِ الذّابِلاتِ،السَّلامُ عَلَی النُّفوسِ المُصطَلَماتِ (3)،السَّلامُ عَلَی الأَرواحِ المُختَلَساتِ،السَّلامُ عَلَی الأَجسادِ العارِیاتِ،السَّلامُ عَلَی الجُسومِ الشّاحِباتِ،السَّلامُ عَلَی الدِّماءِ السّائِلاتِ،السَّلامُ عَلَی الأَعضاءِ المُقَطَّعاتِ،السَّلامُ عَلَی الرُّؤوسِ المُشالاتِ،السَّلامُ عَلَی النِّسوَةِ البارِزاتِ.

السَّلامُ عَلی حُجَّةِ رَبِّ العالَمینَ،السَّلامُ عَلَیکَ وعَلی آبائِکَ الطّاهِرینَ،السَّلامُ عَلَیکَ وعَلی أبنائِکَ المُستَشهَدینَ،السَّلامُ عَلَیکَ وعَلی ذُرِّیَّتِکَ النّاصِرینَ،السَّلامُ عَلَیکَ وعَلَی المَلائِکَةِ المُضاجِعینَ.

السَّلامُ عَلَی القَتیلِ المَظلومِ،السَّلامُ عَلی أخیهِ المَسمومِ،السَّلامُ عَلی عَلِیٍّ الکَبیرِ،السَّلامُ عَلَی الرَّضیعِ الصَّغیرِ.السَّلامُ عَلَی الأَبدانِ السَّلیبَةِ،السَّلامُ عَلَی العِترَةِ القَریبَةِ،السَّلامُ عَلَی المُجَدَّلینَ (4)فِی الفَلَواتِ،السَّلامُ عَلَی النّازِحینَ عَنِ الأَوطانِ، السَّلامُ عَلَی المَدفونینَ بِلا أکفانٍ،السَّلامُ عَلَی الرُّؤوسِ المُفَرَّقَةِ عَنِ الأَبدانِ،السَّلامُ عَلَی المُحتَسِبِ الصّابِرِ،السَّلامُ عَلَی المَظلومِ بِلا ناصِرٍ.

السَّلامُ عَلی ساکِنِ التُّربَةِ الزّاکِیَةِ،السَّلامُ عَلی صاحِبِ القُبَّةِ السّامِیَةِ،السَّلامُ عَلی مَن طَهَّرَهُ الجَلیلُ،السَّلامُ عَلی مَنِ افتَخَرَ بِهَ جَبرَئیلُ،السَّلامُ عَلی مَن ناغاهُ (5)فِی

ص:12

سلام بر آن که فرشتگان آسمان،بر او می گِریند ! سلام بر کسی که نسلش پاکان اند ! سلام بر سالار دین ! سلام بر جایگاه بُرهان ها ! سلام بر امامان سَرور ! سلام بر گریبان های خون آلود ! سلام بر لب های خشکیده ! سلام بر نفس های بُریده ! سلام بر روح های از بدنْ برون رفته ! سلام بر پیکرهای برهنه ! سلام بر بدن های رنگ پریده ! سلام بر خون های ریخته شده و روان ! سلام بر اندام های قطعه قطعه شده ! سلام بر سرهای بالای نیزه رفته ! سلام بر زنانِ از پرده بیرون دویده !

سلام بر حجّت خدای جهانیان ! سلام بر تو و بر پدران پاکت ! سلام بر تو و بر پسران شهیدت ! سلام بر تو و بر فرزندان یاریگرت ! سلام بر تو و بر فرشتگان هم بالینت !

سلام بر کُشتۀ ستم ! سلام بر برادر کشته شده به سَمّت ! سلام بر علی اکبر ! سلام بر شیرخوار خُرد ! سلام بر پیکرهای برهنه شده ! سلام بر خاندان نزدیک [ و خویشاوند ] ! سلام بر افتادگان در دشت ها ! سلام بر بیرون آورده شدگان از وطن ها !

سلام بر به خاک سپرده شدگان بدون کفن ! سلام بر سرهای بُریده از بدن ! سلام بر شکیبا در راه خدا و به حساب او ! سلام بر مظلوم بی یاور !

سلام بر ساکن خاک پاک ! سلام بر دارای گنبد والا ! سلام بر آن که [ خدای ] جلیل،او را پاک کرده ! سلام بر مایۀ افتخار جبرئیل ! سلام بر همبازی میکائیل در گاهواره !

ص:13

المَهدِ میکائیلُ.

السَّلامُ عَلی مَن نُکِثَت ذِمَّتُهُ،السَّلامُ عَلی مَن هُتِکَت حُرمَتُهُ،السَّلامُ عَلی مَن اریقَ بِالظُّلمِ دَمُهُ،السَّلامُ عَلَی المُغَسَّلِ بِدَمِ الجِراحِ،السَّلامُ عَلَی المُجَرَّعِ بِکَأساتِ الرِّماحِ،السَّلامُ عَلَی المُضامِ المُستَباحِ،السَّلامُ عَلَی المَهجورِ فِی الوَری،السَّلامُ عَلی مَن تَوَلّی دَفنَهُ أهلُ القُری،السَّلامُ عَلَی المَقطوعِ الوَتینِ (1)،السَّلامُ عَلَی المُحامی بِلا مُعینٍ.

السَّلامُ عَلَی الشَّیبِ الخَضیبِ،السَّلامُ عَلَی الخَدِّ التَّریبِ،السَّلامُ عَلَی البَدَنِ السَّلیبِ،السَّلامُ عَلَی الثَّغرِ المَقروعِ بِالقَضیبِ،السَّلامُ عَلَی الوَدَجِ (2)المَقطوعِ (3)، السَّلامُ عَلَی الرَّأسِ المَرفوعِ،السَّلامُ عَلَی الأَجسامِ العارِیَةِ فِی الفَلَواتِ تَنهَشُهَا الذِّئابُ العادِیاتُ،وتَختَلِفُ إلَیهَا السِّباعُ الضّارِیاتُ.

السَّلامُ عَلَیکَ یا مَولایَ،وعَلَی المَلائِکَةِ المَرفوفینَ حَولَ قُبَّتِکَ،الحافّینَ بِتُربَتِکَ، الطّائِفینَ بِعَرصَتِکَ،الوارِدینَ لِزِیارَتِکَ،السَّلامُ عَلَیکَ فَإِنّی قَصَدتُ إلَیکَ ورَجَوتُ الفَوزَ لَدَیکَ.

السَّلامُ عَلَیکَ سَلامَ العارِفِ بِحُرمَتِکَ،المُخلِصِ فی وِلایَتِکَ،المُتَقَرِّبِ إلَی اللّهِ بِمَحَبَّتِکَ،البَریءِ مِن أعدائِکَ،سَلامَ مَن قَلبُهُ بِمُصابِکَ مَقروحٌ،ودَمعُهُ عِندَ ذِکرِکَ مَسفوحٌ،سَلامَ المَفجوعِ المَحزونِ،الوالِهِ (4)المُستَکینِ،سَلامَ مَن لَو کانَ مَعَکَ

ص:14

سلام بر کسی که پیمانش را شکستند ! سلام بر کسی که حُرمتش را هتک کردند ! سلام بر کسی که خونش را ستمکارانه ریختند ! سلام بر شسته شده به خونِ زخم ! سلام بر نوشیده از کاسۀ نیزه ها ! سلام بر ستم دیدۀ حق بُرده شده ای که حقّش را حلال شمردند ! سلام بر مهجور شده میان مردم ! سلام بر آن که روستانشینان، عهده دار به خاک سپردنش شدند ! سلام بر آن که رگ قلبش بُریده شده ! سلام بر حمایتگر بدون یاور !

سلام بر موی سپیدِ خضاب شده [ با خون ] ! سلام بر گونۀ خاک آلوده ! سلام بر بدن برهنه شده ! سلام بر دندانِ با چوبْ نواخته شده ! سلام بر رگِ گردنِ بُریده (1)! سلام بر سرِ بالا رفته [ بر نیزه ] ! سلام بر پیکرهای برهنه و خوراک گرگ های درندۀ بیابان شده و جایگاه آمد و شدِ دیگر حیوانات درنده گشته !

سلام بر تو-ای مولای من-و بر فرشتگان صف کشیده در پیرامون قُبّه ات که گرداگرد تربتت را گرفته اند،در حیاط تو طواف می کنند و به زیارتت آمده اند ! سلام بر تو که من،آهنگ تو کرده ام و رستگاری نزد تو را امید می برم !

سلام بر تو؛سلام عارف به حُرمتت،خالص در ولایتت،تقرّبْ جوینده به خدا با محبّتت،و بیزار از دشمنانت ! سلام کسی که دلش به مصیبت تو،زخمدار،و اشکش به گاه یاد تو،جاری است ! سلام فاجعه دیدۀ اندوهگین،سرگردان و در هم شکسته ! سلام کسی که اگر با تو در طَف (کربلا) بود،تو را با جانش از تیزیِ شمشیرها،نگاه می داشت و جانش را سپر تو می نمود و پیش رویت می جنگید و بر

ص:15

بِالطُّفوفِ لَوَقاکَ بِنَفسِهِ حَدَّ السُّیوفِ،وبَذَلَ حُشاشَتَهُ (1)دونَکَ لِلحُتوفِ (2)،وجاهَدَ بَینَ یَدَیکَ،ونَصَرَکَ عَلی مَن بَغی عَلَیکَ،وفَداکَ بِروحِهِ وجَسَدِهِ ومالِهِ ووَلَدِهِ،وروحُهُ لِروحِکَ فِداءٌ،وأَهلُهُ لِأَهلِکَ وِقاءٌ.

فَلَئِن أخَّرَتنِی الدُّهورُ،وعاقَنی عَن نَصرِکَ المَقدورُ،ولَم أکُن لِمَن حارَبَکَ مُحارِباً،ولِمَن نَصَبَ لَکَ العَداوَةَ مُناصِباً،فَلَأَندُبَنَّکَ صَباحاً ومَساءً،ولَأَبکِیَنَّ عَلَیکَ بَدَلَ الدُّموعِ دَماً،حَسرَةً عَلَیکَ وتَأَسُّفاً عَلی ما دَهاکَ وتَلَهُّفاً،حَتّی أموتَ بِلَوعَةِ المُصابِ وغُصَّةِ الاِکتِیابِ.

أشهَدُ أنَّکَ قَد أقَمتَ الصَّلاةَ وآتَیتَ الزَّکاةَ،وأَمَرتَ بِالمَعروفِ ونَهَیتَ عَنِ المُنکَرِ وَالعُدوانِ،وأَطَعتَ اللّهَ وما عَصَیتَهُ،وتَمَسَّکتَ بِهِ وبِحَبلِهِ فَأَرضَیتَهُ وخَشیتَهُ،وراقَبتَهُ وَاستَجَبتَهُ،وسَنَنتَ السُّنَنَ،وأَطفَأتَ الفِتَنَ،ودَعَوتَ إلَی الرَّشادِ،وأَوضَحتَ سُبُلَ السَّدادِ،وجاهَدتَ فِی اللّهِ حَقَّ الجِهادِ.

وکُنتَ للّهِ ِ طائِعاً،ولِجَدِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ تابِعاً،ولِقَولِ أبیکَ سامِعاً، وإلی وَصِیَّةِ أخیکَ مُسارِعاً،ولِعِمادِ الدّینِ رافِعاً،ولِلطُّغیانِ قامِعاً،ولِلطُّغاةِ مُقارِعاً، ولِلاُمَّةِ ناصِحاً،وفی غَمَراتِ المَوتِ سابِحاً،ولِلفُسّاقِ مُکافِحاً،وبِحُجَجِ اللّهِ قائِماً، ولِلإِسلامِ وَالمُسلِمینَ راحِماً،ولِلحَقِّ ناصِراً،وعِندَ البَلاءِ صابِراً،ولِلدّینِ کالِئاً (3)، وعَن حَوزَتِهِ مُرامِیاً،وعَن شَریعَتِهِ مُحامِیاً (4).

تَحوطُ الهُدی وتَنصُرُهُ،وتَبسُطُ العَدلَ وتَنشُرُهُ،وتَنصُرُ الدّینَ وتُظهِرُهُ،وتَکُفُّ

ص:16

سرکشان بر تو،یاری ات می داد و تن و جان و مال و فرزندش را فدایت می کرد ! جانش فدای جان تو و خاندانش سپرِ حفظ خاندان تو باد !

اکنون که روزگار،مرا عقب آورده و تقدیر،مرا از یاری تو باز داشته است و نبوده ام تا با جنگجویان با تو بجنگم و در برابر برافرازندگان پرچم دشمنی با تو، بِایستم،پس هر صبح و شام،بر تو می نالم و به جای اشک،از دیده،خون می افشانم،از سرِ حسرت و تأسّف بر تو،و دریغ و افسوس بر گرفتاری هایی که به تو رسیده،تا آن گاه که از سوز مصیبتت و غم فقدانت بمیرم.

گواهی می دهم که تو،نماز را به جای آوردی و زکات پرداختی،و امر به معروف و نهی از تجاوز و زشتکاری کردی،و خدا را پیروی کردی و سرپیچی ننمودی،و به او و به ریسمانش چنگ زدی،و او را خشنود ساختی؛و از او ترسیدی،و او را در نظر داشتی،و [ دعوت ] او را اجابت کردی،سنّت ها را پایه نهادی،و فتنه ها را خاموش کردی،و به رشد،فرا خواندی،و راه های استوار را روشن نمودی و در راه خدا،آن گونه که باید،جهاد کردی.

خدا را مطیع،و جدّت محمّد صلی الله علیه و آله را پیرو،و پدرت را گوش به فرمان،و به وصیّت برادرت،شتابان بودی.پایۀ دین را برافرازنده،و طغیان را براندازنده،و طاغوت ها را کوبنده،و امّت را نصیحت کننده بودی،و در دریای مرگ،شنا کننده، با فاسقان،رو در رو شونده،حجّت های خدا را بر پا دارنده،و اسلام و مسلمانان را مهربان،و حق را یاور بودی.هنگام بلا،شکیبا،و دین را پاسدار،و قلمرو آن را مرزبان،و آیینش را پشتیبان بودی. (1)

گِرد هدایت را گرفته و یاری اش می کردی،عدالت را گسترش داده،منتشر می کردی،و دین را یاری و آشکار می نمودی.بیهوده کار را باز می داشتی و نهی

ص:17

العابِثَ وتَزجُرُهُ،وتَأخُذُ لِلدَّنِیِّ مِنَ الشَّریفِ،وتُساوی فِی الحُکمِ بَینَ القَوِیِّ وَالضَّعیفِ.

کُنتَ رَبیعَ الأَیتامِ،وعِصمَةَ الأَنامِ،وعِزَّ الإِسلامِ،ومَعدِنَ الأَحکامِ،وحَلیفَ الإِنعامِ،سالِکاً طَرائِقَ جَدِّکَ وأَبیکَ،مُشَبَّهاً فِی الوَصِیَّةِ لِأَخیکَ،وَفِیَّ الذِّمَمِ (1)،رَضِیَّ الشِّیَمِ (2)،ظاهِرَ الکَرَمِ،مُتَهَجِّداً فِی الظُّلَمِ،قَویمَ الطَّرائِقِ،کَریمَ الخَلائِقِ،عَظیمَ السَّوابِقِ،شَریفَ النَّسَبِ،مُنیفَ الحَسَبِ،رَفیعَ الرُّتَبِ،کَثیرَ المَناقِبِ،مَحمودَ الضَّرائِبِ،جَزیلَ المَواهِبِ،حَلیمٌ رَشیدٌ مُنیبٌ،جَوادٌ علیمٌ شَدیدٌ،إمامٌ شَهیدٌ،أوّاهٌ (3)مُنیبٌ،حَبیبٌ مَهیبٌ.

کُنتَ لِلرَّسولِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ وَلَداً،ولِلقُرآنِ مُنقِذاً،ولِلاُمَّةِ عَضُداً،وفِی الطّاعَةِ مُجتَهِداً،حافِظاً لِلعَهدِ وَالمیثاقِ،ناکِباً (4)عَن سُبُلِ الفُسّاقِ،باذِلاً لِلمَجهودِ، طَویلَ الرُّکوعِ وَالسُّجودِ.

زاهِداً فِی الدُّنیا زُهدَ الرّاحِلِ عَنها،ناظِراً إلَیها بِعَینِ المُستَوحِشینَ مِنها،آمالُکَ عَنها مَکفوفَةٌ،وهِمَّتُکَ عَن زینَتِها مَصروفَةٌ،وأَلحاظُکَ عَن بَهجَتِها مَطروفَةٌ (5)، ورَغبَتُکَ فِی الآخِرَةِ مَعروفَةٌ.حَتّی إذَا الجَورُ مَدَّ باعَهُ،وأَسفَرَ الظُّلمُ قِناعَهُ،ودَعَا الغَیُّ أتباعَهُ،وأَنتَ فی حَرَمِ جَدِّکَ قاطِنٌ،ولِلظّالِمینَ مُبایِنٌ،جَلیسُ البَیتِ وَالمِحرابِ،مُعتَزِلٌ عَنِ اللَّذّاتِ وَالشَّهَواتِ،تُنکِرُ المُنکَرَ بِقَلبِکَ ولِسانِکَ عَلی قَدرِ

ص:18

می کردی،و حقّ فرودست را از فرادست،می ستاندی،و میان نیرومند و ناتوان، یکسان حکم می راندی.

تو،بهار یتیمان،و دستاویز مردمان،و عزّت اسلام،و معدن احکام،و هماره نعمت بخش،و پویندۀ راه های جدّت و پدرت بودی،و مانند برادرت در وصیّت [ به امامت ]،به پیمان ها وفادار بودی،و با خوی های پسندیده و کرامت آشکار، شب زنده دار در دل تاریکی ها بودی.با روش های استوار و طبعی کریمانه و سابقه هایی سِتُرگ،از تباری شریف و خاندانی والا،بلندمرتبه،پُرفضیلت، نیکوسرشت،با بخشش هایی فراوان،بردبار،ره یافته،بخشنده،دانا،باصلابت، امام شهید،گریان و بازگردنده [ به خدا ]،محبوب و باهیبت بودی.

تو فرزند پیامبر خدا صلی الله علیه و آله،و رهایی دهندۀ قرآن،و بازوی مردمان،و کوشنده در اطاعت فرمان،و حافظ عهد و پیمان،و کناره گیر از راه های فاسقان،و بذل کنندۀ همۀ توان،و طول دهندۀ رکوع و سجود بودی.

به دنیا،بی رغبت بودی،همچون بی رغبتی کوچ کننده از آن و در نگرنده به دنیا، با چشم بیمناکان از آن.آرزوهایت از آن،برچیده،و همّتت از زیور آن،چرخیده،و نگاه هایت از زیبایی آن،کنار کشیده،و رغبتت به آخرت،شناخته شده بود.

تا ستم،دست خود را دراز کرد و ظلم،نقاب خود را باز کرد و گم راهی، پیروانش را فرا خواند،در حالی که تو در حرم جدّت [ مدینه ] ساکن بودی،از ستمکاران،جدا شدی و با خانه و محراب،همنشین گشتی،و از لذّت ها و شهوت ها،بر کنار بودی.منکَر را با دل و زبانت،به اندازۀ تاب و توانت،انکار می کردی و سپس،علمت،مقتضیِ انکار گشت و جهاد با کافران،بر تو لازم شد و

ص:19

طاقَتِکَ وإمکانِکَ.ثُمَّ اقتَضاکَ العِلمُ لِلإِنکارِ،ولَزِمَکَ أن تُجاهِدَ الفُجّارَ،فَسِرتَ فی أولادِکَ وأَهالیکَ،وشیعَتِکَ ومَوالیکَ،وصَدَعتَ بِالحَقِّ وَالبَیِّنَةِ،ودَعَوتَ إلَی اللّهِ بِالحِکمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ،وأَمَرتَ بِإِقامَةِ الحُدودِ،وَالطّاعَةِ لِلمَعبودِ،ونَهَیتَ عَنِ الخَبائِثِ وَالطُّغیانِ،وواجَهوکَ بِالظُّلمِ وَالعُدوانِ.

فَجاهَدتَهُم بَعدَ الإِیعاظِ لَهُم،وتَأکیدِ الحُجَّةِ عَلَیهِم،فَنَکَثوا ذِمامَکَ وبَیعَتَکَ، وأَسخَطوا رَبَّکَ وَجَدَّکَ،وَبَدؤوکَ بِالحَربِ،فَثَبَتَّ لِلطَّعنِ وَالضَّربِ،وطَحَنتَ جُنودَ الفُجّارِ،وَاقتَحَمتَ قَسطَلَ الغُبارِ (1)،مُجالِداً بِذِی الفَقارِ،کَأَنَّکَ عَلِیٌّ المُختارُ.

فَلَمّا رَأَوکَ ثابِتَ الجَأشِ،غَیرَ خائِفٍ ولا خاشٍ،نَصَبوا لَکَ غَوائِلَ (2)مَکرِهِم، وقاتَلوکَ بِکَیدِهِم وشَرِّهِم،وأَمَرَ اللَّعینُ جُنودَهُ فَمَنَعوکَ الماءَ ووُرودَهُ،وناجَزوکَ القِتالَ،وعاجَلوکَ النِّزالَ،ورَشَقوکَ بِالسِّهامِ وَالنِّبالِ،وبَسَطوا إلَیکَ أکُفَّ الاِصطِلامِ، ولَم یَرعَوا لَکَ ذِماماً،ولا راقَبوا فیکَ أثاماً فی قَتلِهِم أولِیاءَکَ ونَهبِهِم رِحالَکَ،أنتَ مُقَدَّمٌ فِی الهَبَواتِ (3)،ومُحتَمِلٌ لِلأَذِیّاتِ،وقَد عَجِبَت مِن صَبرِکَ مَلائِکَةُ السَّماواتِ.

وأَحدَقوا بِکَ مِن کُلِّ الجِهاتِ،وأَثخَنوکَ بِالجِراحِ،وحالوا بَینَکَ وبَینَ الرَّواحِ، ولَم یَبقَ لَکَ ناصِرٌ،وأَنتَ مُحتَسِبٌ صابِرٌ،تَذُبُّ عَن نِسوَتِکَ وأَولادِکَ.حَتّی نَکَسوکَ عَن جَوادِکَ،فَهَوَیتَ إلَی الأَرضِ جَریحاً،تَطَؤُکَ الخُیولُ بِحَوافِرِها،وتَعلوکَ الطُّغاةُ بِبَواتِرِها (4)،قَد رَشَحَ لِلمَوتِ جَبینُکَ،وَاختَلَفَت بِالاِنقِباضِ وَالاِنبِساطِ شِمالُکَ ویَمینُکَ،تُدیرُ طَرفاً خَفِیّاً إلی رَحلِکَ وبَیتِکَ،وقَد شُغِلتَ بِنَفسِکَ عَن وَلَدِکَ وأَهلِکَ،

ص:20

تو با فرزندان،خاندان و پیروان و وابستگانت،حرکت کردی و حقیقت و برهان روشن را فراز آوردی و با حکمت و اندرز نیکو،به سوی خدا،فرا خواندی و به اجرای حدود شرعی و اطاعت از معبودِ هستی،فرمان دادی و از پلیدی ها و طغیان، باز داشتی و آنان،با ستم و تجاوز،با تو رویارو شدند و تو،پس از اندرز دادن و تأکید حجّت ها برای ایشان،با آنان جهاد کردی،و آنان،پیمان و بیعت با تو را شکستند و پروردگار و جدّت را خشمگین کردند و به جنگ،آغازیدند،و تو در برابر ضربِ نیزه و شمشیر،پایداری کردی و لشکر فاجران را در هم شکستی و در غبار جنگ،فرو رفتی و با شمشیر ذو الفقار،قهرمانانه جنگیدی،گویی که علیِ برگزیده،تویی.

و هنگامی که تو را استوارْدل و بدون ترس و واهمه دیدند،نیرنگ های نابود کننده شان را بر تو بر افراشتند و با مکر و شرارت،با تو جنگیدند و [ عمر بن سعد ] لعین،سربازانش را فرمان داد تا تو را از آب و ورود به آن،باز دارند و به کارزار با تو،شتاب کردند و به جنگ با تو،اقدام نمودند و تو را هدف تیر و سنگ خود،قرار دادند و دستِ نابودی به سوی تو گشودند و پیمان تو را رعایت ننمودند و کیفر کُشتن دوستان تو و غارت کاروان تو را نادیده گرفتند.تو در غبار [ جنگ ]،پیش آمدی و آزارها را به جان خریدی و با شکیبایی ات،فرشتگان آسمان ها را به شگفت آوردی.

دشمنانت،از همه سو،گِردت را فرا گرفتند و با زخم های کاری،تو را زمینگیر کردند و تو را از حرکت کردن،باز داشتند و یاوری برای تو نمانْد و تو برای رضای خدا،شکیبا بودی.از زنان و فرزندانت دفاع می کردی تا آن که تو را از اسبت،به زیر کشیدند و زخمی و خونین،به زمین افتادی و اسب ها،تو را زیر سُم هایشان گرفتند و طاغیان،با شمشیرهای بُرّان،بر سرت ریختند و عَرَق مرگ،بر پیشانی ات نشست و چپ و راست پیکرت،منقبض و منبسط می شد و نیم نگاهی از زیر چشم،به

ص:21

وأَسرَعَ فَرَسُکَ شارِداً،وإلی خِیامِکَ قاصِداً،مُحَمحِماً باکِیاً.

فَلَمّا رَأَینَ النِّساءُ جَوادَکَ مَخزِیّاً (1)،ونَظَرنَ سَرجَکَ عَلَیهِ مَلوِیّاً،بَرَزنَ مِنَ الخُدورِ،ناشِراتِ الشُّعورِ،عَلَی الخُدودِ لاطِماتٍ،لِلوُجوهِ (2)سافِراتٍ،وبِالعَویلِ داعِیاتٍ،وبَعدَ العِزِّ مُذَلَّلاتٍ،وإلی مَصرَعِکَ مُبادِراتٍ.

وَالشِّمرُ جالِسٌ عَلی صَدرِکَ،مولِغٌ (3)سَیفَهُ عَلی نَحرِکَ،قابِضٌ عَلی شَیبَتِکَ بِیَدِهِ، ذابِحٌ لَکَ بِمُهَنَّدِهِ (4)،قَد سَکَنَت حَواسُّکَ،وخَفِیَت أنفاسُکَ،ورُفِعَ عَلَی القَنا رَأسُکَ، وسُبِیَ أهلُکَ کَالعَبیدِ،وصُفِّدوا (5)فِی الحَدیدِ،فَوقَ أقتابِ المَطِیّاتِ،تَلفَحُ وُجوهَهُم حَرُّ الهاجِراتِ،یُساقونَ فِی البَراری وَالفَلَواتِ،أیدیهِم مَغلولَةٌ إلَی الأَعناقِ،یُطافُ بِهِم فِی الأَسواقِ.

فَالوَیلُ لِلعُصاةِ الفُسّاقِ،لَقَد قَتَلوا بِقَتلِکَ الإِسلامَ،وعَطَّلُوا الصَّلاةَ وَالصِّیامَ، ونَقَضُوا السُّنَنَ وَالأَحکامَ،وهَدَموا قَواعِدَ الإِیمانِ،وحَرَّفوا آیاتِ القُرآنِ،وهَملَجوا (6)فِی البَغیِ وَالعُدوانِ.

لَقَد أصبَحَ رَسولُ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ مَوتوراً،وعادَ کِتابُ اللّهِ عز و جل مَهجوراً، وغودِرَ الحَقُّ إذ قُهِرتَ مَقهوراً،وفُقِدَ بِفَقدِکَ التَّکبیرُ وَالتَّهلیلُ،وَالتَّحریمُ وَالتَّحلیلُ،

ص:22

چادرها و سَرایت داشتی و [ دردهایت ] تو را به خود،نه فرزندان و خانواده ات، مشغول کرد و اسبت به شتاب گریخت و با شیهه و زاری،آهنگ خیمه هایت را کرد.

هنگامی که زنان،اسبت را خوار و پریشان،و زین تو را بر آن،واژگون دیدند،از پرده بیرون آمدند،موهایشان را پریشان کردند و بر گونه های خود زدند، صورت های خود را گشودند و ناله،سر دادند و پس از عزّت،خوار شدند و به سوی قتلگاهت شتافتند.

و شمر،بر سینه ات نشسته،شمشیرش را در گودی گلویت فرو برد،محاسن سپیدت را به دستش گرفت و با شمشیر هندی خود،تو را ذبح کرد.حواسّ تو،آرام گرفت و نَفَس هایت،آهسته گشت،و سرت به بالای نیزه رفت،و خاندانت را مانند بندگان به اسارت گرفته،غل و زنجیر کردند و بر پشت شتران [ بدون جهاز ] نشاندند و آفتاب سوزان نیم روز،چهره هایشان را سوزاند و در صحراها و دشت ها، رانده شدند،در حالی که دست هایشان را به گردن،بسته بودند و آنها را در بازارها می چرخاندند.

پس وای بر عاصیان فاسق ! با کشتن تو،اسلام را کُشتند و نماز و روزه را تعطیل کردند و سنّت ها و احکام را زیر پا گذاشتند و پایه های ایمان را منهدم کردند و آیه های قرآن را تحریف کردند و در تجاوز و سرکشی،فرو رفتند.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله،داغدار خونِ تاوانْ نگرفتۀ تو شد و کتاب خدای عز و جل،مهجور گشت و به حق،خیانت شد،هنگامی که تو را مقهور سلطۀ خود کردند.با از دست رفتن تو،تکبیر و تهلیل و حرام و حلال و تنزیل و تأویل [ قرآن ]،از دست رفت و پس از تو،تغییر و دگرگونی و کفر و معطّل گذاردن [ احکام الهی ] و هوس و گم راهی و فتنه و باطل،آشکار شد.

ص:23

وَالتَّنزیلُ وَالتَّأویلُ،وظَهَرَ بَعدَکَ التَّغییرُ وَالتَّبدیلُ،وَالإِلحادُ وَالتَّعطیلُ،وَالأَهواءُ وَالأَضالیلُ،وَالفِتَنُ وَالأَباطیلُ.

فَقامَ ناعیکَ عِندَ قَبرِ جَدِّکَ الرَّسولِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ،فَنَعاکَ إلَیهِ بِالدَّمعِ الهَطولِ قائِلاً:یا رَسولَ اللّهِ قُتِلَ سِبطُکَ وفَتاکَ،وَاستُبیحَ أهلُکَ وحِماکَ،وسُبِیَت بَعدَکَ ذَراریکَ،ووَقَعَ المَحذورُ بِعِترَتِکَ وذَویکَ،فَانزَعَجَ الرَّسولُ وبَکی قَلبُهُ المَهولُ، وعَزّاهُ بِکَ المَلائِکَةُ وَالأَنبِیاءُ،وفُجِعَت بِکَ امُّکَ الزَّهراءُ.

وَاختَلَفَت جُنودُ المَلائِکَةِ المُقَرَّبینَ تُعَزّی أباکَ أمیرَ المُؤمِنینَ،واُقیمَت لَکَ المَآتِمُ فی أعلی عِلِّیّینَ،ولَطَمَت عَلَیکَ الحورُ العینُ،وبَکَتِ السَّماءُ وسُکّانُها،وَالجِنانُ وخُزّانُها،وَالهِضابُ وأَقطارُها،وَالأَرضُ وأَقطارُها،وَالبِحارُ وحیتانُها،ومَکَّةُ وبُنیانُها،وَالجِنانُ ووِلدانُها،وَالبَیتُ وَالمَقامُ،وَالمَشعَرُ الحَرامُ،وَالحِلُّ وَالإِحرامُ.

اللّهُمَّ فَبِحُرمَةِ هذَا المَکانِ المُنیفِ،صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآل مُحَمَّدٍ وَاحشُرنی فی زُمرَتِهِم،وأَدخِلنِی الجَنَّةَ بِشَفاعَتِهِم.اللّهُمَّ فَإِنّی أتَوَسَّلُ إلَیکَ یا أسرَعَ الحاسِبینَ،ویا أکرَمَ الأَکرَمینَ،ویا أحکَمَ الحاکِمینَ،بِمُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیّینَ،رَسولِکَ إلَی العالَمینَ أجمَعینَ،وبِأَخیهِ وَابنِ عَمِّهِ الأَنزَعِ (1)البَطینِ،العالِمِ المَکینِ،عَلِیٍّ أمیرِ المُؤمِنینَ، وبِفاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِساءِ العالَمینَ،وبِالحَسَنِ الزَّکِیِّ عِصمَةِ المُتَّقینَ،وبِأَبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ أکرَمِ المُستَشهَدینَ،وبِأَولادِهِ المَقتولینَ،وبِعِترَتِهِ المَظلومینَ،وبِعَلِیِّ بنِ الحُسَینِ زَینِ العابِدینَ،وبِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ قِبلَةِ الأَوّابینَ (2)،وجَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ أصدَقِ الصّادِقینَ،وموسَی بنِ جَعفَرٍ مُظهِرِ البَراهینِ،وعَلِیِّ بنِ موسی ناصِرِ الدّینِ،

ص:24

خبررسان شهادتت،با چشم اشکبار،نزد قبر جدّت پیامبر صلی الله علیه و آله ایستاد و گفت:

«ای پیامبر خدا ! نوه و جوانت را کُشتند و حُرمت خاندانت را شکستند و پس از تو، فرزندانت را به اسارت بردند و آنچه می ترسیدی،بر خاندان و خویشانت فرود آمد»،و پیامبر صلی الله علیه و آله،دلش پریشان و ترسان و گریان شد و فرشتگان و پیامبران،او را به شهادت تو،تسلیت دادند و مادرت زهرا،به تو داغدار گشت.

فرشتگان مقرّب،دسته دسته می آمدند و می رفتند و پدرت امیر مؤمنان را تسلیت می دادند و در اعلی عِلّیّین (بالاترین جایگاه قُرب بهشت)،مجلس سوگواریِ تو بر پا شد و حوریان بهشتی،بر مصیبت تو،به صورت خود زدند و آسمان و ساکنانش،بهشت و خزانه دارانش،کوه های گسترده و دامنه هایش،زمین و کرانه هایش،دریاها و ماهیانش،مکّه و پایه های آن (کعبه)،بهشت و جوانانش، کعبه و مقام [ ابراهیم ]،و مشعر الحرام و حرم و غیر حرم،بر تو گریستند.

خدایا ! به احترام این مکان والا،بر محمّد و خاندان محمّد،درود فرست و مرا در زمرۀ آنان،محشور کن و با شفاعت ایشان،به بهشت در آور.

خدایا ! ای سریع ترینِ حسابرسان،و نیز ای کریم ترینِ کریمان،و حاکم ترینِ حاکمان ! به وسیلۀ محمّد،خاتم پیامبران و فرستاده ات به سوی همۀ جهانیان،و همچنین به وسیلۀ برادر و پسرعمویش که مو از جبینش آویخته و علم به درونش ریخته،دانشمند والامقام،علی امیر مؤمنان،و فاطمه،سَرور زنان جهانیان،و حسنِ پاک،دستاویز پرهیزگاران،و ابا عبد اللّه الحسین،بزرگوارترینِ شهیدان و فرزندان کشته شده و خاندان ستم دیده اش،و علی بن الحسین،زیورِ پرستشگران،و محمّد بن علی،قبلۀ توبه کنندگان،و جعفر بن محمّد،راستگوترینِ راستگویان،و موسی بن جعفر،آشکار کنندۀ برهان ها،و علی بن موسی،یاور دین،و محمّد بن علی،

ص:25

ومُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ قُدوَةِ المُهتَدینَ،وعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ أزهَدِ الزّاهِدینَ،وَالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ وارِثِ المُستَخلَفینَ،وَالحُجَّةِ عَلَی الخَلقِ أجمَعینَ،أن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ،الصّادِقینَ الأَبَرّینَ،آلِ طه ویس،وأَن تَجعَلَنی فِی القِیامَةِ مِنَ الآمِنینَ المُطمَئِنّینَ،الفائِزینَ الفَرِحینَ المُستَبشِرینَ.

اللّهُمَّ اکتُبنی فِی المُسلِمینَ،وأَلحِقنی بِالصّالِحینَ،وَاجعَل لی لِسانَ صِدقٍ فَی الآخِرینَ،وَانصُرنی عَلَی الباغینَ،وَاکفِنی کَیدَ الحاسِدینَ،وَاصرِف عَنّی مَکرَ الماکِرینَ،وَاقبِض عَنّی أیدِیَ الظّالِمینَ،وَاجمَع بَینی وبَینَ السّادَةِ المَیامینِ (1)فی أعلا عِلِّیّینَ،مَعَ الَّذینَ أنعَمتَ عَلَیهِم مِنَ النَّبِیّینَ،وَالصِّدّیقینَ وَالشُّهَداءِ وَالصّالِحینَ، بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.

اللّهُمَّ إنّی اقسِمُ عَلَیکَ بِنَبِیِّکَ المَعصومِ،وبِحُکمِکَ المَحتومِ،ونَهیِکَ المَکتومِ،وبِهذَا القَبرِ المَلمومِ (2)،المُوَسَّدِ فی کَنَفِهِ الإِمامُ المَعصومُ،المَقتولُ المَظلومُ،أن تَکشِفَ ما بی مِنَ الغُمومِ،وتَصرِفَ عَنّی شَرَّ القَدَرِ المَحتومِ،وتُجیرَنی مِنَ النّارِ ذاتِ السَّمومِ.

اللّهُمَّ جَلِّلنی بِنِعمَتِکَ،ورَضِّنی بِقِسمِکَ،وتَغَمَّدنی بِجودِکَ وکَرَمِکَ،وباعِدنی مِن مَکرِکَ ونَقِمَتِکَ،

اللّهُمَّ اعصِمنی مِنَ الزَّلَلِ،وسَدِّدنی فِی القَولِ وَالعَمَلِ،وَافسَح لی فی مُدَّةِ الأَجَلِ، وأَعفِنی مِنَ الأَوجاعِ وَالعِلَلِ،وبَلِّغنی بِمَوالِیَّ وبِفَضلِکَ أفضَلَ الأَمَلِ.

اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وَاقبَل تَوبَتی،وَارحَم عَبرَتی،وأَقِلنی عَثرَتی،

ص:26

الگوی ره یافتگان،و علی بن محمّد،زاهدترینِ زاهدان،و حسن بن علی،وارث جانشینان،و نیز به وسیلۀ حجّت بر همۀ خلق،به تو توسّل می جویم که بر محمّد و خاندان محمّد،راستانِ نیکوکار و خاندان طاها و یاسین،درود فرستی و مرا در قیامت،از دل آرامان در امان و رستگاران شادان و خندان،قرار دهی.

خدایا ! مرا جزو مسلمانان بنویس و به صالحان،بپیوند،و مرا میان پسینیان، نیک نام گردان،و در برابر ستمکاران،یاری ام ده،و از نیرنگ حسودان،کفایتم کن، و مکر مکرورزان را از من بچرخان،و دست های ظالمان را از من برگیر و مرا با سَروران خجسته و با پیامبران،صدّیقان،شهیدان و صالحان-که به آنها نعمت بخشیدی-،در اعلی عِلّیّین (بالاترین جایگاه قرب بهشت) گِرد هم آور،به رحمتت،ای مهربان ترینِ مهربانان !

خدایا ! تو را به پیامبر معصومت،و به حکم حتمی ات،و نهی پنهانت،و به این قبری که بر آن در آمده ام و در زیر آن،امام معصومِ مقتول و مظلوم،آرمیده است، سوگند می دهم که غم های مرا بگشایی و شرّ قَدَر حتمی ات را از من بچرخانی و از آتش مسموم،پناهم دهی !

خدایا ! مرا با نعمتت،بزرگ گردان،و به قسمتت،خشنود بدار،و به جود و کَرَمت،فرا گیر،و از مکر و عقوبتت،دور ساز.

خدایا ! مرا از لغزش ها،نگاه دار و در گفتار و کردار،استوار بدار.مهلت رسیدن اجَلم را بیشتر بگردان و از دردها و بیماری ها،عافیتم ده و به وسیلۀ دوستانم و به فضلت،مرا به بهترین آرزوهایم برسان.

خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد،درود فرست،و توبه ام را قبول کن،و بر اشکم رحم آور،و عذر لغزشم را بپذیر،و گرفتاری ام را گشایش ده،و خطایم را بپوشان،و نسلم را صالح بگردان.

ص:27

ونَفِّس کُربَتی،وَاغفِر لی خَطیئَتی،وأَصلِح لی فی ذُرِّیَّتی.

اللّهُمَّ لا تَدَع لی فی هذَا المَشهَدِ المُعَظَّمِ وَالمَحَلِّ المُکَرَّمِ،ذَنباً إلّاغَفَرتَهُ،ولاعَیباً إلّا سَتَرتَهُ،ولا غَمّاً إلّاکَشَفتَهُ،ولا رِزقاً إلّابَسَطتَهُ،ولاجاهاً إلّاعَمَرتَهُ،ولا فَساداً إلّا أصلَحتَهُ،ولا أمَلاً إلّابَلَّغتَهُ،ولا دُعاءً إلّاأجَبتَهُ،ولا مَضیقاً إلّافَرَّجتَهُ،ولا شَملاً (1)إلّاجَمَعتَهُ،ولا أمراً إلّاأتمَمتَهُ،ولا مالاً إلّاکَثَّرتَهُ،ولا خُلُقاً إلّاحَسَّنتَهُ،ولا إنفاقاً إلّاأخلَفتَهُ،ولا حالاً إلّاعَمَّرتَهُ،ولا حَسوداً إلّاقَمَعتَهُ،ولاعَدُوّاً إلّاأردَیتَهُ، ولا شَرّاً إلّاکَفَیتَهُ،ولا مَرَضاً إلّاشَفَیتَهُ،ولا بَعیداً إلّاأدنَیتَهُ،ولا شَعَثاً (2)إلّالَمَمتَهُ، ولا سُؤالاً إلّاأعطَیتَهُ.

اللّهُمَّ إنّی أسأَ لُکَ خَیرَ العاجِلَةِ وثَوابَ الآجِلَةِ،اللّهُمَّ أغنِنی بِحَلالِکَ عَنِ الحَرامِ، وبِفَضلِکَ عَن جَمیعِ الأَنامِ.اللّهُمَّ إنّی أسأَ لُکَ عِلماً نافِعاً وقَلباً خاشِعاً،ویَقیناً شافِیاً، وعَمَلاً زاکِیاً،وصَبراً جَمیلاً،وأَجراً جَزیلاً.

اللّهُمَّ ارزُقنی شُکرَ نِعمَتِکَ عَلَیَّ،وزِد فی إحسانِکَ وکَرَمِکَ إلَیَّ،وَاجعَل قَولی فِی النّاسِ مَسموعاً،وعَمَلی عِندَکَ مَرفوعاً،وأَثَری فِی الخَیراتِ مَتبوعاً،وعَدُوّی مَقموعاً (3).

اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ الأَخیارِ،فی آناءِ اللَّیلِ وأَطرافِ النَّهارِ،وَاکفِنی شَرَّ الأَشرارِ،وطَهِّرنی مِنَ الذُّنوبِ وَالأَوزارِ (4)،وأَجِرنی مِنَ النّارِ،وأَدخِلنی دارَ القَرارِ،وَاغفِر لی ولِجَمیعِ إخوانی فیکَ وأَخَواتِیَ المُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ،بِرَحمَتِکَ

ص:28

خدایا ! در این مرقد شریف و بزرگ و جایگاه گرامی،گناهی از من مگذار،جز آن که آن را بیامرزی،و نه عیبی،جز آن که بپوشانی،و نه غمی،جز آن که بگشایی، و نه روزی ای،جز آن که گسترده سازی،و نه منزلتی،جز آن که آبادش بداری،و نه تباهی ای،جز آن که اصلاحش کنی،و نه آرزویی،جز آن که مرا به آن برسانی،و نه دعایی،جز آن که مستجابش کنی،و نه تنگنایی،جز آن که گشایشش دهی،و نه پریشانی ای،جز آن که سامانش دهی،و نه کاری،جز آن که به پایانش بری،و نه آمالی،جز آن که فراوانش کنی،و نه خویی،جز آن که نیکویش کنی،و نه انفاقی، جز آن که جایش را پُر کنی،و نه حالتی،جز آن که آبادش کنی،و نه حسودی،جز آن که قلع و قمعش کنی،و نه دشمنی،جز آن که خوارش کنی،و نه شرّی،جز آن که کفایتش کنی،و نه بیماری ای،جز آن که شفایش دهی،و نه دوری ای،جز آن که نزدیکش کنی،و نه پراکندگی ای،جز آن که جمعش کنی،و نه درخواستی،جز آن که عطایش کنی.

خدایا ! از تو خیر اکنون و پاداش آینده را می خواهم.خدایا ! مرا به حلالت از حرامت،و به فضلت از همۀ مردمان،بی نیاز کن.خدایا ! از تو علمی سودمند،دلی خاشع،یقینی شفابخش،عملی پاک،صبری زیبا و اجری فراوان می خواهم.

خدایا ! سپاس گزاری نعمتی را که به من داده ای،روزی ام کن،و بر احسان و کَرَمت به من بیفزای،و گفته ام را میان مردم،شنیده شده و مورد قبول،و کردارم را نزد تو بالا برده شده،و کار خیرم را دنباله دار،و دشمنم را خوار بگردان.

خدایا ! بر محمّد و خاندان برگزیدۀ محمّد،در نیمه های شب و دو سوی روز، درود فرست،و شرّ اشرار را از من کفایت کن و مرا از گناهان و بار سنگین آن،پاک بگردان و از آتش،پناهم ده و به سرای ماندن،واردم کن.من و همۀ مردان و زنان با ایمان را که به خاطر تو با آنان دوستی می کنم،بیامرز،به رحمتت،ای مهربان ترینِ مهربانان !».

ص:29

یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.

ثُمَّ تَوَجَّه إلَی القِبلَةِ،وصَلِّ رَکعَتَینِ،وتَقرَأُ فِی الاُولی سورَةَ الأَنبِیاءِ،وفِی الثّانِیَةِ الحَشرَ،وتَقنُتُ فَتَقولُ:

لا إلهَ إلَّااللّهُ الحَلیمُ الکَریمُ،لا إلهَ إلَّااللّهُ العَلِیُّ العَظیمُ،لاإلهَ إلَّااللّهُ رَبُّ السَّماواتِ السَّبعِ وَالأَرَضینَ السَّبعِ،وما فیهِنَّ وما بَینَهُنَّ،خِلافاً لِأَعدائِهِ،وتَکذیباً لِمَن عَدَلَ بِهِ،وإقراراً لِرُبوبِیَّتِهِ،وخُشوعاً لِعِزَّتِهِ،الأَوَّلُ بِغَیرِ أوَّلٍ،وَالآخِرُ بِغَیرِ آخِرٍ، الظّاهِرُ عَلی کُلِّ شَیءٍ بِقُدرَتِهِ،الباطِنُ دونَ کُلِّ شَیءٍ بِعِلمِهِ ولُطفِهِ.لا تَقِفُ العُقولُ عَلی کُنهِ عَظَمَتِهِ،ولا تُدرِکُ الأَوهامُ حَقیقَةَ ماهِیَّتِهِ،ولا تَتَصَوَّرُ الأَنفُسُ مَعانِیَ کَیفِیَّتِهِ،مُطَّلِعاً عَلَی الضَّمائِرِ،عارِفاً بِالسَّرائِرِ،یَعلَمُ خائِنَةَ الأَعیُنِ وما تُخفِی الصُّدورُ.

اللّهُمَّ إنّی اشهِدُکَ عَلی تَصدیقی رَسولَکَ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ،وإیمانی بِهِ،وعِلمی بِمَنزِلَتِهِ،وإنّی أشهَدُ أنَّهُ النَّبِیُّ الَّذی نَطَقَتِ الحِکمَةُ بِفَضلِهِ،وبَشَّرَتِ الأَنبِیاءُ بِهِ، ودَعَت إلَی الإِقرارِ بِما جاءَ بِهِ،وحَثَّت عَلی تَصدیقِهِ بِقَولِهِ تَعالی:«الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِندَهُمْ فِی التَّوْرةِ وَالإِْنجِیلِ یَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْههُمْ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبئثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَْغْلَلَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ» (1).

فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ رَسُولِکَ إلَی الثَّقَلَینِ،وسَیِّدِ الأَنبِیاءِ المُصطَفَینَ،وعَلی أخیهِ وَابنِ عَمِّهِ اللَّذَینِ لَم یُشرِکا بِکَ طَرفَةَ عَینٍ أبَداً،وعَلی فاطِمَةَ الزَّهراءِ سَیِّدَةِ نِساءِ العالَمینَ،وعَلی سَیِّدَی شَبابِ أهلِ الجَنَّةِ الحَسَنِ وَالحُسَینِ،صَلاةً خالِدَةَ الدَّوامِ،

ص:30

سپس،رو به قبله می کنی و دو رکعت نماز می گزاری که در رکعت اوّل،سورۀ انبیا و در رکعت دوم،سورۀ حشر را می خوانی و در قنوتش می گویی:«خدایی جز خدای بردبارِ بزرگوار نیست.خدایی جز خدای والای بزرگ نیست.خدایی جز خداوندِ مالک آسمان های هفتگانه و زمین های هفتگانه و آنچه در آنها و میان آنهاست،نیست،بر خلاف دشمنانش و با انکار شریک گیرندگانش،با اقرار به ربوبیّتش و خشوع در برابر عزّتش.

اوّل است،بدون آن که اوّلی باشد،و آخِر است،بدون این که آخِری باشد.با قدرتش بر همه آشکار است و نهان تر از هر چیز است،با دانش و لطافتش.خِردها بر ژرفای بزرگی اش آگاه نمی شوند و وهم ها،حقیقتِ چیستی اش را در نمی یابند و جان ها،چگونگی معانی او را تصوّر نمی نمایند.بر درون ها،آگاه است و به باطن ها،شناسا.چشم های خیانتکار را می شناسد و پنهانکاری های سینه ها را می داند.

خدایا ! تو را بر تصدیقم نسبت به فرستاده ات و ایمانم به او و آگاهی ام به منزلتش،گواه می گیرم.گواهی می دهم که او،پیامبری است که حکمت،به فضلش زبان گشوده است و پیامبران،به او بشارت داده اند و به اقرار به آنچه آورده،فرا خوانده اند و به تصدیق او،ترغیب کرده اند؛و [ دلیل این همه،] سخن خدای متعال است که:«او را که نزد خود،در تورات و انجیل،مکتوب می یابند.ایشان را امر به معروف و نهی از منکر می کند و پاکی ها را بر ایشان،حلال،و خبیث ها را بر ایشان،حرام می نماید و سنگینی و بندهایی را که بر ایشان بود،از آنان بر می دارد».

پس بر محمّد،فرستاده ات به سوی انس و جن و سَرور پیامبران برگزیده،و بر برادر و پسرعمویش-که هیچ گاه و چشم بر هم زدنی،به تو شرک نورزیدند-، درود فرست،و نیز بر فاطمۀ زهرا،سَرور زنان جهانیان،و بر دو سَرور جوانان بهشتی،حسن و حسین؛درودی ماندگار و جاودان،به عدد قطره های ریز باران و به

ص:31

عَدَدَ قَطرِ الرِّهامِ (1)،وزِنَةَ الجِبالِ وَالآکامِ،ما أورَقَ السَّلامُ (2)،وَاختَلَفَ الضِّیاءُ وَالظَّلامُ، وعَلی آلِهِ الطّاهِرینَ،الأَئِمَّةِ المُهتَدینَ،الذّائِدینَ عَنِ الدّینِ،عَلِیٍّ،ومُحَمَّدٍ،وجَعفَرٍ، وموسی،وعَلِیٍّ،ومُحَمَّدٍ،وعَلِیٍّ،وَالحَسَنِ وَالحُجَّةِ،القُوّامِ بِالقِسطِ،وسُلالَةِ السِّبطِ.

اللّهُمَّ إنّی أسأَ لُکَ بِحَقِّ هذَا الإِمامِ فَرَجاً قَریباً،وصَبراً جَمیلاً،ونَصراً عَزیزاً، وغِنیً عَنِ الخَلقِ،وثَباتاً فِی الهُدی،وَالتَّوفیقَ لِما تُحِبُّ وتَرضی،ورِزقاً واسِعاً حَلالاً طَیِّباً مَریئاً دارّاً،سائِغاً فاضِلاً مُفضَلاً،صَبّاً صَبّاً،مِن غَیرِ کَدٍّ ولا نَکَدٍ،ولا مِنَّةٍ مِن أحَدٍ،وعافِیَةً مِن کُلُّ بَلاءٍ وسُقمٍ ومَرَضٍ،وَالشُّکرَ عَلَی العافِیَةِ وَالنَّعماءِ،وإذا جاءَ المَوتُ فَاقبِضنا عَلی أحسَنِ ما یَکونُ لَکَ طاعَةً،عَلی ما أمَرتَنا مُحافِظینَ، حَتّی تُؤَدِّیَنا إلی جَنّاتِ النَّعیمِ،بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.

اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ،وأَوحِشنی مِنَ الدُّنیا وآنِسنی بِالآخِرَةِ؛فَإِنَّهُ لا یوحِشُ مِنَ الدُّنیا إلّاخَوفُکَ،ولا یُؤنِسُ بِالآخِرَةِ إلّارَجاؤُکَ.

اللّهُمَّ لَکَ الحُجَّةُ لا عَلَیکَ،وإلَیکَ المُشتَکی لا مِنکَ،فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِهِ، وأَعِنّی عَلی نَفسِیَ الظّالِمَةِ العاصِیَةِ،وشَهوَتِیَ الغالِبَةِ،وَاختِم لی بِالعَفوِ وَالعافِیَةِ.

اللّهُمَّ إنَّ استِغفاری إیّاکَ وأَنَا مُصِرٌّ عَلی ما نَهَیتَ،قِلَّةُ حَیاءٍ،وتَرکِیَ الاِستِغفارَ مَعَ عِلمی بِسَعَةِ حِلمِکَ،تَضییعٌ لِحَقِّ الرَّجاءِ.

اللّهُمَّ إنَّ ذُنوبی تُؤیِسُنی أن أرجُوَکَ،وأَنَّ عِلمی بِسَعَةِ رَحمَتِکَ یَمنَعُنی أن أخشاکَ،فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ،وصَدِّق رَجائی لَکَ،وکَذِّب خَوفی مِنکَ، وکُن لی عِندَ أحسَنِ ظَنّی بِکَ،یا أکرَمَ الأَکرَمینَ.

ص:32

وزن کوه ها و درّه ها تا هر زمان که بر درختان،برگ می روید و شب و روز می آیند و می روند؛و همچنین بر خاندان پاکش،امامان ره یافته،مدافعان دین:علی،محمّد،جعفر، موسی،علی،محمّد،علی،حسن و حجّت؛بر پا دارندگان عدالت و فرزند نوادۀ پیامبر !

خدایا ! به حقّ این امام،از تو گشایش زودهنگام،و شکیبایی زیبا و یاری پیروزمندانه، و بی نیازی از مردم،و استوارْگامی در راه هدایت،و توفیق به آنچه دوست می داری و می پسندی،روزیِ گسترده،حلال،پاک،گوارا،روان،فراوان،افزون و زیاده،ریزان و پُر جریان،بدون رنج و کاستی،و بی منّت کسی،و نیز عافیت از هر گرفتاری و بیماری و مرضی،و سپاس نهادن بر عافیت و نعمت را می خواهم و هنگامی که مرگ می آید،ما را بر بهترین حالت طاعتت و نگاهدار فرمانت به ما،قبض روح کن تا ما را به بهشت نعمت های جاودانت برسانی،به رحمتت،ای مهربان ترینِ مهربانان !

خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد،درود فرست و مرا از دنیا،بیگانه و با آخرت، مأنوس بگردان؛که جز بیم تو داشتن،از دنیا بیگانه نمی کند و جز امید به تو،اُنس به آخرت نمی دهد.

خدایا ! حجّت،از آنِ توست،نه علیه تو،و به سوی تو شِکوه می شود،نه از تو.پس بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا در برابر نفس ستمکار و نافرمانم و شهوت چیره ام، یاری ام ده و سرانجام مرا به عفو و عافیت،ختم بفرما.

خدایا ! آمرزش خواهی ام با وجود پافشاری بر آنچه از آن نهی کردی،کم حیایی است و آمرزش خواهی نکردنم با وجود آگاهی ام به گسترۀ بردباری ات،تباه کردن حقّ امیدواری است.

خدایا ! گناهانم مرا از امیدواری به تو،مأیوس کرده اند و آگاهی ام به گستردگی رحمتت،مرا از ترسیدن از تو،باز داشته است.پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و امیدم را به تو،تصدیق کن و هراسم را از تو،بی پایه گردان و همان جا [ و همان گونه ] باش که بهترین گمانم می گوید،ای مهربان ترینِ مهربانان !

ص:33

اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وأَیِّدنی بِالعِصمَةِ،وأَنطِق لِسانی بِالحِکمَةِ، وَاجعَلنی مِمَّن یَندَمُ عَلی ما ضَیَّعَهُ فی أمسِهِ،ولا یَغبَنُ (1)حَظَّهُ فی یَومِهِ،ولا یَهُمُّ لِرِزقِ غَدِهِ.

اللّهُمَّ إنَّ الغَنِیَّ مَنِ استَغنی بِکَ وَافتَقَرَ إلَیکَ،وَالفَقیرَ مَنِ استَغنی بِخَلقِکَ عَنکَ، فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ،وأَغنِنی عَن خَلقِکَ بِکَ،وَاجعَلنی مِمَّن لا یَبسُطُ کَفّاً إلّا إلَیکَ.

اللّهُمَّ إنَّ الشَّقِیَّ مَن قَنَطَ وأَمامَهُ التَّوبَةُ ووَراءَهُ الرَّحمَةُ،وإن کُنتُ ضَعیفَ العَمَلِ فَإِنّی فی رَحمَتِکَ قَوِیُّ الأَمَلِ،فَهَب لی ضَعفَ عَمَلی لِقُوَّةِ أمَلی.

اللّهُمَّ إن کُنتَ تَعلَمُ أنَّ فی عِبادِکَ مَن هُوَ أقسی قَلباً مِنّی،وأَعظَمُ مِنّی ذَنباً،فَإِنّی أعلَمُ أنَّهُ لا مَولی أعظَمُ مِنکَ طَولاً،وأَوسَعُ رَحمَةً وعَفواً،فَیا مَن هُوَ أوحَدُ فی رَحمَتِهِ،اغفِر لِمَن لَیسَ بِأَوحَدَ فی خَطیئَتِهِ.

اللّهُمَّ إنَّکَ أمَرتَنا فَعَصَینا،ونَهَیتَ فَمَا انتَهَینا،وذَکَّرتَ فَتَناسَینا،وبَصَّرتَ فَتَعامَینا، وحَدَّدتَ فَتَعَدَّینا،وما کانَ ذلِکَ جَزاءَ إحسانِکَ إلَینا،وأَنتَ أعلَمُ بِما أعلَنّا وأَخفَینا، وأَخبَرُ بِما نَأتی وما أتَینا،فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ،ولا تُؤاخِذنا بِما أخطَأنا ونَسینا،وهَب لَنا حُقوقَکَ لَدَینا،وأَتِمَّ إحسانَکَ إلَینا،وأَسبِل (2)رَحمَتَکَ عَلَینا.

اللّهُمَّ إنّا نَتَوَسَّلُ إلَیکَ بِهذَا الصِّدّیقِ الإِمامِ،ونَسأَ لُکَ بِالحَقِّ الَّذی جَعَلتَهُ لَهُ ولِجَدِّهِ رَسولِکَ،ولِأَبَوَیهِ عَلِیٍّ وفاطِمَةَ أهلِ بَیتِ الرَّحمَةِ،إدرارَ الرِّزقِ الَّذی بِهِ قِوامُ حَیاتِنا، وصَلاحُ أحوالِ عِیالِنا،فَأَنتَ الکَریمُ الّذی تُعطی مِن سَعَةٍ،وتَمنَعُ مِن قُدرَةٍ،ونَحنُ

ص:34

خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد،درود فرست،و مرا با عصمت،تأیید فرما،و زبانم را به حِکمت بگشای،و مرا از کسانی قرار ده که بر آنچه در دیروز خود تباه کرده اند،پشیمان می شوند و از نصیبِ امروز خود،کم نمی گذارند و به روزیِ فردایشان نمی اندیشند.خدایا ! توانگر،کسی است که به تو نیاز برد و از دیگران، بی نیازی جوید،و فقیر،کسی است که با خلق،از تو بی نیازی جوید.پس بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست،و مرا با خود،از خلق خود،بی نیاز گردان،و مرا از کسانی قرار ده که دست طلب،جز به سوی تو نمی گشایند.

خدایا ! شوربخت،آن ناامیدی است که پیش رویش،توبه و پشت سرش، رحمت است [ و آنها را نمی بیند ]،و اگر من در عمل ضعیفم،امّا در امید به رحمتت نیرومندم،پس ضعف عملم را به نیرومندیِ امیدم ببخش.

خدایا ! اگر تو می دانی که میان بندگانت،سنگ دل تر از من و گنهکارتر از من هست،من نیز می دانم که مولایی بخشنده تر و گسترده رحمت تر و باگذشت تر از تو نیست.ای که در رحمتت،یگانه ای ! آن را که در خطایش تنها نیست،بیامرز !

خدایا ! به ما فرمان دادی و نافرمانی ات کردیم.ما را باز داشتی و دستْ نکشیدیم.به یادمان آوردی و از یاد بردیم.بینایمان نمودی و نادیده گرفتیم.

برایمان مرز نهادی و آن را زیر پا گذاشتیم،و این،جزای احسان تو،به ما نبود و تو، به آنچه آشکار و نهان کرده ایم،داناتری،و به آنچه می آوریم و آورده ایم،آگاه تری.

بر محمّد و خاندان محمّد،درود فرست و ما را به آنچه در آن خطا و فراموش کردیم،سرزنش مکن،و حقوق خود را بر ما ببخش و احسانت را بر ما کامل کن و رحمتت را بر ما سرازیر فرما.

خدایا ! با این امام راستین،به تو توسّل می جوییم و به حقّی که برای او و برای جدّش،فرستاده ات،و برای پدر و مادرش علی و فاطمه،خاندان رحمت،قرار داده ای،فراوانیِ روزی ای که قوام زندگی ما،به آن است،و سامانِ حال خانواده مان را از تو می خواهیم؛که تو بزرگواری هستی که از سرِ گستردگی،می بخشی و از سرِ

ص:35

نَسأَ لُکَ مِنَ الرِّزقِ ما یَکونُ صَلاحاً لِلدُّنیا وبَلاغاً لِلآخِرَةِ.

اللّهُمَّ صَلَّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ،وَاغفِر لَنا ولِوالِدَینا،ولِجَمیعِ المُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ وَالمُسلِمینَ وَالمُسلِماتِ الأَحیاءِ مِنهُم وَالأَمواتِ،وآتِنا فِی الدُّنیا حَسَنَةً وفِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وقِنا عَذابَ النّارِ.

ثُمَّ تَرکَعُ وتَسجُدُ وتَجلِسُ فَتَتَشَهَّدُ وتُسَلِّمُ،فَإِذا سَبَّحتَ فَعَفِّر (1)خَدَّیکَ،وقُل:

سُبحانَ اللّهِ وَالحَمدُ للّهِ ِ ولا إله إلَّااللّهُ وَاللّهُ أکبَرُ-أربَعینَ مَرَّةً-.

وَاسأَلِ اللّهَ العِصمَةَ وَالنَّجاةَ،وَالمَغفِرَةَ وَالتَّوفیقَ لِحُسنِ العَمَلِ وَالقَبولَ لِما تَتَقَرَّبُ بِهِ إلَیهِ وتَبتَغی بِهِ وَجهَهُ،وقِف عِندَ الرَّأسِ ثُمَّ صَلِّ رَکعَتَینِ عَلی ما تَقَدَّمَ.

ثُمَّ انکَبَّ عَلَی القَبرِ وقَبِّلهُ وقُل:

زادَ اللّهُ فی شَرَفِکُم،وَالسَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَةُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ.

وَادعُ لِنَفسِکَ ولِوالِدَیکَ ولِمَن أرَدتَ،وَانصَرِف إن شاءَ اللّهُ تَعالی.

ب-الزِّیارَةُ الثّانِیَةُ (2)

1125.الإقبال عن أبی منصور بن عبد المنعم بن النعمان البغدادی: خَرَجَ مِنَ النّاحِیَةِ سَنَةَ

ص:36

قدرت،باز می داری و ما از روزی،آن چیزی را می خواهیم که سامان دهندۀ دنیایمان و رساننده به آخرتمان باشد.

خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و ما،والدین ما و همۀ مردان و زنان باایمان و مسلمان،زنده و مردۀ آنها را بیامرز و در دنیا و آخرت،به ما نیکی بده و از عذاب دوزخ،نگاهمان دار».

سپس،رکوع و سجود و نشستن و تشهّد و سلام را به انجام می رسانی و چون تسبیحات را گفتی،گونه هایت را بر خاک بگذار و چهل مرتبه بگو:«منزّه است خدا ! ستایش،ویژۀ خداست.خدایی،جز اللّه نیست.خدا،بزرگ تر است».

و عصمت و نجات و آمرزش و توفیق عمل نیکو و قبولیِ آنچه را برای تقرّب به او و به قصد دیدار او می کنی،از خدا بخواه و نزد سر [ امام علیه السلام ] بِایست و دو رکعت نماز،به همان گونه که گذشت،بخوان.

سپس،خود را بر روی قبر بینداز و آن را ببوس و بگو:«خداوند،بر شرفتان بیفزاید،و سلام و رحمت و برکات خدا،بر شما باد !».

و برای خودت و پدر و مادرت و هر کسی که خواستی،دعا کن و به یاری خداوند،باز گرد. (1)

اثنَتَینِ وخَمسینَ ومِئَتَینِ (1)عَلی یَدِ الشَّیخِ مُحَمَّدِ بنِ غالِبٍ الأَصفَهانِیِّ حینَ وَفاةِ أبی رَحِمَهُ اللّهُ،وکُنتُ حَدیثَ السِّنِّ،وکَتَبتُ أستَأذِنُ فی زِیارَةِ مَولایَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام وزِیارَةِ الشُّهَداءِ رِضوانُ اللّهِ عَلَیهِم،فَخَرَجَ إلَیَّ مِنهُ:

بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ:إذا أرَدتَ زِیارَةَ الشُّهَداءِ رِضوانُ اللّهِ عَلَیهِم فَقِف عِندَ رِجلَیِ الحُسَینِ علیه السلام،وهُوَ قَبرُ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِما،فَاستَقبِلِ القِبلَةَ بِوَجهِکَ؛فَإِنَّ هُناکَ حَومَةَ الشُّهَداءِ عَلَیهِمُ السَّلامُ،وأومِ وأشِر إلی عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام وقُل:

السَّلامُ عَلَیکَ یا أوَّلَ قَتیلٍ مِن نَسلِ خَیرِ سَلیلٍ مِن سُلالَةِ إبراهیمَ الخَلیلِ صَلَّی اللّهُ عَلَیکَ وعَلی أبیکَ،إذ قالَ فیکَ:«قَتَلَ اللّهُ قَوماً قَتَلوکَ،یا بُنَیَّ ما أجرَأَهُم عَلَی الرَّحمنِ وعَلَی انتِهاکِ حُرمَةِ الرَّسولِ ! عَلَی الدُّنیا بَعدَکَ العَفا»،کَأَنّی بِکَ بَینَ یَدَیهِ ماثِلاً،ولِلکافِرینَ قائِلاً: أنَا عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ بنِ عَلِی

حَتّی قَضَیتَ نَحبَکَ ولَقیتَ رَبَّکَ،أشهَدُ أنَّکَ أولی بِاللّهِ وبِرَسولِهِ،وأنَّکَ

ص:38

در سال 252ق (1)و هنگام وفات پدرم،این نوشته به دست شیخ محمّد بن غالب اصفهانی بیرون آمد.من تازه سال بودم و در نامه ام،برای زیارت مولایم ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام و شهیدان [ کربلا ]-که رضوان خداوند بر ایشان باد-،اجازه خواسته بودم.

پاسخ نامه،چنین آمد:«به نام خداوند رحمتگر مهربان.هنگامی که خواستی شهیدان را-که رضوان خداوند بر ایشان باد-زیارت کنی،نزد پاهای حسین علیه السلام که همان قبر علی اکبر،فرزند حسین-که درودهای خدا بر هر دوشان باد-است،رو به قبله بِایست-که آن جا،محلّ [ دفن ] شهیدان علیهم السلام است-و با ایما و اشاره،به علی اکبر علیه السلام خطاب کن و بگو:

سلام بر تو،ای نخستین کُشته از نسل بهترین بیرون آمده از نسل ابراهیم خلیل ! "خداوند، بر تو و پدرت درود فرستد،هنگامی که در بارۀ تو گفت:«خداوند،کسانی را که تو را کُشتند،بکُشد ! پسر عزیزم ! چه گستاخ اند ایشان بر [ خدای ] رحمان و در پرده دری از حرمت پیامبر! دنیا پس از تو،ویران باد"».

گویی تو را می بینم که پیش رویش ایستاده ای و به کافران می گویی:

"من،علی بن حسین بن علی ام.

به خانۀ خدا سوگند که ما،به پیامبر صلی الله علیه و آله نزدیک تریم.

آن قدر نیزه به شما می زنم تا خم شود

و شما را در حمایت از پدرم،با شمشیر می زنم؛

شمشیر زدنِ جوان هاشمی و عرب.

به خدا سوگند،فرزند حرام زاده،بر ما حکم نمی راند !".

تا آن که مدّتت را به پایان بردی و خدایت را دیدار کردی.

گواهی می دهم که تو به خدا و پیامبرش نزدیک تری و تو فرزند پیامبر او،

ص:39

ابنُ رَسولِهِ،وحُجَّتُهُ وأمینُهُ (1)،وَابنُ حُجَّتِهِ وأمینِهِ.حَکَمَ اللّهُ عَلی قاتِلِکَ مُرَّةَ بنِ مُنقِذِ بنِ النُّعمانِ العَبدِیِّ-لَعَنَهُ اللّهُ وأخزاهُ-ومَن شَرِکَهُ فی قَتلِکَ،وکانوا عَلَیکَ ظَهیراً، أصلاهُمُ اللّهُ جَهَنَّمَ وساءَت مَصیراً،وجَعَلَنَا اللّهُ مِن مُلاقیکَ ومُرافِقیکَ،ومُرافِقی جَدِّک وأبیکَ وعَمِّکَ وأخیکَ واُمِّکَ المَظلومَةِ (2)،وأبرَأُ إلَی اللّهِ مِن أعدائِکَ اولِی الجُحودِ (3)،وَالسَّلامُ عَلَیکَ ورَحمَةُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ بنِ الحُسَینِ الطِّفلِ الرَّضیعِ،المَرمِیِّ الصَّریعِ،المُتَشَحِّطِ دَماً، المُصَعَّدِ دَمُهُ فِی السَّماءِ،المَذبوحِ بِالسَّهمِ فی حِجرِ أبیهِ (4)،لَعَنَ اللّهُ رامِیَهُ حَرمَلَةَ بنَ کاهِلٍ الأَسَدِیَّ وذَویهِ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ،مُبلِی البَلاءِ،وَالمُنادی بِالوَلاءِ فی عَرصَةِ کَربَلاءَ،المَضروبِ مُقبِلاً ومُدبِراً،لَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ هانِئَ بنَ ثُبَیتٍ الحَضرَمِیَّ.

السَّلامُ عَلی أبِی الفَضلِ (5)العَبّاسِ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ،المُواسی أخاهُ بِنَفسِهِ،الآخِذِ لِغَدِهِ مِن أمسِهِ،الفادی لَهُ،الواقی،السّاعی إلَیهِ بِمائِهِ،المَقطوعَةِ یَداهُ،لَعَنَ اللّهُ قاتِلَیهِ یَزیدَ بنَ الرُّقادِ الحیتی وحَکیمَ بنَ الطُّفَیلِ الطّائِیَّ.

السَّلامُ عَلی جَعفَرِ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ،الصّابِرِ بِنَفسِهِ مُحتَسِباً،وَالنّائی عَنِ الأَوطانِ مُغتَرِباً،المُستَسلِمِ لِلقِتالِ،المُستَقدِمِ لِلنِّزالِ،المَکثورِ (6)بِالرِّجالِ،لَعَنَ اللّهُ

ص:40

حجّت،امین و فرزند حجّت و امین اویی.خداوند،بر قاتلت مُرّة بن مُنقِذ بن نُعمان عبدی-که خداوند،لعنت و رسوایش کند-و هر کس که با او در قتل تو شرکت جست و وی را پشتیبانی کرد،حکم براند و آنان را به دوزخ برساند؛که بد سرانجامی است ! و خداوند،ما را از دیدارکنندگان و همراهان تو قرار دهد،و نیز همراهان جدّت،پدرت،عمویت،برادرت و مادر ستم دیده ات. (1)از دشمنان انکارکننده[ ی حق ]،به سوی خدا بیزاری می جویم.سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد !

سلام بر عبد اللّه بن الحسین،طفل شیرخوار،تیر خوردۀ افتاده،در خون غلتیده و خونش به آسمان پاشیده،سربُریده با تیر در دامان پدر ! خداوند،تیرانداز به او، حرملة بن کاهِل اسدی و همراهانش را لعنت کند !

سلام بر عبد اللّه،فرزند امیر مؤمنان،خوبْ امتحان داده در بلا،ندا دهنده به ولایت در عرصۀ کربلا،ضربه خورده از جلو و پشت ! خداوند،قاتلش هانی بن ثُبَیت حَضرَمی را لعنت کند !

سلام بر ابو الفضل العبّاس،فرزند امیر مؤمنان،از خود گذشتگی کننده با جان برای برادر،گیرنده از دیروزش برای فردایش،فداییِ او،نگه دارنده و کوشنده برای رساندن آب به او که دست هایش بُریده شد ! خداوند،قاتلانش یزید بن رُقاد حیتی و حکیم بن طُفَیل طایی را بکُشد !

سلام بر جعفر،فرزند امیر مؤمنان،شکیبا به جان دادن در راه خدا،دور و غریب از وطن،آمادۀ کارزار،پیشاهنگ در نبرد که خیل جنگجویان بر او یورش بردند تا بر او چیره گشتند ! خداوند،قاتلش هانی بن ثُبَیت حَضرَمی را لعنت کند !

ص:41

السَّلامُ عَلی عَمّارِ بن أبی سَلامَةَ الهَمدانِیِّ.

قاتِلَهُ هانِئَ بنَ ثُبَیتٍ الحَضرَمِیَّ.

السَّلامُ عَلی عُثمانَ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ،سَمِیِّ عُثمانَ بنِ مَظعونٍ،لَعَنَ اللّهُ رامِیَهُ بِالسَّهمِ خَولِیَّ بنَ یَزیدَ الأَصبَحِیَّ الإِیادِیَّ الدّارِمِیَّ.

السَّلامُ عَلی مُحَمَّدِ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ،قَتیلِ الإِیادِیِّ الدّارِمِیِّ لَعَنَهُ اللّهُ وضاعَفَ عَلَیهِ العَذابَ الأَلیمَ،وصَلَّی اللّهُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدُ وعَلی أهلِ بَیتِکَ الصّابِرینَ.

السَّلامُ عَلی أبی بَکرِ بنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ الزَّکِیِّ الوَلِیِّ،المَرمِیِّ بِالسَّهمِ الرَّدِیِّ، لَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ عَبدَ اللّهِ بنَ عُقبَةَ الغَنَوِیَّ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ بنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ الزَّکِیِّ،لَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ ورامِیَهُ حَرمَلَةَ بنَ کاهِلٍ الأَسَدِیَّ.

السَّلامُ عَلَی القاسِمِ بنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ،المَضروبِ عَلی هامَتِهِ،المَسلوبِ لامَتُهُ (1)،حینَ نادَی الحُسَینَ عَمَّهُ،فَجَلا (2)عَلَیهِ عَمُّهُ کَالصَّقرِ،وهُوَ یَفحَصُ (3)بِرِجلَیهِ التُّرابَ،وَالحُسَینُ یَقولُ:«بُعداً لِقَومٍ قَتَلوکَ ! ومَن خَصمُهُم یَومَ القِیامَةِ جَدُّکَ وأبوکَ».ثُمَّ قالَ:«عَزَّ وَاللّهِ عَلی عَمِّکَ أن تَدعُوَهُ فَلا یُجیبَکَ،أو أن یُجیبَکَ وأنتَ قَتیلٌ جَدیلٌ (4)فَلا یَنفَعَکَ،هذا وَاللّهِ یَومٌ کَثُرَ واتِرُهُ وقَلَّ ناصِرُهُ»،جَعَلَنِیَ اللّهُ مَعَکُما یَومَ جَمعِکُما،وبَوَّأَنی مُبَوَّأَکُما،ولَعَنَ اللّهُ قاتِلَکَ عُمَرَ بنَ سَعدِ بنِ عُروَةَ بنِ نُفَیلٍ الأَزدِیَّ، وأصلاهُ جَحیماً وأعَدَّ لَهُ عَذاباً ألیماً.

ص:42

سلام بر عثمان،فرزند امیر مؤمنان،همنام عثمان بن مظعون ! خداوند،تیرانداز به او،خولی بن یزید اصبحی ایادی دارِمی را لعنت کند !

سلام بر محمّد،فرزند امیر مؤمنان،کشته شده به دست ایادی دارِمی-که خداوند،لعنتش کند و عذاب دردناک را بر او دوچندان سازد-! خداوند،بر تو-ای محمّد-و بر خاندان شکیبایت،درود فرستد !

سلام بر ابو بکر فرزند حسن بن علیِ زکی و ولی! آن تیر خورده با تیر کُشنده ! خداوند،قاتلش عبد اللّه بن عُقْبۀ غَنَوی را لعنت کند !

سلام بر عبد اللّه،فرزند حسن بن علیِ زکی ! خداوند،قاتل و تیرانداز به او، حرملة بن کاهِل اسدی را لعنت کند !

سلام بر قاسم،فرزند حسن بن علی،ضربت خورده بر سرش،و زِره کَنْده شده به هنگامی که عمویش حسین را صدا زد ! پس عمویش،خود را مانند بازی شکاری بر بالای سرش رسانْد و او پا به خاک می سایید و حسین علیه السلام می فرمود:"از رحمت خدا دور باشند قاتلان تو؛کسانی که روز قیامت،خصمشان جدّ تو و پدر توست !".

و سپس فرمود:"به خدا سوگند،بر عمویت گران است که او را بخوانی و پاسخت را ندهد یا پاسخت را بدهد،ولی تو کشته بر خاک افتاده باشی و سودت ندهد.به خدا سوگند،امروز،روزی است که کُشندگان او (عمویت)،فراوان و یاورش اندک اند !".

خداوند،مرا در روز قیامت،با شما دو نفر (قاسم و امام حسین علیه السلام )،قرار دهد و در جایگاه شما،جای دهد.خداوند،قاتلت عمر بن سعد بن عروة بن نُفَیل ازْدی را لعنت کند و او را به دوزخ برساند و عذابی دردناک،برایش آماده سازد !

ص:43

السَّلامُ عَلی عَونِ بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ جَعفَرٍ الطَّیّارِ فِی الجِنانِ،حَلیفِ الإِیمانِ، ومُنازِلِ الأَقرانِ،النّاصِحِ لِلرَّحمنِ،التّالی لِلمَثانی وَالقُرآنِ،لَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ عَبدَ اللّهِ بنَ قُطبَةَ النَّبهانِیَّ (1).

السَّلامُ عَلی مُحَمَّدِ بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ جَعفَرٍ،الشّاهِدِ مَکانَ أبیهِ،وَالتّالی لِأَخیهِ، وواقیِه بِبَدَنِهِ،لَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ عامِرَ بنَ نَهشَلٍ التَّمیمِیَّ.

السَّلامُ عَلی جَعفَرِ بنِ عَقیلٍ،لَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ ورامِیَهُ بِشرَ بنَ خَوطٍ الهَمدانِیَّ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ الرَّحمنِ بنِ عَقیلٍ،لَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ ورامِیَهُ عُمَرَ بنَ خالِدِ بنِ أسَدٍ الجُهَنِیَّ.

السَّلامُ عَلَی القَتیلِ ابنِ القَتیلِ،عَبدِ اللّهِ بنِ مُسلِمِ بنِ عَقیلٍ،ولَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ (2)عامِرَ بنَ صَعصَعَةَ.وقیلَ:أسَدَ بنَ مالِکٍ.

السَّلامُ عَلی عُبَیدِ اللّهِ (3)بنِ مُسلِمِ بنِ عَقیلٍ (4)،ولَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ ورامِیَهُ عَمرَو بنَ صَبیحٍ الصَّیداوِیَّ.

السَّلامُ عَلی مُحَمَّدِ بنِ أبی سَعیدِ بنِ عَقیلٍ،ولَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ لَقیطَ بنَ ناشِرٍ الجُهَنِیَّ (5).

السَّلامُ عَلی سُلَیمانَ مَولَی الحُسَینِ بنِ أمیرِ المُؤمِنینَ،ولَعَنَ اللّهُ قاتِلَهُ سُلَیمانَ بنَ

ص:44

سلام بر عون بن عبد اللّه بن جعفرِ طیّار (گردش کننده) در بهشت،همدوش ایمان،جنگنده با همگِنان،خیرخواه به خاطر [ خدای ] رحمان،تلاوت کنندۀ مثانی و قرآن ! خداوند،قاتلش عبد اللّه بن قُطبۀ نَبْهانی را لعنت کند !

سلام بر محمّد بن عبد اللّه بن جعفر،حاضر شده [ در کربلا ] به جای پدر و [ به میدان آمده ] در پی برادرش و حفظ کنندۀ او با پیکرش ! خداوند،قاتلش عامر بن نَهشَل تمیمی را لعنت کند !

سلام بر جعفر بن عقیل ! خداوند،قاتل و تیرانداز به او،بِشْر بن خَوط هَمْدانی را لعنت کند !

سلام بر عبد الرحمان بن عقیل ! خداوند،قاتل و تیرانداز به او،عمر بن خالد بن اسد جُهَنی را لعنت کند !

سلام بر کُشته شده،پسر کُشته شده،عبد اللّه بن مسلم بن عقیل ! خداوند، قاتلش عامر بن صعصعه (و گفته شده:اسد بن مالک) را لعنت کند !

سلام بر عبید اللّه (1)بن مسلم بن عقیل (2)! خداوند،قاتل و تیرانداز به او،عمرو بن صَبیح صَیداوی را لعنت کند !

سلام بر محمّد بن ابی سعید بن عقیل ! خداوند،قاتلش لَقیط بن ناشِر جُهَنی (3)را لعنت کند !

سلام بر سلیمان،غلامِ حسین پسر امیر مؤمنان ! خداوند،قاتلش سلیمان بن عوف حَضرَمی را لعنت کند !

ص:45

عَوفٍ الحَضرَمِیَّ.

السَّلامُ عَلی قارِبٍ مَولَی الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ.

السَّلامُ عَلی مُنجِحٍ مَولَی الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ.

السَّلامُ عَلی مُسلِمِ بنِ عَوسَجَةَ الأَسَدِیِّ،القائِلِ لِلحُسَینِ وقَد أذَنِ لَهُ فِی الاِنصرافِ:«أنَحنُ نُخَلّی عَنکَ؟وبِمَ نَعتَذِرُ عِندَ اللّهِ مِن أداءِ حَقِّکَ؟لا وَاللّهِ حَتّی أکسِرَ فی صُدورِهِم رُمحی هذا،وأضرِبَهُم بِسَیفی ما ثَبَتَ قائِمُهُ فی یَدی،ولا افارِقُکَ،ولَو لَم یَکُن مَعی سِلاحٌ اقاتِلُهُم بِهِ لَقَذَفتُهُم بِالحِجارَةِ،ولَم افارِقکَ حَتّی أموتَ مَعَکَ».

وکُنتَ أوَّلَ مَن شَری (1)نَفسَهُ،وأوَّلَ شَهیدٍ شَهِدَ اللّهَ وقَضی نَحبَهُ،فَفُزتَ بِرَبِّ الکَعبَةِ،شَکَرَ اللّهُ استِقدامَکَ ومُواساتَکَ إمامَکَ،إذ مَشی إلَیکَ وأنتَ صَریعٌ،فَقالَ:

«یَرحَمُکَ اللّهُ یا مُسلِمَ بنَ عَوسَجَةَ»،وقَرَأَ:«فَمِنْهُم مَّن قَضَی نَحْبَهُ وَ مِنْهُم مَّن یَنتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُواْ تَبْدِیلاً» (2)،لَعَنَ اللّهُ المُشتَرِکینَ فی قَتلِکَ:عَبدَ اللّهِ الضِّبابِیَّ،وعَبدَ اللّهِ بنَ خُشکارَةَ البَجَلِیَّ.

السَّلامُ عَلی سَعدِ (3)بنِ عَبدِ اللّهِ الحَنَفِیِّ،القائِلِ لِلحُسَینِ وقَد أذِنَ لَهُ فِی الاِنصِرافِ:

«لا وَاللّهِ لا نُخَلّیکَ حَتّی یَعلَمَ اللّهُ أنّا قَد حَفِظنا غَیبَةَ رَسولِ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ فیکَ،وَاللّهِ لَو أعلَمُ أنّی اقتَلُ ثُمَّ احیی ثُمَّ احَرُق ثُمَّ اذری،ویُفعَلُ بی ذلِکَ سَبعینَ مَرَّةً ما فارَقتُکَ،حَتّی ألقی حِمامی (4)دونَکَ،وکَیفَ لا أفعَلُ ذلِکَ وإنَّما هِیَ مَوتَةٌ أو قَتلَةٌ

ص:46

سلام بر قارِب،غلامِ حسین بن علی !

سلام بر مُنجِح،غلامِ حسین بن علی !

سلام بر مسلم بن عَوسَجۀ اسدی ! آن که چون حسین علیه السلام به او اجازۀ بازگشت داد،گفت:"آیا ما،تو را رها کنیم؟آن گاه در پیشگاه خدا،چه عذری در ادای حقّ تو خواهیم داشت؟! نه.به خدا سوگند،تا آن که این نیزه ام را در سینه های آنان بشکنم و تا قبضۀ این شمشیر در دستم است،آنان را با شمشیر می زنم،و از تو جدا نمی شوم،و اگر سلاح نداشتم تا با آنان بجنگم،به آنان سنگ پرتاب می کنم و از تو جدا نمی شوم تا با تو بمیرم".

تو،نخستین کسی بودی که جان خود را تقدیم کرد و نخستین شهیدی بودی که به دیدار خدا رسید و پیمانۀ عمرش به پایان رسید.سوگند به خدای کعبه،رستگار شدی ! خداوند،قرار گرفتن تو پیش رویِ امامت و از خود گذشتگی ات را برای او سپاس نهاد،آن گاه که حسین علیه السلام به سوی تو-که بر زمین افتاده بودی-،آمد و فرمود:«خدایت رحمت کند،ای مسلم بن عوسجه !»و تلاوت کرد:«برخی از آنان، پیمانۀ عمرشان را به سر رساندند و برخی،به انتظار [ شهادت ] نشسته،[ پیمان خود را ] هرگز تغییر ندادند».خداوند،همدستان در قتل تو:عبد اللّه ضَبابی و عبد اللّه بن خُشکارۀ بَجَلی را لعنت کند !

سلام بر سعد بن عبد اللّه حَنَفی (1)که حسین علیه السلام به او اجازۀ بازگشت داد؛امّا او گفت:"نه ! به خدا سوگند،ما تو را رها نمی کنیم تا خداوند بداند که ما در غیاب پیامبر خدا صلی الله علیه و آله،حرمت او را پاس داشته و تو را حفظ کرده ایم.به خدا سوگند،اگر می دانستم که کشته می شوم و زنده می شوم و آن گاه،سوزانده می شوم و خاکسترم را به باد می دهند و این را هفتاد مرتبه با من می کنند،باز از تو جدا نمی شدم تا مرگم

ص:47

واحِدَةٌ،ثُمَّ هِیَ بَعدَهَا الکَرامَةُ الَّتی لَاانقِضاءَ لَها أبَداً».

فَقَد لَقیتَ حِمامَکَ،وواسَیتَ إمامَکَ،ولَقیتَ مِنَ اللّهِ الکَرامَةَ فی دارِ المُقامَةِ، حَشَرَنَا اللّهُ مَعَکُم فِی المُستَشهَدینَ،ورَزَقَنا مُرافَقَتَکُم فی أعلی عِلِّیّینَ.

السَّلامُ عَلی بِشرِ (1)بنِ عُمَرَ الحَضرَمِیِّ،شَکَرَ اللّهُ لَکَ قَولَکَ لِلحُسَینِ وقَد أذِنَ لَکَ فِی الاِنصِرافِ:«أکَلَتنی إذَنِ السِّباعُ حَیّاً إن فارَقتُکَ وأسأَلُ عَنکَ الرُّکبانَ،وأخذُلُکَ مَعَ قِلَّةِ الأَعوانِ،لا یَکونُ هذا أبَداً».

السَّلامُ عَلی یَزیدَ بنِ حُصَینٍ (2)الهَمدانِیِّ المِشرَقِیِّ القاری،المُجَدَّلِ بِالمَشرَفِیِّ.

السَّلامُ عَلی عُمَرَ بنِ أبی کَعبٍ الأَنصارِیِّ (3).

السَّلامُ عَلی نَعیمِ بنِ عَجلانَ الأَنصارِیِّ.

السَّلامُ عَلی زُهَیرِ بنِ القَینِ البَجَلِیِّ،القائِلِ لِلحُسَینِ وقَد أذِنَ لَهُ فِی الاِنصِرافِ:

«لا وَاللّهِ لا یَکونُ ذلِکَ أبَداً،أترُکُ ابنَ رَسولِ اللّهِ أسیراً فی یَدِ الأَعداءِ وأنجو ! لا أرانِیَ اللّهُ ذلِکَ الیَومَ».

السَّلامُ عَلی عَمرِو بنِ قَرَظَةَ الأَنصارِیِّ (4).

السَّلامُ عَلی حَبیبِ بنِ مُظاهِرٍ الأَسَدِیِّ.

السَّلامُ عَلَی الحُرِّ بنِ یَزیدَ الرِّیاحِیِّ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ بنِ عُمَیرٍ الکَلبِیِّ (5).

ص:48

را پیشِ روی تو ببینم.پس چگونه این کار را نکنم،در حالی که فقط یک مرگ است و یک کشته شدن و پس از آن،کرامت جاویدِ بی پایان؟!".

بی تردید،تو مرگت را دیدی و برای امامت از خود گذشتگی کردی و کرامت خدا را در سرای ماندن،دیدی.خداوند،ما را با شما،جزو شهیدان،محشور کند و همراهی با شما را در بالاترین درجۀ قرب به خدا،روزی مان سازد !

سلام بر بِشر بن عمر حَضرَمی ! (1)خداوند،گفته ات به حسین علیه السلام را سپاس گزارد که چون به تو اجازۀ بازگشت داد،گفتی:"درندگان،مرا زنده زنده بخورند،اگر از تو جدا شوم و از قافله ها حال تو را بپرسم و تو را با کمیِ یاورانت،وا گذارم ! این، هرگز نمی شود".

سلام بر یزید بن حُصَین (2)هَمْدانیِ مِشرَقیِ قاری؛کشته و بر خاک افتاده به شمشیر مَشرَفی !

سلام بر عمر بن ابی کعب انصاری ! (3)

سلام بر نَعیم بن عَجلان انصاری !

سلام بر زُهَیر بن قَین بَجَلی که چون حسین علیه السلام،به او اجازۀ بازگشت داد،گفت:

"نه ! به خدا سوگند،این هرگز نمی شود ! فرزند پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را در دست دشمنان اسیر،وا گذارم و خود را نجات دهم؟! خداوند،هیچ گاه این روز را برایم پیش نیاورد !".

سلام بر عمرو بن قَرَظۀ انصاری ! (4)سلام بر حبیب بن مُظاهر اسدی ! سلام بر حرّ بن یزید ریاحی ! سلام بر عبد اللّه بن عُمَیر کلبی ! (5)

ص:49

السَّلامُ عَلی عَمّارِ بن أبی سَلامَةَ الهَمدانِیِّ.

السَّلامُ عَلی نافِعِ بنِ هِلالِ بنِ نافِعٍ البَجَلِیِّ المُرادِیِّ.

السَّلامُ عَلی أنَسِ بنِ کاهِلٍ الأَسَدِیِّ.

السَّلامُ عَلی قَیسِ بنِ مُسهِرٍ الصَّیداوِیِّ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ وعَبدِ الرَّحمنِ ابنَی عُروَةَ بنِ حَراقٍ الغِفارِیَّینِ.

السَّلامُ عَلی جَونِ بنِ حَرِیٍّ (1)مَولی أبی ذَرٍّ الغِفارِیِّ.

السَّلامُ عَلی شَبیبِ بنِ عَبدِ اللّهِ النَّهشَلِیِّ.

السَّلامُ عَلَی الحَجّاجِ بنِ یَزیدَ السَّعدِیِّ (2).

السَّلامُ عَلی قاسِطٍ وکَرِشٍ (3)ابنَی ظَهیرٍ (4)التَّغلِبِیَّینِ.

السَّلامُ عَلی کِنانَةَ بنِ عَتیقٍ.

السَّلامُ عَلی ضِرغامَةَ بنِ مالِکٍ.

السَّلامُ عَلی حُوَیِّ بنِ مالِکٍ الضُّبَعِیِّ (5).

السَّلامُ عَلی عُمَرَ (6)بنِ ضُبَیعَةَ الضُّبَعِیِّ (7).

السَّلامُ عَلی زیدِ بنِ ثُبَیتٍ القَیسِیِّ.

ص:50

سلام بر نافع بن هلال بن نافع بَجَلی مرادی !

سلام بر انَس بن کاهِل اسدی !

سلام بر قیس بن مُسهِر صَیداوی !

سلام بر عبد اللّه و عبد الرحمان،دو پسر عروة بن حَراقِ غِفاری !

سلام بر جون بن حَری، (1)غلام ابو ذر غِفاری !

سلام بر شَبیب بن عبد اللّه نَهشَلی !

سلام بر حَجّاج بن یزید سعدی ! (2)

سلام بر قاسِط و کَرِش، (3)دو پسر ظَهیر (4)تَغلِبی !

سلام بر کِنانة بن عتیق !

سلام بر ضِرغامة بن مالک !

سلام بر حُوَیّ بن مالک ضُبَعی ! (5)

سلام بر عمر (6)بن ضُبَیعۀ ضُبَعی ! (7)

سلام بر زید بن ثُبَیت قیسی !

ص:51

السَّلامُ عَلی عَمّارِ بن أبی سَلامَةَ الهَمدانِیِّ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ وعُبَیدِ اللّهِ ابنَی یَزیدَ بنِ ثُبَیتٍ (1)القَیسِیِّ (2).

السَّلامُ عَلی عامِرِ بنِ مُسلِمٍ.

السَّلامُ عَلی قَعنَبِ بنِ عَمرٍو التَّمرِیِّ (3).

السَّلامُ عَلی سالِمٍ مَولی عامِرِ بنِ مُسلِمٍ (4).

السَّلامُ عَلی سَیفِ بنِ مالِکٍ.

السَّلامُ عَلی زُهَیرِ بنِ بِشرٍ الخَثعَمِیِّ.

السَّلامُ عَلی زَیدِ بنِ مَعقِلٍ الجُعفِیِّ. (5)

السَّلامُ عَلی الحَجّاجِ بنِ مَسروقٍ الجُعفِیِّ. (6)

السَّلامُ عَلی مَسعودِ بنِ الحَجّاجِ وَابنِهِ.

السَّلامُ عَلی مُجَمِّعِ بنِ عَبدِ اللّهِ العائِذِیِّ.

السَّلامُ عَلی عَمّارِ بنِ حَسّانَ بنِ شُرَیحٍ الطّائِیِّ (7).

السَّلامُ عَلی حَیّانَ (8)بنِ الحارِثِ السَّلمانِیِّ الأَزدِیِّ.

السَّلامُ عَلی جُندَبِ بنِ حُجرٍ الخَولانِیِّ.

السَّلامُ عَلی عُمَرَ (9)بنِ خالِدٍ الصَّیداوِیِّ.

ص:52

سلام بر عبد اللّه و عبید اللّه،دو پسر یزید بن ثُبَیت قیسی ! (1)

سلام بر عامر بن مسلم !

سلام بر قَعنَب بن عمرو تَمری ! (2)

سلام بر سالم،غلام عامر بن مسلم !

سلام بر سیف بن مالک !

سلام بر زُهَیر بن بِشر خَثعَمی !

سلام بر زید بن مَعقِل جُعْفی ! (3)

سلام بر حَجّاج بن مسروق جُعْفی ! (4)

سلام بر مسعود بن حَجّاج و پسرش !

سلام بر مُجَمِّع بن عبد اللّه عائذی !

سلام بر عمّار بن حَسّان (5)بن شُرَیح طایی !

سلام بر حیّان بن حارث سلمانی ازْدی !

سلام بر جُندَب بن حُجر خَولانی !

سلام بر عمر بن خالد صَیداوی !

ص:53

السَّلامُ عَلی عَمّارِ بن أبی سَلامَةَ الهَمدانِیِّ.

السَّلامُ عَلی سَعیدٍ مَولاهُ.

السَّلامُ عَلی یَزیدَ بنِ زِیادِ بنِ المُهاجِرِ (1)الکِندِیِّ (2).

السَّلامُ عَلی زاهِرٍ (3)مَولی عَمرِو بنِ الحَمِقِ الخُزاعِیِّ (4).

السَّلامُ عَلی جَبَلَةَ بنِ عَلِیٍّ الشَّیبانِیِّ.

السَّلامُ عَلی سالِمٍ مَولَی ابنِ المَدَنِیَّةِ الکَلبِیِّ (5).

السَّلامُ عَلی أسلَمَ بنِ کَثیرٍ الأَزدِیِّ الأَعرَجِ (6).

السَّلامُ عَلی زُهَیرِ بنِ سُلَیمٍ الأَزدِیِّ (7).

السَّلامُ عَلی قاسِمِ بنِ حَبیبِ الأَزدِیَّ.

السَّلامُ عَلی عُمَرَ بنِ جُندَبٍ الحَضرَمِیِّ (8).

السَّلامُ عَلی أبی ثُمامَةَ (9)عُمَرَ بنِ عَبدِ اللّهِ الصّائِدِیِّ.

السَّلامُ عَلی حَنظَلَةَ بنِ أسعَدَ (10)الشِّبامِیِّ.

السَّلامُ عَلی عَبدِ الرَّحمنِ بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ الکَدِرِ (11)الأَرحَبِیِّ.

ص:54

سلام بر سعید،غلام او !

سلام بر یزید بن زیاد بن مهاجر کِنْدی ! (1)

سلام بر زاهِر،غلام عمرو بن حَمِق خُزاعی ! (2)

سلام بر جَبَلة بن علی شیبانی !

سلام بر سالم،غلام ابن مَدنیّۀ کلبی ! (3)

سلام بر اسلَم بن کثیر ازْدی اعْرَج !

سلام بر زُهَیر بن سُلَیم ازْدی ! (4)

سلام بر قاسم بن حبیب ازْدی !

سلام بر عُمَر بن جُندَب حَضرَمی ! (5)

سلام بر ابو ثُمامه،عمر بن عبد اللّه صائدی !

سلام بر حَنظَلة بن اسعد شِبامی !

سلام بر عبد الرحمان بن عبد اللّه بن کَدِر ارحَبی ! (6)

ص:55

السَّلامُ عَلی عَمّارِ بن أبی سَلامَةَ الهَمدانِیِّ.

السَّلامُ عَلی عابِسِ بنِ شَبیبٍ (1)الشّاکِرِیِّ.

السَّلامُ عَلی شَوذَبٍ مَولی شاکِرٍ (2).

السَّلامُ عَلی شَبیبِ بنِ الحارِثِ بنِ سَریعٍ.

السَّلامُ عَلی مالِکِ بنِ عَبدِ (3)بنِ سَریعٍ.

السَّلامُ عَلَی الجَریحِ المَأسورِ سَوّارِ بنِ أبی حِمیَرٍ (4)الفَهمِیِّ الهَمدانِیِّ.

السَّلامُ عَلَی المُرثَثِّ (5)مَعَهُ عَمرِو بنِ عَبدِ اللّهِ الجُندَعِیِّ.

السَّلامُ عَلَیکُم یا خَیرَ أنصارٍ.

السَّلامُ عَلَیکُم بِما صَبَرتُم فَنِعمَ عُقبَی الدّارِ،بَوَّأَکُمُ اللّهُ مُبَوَّأَ الأَبرارِ،أشهَدُ لَقَد کَشَفَ اللّهُ لَکُمُ الغِطاءَ،ومَهَّدَ لَکُمُ الوِطاءَ،وأجزَلَ لَکُمُ العَطاءَ،وکُنتُم عَنِ الحَقِّ غَیرَ بِطاءٍ،وأنتُم لَنا فُرَطاءُ،ونَحنُ لَکُم خُلَطاءُ فی دارِ البَقاءِ،وَالسَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَةُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ. (6)

ص:56

سلام بر عمّار بن ابی سلامۀ هَمْدانی !

سلام بر عابِس بن شَبیب شاکری !

سلام بر شَوذَب،غلام شاکر ! (1)

سلام بر شَبیب بن حارث بن سریع !

سلام بر مالک بن عبد بن سریع !

سلام بر زخمی اسیر،سوّار بن ابی حِمیَر فَهْمی هَمْدانی ! (2)

سلام بر زخمی همراه او،عمرو بن عبد اللّه جُندَعی !

سلام بر شما،ای بهترین یاوران !

سلام بر شما،به خاطر صبرتان،که چه عاقبت نیکویی دارید ! خداوند،شما را در جایگاه نیکان جای دهد ! گواهی می دهم که خداوند،پرده از چشمان شما بر گرفت و برایتان،جایگاهی [ آسوده در بهشت ] آماده ساخت و به شما عطای فراوان داد.شما هم در همراهی حق،درنگ نکردید و پیشروان ما [ به سوی بهشت ] شُدید و ما [ إن شاء اللّه ] همنشینان شما در سرای جاویدان هستیم.سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد !» (3). (4)

ص:57

ص:58

3.بخشی از این زیارت،در زیارت نامۀ منسوب به سیّدِ مرتضی-که ما آن را در فصل چهاردهم آورده ایم-،بدون انتساب به ناحیۀ مقدّسه آمده است.علّامه مجلسی در این باره می گوید:

ای بسا اختلاف میان این زیارت و زیارت منسوب به سیّدِ مرتضی،به خاطر اختلاف روایت باشد و ظاهر،این است که سیّد،این زیارت را گرفته و از خودش، بر آن افزوده است. (1)

روایی خویش باشد.بنا بر این،او می خواهد بگوید کسانی که این احادیث را برای وی نقل کرده اند یا در کتب خود نوشته اند،مورد وثوق هستند،نه این که همۀ کسانی که در سلسله اسناد احادیث کتاب وی (المزار الکبیر) آمده اند،مورد وثوق او باشند.

2.وقتی برخی از راویانِ کتاب هایی مانند الکافی (با آن همه دقّت مؤلّف آن)، ثقه نیستند،بعید به نظر می رسد مؤلّفی ادعا کند که همۀ راویان کتاب او،مورد وثوق او هستند.

3.بر فرض که از عبارت یاد شده،استنباط شود که ابن مشهدی،همۀ راویان کتاب المزار الکبیر را توثیق کرده است،با توجّه به این که وی از متأخّرانْ محسوب می شود،قطعاً توثیق او هم بر پایۀ حدس و نظر بوده و از اعتبار لازم،برخوردار نیست.

بر این اساس،هر چند مورد وثوق بودن مشایخ ابن مشهدی،موجب اعتبار نِسبی احادیث کتاب اوست،لیکن این اعتبار،به گونه ای نیست که بتوان با اطمینان، زیارت نامۀ یاد شده را به طور مستقیم،به امام زمان علیه السلام نسبت داد.لذا به کسانی که «زیارت ناحیۀ مقدّسه»را بازگو می نمایند،توصیه می شود که آن را مستقیماً به امام زمان علیه السلام نسبت ندهند؛بلکه آن را به نقل از کتاب المزار الکبیر،از ناحیۀ مقدّسه، گزارش نمایند.

گفتنی است در بارۀ کتاب ابن مشهدی،نکات دیگری نیز هست که در این مختصر،فرصت پرداختن به آنها نیست.

1.این زیارت،در کتاب های:الإقبال، (1)المزار الکبیر (2)و مصباح الزائر (3)آمده است؛ لیکن در مصادر کهن،مانند:کامل الزیارات و مصباح المتهجّد،گزارش نشده است.

2.با توجّه به این که شیخ طوسی در سلسله سند این حدیث (زیارت) است، جای این پرسش وجود دارد که:چرا ایشان،این زیارت را در مصباح المتهجّد نیاورده است؟

3.بر فرض آن که سند این حدیث را تا شیخ طوسی معتبر بدانیم،به نظر می رسد که پس از شیخ طوسی،سند،دچار گسستگی و سَقْط است؛زیرا در فاصلۀ طولانی دوران حیات شیخ طوسی (385-460 ق) تا زمان صدور حدیث (سال 252 ق)،تنها دو واسطه،آن را گزارش کرده اند که عادتاً ممکن نیست.

4.زمان صدور زیارت نامه یاد شده،سال 252 ق،یعنی دوران امامت امام هادی علیه السلام و قبل از ولادت امام مهدی علیه السلام گزارش شده است.بنا بر این،مقصود از «ناحیۀ مقدّسه»در این حدیث،نه امام مهدی علیه السلام،بلکه امام هادی علیه السلام (214-254 ق) است.

با توجّه به نکات یاد شده،این زیارت نامه نیز سند معتبر ندارد.البته باید توجّه داشت که معتبر نبودن سند،به معنای مجعول بودن حدیث نیست؛بلکه بدین معناست که نمی توان آن را به طور مستقیم و صریح،به اهل بیت علیهم السلام نسبت داد و در این گونه موارد،شایسته است که متن مورد نظر،با استناد به منبعی که آن را گزارش کرده،مورد بهره برداری قرار گیرد.

ص:62

الفصل الأوّل:

العَلاماتُ المَحتومَةُ

1/1

خُروجُ السُّفیانِیِّ

1/1-1

خُروجُ السُّفیانِیِّ مِنَ المَحتومِ

1126.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،عَنِ العَبّاسِ بنِ عامِرٍ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ بُکَیرٍ،عَن زُرارَةَ بنِ أعیَنَ،عَن عَبدِ المَلِکِ بنِ أعیَنَ،قالَ:

کُنتُ عِندَ أبی جَعفَرٍ علیه السلام فَجَری ذِکرُ القائِمِ علیه السلام،فَقُلتُ لَهُ:أرجو أن یَکونَ عاجِلاً ولا یَکونَ سُفیانِیٌّ؟فَقالَ:لا وَاللّهِ إنَّهُ،لِمَنِ المَحتومِ الَّذی لا بُدَّ مِنهُ.

1127.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ خالِدٍ الأَصَمِّ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ بُکَیرٍ،عَن ثَعلَبَةَ بنِ مَیمونٍ،عَن زُرارَةَ،عَن حُمرانَ بنِ أعیَنَ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام،فی قولِهِ تَعالی: «ثُمَّ قَضی أَجَلاً

ص:64

وَ أَجَلٌ مُسَمًّی عِنْدَهُ» 1 فَقالَ:

إنَّهُما أجَلانِ:أجَلٌ مَحتومٌ وأَجَلٌ مَوقوفٌ.فَقالَ لَهُ حُمرانُ:مَا المَحتومُ؟[ قالَ:

الَّذی لا یَکونُ غَیرُهُ.قالَ:ومَا المَوقوفُ؟] (1)قالَ:الَّذی للّهِ ِ فیهِ المَشیئَةُ.قالَ حُمرانُ:

إنّی لَأَرجو أن یَکونَ أجَلُ السُّفیانِیِّ مِنَ المَوقوفِ.

فَقالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام:لا وَاللّهِ إنَّهُ لِمَنِ المَحتومِ.

1128.الکافی: مُحَمَّدُ بنُ یَحیی،عَن مُحَمَّدِ بنِ الحُسَینِ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ أبی هاشِمٍ،عَنِ الفَضلِ الکاتِبِ،قالَ:کُنتُ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام فَأَتاهُ کِتابُ أبی مُسلِمٍ،فَقالَ:لَیسَ لِکِتابِکَ جَوابٌ،اخرُج عَنّا،فَجَعَلنا یُسارُّ بَعضُنا بَعضاً.

فَقالَ:أیَّ شَیءٍ تُسارّونَ یا فَضلُ؟إنَّ اللّهَ عَزَّ ذِکرُهُ لا یَعجَلُ لِعَجَلَةِ العِبادِ،ولَإِزالَةُ جَبَلٍ عَن مَوضِعِهِ أیسَرُ مِن زَوالِ مُلکٍ لَم یَنقَضِ أجَلُهُ،ثُمَّ قالَ:إنَّ فُلانَ بنَ فُلانٍ حَتّی بَلَغَ السّابِعَ مِن وُلدِ فُلانٍ،قُلتُ:فَمَا العَلامَةُ فیما بَینَنا وبَینَکَ جُعِلتُ فِداکَ؟ قالَ:لا تَبرَحِ الأَرضَ یا فَضلُ حَتّی یَخرُجَ السُّفیانِیُّ،فَإِذا خَرَجَ السُّفیانِیُّ فَأَجیبوا إلَینا-یَقولُها ثَلاثاً-وهُوَ مِنَ المَحتومِ.

1129.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا مُحَمَّدُ بنُ هَمّامٍ،قالَ:حَدَّثَنا جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ مالِکٍ،قالَ:

حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ یَسارٍ الثَّورِیُّ،قالَ:حَدَّثَنَا الخَلیلُ بنُ راشِدٍ،عَن عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،قالَ:

زامَلتُ أبَا الحَسَنِ موسَی بنَ جَعفَرٍ علیهما السلام بَینَ مَکَّةَ وَالمَدینَةِ،فَقالَ لی یَوماً:یا عَلِیُّ، لَو أنَّ أهلَ السَّماواتِ وَالأَرضِ خَرَجوا عَلی بَنِی العَبّاسِ لَسُقِیَتِ الأَرضُ

ص:66

پرسید[م]:«اجل معلق کدام است؟».

فرمود:«آن که خدا در آن تغییر می دهد».

گفت[م]:من امیدوارم که اجَل سفیانی،معلّق [و قابل تغییر] باشد.

امام باقر علیه السلام فرمود:«نه.به خدا سوگند،آن جزو حتمی هاست». (1)

1128.الکافی -با سندش به نقل از فضل کاتب-:نزد امام صادق علیه السلام بودم که نامۀ ابو مسلم آمد.

امام علیه السلام فرمود:«نامۀ تو پاسخی ندارد.از نزد ما بیرون برو».

ما با هم پنهانی شروع به گفتگو کردیم که امام فرمود:«ای فضل! چه چیزی مخفیانه می گویید؟خداوندِ والایاد،به خاطر عجلۀ بندگانش،عجله نمی کند و جا به جا کردن یک کوه،از نابودی حکومتی که اجلش نرسیده،آسان تر است».

سپس فرمود:«بی گمان،فلان کس فرزند فلان کس»تا به هفتمین فرزند فلان کس رسید.

گفتم:فدایت شوم! نشانۀ میان ما و شما چیست؟

فرمود:«ای فضل! از جایت تکان نخور تا سُفیانی خروج کند و چون سفیانی خروج کرد،ما را لبیّک بگویید»و سه بار این را فرمود [و افزود:]«که خروج او،از نشانه های حتمی است». (2)

1129.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از علی بن ابی حمزه-:میان مکّه و مدینه،همسفر امام کاظم علیه السلام بودم.روزی به من فرمود:«ای علی! اگر اهل آسمان ها و زمین بر بنی عبّاس بشورند،[کشته می شوند و] زمین از خونشان آبیاری می شود تا آن که سفیانی بشورد».

به ایشان گفتم:سَرور من! آیا کار او،حتمی است؟

ص:67

دِماءَهُم حَتّی یَخرُجَ السُّفیانِیُّ.قُلتُ لَهُ:یا سَیِّدی،أمرُهُ مِنَ المَحتومِ؟قالَ:نَعَم،ثُمَّ أطرَقَ هُنَیئَةً،ثُمَّ رَفَعَ رَأسَهُ وقالَ:

مُلکُ بَنِی العَبّاسِ مَکرٌ وخَدعٌ،یَذهَبُ حَتّی یُقالَ:لَم یَبقَ مِنهُ شَیءٌ،ثُمَّ یَتَجَدَّدُ حَتّی یُقالَ:ما مَرَّ بِهِ شَیءٌ.

1130.قرب الإسناد: [ أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عیسی،عَنِ ابنِ أسباطٍ،قال:] قُلتُ لَهُ [ أی لِأَبِی الحَسَنِ علیه السلام ]:جُعِلتُ فِداکَ،إنَّ ثَعلبَةَ بنَ مَیمونٍ حَدَّثَنی عَن عَلِیِّ بنِ المُغیرَةِ، عَن زَیدٍ العَمِّیِّ،عَن عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام قالَ:

یَقومُ قائِمُنا لِمُوافاةِ (1)النّاسِ سَنَةً.قالَ:یَقومُ القائِمُ بِلا سُفیانِیٍّ ! إنَّ أمرَ القائِمِ حَتمٌ مِنَ اللّهِ،وأَمرَ السُّفیانِیِّ حَتمٌ مِنَ اللّهِ،ولا یَکونُ قائِمٌ إلّابِسُفیانِیٍّ.

قُلتُ:جُعِلتُ فِداکَ،فَیَکونُ فی هذِهِ السَّنَةِ؟قالَ:ما شاءَ اللّهُ.قُلتُ:یَکونُ فِی الَّتی یَلیها؟قالَ:یَفعَلُ اللّهُ ما یَشاءُ.

1131.دلائل الإمامة: حَدَّثَنی أبُو المُفَضَّلِ مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ اللّهِ،قالَ:حَدَّثَنی أبُو النَّجمِ بَدرٌ، قالَ:حَدَّثَنی أبو جَعفَرٍ مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ،قالَ:رَوی مُحَمَّدُ بنُ عیسی،عَن أبی مُحَمَّدٍ الوَشّاءِ،ورَواهُ جَماعَةٌ مِن أصحابِ الرِّضا علیه السلام،عَنِ الرِّضا علیه السلام-قالَ لِلمَأمونِ فی عَدَمِ قَبولِ الإِمارَةِ-:

إنَّ هذا أمرٌ لَیسَ بِکائِنٍ إلّابَعدَ خُروجِ السُّفیانِیِّ.فَأَلَحَّ عَلَیهِ،فَامتَنَعَ،ثُمَّ أقسَمَ عَلَیهِ فَأَبَرَّ (2)قَسَمَهُ،وعَقَدَ لَهُ الأَمرَ،وجَلَسَ مَعَ المَأمونِ لِلبَیعَةِ.

1132.الکافی: عَلِیُّ بنُ إبراهیمَ،عَن أبیهِ،عَن صَفوانَ بنِ یَحیی،عَن عیصِ بنِ القاسِمِ،

ص:68

فرمود:«آری».سپس اندکی سر به زیر انداخت و سپس سرش را بالا آورد و فرمود:

«فرمان روایی عبّاسیان،سراسر فریب و نیرنگ است.گاه چنان ناتوان می نماید که گفته می شود:چیزی از آن نمانده است و سپس چنان تجدید قوا می کند که می گویند:چیزی بر آن نگذشته [و ناتوان نشده] است». (1)

1130.قرب الإسناد -با سندش به نقل از ابن اسباط-:به امام کاظم علیه السلام گفتم:فدایت شوم! ثعلبة بن میمون،از علی بن مغیره،از زید عمّی،از امام زین العابدین علیه السلام برایم نقل کرد که:قائم ما [خاندان محمّد]،در سالی که مردم جمع می شوند، (2)ظهور می کند.

فرمود:«قائم،بدون وقوع شورش سفیانی قیام می کند؟! قیام قائم،از امور حتمی الهی است و کار سفیانی نیز از امور حتمی الهی است و قیام کننده ای نداریم،جز آن که [پیش از او] سفیانی را داریم».

گفتم:فدایت شوم! در این سال،روی می دهد؟

فرمود:«آنچه خدا بخواهد».

گفتم:در سال بعد می شود؟

فرمود:«خدا هر چه بخواهد،می کند». (3)

1131.دلائل الإمامة -با سندش به نقل از ابو محمّد وشّاء و گروهی از یاران امام رضا علیه السلام-:ایشان در توضیح چراییِ نپذیرفتن حکومت به مأمون فرمود:«این کار (به دست گرفتن حکومت از سوی ما) جز پس از شورش سفیانی،شدنی نیست».

مأمون به ایشان اصرار کرد و امام رضا علیه السلام خودداری ورزید.مأمون او را سوگند داد و امام رضا علیه السلام سوگندش را پذیرفت و مجلسی برایش به پا کردند و همراه مأمون [برای بیعت به ولی عهدی] جلوس کرد. (4)

1132.الکافی -با سندش به نقل از عیص بن قاسم-:شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید:«...

ص:69

قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:...کَفاکُم بِالسُّفیانِیِّ عَلامَةً.

راجع:ص 76 (زمان خروج السفیانی/رجب).

1/1-2

مُواصَفاتُ السُّفیانِیِّ

1133.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ ماجیلَوَیهِ رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا عَمّی مُحَمَّدُ بنُ أبِی القاسِمِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الکوفِیِّ،عَن مُحَمَّدِ بنِ أبی عُمَیرٍ،عَن عُمَرَ بنِ اذَینَةَ قالَ:قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام:قالَ أبی علیه السلام:قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام:

یَخرُجُ ابنُ آکِلَةِ الأَکبادِ مِنَ الوادِی الیابِسِ (1)،وهُوَ رَجُلٌ رَبعَةٌ (2)،وَحشُ الوَجهِ (3)، ضَخمُ الهامَةِ،بِوَجهِهِ أثَرُ جُدَرِیٍّ،إذا رَأَیتَهُ حَسِبتَهُ أعوَرَ،اسمُهُ عُثمانُ وأَبوهُ عَنبَسَةُ (4)،وهُوَ مِن وُلد أبی سُفیانَ،حَتّی یَأتِیَ أرضاً ذاتَ قَرارٍ ومَعینٍ (5)،فَیَستَوِیَ عَلی مِنبَرِها.

1134.الغیبة للطوسی: رَوی حَذلَمُ بنُ بَشیرٍ،قالَ:قُلتُ لِعَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیهما السلام:صِف لی خُروجَ المَهدِیِّ،وعَرِّفنی دَلائِلَهُ وعَلاماتِهِ؟

فَقالَ:یَکونُ قَبلَ خُروجِهِ خُروجُ رَجُلٍ یُقالُ لَهُ:عَوفٌ السُّلَمِیُّ بِأَرضِ الجَزیرَةِ، ویَکونُ مَأواهُ تَکریتَ،وقَتلُهُ بِمَسجِدِ دِمشَقَ،ثُمَّ یَکونُ خُروجُ شُعَیبِ بنِ صالِحٍ مِن

ص:70

سفیانی،نشانه ای کافی برای شماست». (1)

ر.ک: ص 77 (زمان شورش سفیانی/رجب).

سَمَرقَندَ (1)،ثُمَّ یَخرُجُ السُّفیانِیُّ المَلعونُ مِنَ الوادِی الیابِسِ،وهُوَ مِن وُلدِ عُتبَةَ بنِ أبی سُفیانَ،فَإِذا ظَهَرَ السُّفیانِیُّ اختَفَی المَهدِیُّ ثُمَّ یَخرُجُ بَعدَ ذلِکَ.

1135.الفتن: حَدَّثَنا عَبدُ القُدّوسِ وغَیرُهُ،عَنِ ابنِ عَیّاشٍ،عَمَّن حَدَّثَهُ،عَن مُحَمَّدِ بنِ جَعفَرٍ، عَن عَلِیٍّ،قالَ:

السُّفیانِیُّ مِن وُلدِ خالِدِ بنِ یَزیدَ بنِ أبی سُفیانَ،رَجُلٌ ضَخمُ الهامَةِ،بِوَجهِهِ آثارُ جُدَرِیٍّ،وبِعَینِهِ نُکتَةُ بَیاضٍ،یَخرُجُ مِن ناحِیَةِ مَدینَةِ دِمشَقَ فی وادٍ یُقالُ لَهُ:وادِی الیابِسِ،یَخرُجُ فی سَبعَةِ نَفرٍ،مَعَ رَجُلٍ مِنهُم لِواءٌ مَعقودٌ،یَعرِفونَ فی لِوائِهِ النَّصرَ، یَسیرونَ بَینَ یَدَیهِ عَلی ثَلاثینَ میلاً،لا یَری ذلِکَ العَلَمَ أحَدٌ یُریدُهُ إلَّاانهَزَمَ.

1136.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا حُمَیدُ بنُ زِیادٍ،قالَ:

حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ الصَّبّاحِ بنِ الضَّحّاکِ،قالَ:حَدَّثَنا أبو عَلِیٍّ الحَسَنُ بنُ مُحَمَّدٍ الحَضرَمِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ (2)،عَن إبراهیمَ بنِ عَبدِ الحَمیدِ،عَن أبی أیّوبَ الخَزّازِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،عَن أبی جَعفَرٍ الباقِرِ علیه السلام قالَ:

السُّفیانِیُّ أحمَرُ أشقَرُ (3)أزرَقُ (4)،لَم یَعبُدِ اللّهَ قَطُّ،ولَم یَرَ مَکَّةَ ولَا المَدینَةَ قَطُّ، یَقولُ:یا رَبِّ ثاری وَالنّارَ،یا رَبِّ ثاری وَالنّارَ.

1137.کمال الدین: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ زِیادِ بنِ جَعفَرٍ الهَمَدانِیُّ رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ

ص:72

مهدی،پنهان می شود و پس از آن،[مهدی] خروج می کند». (1)

1135.الفتن ،ابن حمّاد-به نقل از محمّد بن جعفر،از علی علیه السلام-:سفیانی از نسل خالد بن یزید بن ابی سفیان است؛مردی با سری ستبر،آبله رو با لکّۀ سپیدی در چشمش.او از اطراف شهر دمشق،از بیابانی به نام بیابان خشک در یک گروه هفت نفره خروج می کند که برای یک تن از آنان پرچمی بسته شده است که آن را همواره پیروز می بینند.سی میل پیش می تازند و کسی آن پرچم را نمی بیند و آهنگ آن نمی کند، جز این که از برابرش می گریزد. (2)

1136.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از محمّد بن مسلم-:امام باقر علیه السلام فرمود:«سفیانی، سرخ رو،بور و کبودچشم (/با لکّۀ سفیدی در چشم) است و هرگز خدا را عبادت نکرده و هیچ گاه مکّه و مدینه را ندیده است و می گوید:خدایا! انتقامم را [از مردمم] می گیرم،هر چند با رفتن در آتش باشد.خدایا! انتقامم را می گیرم،هرچند با رفتن در آتش باشد». (3)

1137.کمال الدین -با سندش به نقل از عمر بن یزید-:امام صادق علیه السلام به من فرمود:«اگر سفیانی را می دیدی،او را خبیث ترینِ مردم می یافتی؛بور،سرخ رو و کبودچشم،که

ص:73

إبراهیمَ بنِ هاشِمٍ،عَن أبیهِ إبراهیمَ بنِ هاشِمٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ أبی عُمَیرٍ،عن حَمّادِ بنِ عُثمانَ،عَن عُمَرَ بنِ یَزیدَ،قالَ:قالَ لی أبو عَبدِ اللّهِ الصّادِقُ علیه السلام:

إنَّکَ لَو رَأَیتَ السُّفیانِیَّ لَرَأَیتَ أخبَثَ النّاسِ،أشقَرَ أحمَرَ أزرَقَ،یَقولُ:یا رَبِّ ثاری ثاری ثُمَّ النّارَ،وقَد بَلَغَ مِن خُبثِهِ أنَّهُ یَدفِنُ امَّ وَلَدٍ لَهُ وهِیَ حَیَّةٌ،مَخافَةَ أن تَدُلَّ عَلَیهِ.

1138.کتاب سلیم بن قیس -فیما کَتَبَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام إلی مُعاوِیَةَ-:یا مُعاوِیَةُ،إنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قَد أخبَرَنی أنَّ امَّتَهُ سَیَخضِبونَ لِحیَتی مِن دَمِ رَأسی...وأَنَّ رَجُلاً مِن وُلدِکَ مَشومٌ مَلعونٌ جِلفٌ (1)جافٍ (2)مَنکوسُ القَلبِ فَظٌّ غَلیظٌ،قَد نَزَعَ اللّهُ مِن قَلبِهِ الرَّأفَةَ وَالرَّحمَةَ،أخوالُهُ مِن کَلبٍ (3)،کَأَنّی أنظُرُ إلَیهِ،ولَو شِئتُ لَسَمَّیتُهُ ووَصَفتُهُ وَابنُ کَم هُوَ،فَیَبعَثُ جَیشاً إلَی المَدینَةِ فَیَدخُلونَها فَیُسرِفونَ فیها فِی القَتلِ وَالفَواحِشِ.

ویَهرُبُ مِنهُ رَجُلٌ مِن وُلدی زَکِیٌّ نَقِیٌّ،الَّذی یَملَأُ الأَرضَ عَدلاً وقِسطاً کَما مُلِئَت ظُلماً وجَوراً،وإنّی لَأَعرِفُ اسمَهُ،وَابنَ کَم هُوَ یَومَئِذٍ وعَلامَتَهُ،وهُوَ مِن وُلدِ ابنِیَ الحُسَینِ الَّذی یَقتُلُهُ ابنُکَ یَزیدُ،وهُوَ الثّائِرُ بِدَمِ أبیهِ،فَیَهرُبُ إلی مَکَّةَ، ویَقتُلُ صاحِبُ ذلِکَ الجَیشِ رَجُلاً مِن وُلدی زَکِیّاً بَرِیّاً عِندَ أحجارِ الزَّیتِ (4)،ثُمَّ یَسیرُ ذلِکَ الجَیشُ إلی مَکَّةَ،وإنّی لَأَعلَمُ اسمَ أمیرِهِم وعِدَّتَهُم وأَسماءَهُم وسِماتَ خُیولِهِم.

ص:74

می گوید:خدایا! انتقامم را می گیرم،انتقامم را می گیرم،هر چند با رفتن در آتش باشد.او آن اندازه خبیث است که یکی از کنیزانش را که از او فرزند دارد،زنده به گور می کند،مبادا که جایش را نشان دهد». (1)

1138.کتاب سلیم بن قیس -در نامۀ امیر مؤمنان علیه السلام به معاویه-:ای معاویه! پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به من خبر داده است که امّتش محاسنم را از خون سرم رنگین می کنند...و فردی از نسل تو-که شوم،ملعون،نابخرد،خشن،وارونه دل،بدخو و سختگیر است و خداوند، رحم و شفقت را از دل او برکنده و از سوی مادر به قبیلۀ کلب می رسد و گویی او را می بینم و اگر می خواستم،نامش،ویژگی هایش و این که چندساله است را می گفتم-،لشکری را روانۀ مدینه می کند و به آن وارد می شوند و در کشتار و زشتکاری،زیاده روی می کنند و مردی پاک و پاکیزه از نسل من از او می گریزد؛کسی که زمین را از عدل و داد پر می کند،همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است،و من نام او را و این را که در آن روزگار،چند ساله است و نشانه اش چیست،می دانم و او از نسل فرزندم حسین-که فرزندت او را می کُشد-است و او خونخواه پدرش (حسین) است.

او به مکّه می گریزد و فرمانده لشکرِ روانه شده به مدینه،مردی پاک و پاکیزه از نسل مرا در«احجار الزیت» (2)می کُشد و آن لشکر به سوی مکّه می رود-و من نام فرمانده و شمار و نام ها و نام اسب هایشان را می دانم-و چون به البیداء (3)وارد شوند و بر زمین قرار گیرند،خداوند،آنان را به زمین فرو می برد.خداوند عز و جل فرموده است:

«و اگر [آنان] را ببینی،آن گاه که هراسان شوند،دیگر [راه] گریزی نیست و از جایی نزدیک فرو گرفته می شوند»،[یعنی] از زیر پاهایشان که جز یک تن،کس دیگری از

ص:75

فَإِذا دَخَلُوا البَیداءَ (1)وَاستَوَت بِهِمُ الأَرضُ خَسَفَ اللّهُ بِهِم،قالَ اللّهُ عز و جل: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ» 2 قالَ:مِن تَحتِ أقدامِکُم فَلا یَبقی مِن ذلِکَ الجَیشِ أحَدٌ غَیرُ رَجُلٍ واحِدٍ،یَقلِبُ اللّهُ وَجهَهُ مِن قِبَلِ قَفاهُ.

ویَبعَثُ اللّهُ لِلمَهدِیِّ أقواماً یَجتَمِعونَ مِن أطرافِ الأَرضِ،قَزَعٌ کَقَزَعِ الخَریفِ (2).

وَاللّهِ.إنّی لَأَعرِفُ أسماءَهُم وَاسمَ أمیرِهِم ومُناخَ رِکابِهِم.فَیَدخُلُ المَهدِیُّ الکَعبَةَ ویَبکی ویَتَضَرَّعُ،قالَ اللّهُ عز و جل: «أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ» 4 هذا لَنا خاصَّةً أهلَ البَیتِ.

1/1-3

زَمانُ خُروجِ السُّفیانِیِّ أ-شَهرُ رَجَبٍ

1139.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ رضی الله عنه قالَ:حَدَّثَنَا الحُسَینُ بنُ الحَسَنِ بنِ أبانٍ، عَنِ الحُسَینِ بنِ سَعیدٍ،عَن صَفوانَ بنِ یَحیی،عَن عیسَی بنِ أعیَنَ،عَنِ المُعَلَّی بنِ خُنَیسٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

إنَّ أمرَ السُّفیانِیِّ مِنَ المَحتومِ،وخُروجُهُ فی رَجَبٍ.

1140.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ،قالَ:حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ

ص:76

آن لشکر،باقی نمی ماند و خداوند،سر و روی آن یک نفر را هم وارونه می کند.

و خداوند،گروه هایی پراکنده را از اطراف زمین،مانند ابرهای پاره پارۀ پاییزی برای مهدی علیه السلام گرد هم می آورد-و به خدا سوگند،من نام هایشان و نام فرمانده شان و جای باش شتران آنها را می دانم-و مهدی به درون کعبه می رود و گریه و زاری می کند.خداوند عز و جل می فرماید:«یا آن کسی [خدای حقیقی است] که به گرفتار،چون وی را بخواند،پاسخ می دهد و بلا را [از او] برطرف می کند و شما را جانشینان زمین می گرداند؟».این [جانشینی زمین] فقط برای ما اهل بیت است. (1)

المُفَضَّلِ بنِ إبراهیمَ بنِ قَیسِ بنِ رُمّانَةَ،مِن کِتابِهِ فی رَجَبٍ سَنَةَ خَمسٍ وسِتّینَ ومِئَتَینِ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ فَضّالٍ،قالَ:حَدَّثَنا ثَعلَبَةُ بنُ مَیمونٍ أبو إسحاقَ،عَن عیسَی بنِ أعیَنَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

السُّفیانِیُّ مِنَ المَحتومِ،وخُروجُهُ فِی رَجَبٍ.

1141.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنَا القاسِمُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ الحَسَنِ بنِ حازِمٍ مِن کِتابِهِ،قالَ:حَدَّثَنا عُبَیسُ بنُ هِشامٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ بِشرٍ الأَحوَلِ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ جَبَلَةَ،عَن عیسَی بنِ أعیَنَ،عَن مُعَلَّی بنِ خُنَیسٍ،قالَ:

سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

مِنَ الأَمرِ مَحتومٌ ومِنهُ ما لَیسَ بِمَحتومٍ،ومِنَ المَحتومِ خُروجُ السُّفیانِیِّ فی رَجَبٍ.

ب-أیّامُ اختِلافِ بَنی فُلانٍ

1142.الکافی: عَلِیُّ بنُ إبراهیمَ،عَن أبیهِ،عَنِ ابنِ مَحبوبٍ،عَن إسحاقَ بنِ عَمّارٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

لا تَرَونَ ما تُحِبّونَ حَتّی یَختَلِفَ بَنو فُلانٍ فیما بَینَهُم،فَإِذَا اختَلَفوا طَمِعَ النّاسُ وتَفَرَّقَتِ الکَلِمَةُ وخَرَجَ السُّفیانِیُّ.

1143.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ هَوذَةَ الباهِلِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا إبراهیمُ بنُ إسحاقَ النَّهاوَندِیُّ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ حَمّادٍ الأَنصارِیِّ،عَنِ الحُسَینِ بنِ أبِی العَلاءِ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ أبی یَعفورٍ،قالَ:قالَ لی أبو جَعفَرٍ الباقِرُ علیه السلام:

ص:78

در ماه رجب،از امور حتمی است». (1)

1141.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از عیسی بن اعین-:امام صادق علیه السلام فرمود:«[خروج] سفیانی،از امور حتمی است و خروجش در ماه رجب است». (2)

إنَّ لِوُلدِ العَبّاسِ وَالمَروانِیِّ لَوَقعَةً بِقَرقیسِیاءَ (1)یَشیبُ فیهَا الغُلامُ الحَزْوَرُ (2)،ویَرفَعُ اللّهُ عَنهُمُ النَّصرَ،ویوحی إلی طَیرِ السَّماءِ وسِباعِ الأَرضِ:اِشبَعی مِن لُحومِ الجَبّارینَ،ثُمَّ یَخرُجُ السُّفیانِیُّ.

1144.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ،قالَ:حَدَّثَنی أحمَدُ بنُ یوسُفَ بنِ یَعقوبَ أبُو الحَسَنِ الجُعفِیُّ مِن کِتابِهِ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ مِهرانَ، قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،عَن أبیهِ ووُهَیبِ بنِ حَفصٍ،عَن أبی بَصیرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام،أنَّهُ قالَ:

إذَا اختَلَفَت بَنو فُلانٍ فیما بَینَهُم،فَعِندَ ذلِکَ فَانتَظِرُوا الفَرَجَ،ولَیسَ فَرَجُکُم إلّافِی اختِلافِ بَنی فُلانٍ،فَإِذَا اختَلَفوا فَتَوَقَّعُوا الصَّیحَةَ فی شَهرِ رَمَضانَ وخُروجَ القائِمِ علیه السلام، إنَّ اللّهَ یَفعَلُ ما یَشاءُ،ولَن یَخرُجَ القائِمُ ولا تَرَونَ ما تُحِبّونَ حَتّی یَختَلِفَ بَنو فُلانٍ فیما بَینَهُم،فَإِذا کانَ کَذلِکَ طَمِعَ النّاسُ فیهِم وَاختَلَفَتِ الکَلِمَةُ،وخَرَجَ السُّفیانِیُّ.

ج-خُروجُ السُّفیانِیِّ وَالخُراسانِیِّ وَالیَمانِیِّ فی سَنَةٍ واحِدَةٍ

1145.الإرشاد: سَیفُ بنُ عَمیرَةَ،عَن بَکرِ بنِ مُحَمَّدٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:خُروجُ الثَّلاثَةِ:السُّفیانِیِّ وَالخُراسانِیِّ وَالیَمانِیِّ فی سَنَةٍ واحِدَةٍ،فی شَهرٍ واحِدٍ،فی یَومٍ واحِدٍ،ولَیسَ فیها رایَةٌ أهدی مِن رایَةِ الیَمانِیِّ،لِأَ نَّهُ یَدعو إلَی الحَقِّ.

راجع:ص 172 (نقارن قیام الیمانی والسفیانی) و ص 174 (رایته أهدی) و ص 388 ح 1394.

ص:80

درندگان زمین،الهام می کند که:از گوشت این زورگویان،سیر بخورید.سپس سفیانی خروج می کند». (1)

1144.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ابو بصیر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«هنگامی که فرزندان فلان طایفه با هم اختلاف کنند،در آن هنگام،منتظر فَرَج باشید و فَرَج شما، جز در اختلاف پیدا کردن فرزندان فلان طایفه نیست و چون با هم اختلاف پیدا کردند،منتظر بانگ بلند ماه رمضان و خروج قائم علیه السلام باشید که خداوند،هر چه بخواهد،می کند و قائم،خروج نمی کند و آنچه را دوست می دارید،نخواهید دید تا آن که فرزندان فلان طایفه با هم اختلاف بیابند که چون این گونه شود،مردم در [گرفتن قدرت] آنان به طمع می افتند و اختلاف کلمه می شود و سفیانی خروج می کند». (2)

د:خُروجُ السُّفیانِیِّ وَالإِمامِ المَهدِیِّ فی سَنَةٍ واحِدَةٍ

1146.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنَا القاسِمُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ الحَسَنِ بنِ حازِمٍ،قالَ:حَدَّثَنا عُبَیسُ بنُ هِشامٍ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ جَبَلَةَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ سُلَیمانَ،عَنِ العَلاءِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام أنَّهُ قالَ:

السُّفیانِیُّ وَالقائِمُ فی سَنَةٍ واحِدَةٍ.

1/1-4

مَکانُ خُروجِ السُّفیانِیِّ

1147.المستدرک علی الصحیحین: حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ حَمشادَ العَدلُ،ثنا إبراهیمُ بنُ الحُسَینِ الهَمدانِیُّ،ثنا عُمَرُ بنُ عاصِمٍ الکِلابِیُّ،ثنا أبُو العَوّامِ القَطّانُ،ثنا قَتادَةُ،عَن أبِی الخَلیلِ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ الحارِثِ،عَن امِّ سَلَمَةَ رضی الله عنه قالَت:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یُبایِعُ لِرَجُلٍ مِن امَّتی بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ کَعِدَّةِ أهلِ بَدرٍ،فَیَأتیهِ عُصَبُ العِراقِ، وأَبدالُ (1)الشّامِ،فَیَأتیهِم جَیشٌ مِنَ الشّامِ حَتّی إذا کانوا بِالبَیداءِ خُسِفَ بِهِم،ثُمَّ یَسیرُ إلَیهِ رَجُلٌ مِن قُرَیشٍ أخوالُهُ کَلبٌ فَیَهزِمُهُمُ اللّهُ.

قالَ:وکانَ یُقالُ:إنَّ الخائِبَ یَومَئِذٍ مَن خابَ مِن غَنیمَةِ کَلبٍ. (2)

1148.صحیح ابن حبّان: أخبَرَنا أبو یَعلی،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ یَزیدَ بنِ رِفاعَةَ،قالَ:

حَدَّثَنا وَهبُ بنُ جَریرٍ،قالَ:حَدَّثَنا هِشامُ بنُ أبی عَبدِ اللّهِ،عَن قَتادَةَ،عَن صالِحٍ

ص:82

أبِی الخَلیلِ،عَن مُجاهِدٍ،عَن امِّ سَلَمَةَ،قالَت:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یَکونُ اختِلافٌ عِندَ مَوتِ خَلیفَةٍ،فَیَخرُجُ رَجُلٌ مِن قُرَیشٍ مِن أهلِ المَدینَةِ إلی مَکَّةَ،فَیَأتیهِ ناسٌ مِن أهلِ مَکَّةَ فَیُخرِجونَهُ وهُوَ کارِهٌ،فَیُبایِعونَهُ بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ، فَیَبعَثونَ إلَیهِ جَیشاً مِن أهلِ الشّامِ،فَإِذا کانوا بِالبَیداءِ خُسِفَ بِهِم.

فَإِذا بَلَغَ النّاسَ ذلِکَ أتاهُ أبدالُ أهلِ الشّامِ وعِصابَةُ أهلِ العِراقِ فَیُبایِعونَهُ،ویَنشَأُ رَجُلٌ مِن قُرَیشٍ،أخوالُهُ مِن کَلبٍ،فَیَبعَثُ إلَیهِم جَیشاً فَیَهزِمونَهُم ویَظهَرونَ عَلَیهِم، فَیَقسِمُ بَینَ النّاسِ فَیأَهُم،ویَعمَلُ فیهِم بِسُنَّةِ نَبِیِّهِم صلی الله علیه و آله،ویُلقِی الإِسلامَ بِجِرانِهِ (1)إلَی الأَرضِ،یَمکُثُ سَبعَ سِنینَ.

1149.المستدرک علی الصحیحین: أخبَرَنی مُحَمَّدُ بنُ المُؤَمَّلِ بنِ الحَسَنِ،ثنا الفَضلُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ المُسَیَّبِ،ثنا نُعَیمُ بنُ حَمّادٍ،ثنا یَحیَی بنُ سَعیدٍ،ثنا الوَلیدُ بنُ عَیّاشٍ أخو أبی بَکرِ بنِ عَیّاشٍ،عَن إبراهیمَ،عَن عَلقَمَةَ،قالَ:قالَ ابنُ مَسعودٍ رضی الله عنه:قالَ لَنا رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

احَذِّرُکُم سَبعَ فِتَنٍ تَکونُ بَعدی:فِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ المَدینَةِ،وفِتنَةٌ بِمَکَّةَ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ الیَمَنِ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ الشّامِ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ المَشرِقِ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ المَغرِبِ، وفِتنَةٌ مِن بَطنِ الشّامِ؛وهِیَ السُّفیانِیُّ. (2)

1150.المستدرک علی الصحیحین: حَدَّثَنا أبو مُحَمَّدٍ أحمَدُ بنُ عَبدِ اللّهِ المُزَنِیُّ،ثنا زَکَرِیَّا بنُ یَحیَی السّاجِیُّ،ثنا مُحَمَّدُ بنُ إسماعیلَ بنِ أبی سُمَینَةَ،ثنا الوَلیدُ بنُ مُسلِمٍ، ثنا الأَوزاعِیُّ،عَن یَحیَی بنِ أبی کَثیرٍ،عَن أبی سَلَمَةَ،عَن أبی هُرَیرَةَ،

ص:84

نمی دارد و با او میان رکن [حجر الأسود] و مقام [ابراهیم]،بیعت می کنند و لشکری از شامیان به سوی او روانه می شوند؛امّا چون به بیدا می رسند،در زمین فرو می روند.

هنگامی که این خبر به مردم می رسد،نیکان شام و گروهی از مردم عراق نزد او می آیند و با وی بیعت می کنند و مردی از قریش-که خویشان مادری اش،از قبیلۀ کلب هستند-،بر می خیزد و او لشکری به سوی ایشان روانه می کند،که آنان لشکر او را شکست می دهند و بر آنها چیره می شوند و [مهدی علیه السلام ] غنیمتشان را میان مردم قسمت می کند و با سنّت پیامبرشان میان آنها رفتار می کند و اسلام را در [تمام] سرزمین ها استوار می سازد و هفت سال فرمان روایی می کند». (1)

1149.المستدرک علی الصحیحین -با سندش به نقل از ابن مسعود-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به ما فرمود:

«شما را از هفت فتنه پس از خودم بر حذر می دارم:فتنه ای که از مدینه می آید، فتنه ای که در مکّه به پا می شود،فتنه ای که از یمن می آید،فتنه ای که از شام می آید، فتنه ای که از مشرق می آید،فتنه ای که از مغرب می آید و فتنه ای از دل شام که همان [خروج] سفیانی است». (2)

1150.المستدرک علی الصحیحین -با سندش به نقل از ابوهریره-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

«مردی به نام سفیانی،از دل دمشق خروج می کند که عموم پیروانش از قبیلۀ کلب هستند و چنان کشتاری به راه می اندازد که حتّی شکم زنان را می درد و کودکان را می کشد و قبیلۀ قیس با او رویارو می شوند؛ولی یارای مقاومت ندارند و وی آنها را هم می کشد و به هیچ کس رحم نمی کند.مردی از خاندانم در مدینه خروج می کند

ص:85

قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یَخرُجُ رَجُلٌ یُقالُ لَهُ:«السُّفیانِیُّ»فی عَمقِ دِمَشقَ،وعامَّةُ مَن یَتبَعُهُ مِن کَلبٍ، فَیَقتُلُ حَتّی یَبقُرُ بُطونَ النِّساءِ ویَقتُلُ الصِّبیانَ،فَتَجمَعُ لَهُم قَیسٌ (1)فَیَقتُلُها حَتّی لا یَمنَعَ (2)ذَنَبَ تَلعَةٍ (3)،ویَخرُجُ رَجُلٌ مِن أهلِ بَیتی فِی الحَرَّةِ،فَیَبلُغُ السُّفیانِیَّ فَیَبعَثُ إلَیهِ جُنداً مِن جُندِهِ فَیَهزِمُهُم،فَیَسیرُ إلَیهِ السُّفیانِیُّ بِمَن مَعَهُ،حَتّی إذا صارَ بِبَیداءَ مِنَ الأَرضِ خُسِفَ بِهِم،فَلا یَنجو مِنهُم إلَّاالمُخبِرُ عَنهُم. (4)

1151.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ،قالَ:

یَظهَرُ السُّفیانِیُّ عَلَی الشّامِ،ثُمَّ یَکونُ بَینَهُم وَقعَةٌ بِقَرقیسِیاءَ حَتّی یَشبَعَ طَیرُ السَّماءِ وسِباعُ الأَرضِ مِن جِیَفِهِم،ثُمَّ یَفتُقُ عَلَیهِم فَتقٌ مِن خَلفِهِم،فَتُقبِلُ طائِفَةٌ مِنهُم یَدخُلونَ أرضَ خُراسانَ،وتُقبِلُ خَیلُ السُّفیانِیِّ فی طَلَبِ أهلِ خُراسانَ، فَیَقتُلونَ شیعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ بِالکوفَةِ،ثُمَّ یَخرُجُ أهلُ خُراسانَ فی طَلَبِ المَهدِیِّ.

1152.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا عَبدُ القُدّوسِ،عَن ابنِ عَیّاشٍ،قالَ:حَدَّثَنی بَعضُ أهلِ العِلمِ، عَن مُحَمَّدِ بنِ جَعفَرٍ،عَن عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام،قالَ:

یَکتُبُ السُّفیانِیُّ إلَی الَّذی دَخَلَ الکوفَةَ بِخَیلِهِ بَعدَما یَعرُکُها عَرکَ (5)الأَدیمِ،یَأمُرُهُ

ص:86

که خبرش به سفیانی می رسد و او لشکری از لشکرهایش را به سوی وی روانه می کند؛امّا وی آنان را شکست می دهد.آن گاه سفیانی با لشکریانش به سوی وی حرکت می کند؛ولی چون به بیابان میان مدینه و مکّه می رسند،به زمین فرو می روند و هیچ یک از آنها نجات نمی یابد،جز کسی که خبری از آنان بیاورد». (1)

1151.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از ابو رومان-:علی علیه السلام فرمود:«سفیانی بر شام چیره می شود و سپس میان آنان جنگی در قرقیسا در می گیرد که پرندگان آسمان و درندگان زمین از جنازه های آن،سیر می شوند.سپس شکافی در پشت لشکر سفیانی پدید می آید و بخشی از آنان به سرزمین خراسان روی می آورند و وارد آن می شوند و سواران سفیانی هم در پی آنان می روند و پیروان خاندان محمّد را در کوفه می کُشند و سپس خراسانیان در طلب مهدی علیه السلام خروج می کنند». (2)

1152.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از محمّد بن جعفر-:امام علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود:«سفیانی به فرمانده سوارانش که وارد کوفه شده و آن جا را با خاک یکسان کرده،نامه می نویسد و به او فرمان حرکت به سوی حجاز می دهد.او به مدینه می رود و شمشیر در میان قریش می نهد و چهارصد مرد را از آنان و انصار می کُشد و شکم ها را می شکافد و کودکان را می کُشد و دو برادر و خواهر را از قریش به نام

ص:87

بِالسَّیرِ إلَی الحِجازِ،فَیَسیرُ إلَی المَدینَةِ فَیَضَعُ السَّیفَ فی قُرَیشٍ،فَیَقتُلُ مِنهُم ومِنَ الأَنصارِ أربَعَمِئَةِ رَجُلٍ،ویَبقُرُ البُطونَ،ویَقتُلُ الوِلدانَ،ویَقتُلُ أخَوَینِ مِن قُرَیشٍ:

رَجُلٌ واُختُهُ یُقالُ لَهُما:مُحَمَّدٌ وفاطِمَةُ،ویَصلِبُهُما عَلی بابِ المَسجِدِ بِالمَدینَةِ.

1153.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا أبو عُثمانَ،عَن جابِرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ،قالَ:

إذا ظَهَرَ السُّفیانِیُّ عَلَی الأَبقَعِ وعَلَی المَنصورِ وَالکِندِیِّ وَالتُّرکِ وَالرّومِ،خَرَجَ وصارَ إلَی العِراقِ،ثُمَّ یَطلُعُ القَرنُ ذُو الشّفاءِ فَعِندَ ذلِکَ هَلاکُ عَبدِ اللّهِ،ویُخلَعُ المَخلوعُ،ویُنتَسَبُ إلی أقوامٍ فی مَدینَةِ الزَّوراءِ (1)عَلی جَهلٍ،فَیَظهَرُ الأَخوَصُ عَلی مَدینَةِ [ الزَّوراءِ] (2)عَنوَةً،فَیَقتُلُ بِها مَقتَلَةً عَظیمَةً،ویَقتُلُ سِتَّةَ أکبُشٍ (3)مِن آلِ العَبّاسِ، ویَذبَحُ فیها ذَبحاً صَبراً،ثُمَّ یَخرُجُ إلَی الکوفَةِ.

1154.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام قالَ:

إذَا اختَلَفَت أصحابُ الرّایاتِ السّودِ،یُخسَفُ بِقَریَةٍ مِن قُری إرَمَ (4)،ویَسقُطُ جانِبُ مَسجِدِهَا الغَربِیُّ،ثُمَّ تَخرُجُ بِالشّامِ ثَلاثُ رایاتٍ:الأَصهَبُ (5)وَالأَبقَعُ (6)وَالسُّفیانِیُّ،فَیَخرُجُ السُّفیانِیُّ مِنَ الشّامِ،وَالأَبقَعُ مِن مِصرَ،فَیَظهَرُ السُّفیانِیُّ عَلَیهِم.

ص:88

محمّد و فاطمه می کشد و آنها را بر در مسجد مدینه به صلیب می کشد». (1)

1153.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«هنگامی که سفیانی بر ابقع (مردی که پیسی دارد) و منصور و کِندی و تُرک و روم غلبه کرد،به سوی عراق بیرون می آید.سپس ذو شفا،سر بر می آورد.در این زمان،عبد اللّه هلاک می شود و پادشاه را از تخت به زیر می کشد و ناآگاهانه به گروه هایی در بغداد منسوب می شود.آن گاه اخوص بر بغداد به زور،چیره می شود و کشتار بزرگی در آن راه می اندازد و شش تن از سران عبّاسیان را می کشد و اسیران را سر می بُرد و آن گاه به سوی کوفه بیرون می آید». (2)

1154.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از ابو رومان-:امام علی علیه السلام فرمود:«هنگامی که سیاه جامگان دچار اختلاف شوند،در یکی از آبادی های سرزمین ارم، (3)به زمین فرو می روند و دیوار غربی مسجد آن جا فرو می ریزد و آن گاه سه پرچم در شام خروج می کند:اصهب، (4)ابقع (5)و سفیانی.سفیانی از شام بیرون می آید و ابقع از مصر،و سفیانی بر آنها غلبه می کند». (6)

ص:89

1155.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا سَعیدٌ أبو عُثمانَ،عَن جابِرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام قالَ:

إذا ظَهَرَ السُّفیانِیُّ عَلَی الأَبقَعِ وَالمَنصورِ الیَمانِیِّ،خَرَجَ التُّرکُ وَالرّومُ،فَظَهَرَ عَلَیهِمُ السُّفیانِیُّ.

1156.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا سَعیدٌ أبو عُثمانَ-عَن جابِرٍ-عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام قالَ:

إذا ظَهَرَ الأَبقَعُ مَعَ قَومٍ ذَوی أجسامٍ،فَتَکونُ بَینَهُم مَلحَمَةٌ عَظیمَةٌ،ثُمَّ یَظهَرُ الأَخوَصُ (1)السُّفیانِیُّ المَلعونُ،فَیُقاتِلُهُما جَمیعاً،فَیَظهَرُ عَلَیهِما جَمیعاً،ثُمَّ یَسیرُ إلَیهِم مَنصورٌ الیَمانِیُّ مِن صَنعاءَ بِجُنودِهِ ولَهُ فَورَةٌ (2)شَدیدَةٌ،یَستَقتِلُ النّاسَ قَتلَ الجاهِلِیَّةِ،فَیَلتَقی هُوَ وَالأَخوَصُ ورایاتُهُم صُفرٌ وثِیابُهُم مُلَوَّنَةٌ،فَیَکونُ بَینَهُما قِتالٌ شَدیدٌ،ثُمَّ یَظهَرُ الأَخوَصُ السُّفیانِیُّ عَلَیهِ،ثُمَّ یَظهَرُ الرّومُ،وخُروجٌ (3)إلَی الشّامِ،ثُمَّ یَظهَرُ الأَخوَصُ،ثُمَّ یَظهَرُ الکِندِیُّ فی شارَةٍ (4)حَسَنَةٍ،فَإِذا بَلَغَ تَلَّ سما،فَأَقبَلَ،ثُمَّ یَسیرُ إلَی العِراقِ،وتُرفَعُ قَبلَ ذلِکَ ثِنتا عَشرَةَ رایَةً بِالکوفَةِ مَعروفَةً مَنسوبَةً،ویُقتَلُ بِالکوفَةِ رَجُلٌ مِن وُلدِ الحَسَنِ أوِ الحُسَینِ،یَدعو إلی أبیهِ،ویَظهَرُ رَجُلٌ مِنَ المَوالی، فَإِذَا استَبانَ أمرُهُ وأَسرَفَ فِی القَتلِ،قَتَلَهُ السُّفیانِیُّ.

1157.الفتن لابن حماد: قالَ الوَلیدُ:فَحَدَّثَنی شَیخٌ،عَن جابِرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام،قالَ:

ص:90

1155.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«هنگامی که سفیانی بر ابقع و منصور یمانی غلبه می کند،تُرک و روم خروج می کنند و سفیانی بر آنها نیز چیره می شود». (1)

1156.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«هنگامی که ابقع با افرادی تنومند آشکار می شود،جنگ بزرگی میان آنها در می گیرد.سپس اخوص (2)[سردار] سفیانی ملعون،با هر دو (ابقع و اصهب) می جنگد و بر هر دو دسته غلبه می کند.آن گاه منصور یمانی با لشکریانش از صنعا به سوی آنان حرکت می کند.او به شدّت خشمگین است و مردم را به گونۀ روزگار جاهلیت می کُشد.پرچم هایشان زردرنگ و لباس هایشان رنگارنگ است.او با اخوص رو به رو می شود و جنگ سختی میان آنها در می گیرد که اخوص [سردار] سفیانی بر او غلبه می کند.آن گاه روم ظهور می کند و به سوی شام بیرون می آید.سپس اخوص ظهور می کند و پس از او کِندی در هیئتی نیکو پدیدار می شود و چون به تلّ سما (3)می رسد،جلو می آید و به سوی عراق می رود و پیش از آن،دوازده پرچمِ معلوم و مشخّص در کوفه برافراشته می شوند و مردی از نسل [امام] حسن علیه السلام یا حسین علیه السلام در کوفه کشته می شود که به سوی پدرش فرا می خواند و مردی از ایرانیان ظهور می کند که چون امرش روشن می شود و در کشتار زیاده روی می کند،سفیانی او را می کشد». (4)

1157.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«چهارنفر در شام کشته می شوند که همگی آنها فرزندان خلیفه اند:مردی از مروانیان و مردی از سفیانیان.سفیانی بر مروانیان غلبه می کند و آنان را می کشد.سپس به دنبال مروانیان

ص:91

یُقتَلُ أربَعَةُ نَفَرٍ بِالشّامِ کُلُّهُم وَلَدُ خَلیفَةٍ،رَجُلٌ مِن بَنی مَروانَ،ورَجُلٌ مِن آلِ أبی سُفیانَ،قالَ:فَیَظهَرُ السُّفیانِیُّ عَلَی المَروانِیّینَ فَیَقتُلُهُم،ثُمَّ یَتبَعُ بَنی مَروانَ فَیَقتُلُهُم،ثُمَّ یُقبِلُ عَلی أهلِ المَشرِقِ وبَنِی العَبّاسِ حَتّی یَدخُلَ الکوفَةَ.

1158.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا سَعیدٌ أبو عُثمانَ،عَن جابِرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام،قالَ:

إذَا اختَلَفَت کَلِمَتُهُم وطَلَعَ القَرنُ ذُو الشّفا لَم یَلبَثوا إلّایَسیراً،حَتّی یَظهَرَ الأَبقَعُ بِمِصرَ،یَقتُلونَ النّاسَ حَتّی یَبلُغوا إرَمَ،ثُمَّ یَثورُ المُشَوَّهُ عَلَیهِ،فَتَکونُ بَینَهُما مَلحَمَةٌ عَظیمَةٌ،ثُمَّ یَظهَرُ السُّفیانِیُّ المَلعونُ فَیَظهَرُ (1)بِهِما جَمیعاً،ویَرفَعُ قَبلَ ذلِکَ ثِنتَی عَشرَةَ رایَةً بِالکوفَةِ مَعروفَةً،ویُقبِلُ بِالکوفَةِ رَجُلٌ مِن وُلدِ الحُسَینِ یَدعو إلی أبیهِ،ثُمَّ یَبُثُّ السُّفیانِیُّ جُیوشَهُ.

1159.الفتن لابن حماد: قالَ أبو جَعفَرٍ:یُنازِعُ السُّفیانِیُّ بِدِمَشقَ أحَدَ بَنی مَروانَ،فَیَظهَرُ عَلَی المَروانِیِّ فَیَقتُلُهُ،ثُمَّ یَقتُلُ بَنی مَروانَ ثَلاثَةَ أشهُرٍ،ثُمَّ یُقبِلُ عَلی أهلِ المَشرِقِ حَتّی یَدخُلَ الکوفَةَ.

1160.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام قالَ:إذا ظَهَرَ أمرُ السُّفیانِیِّ،لَم یَنجُ مِن ذلِکَ البَلاءِ إلّامَن صَبَرَ عَلَی الحِصارِ.

1161.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا أبُو المُغیرَةِ،عَنِ ابنِ عَیّاشٍ،عَمَّن حَدَّثَهُ،عَن مُحَمَّدِ بنِ جَعفَرٍ،قالَ:قالَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام:

یَبعَثُ السُّفیانِیُّ عَلی جَیشِ العِراقِ رَجُلاً مِن بَنی حارِثَةَ لَهُ غَدیرَتانِ،یَقالُ لَهُ:

ص:92

می رود و [بازماندگان] آنها را نیز می کشد.سپس به اهل مشرق و عَبّاسیان روی می آورد و وارد کوفه می شود». (1)

1158.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود-:«[عبّاسیان] هنگامی که دچار اختلاف شوند و ذو الشفا سر بر آورد،جز اندکی نمی پایند که ابقع در مصر ظهور می کند.[عبّاسیان] مردم را می کشند تا به ارم می رسند.سپس آن مرد زشت رو بر آنها می شورد و جنگی سخت میان آنها در می گیرد و آن گاه سفیانی ملعون، پدیدار می شود و بر هر دو،چیره می شود و پیش از آن،دوازده پرچم در کوفه برافراشته می شوند که همگی معلوم اند و مردی از نسل حسین علیه السلام که به سوی پدرش فرا می خواند،به سوی کوفه می آید و سپس سفیانی،لشکریانش را به هر سو می فرستد». (2)

1159.الفتن ،ابن حمّاد:امام باقر علیه السلام فرمود:«سفیانی در دمشق با یکی از مروانیان درگیر می شود و بر او چیره می گردد و وی را می کُشد و تا سه ماه،مروانیان را می کُشد.آن گاه رو به اهل مشرق می آورد و وارد کوفه می شود». (3)

1160.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از ابو رومان-:امام علی علیه السلام فرمود:«هنگامی که کار سفیانی بالا می گیرد،کسی از بلای آن در امان نمی ماند،جز کسی که بر محاصره و در تنگنا واقع شدن شکیب ورزد». (4)

1161.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از محمّد بن جعفر-:علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود:

«سفیانی،لشکر عراق را به سرکردگی مردی از بنی حارثه،روانه می کند،که دو گیسوی بافته شده مانند زنان دارد و به او نَمِر یا قمر بن عَبّاد،گفته می شود.وی

ص:93

نَمِرٌ أو قَمَرُ بنُ عَبّادٍ،رَجُلاً جَسیماً عَلی مُقَدِّمَتِهِ رَجُلاً مِن قَومِهِ قَصیرٌ أصلَعُ عَریضُ المَنکِبَینِ،فَیُقاتِلُهُ مَن بِالشّامِ مِن أهلِ المَشرِقِ،وفی مَوضِعٍ یُقالُ لَهُ البنیةُ،وأَهلُ حِمصَ فی حَربِ المَشرِقِ وأَنصارِهِم،وبِها یَومَئِذٍ مِنهُم جُندٌ عَظیمٌ،یُقاتِلُهُم فیما یلَی دِمَشقَ،کُلُّ ذلِکَ یَهزِمُهُم.

ثُمَّ یَنحازُ مِن دِمَشقَ وحِمصَ مَعَ السُّفیانِیِّ ویَلتَقونَ وأَهلُ المَشرِقِ فی مَوضِعٍ یُقالُ لَهُ الیدین (1)،مِمّا یَلی شَرقَ حِمصَ،فَیُقتَلُ بِها نَیِّفٌ وسَبعونَ ألفاً،ثَلاثَةُ أرباعِهِم مِن أهلِ المَشرِقِ،ثُمَّ تَکونُ الدَّبرَةُ عَلَیهِم،ویَسیرُ الجَیشُ الَّذی بُعِثَ إلَی المَشرِقِ حَتّی یَنزِلُوا الکوفَةَ،فَکَم مِن دَمٍ مُهَراقٍ،وبَطنٍ مَبقورٍ،ووَلیدٍ مَقتولٍ،ومالٍ مَنهوبٍ، ودَمٍ مُستَحَلٍّ،ثُمَّ یَکتُبُ إلَیهِ السُّفیانِیُّ أن یَسیرَ إلَی الحِجازِ بَعدَ أن یَعرُکَها عَرکَ الأَدیمِ.

1162.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ،عَن لَیثِ بنِ سَعدٍ،عَن عَیّاشِ بنِ عَبّاسٍ،عَمَّن حَدَّثَهُ، عَن عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام قالَ:

یَهرُبُ ناسٌ مِنَ المَدینَةِ إلی مَکَّةَ حینَ یَبلُغُهُم جَیشُ السُّفیانِیِّ،مِنهُم ثَلاثَةُ نَفرٍ مِن قُرَیشٍ مَنظورٌ إلَیهِم.

1163.تاریخ بغداد: أخبَرَنا أبو نَعیمٍ الحافِظُ،قالَ:نا سُلَیمانُ بنُ أحمَدَ بنِ أیّوبَ الطَّبَرانِیُّ، قالَ:نا عَبدُ الرَّحمنِ بنُ حاتِمٍ أبو زَیدٍ المُرادِیُّ،قالَ:نا نُعَیمُ بنُ حَمّادٍ،قالَ:نا أبو عُمَرَ-صاحِبٌ لَنا مِن أهلِ البَصرَةِ-عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَنِ الوَهّابِ بنِ حُسَینٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ ثابِتٍ،عَن أبیهِ،عَنِ الحارِثِ،عَنِ ابنِ مَسعودٍ،عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله قالَ:

ص:94

مردی تنومند،کوتاه قد و چهارشانه است که موهای جلوی سرش ریخته و فرمانده طلایه دارانش،مردی از قوم اوست.هر کس از اهل مشرق که در شام است،در جایی به نام بنیه با او می جنگد و اهل حمص با اهل مشرق و یاران آنان در جنگند و در آن روزگار،لشکر بزرگی دارند و با آنها در کنار دمشق می جنگد و همۀ آنان را شکست می دهد.

سپس از دمشق و حمص می آید و به سفیانی می پیوندد و با اهل مشرق در جایی به نام یدین،در ناحیۀ شرقی حمص،رویارو می شوند و هفتاد و اندی هزار در این جنگ کشته می شوند که سه چهارم آنها،از اهل مشرق هستند و شکست می خورند، و این لشکر اعزامی سفیانی به سوی مشرق،حرکت می کنند تا در کوفه فرود آیند و در این میان،چه خون ها ریخته و شکم ها دریده و کودک ها کشته می شوند و چه مال ها به غارت می روند و چه خون ها حلال شمرده می شوند.آن گاه سفیانی به او می نویسد که پس از ویران کردن کوفه،به سوی حجاز حرکت کند». (1)

1162.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از عیّاش بن عبّاس،از کسی-:علی بن ابی طالب علیه السلام فرمود:«هنگامی که [خبر] لشکر سفیانی به مردمی از مدینه می رسد،آنان به مکّه می گریزند.سه تن از این عدّه،از قریش و چهره های سرشناس هستند». (2)

1163.تاریخ بغداد -با سندش به نقل از ابن مسعود-:پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«هنگامی که سفیانی از فرات عبور می کند و به جایی به نام عاقرقوفا (3)می رسد،خداوند،ایمان را از دلش محو می کند و از آن جا تا نهر دُجیل،فقط هفتادهزار جنگجوی شمشیر به دست را می کُشد و بیش از این تعداد را از دیگران،و بر خزانۀ طلا چیره می شوند و جنگجویان و پهلوانان را می کُشند و شکم زنان را می درند و می گویند:شاید پسری

ص:95

إذا عَبَرَ السُّفیانِیُّ الفُراتَ وبَلَغَ مَوضِعاً یُقالُ لَهُ عاقِرقَوفا (1)،مَحَا اللّهُ الإِیمانَ مِن قَلبِهِ،فَیَقتُلُ بِها إلی نَهَرٍ یُقالُ لَهُ الدُّجَیلُ سَبعینَ ألفاً مُتَقَلِّدینَ سُیوفاً مُحَلّاةً (2)،وما سِواهُم أکثَرُ مِنهُم،فَیَظهَرونَ عَلی بَیتِ الذَّهَبِ فَیَقتُلونَ المُقاتِلَةَ وَالأَبطالَ،ویَبقُرونَ بُطونَ النِّساءِ؛یَقولونَ:لَعَلَّها حُبلی بِغُلامٍ.

وتَستَغیثُ نِسوَةٌ مِن قُرَیشٍ عَلی شاطِئِ دِجلَةَ إلَی المارَّةِ مِن أهلِ السُّفُنِ،یَطلُبنَ إلَیهِم أن یَحمِلوهُنَّ حَتّی یُلقوهُنَّ إلَی النّاسِ،فَلا یَحمِلوهُنَّ بُغضاً بِبَنی هاشِمٍ،فَلا تُبغِضوا بَنی هاشِمٍ،فَإِنَّ مِنهُم نَبِیَّ الرَّحمَةِ،ومِنهُمُ الطّیّارَ فِی الجَنَّةِ،فَأَمَّا النِّساءُ فَإِذا جَنَّهُنَّ اللَّیلُ أوَینَ إلی أغوَرِها مَکاناً مَخافَةَ الفُسّاقِ،ثُمَّ یَأتیهِمُ المَدَدُ مِنَ البَصرَةِ حَتّی یَستَنقِذوا ما مَعَ السُّفیانِیِّ مِنَ الذَّرارِیِّ وَالنِّساءِ مِن بَغدادَ وَالکوفَةِ.

1164.تاریخ بغداد: أخبَرَنا أبُو القاسِمِ عَلِیُّ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عیسَی البَزّارُ،قالَ:أنبَأَنا عَلِیُّ بنُ مُحَمَّدِ بنِ أحمَدَ المِصرِیُّ،قالَ:نَبَّأَنا عَبدُ المَلِکِ بنُ یَحیَی بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ بُکَیرٍ أبُو الوَلیدِ،قالَ:نَبَّأَنا أبو یَحیَی بنُ عَبدِ اللّهِ بنِ بُکَیرٍ،قالَ:حَدَّثَنِی الهِقلُ بنُ زِیادٍ، قالَ:حَدَّثَنِی الأَوزاعِیُّ،قالَ:حَدَّثَ أبو أسماءَ الرَّحبِیُّ أنَّهُ سَمِعَ ثَوبانَ یُحَدِّثُ،قالَ:

قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یَخرُجُ السُّفیانِیُّ حَتّی یَنزِلَ دِمَشقَ،فَیَبعَثُ جَیشَینِ:جَیشاً إلَی المَدینَةِ خَمسَةَ عَشَرَ ألفاً یَنتَهِبونَ المَدینَةَ ثَلاثَةَ أیّامٍ ولیالیهِنَّ،ثُمَّ یَسیرونَ مُتَوَجِّهینَ إلی مَکَّةَ...، وقالَ:ثُمَّ یَسیرُ جَیشُهُ الآخَرُ فی ثَلاثینَ ألفاً وعَلَیهِم رَجُلٌ مِن کَلبٍ،حَتّی یأتوا

ص:96

را آبستن باشد! و زنانی از قریش بر کنارۀ رود دجله از کشتیرانانی که در حال عبورند،درخواست کمک می کنند تا آنها را با خود ببرند و به مردم برسانند؛امّا آنان از سر دشمنی با بنی هاشم،زنان را نمی برند.بنی هاشم را دشمن مدارید،که پیامبر رحمت،از میان آنها برخاسته است و جعفر طیّار در بهشت،از آنها [و نه خاندان دیگری] است؛و امّا زنان،چون شب فرا می رسد،از بیم بدکاران،به ناپیداترین جای ها پناه می برند.سپس از بصره برایشان کمک می رسد و کودکان و زنانی را که سفیانی به همراه دارد و آنها را از بغداد و کوفه به اسارت گرفته است،نجات می دهند». (1)

1164.تاریخ بغداد -با سندش به نقل از ثوبان-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«سفیانی خروج می کند تا در دمشق فرود می آید و دو لشکر روانه می کند:لشکری پانزده هزار نفری به مدینه که سه روز و سه شب،آن را غارت می کنند و سپس به سوی مکّه می روند...» و فرمود:«سپس لشکر دیگرش که سی هزار تن و فرمانده شان مردی از قبیلۀ کلب است،حرکت می کنند تا به بغداد وارد می شوند و سیصد تن از سرکردگان عبّاسیان را در آن می کُشند و شکم سیصد زن را می درند».

شنیدم که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:«و این به خاطر کارهای قبلی شان است و

ص:97

بَغدادَ فَیَقتُلونَ بِها ثَلاثَمِئَةِ کَبشٍ مِن وُلدِ العَبّاسِ،ویَبقُرونَ بِها ثَلاثَمِئَةِ امرَأَةٍ.

قالَ ثَوبانُ:فَسَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ:وذلِکَ بِما قَدَّمَت أیدیهِم ومَا اللّهُ بِظَلّامٍ لِلعَبیدِ،فَیَقتُلونَ بِبَغدادَ أکثَرَ مِن خَمسِمِئَةِ ألفٍ.

1165.الغیبة للطوسی: الفَضلُ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن عَمرِو بنِ أبِی المِقدامِ،عَن جابِرٍ الجُعفِیِّ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام قالَ:

الزَمِ الأَرضَ ولا تُحَرِّک یَداً ولا رِجلاً حَتّی تَری عَلاماتٍ أذکُرُها لَکَ وما أراکَ تُدرِکُ:اِختِلافُ بَنی فُلانٍ،ومُنادٍ یُنادی مِنَ السَّماءِ،ویَجیئُکُمُ الصَّوتُ مِن ناحِیَةِ دِمَشقَ بِالفَتحِ،وخَسفُ قَریَةٍ مِن قُرَی الشّامِ تُسَمَّی الجابِیَةَ،وسَتُقبِلُ إخوانُ التُّرکِ حَتّی یَنزِلُوا الجَزیرَةَ،وسَتُقبِلُ مارِقَةُ (1)الرّومِ حَتّی یَنزِلُوا الرَّملَةَ،فَتِلکَ السَّنَةُ فیهَا اختِلافٌ کَثیرٌ فی کُلِّ أرضٍ مِن ناحِیَةِ المَغرِبِ،فَأَوَّلُ أرضِ تُخرَبُ الشّامُ،یَختَلِفونَ عِندَ ذلِکَ عَلی ثَلاثِ رایاتٍ:رایَةِ الأَصهَبِ،ورایَةِ الأَبقَعِ،ورایَةِ السُّفیانِیِّ.

1166.بحار الأنوار: بِإِسنادِهِ (2)،عَن عُثمانَ بنِ عیسی،عَن بَکرِ بنِ مُحَمَّدٍ الأَزدِیِّ،عَن سَدیرٍ قالَ:

قالَ لی أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام:یا سَدیرُ،الزَم بَیتَکَ وکُن حِلساً مِن أحلاسِهِ،وَاسکُن ما سَکَنَ اللَّیلُ وَالنَّهارُ،فَإِذا بَلَغَ أنَّ السُّفیانِیَّ قَد خَرَجَ فَارحَل إلَینا ولَو عَلی رِجلِکَ، قُلتُ:جُعِلتُ فِداکَ هَل قَبلَ ذلِکَ شَیءٌ؟قالَ:نَعَم،وأَشارَ بِیَدِهِ بِثَلاثِ أصابِعِهِ إلَی الشّامِ وقالَ:

ثَلاثُ رایاتٍ:رایَةٌ حَسَنِیَّةٌ،ورایَةٌ امَوِیَّةٌ،ورایَةٌ قَیسِیَّةٌ،فَبَیناهُم (عَلی ذلِکَ)،إذ

ص:98

خداوند بر بندگانش ستمکار نیست،و در بغداد بیش از پانصد هزار نفر را می کُشند». (1)

1165.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از جابر جعفی-:امام باقر علیه السلام فرمود:«به زمین بچسب و حرکت نکن تا این که نشانه هایی را که برایت می گویم و نشانت می دهم، بیابی،گرچه می دانم به آن زمان نمی رسی:اختلاف و دو دستگی فلان طایفه،و ندا کننده ای که از آسمان،ندا می دهد،و صدایی که پیروزمندانه از دمشق به سوی شما می آید،و به زمین فرو رفتن آبادی ای از آبادی های شام به نام جابیه،و پیش آمدن برادران تُرک تبار که در جزیره فرود می آیند و جلو آمدن از دینِ بیرون رفتگان روم که در رمله فرود می آیند و در آن سال،اختلاف فراوانی در همۀ سرزمین های مغرب پدید می آید و نخستین سرزمینی که ویران می شود،شام است و در این هنگام به سه پرچم قسمت می شوند و با هم اختلاف می کنند:پرچم اصهب،پرچم ابقع و پرچم سفیانی». (2)

1166.بحار الأنوار -با سندش به نقل از سدیر-:امام صادق علیه السلام به من فرمود:«ای سدیر! در خانه ات بنشین و بیرون نیا و تا آن گاه که اوضاع آرام است،آرام بمان و چون خبر رسید که سفیانی خروج کرده است،به سوی ما حرکت کن،حتّی اگر با پای پیاده بیایی».

گفتم:فدایت شوم! آیا پیش از این خروج،واقعۀ دیگری هم رخ می دهد؟

فرمود:«آری»،و با دستش و سه انگشتش به شام اشاره نمود و فرمود:«سه پرچم:پرچم حسنی،پرچم اموی،و پرچم قیسی،و میان این آشوب،سفیانی

ص:99

قَد خَرَجَ السُّفیانِیُّ فَیَحصُدُهُم حَصدَ الزَّرعِ ما رَأَیتَ مِثلَهُ قَطُّ.

1167.بحار الأنوار: بِإِسنادِهِ (1)عَن إسحاقَ (2)یَرفَعُهُ إلَی الأَصبَغِ بنِ نُباتَةَ،قالَ:سَمِعتُ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام یَقولُ لِلنّاسِ:...

إذَا استَدارَ الفَلَکُ،قُلتُم ماتَ أو هَلَکَ،بِأَیِّ وادٍ سَلَکَ،فَیَومَئِذٍ تَأویلُ هذِهِ الآیَةِ:

«ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ وَ أَمْدَدْناکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ جَعَلْناکُمْ أَکْثَرَ نَفِیراً» 3 ،ولِذلِکَ آیاتٌ وعَلاماتٌ،أوَّلُهُنَّ إحصارُ الکوفَةِ بِالرَّصَدِ وَالخَندَقِ،وتَخریقُ الرَّوایا (3)فی سِکَکِ الکوفَةِ،وتَعطیلُ المَساجِدِ أربَعینَ لَیلَةً،وکَشفُ الهَیکَلِ،وخَفقُ رایاتٍ حَولَ المَسجِدِ الأَکبَرِ تَهتَزُّ،القاتِلُ وَالمَقتولُ فِی النّارِ،وقَتلٌ سَریعٌ،ومَوتٌ ذَریعٌ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ بِظَهرِ الکوفَةِ فی سَبعینَ،وَالمَذبوحُ بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ،وقَتلُ الأَسقَعِ صَبراً فی بَیعَةِ الأَصنامِ.

وخُروجُ السُّفیانِیِّ بِرایَةٍ حَمراءَ أمیرُها رَجُلٌ مِن بَنی کَلبٍ،وَاثنَی عَشَرَ ألفَ عِنانٍ مِن خَیلِ السُّفیانِیِّ یَتَوَجَّهُ إلی مَکَّةَ وَالمَدینَةِ،أمیرُها رَجُلٌ مِن بَنی امَیَّةَ یُقالُ لَهُ:خُزَیمَةُ،أطمَسُ العَینِ الشِّمالِ،عَلی عَینِهِ ظَفَرَةٌ غَلیظَةٌ یَتَمَثَّلُ بِالرِّجالِ (4)،لا تُرَدُّ لَهُ رایَةٌ حَتّی یَنزِلَ المَدینَةِ فی دارٍ یُقالُ لَها:دارُ أبِی (5)الحَسَنِ الاُمَوِیِّ،ویَبعَثُ خَیلاً فی طَلَبِ رَجُلٍ مِن آلِ مُحَمَّدٍ،وقَدِ اجتَمَعَ إلَیهِ ناسٌ مِنَ الشّیعَةِ یَعودُ إلی مَکَّةَ،

ص:100

خروج می کند و آنان را به سانِ کِشت،چنان درو می کند که مانند آن را هرگز ندیده ای». (1)

1167.بحار الأنوار -با سندش به نقل از اصبغ بن نباته-:شنیدم که امیر مؤمنان علیه السلام به مردم می فرماید:«...هنگامی که روزگار بچرخد،می گویید مرده یا هلاک شده و معلوم نیست به کجا رفته است ! در آن روز،تأویل این آیه محقّق می شود:«سپس پیروزی بر آنان را دو باره بهرۀ شما می گردانیم و با دارایی ها و پسران یاری تان می دهیم و شما را پرشمارتر می کنیم»و برای این،نشانه ها و علامت هایی است.نخستین آنها،محاصرۀ کوفه با نگهبان و خندق کندن است و دریدن شترهای آبکش (2)در کوچه های کوفه،تعطیلی مسجدها به مدّت چهل شب،پرده برداری از پیکره،فرود آمدن پرچم هایی که گرداگرد مسجد بزرگ در اهتراز اند،[ولی] قاتل،و مقتول هر دو،در آتش اند،و کشتاری سریع و مرگی سخت و کشته شدن نفْس زکیّه به همراه هفتاد تن در پشت کوفه،و [فردی] سربریده میان رکن [حجر الأسود] و مقام [ابراهیم] و کشتن اسقع، پس از آن که به خاطر بیعت با بت ها بازداشتش می کنند.

و خروج سفیانی با پرچمی سرخ رنگ که فرمانده اش،مردی از قبیلۀ کلب است و دوازده هزار سوار از لشکر سفیانی به سوی مکّه و مدینه می روند که فرمانده آنها، مردی از بنی امیّه به نام خزیمه است و چشم چپش نابیناست و چشمش را پرده ای [از گوشت] گرفته است و به مردان (3)شباهت دارد.هیچ یک از پرچم هایش عقب نمی نشیند تا در مدینه در خانه ای به نام "خانۀ ابو الحسن اموی" فرود می آید و سوارانی را در پی مردی از خاندان محمّد روانه می کند،در حالی که گروهی از شیعیان بر او گرد آمده،به مکّه باز می گردند.فرمانده این سواران،مردی از قبیلۀ

ص:101

أمیرُها رَجُلٌ مِن غَطَفانَ،إذا تَوَسَّطَ القاعَ الأَبیَضَ (1)خُسِفَ بِهِم فَلا یَنجو إلّارَجُلٌ یُحَوِّلُ اللّهُ وَجهَهُ إلی قَفاهُ لِیُنذِرَهُم،ویَکونَ آیَةً لِمَن خَلفَهُم،ویَومَئِذٍ تَأویلُ هذِهِ الآیَةِ: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ» .ویَبعَثُ مِئَةً وثَلاثینَ ألفاً إلَی الکوفَةِ،ویَنزِلونَ الرَّوحاءَ (2)وَالفاروقَ (3)،فَیَسیرُ مِنها سِتّونَ ألفاً حَتّی یَنزِلُوا الکوفَةَ مَوضِعَ قَبرِ هودٍ علیه السلام بِالنُّخَیلَةِ (4)،فَیَهجُمونَ إلَیهِم یَومَ الزِّینَةِ،وأَمیرُ النّاسِ جَبّارٌ عَنیدٌ،یُقالُ لَهُ:الکاهِنُ السّاحِرُ،فَیَخرُجُ مِن مَدینَةِ الزَّوراءِ إلَیهِم أمیرٌ فی خَمسَةِ آلافٍ مِنَ الکَهَنَةِ،ویَقتُلُ عَلی جِسرِها سَبعینَ ألفاً حَتّی تَحمِیَ النّاسُ مِنَ الفُراتِ ثَلاثَةَ أیّامٍ مِنَ الدِّماءِ ونَتنِ الأَجسادِ،ویُسبی مِنَ الکوفَةِ سَبعونَ ألفَ بِکرٍ،لا یُکشَفُ عَنها کَفٌّ ولا قِناعٌ،حَتّی یوضَعنَ فِی المَحامِلِ،ویُذهَبَ بِهِنَّ إلَی الثُّوَیَّةِ (5)،وهِیَ الغَرِیُّ.

1168.الغیبة للطوسی: عَنهُ (6)عَن إسماعیلَ بنِ مِهرانَ،عَن عُثمانَ بنِ جَبَلَةَ،عَن عُمَرَ بنِ أبانٍ الکَلبِیِّ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

ص:102

غَطَفان است که در حال گذر از بیابان سفید، (1)به زمین فرو می روند و هیچ کس از آنان نجات نمی یابد،جز مردی که خداوند،سر و صورتش را وارونه می کند تا به آنان هشدار دهد و نشانه ای برای کسانی باشد که در پس آنان می آیند و آن روز، تأویل این آیه است:«و کاش آنان را می دیدی که چه سان هراسان اند و راه گریزی ندارند و از جایی نزدیک گرفته شده اند!»و صد و سی هزار نفر به کوفه می فرستد که در روحاء (2)و فاروق (3)فرود می آیند و شصت هزار تن از آنها حرکت می کنند تا به کوفه می رسند و در مقبرۀ هود در نُخَیله (4)فرود می آیند و در روز زینت (جشن)،به کوفیان حمله می کنند و فرمانده مردم،زورگویی خودکامه است که او را کاهن و ساحر می نامند و از شهر بغداد،فرمانده ای با پنج هزار تن از کاهنان به سویشان آمده [و به آنان می پیوندد] و بر پل آن جا،هفتاد هزار تن را می کشد،تا آن جا که مردم به خاطر خون و بوی بد اجساد افتاده در فرات،سه روز از آن پرهیز می کنند و هفتاد هزار دختر جوان باکره ای را که هنوز کسی دست و صورت آنها را ندیده،از کوفه به اسارت می گیرند تا آن که آنها را سوار شتران کرده،به ثُویّه یا همان غرّی (5)می برند». (6)

1168.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از عمر بن ابان کلبی-:امام صادق علیه السلام فرمود:«گویی سفیانی یا همراه او را می بینم که در میدان کوفه،رحل اقامت افکنده و

ص:103

کَأَنّی بِالسُّفیانِیِّ أو لِصاحِبِ السُّفیانِیِّ قَد طَرَحَ رَحلَهُ فی رَحَبَتِکُم بِالکوفَةِ، فَنادی مُنادیهِ:مَن جاءَ بِرَأسِ (رَجُلٍ مِن) شیعَةِ عَلِیٍّ فَلَهُ ألفُ دِرهَمٍ،فَیَثِبُ الجارُ عَلی جارِهِ ویَقولُ:هذا مِنهُم،فَیَضرِبُ عُنُقَهُ ویَأخُذُ ألفَ دِرهَمٍ.

أما إنّ إمارَتَکُم یَومَئِذٍ لا تَکونُ إلّالِأَولادِ البَغایا،(و) کَأَنّی أنظُرُ إلی صاحِبِ البُرقُعِ،قُلتُ:ومَن صاحِبُ البُرقُعِ؟

فَقالَ:رَجُلٌ مِنکُم یَقولُ بِقَولِکُم،یَلبَسُ البُرقُعَ فَیَحوشُکُم فَیَعرِفُکُم ولا تَعرِفونَهُ، فَیَغمِزُ (1)بِکُم رَجُلاً رَجُلاً،أما (إنَّهُ) لا یَکونُ إلَّاابنَ بَغِیٍّ.

1169.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ التَّیمُلِیُّ فی صَفَرٍ سَنَةَ أربَعٍ وسَبعینَ ومِئَتَینِ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ مَحبوبٍ،عَن أبی أیّوبَ الخَزّازِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ الباقِرَ علیه السلام یَقولُ:

اتَّقُوا اللّهَ وَاستَعینوا عَلی ما أنتُم عَلَیهِ بِالوَرَعِ وَالاِجتِهادِ فی طاعَةِ اللّهِ،فَإِنَّ أشَدَّ ما یَکونُ أحَدُکُمُ اغتِباطاً بِما هُوَ فیهِ مِنَ الدّینِ لَو قَد صارَ فی حَدِّ الآخِرَةِ،وَانقَطَعَتِ الدُّنیا عَنهُ،فَإِذا صارَ فی ذلِکَ الحَدِّ عَرَفَ أنَّهُ قَدِ استَقبَلَ النَّعیمَ وَالکَرامَةَ مِنَ اللّهِ وَالبُشری بِالجَنَّةِ،وأَمِنَ مِمّا کانَ یَخافُ،وأَیقَنَ أنَّ الَّذی کانَ عَلَیهِ هُوَ الحَقُّ،وأَنَّ مَن خالَفَ دینَهُ عَلی باطِلٍ،وأَنَّهُ هالِکٌ.

فَأَبشِروا ثُمَّ أبشِروا بِالَّذی تُریدونَ،ألَستُم تَرَونَ أعداءَکُم یَقتَتِلونَ فی مَعاصِی اللّهِ،ویَقتُلُ بَعضُهُم بَعضاً عَلَی الدُّنیا دونَکُم وأَنتُم فی بُیوتِکُم آمِنونَ فی عُزلَةٍ عَنهُم، وکَفی بِالسُّفیانِیِّ نَقِمَةً لَکُم مِن عَدُوِّکُم،وهُوَ مِنَ العَلاماتِ لَکُم،مَعَ أنَّ الفاسِقَ لَو

ص:104

جارچی اش جار می زند:"هر کس سر یک مرد از پیروان علی را بیاورد،هزار درهم جایزه می گیرد" و با این سخن،همسایه بر همسایۀ خود می پرد و می گوید:این از آنهاست و گردنش را می زند و هزار درهم می گیرد.هان که فرمان روایان شما در آن زمان جز از زنازادگان نیستند و گویی صاحب نقاب را می بینم!».

گفتم:صاحب نقاب کیست؟

فرمود:«مردی از خودتان که خود را هم عقیدۀ شما نشان می دهد،نقاب به سر می کند و شما را به دام می اندازد و شما را می شناسد و شما او را نمی شناسید و یکایک شما را عیب می نهد و تحقیر می کند.هان! او جز زنازاده ای بیش نیست». (1)

1169.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از محمّد بن مسلم-:شنیدم که امام باقر علیه السلام می فرماید:

«پروا کنید و از پارسایی و کوشش در فرمان برداری خداوند،برای عقیده ای که بر آن هستید،یاری بگیرید که بیشترین رشک را به دینی که باور دارید،زمانی خواهید برد که در حال جدا شدن از دنیا و پیوستن به آخرت هستید.هر یک از شما به این حد که برسد،می فهمد که رو به سوی نعمت جاوید،کرامت الهی و خبر خوشِ فرود به بهشت می رود و از آنچه بیم داشته،آسوده شده و آنچه را باور داشته،به یقین، حقیقت است و آن که دینی غیر او داشته،بر باطل و هلاکت است.مژده دهید،مژده دهید که به آنچه می خواهید،می رسید! آیا نمی بینید که دشمنانتان به خاطر نافرمان برداری ها از خدا،با هم می جنگند و آنان،یکدیگر را و نه شما را برای دنیا می کشند و شما در خانه هایتان آسوده و به دور از آنها نشسته اید؟! و سفیانی در بدبختی دشمنانتان بس است و او از نشانه های [ پیروزی ] شماست.افزون بر این، اگر آن تبهکار خروج کند،شما یک یا دو ماه پس از خروج او بدون هیچ بیم و

ص:105

قَد خَرَجَ لَمَکَثتُم شَهراً أو شَهرَینِ بَعدَ خُروجِهِ،لَم یَکُن عَلَیکُم بَأسٌ حَتّی یَقتُلَ خَلقاً کَثیراً دونَکُم.

فَقالَ لَهُ بَعضُ أصحابِهِ:فَکَیفَ نَصنَعُ بِالعِیالِ إذا کانَ ذلِکَ؟

قالَ:یَتَغَیَّبُ الرِّجالُ مِنکُم عَنهُ،فَإِنَّ حَنَقَهُ وشَرَهَهُ إنَّما هِیَ عَلی شیعَتِنا،وأَمَّا النِّساءُ فَلَیسَ عَلَیهِنَّ بَأسٌ إن شاءَ اللّهُ تَعالی،قیلَ:فَإِلی أینَ مَخرَجُ الرِّجالِ ویَهرُبونَ مِنهُ؟

فَقالَ:مَن أرادَ مِنهُم أن یَخرُجَ،یَخرُجُ إلَی المَدینَةِ أو إلی مَکَّةَ أو إلی بَعضِ البُلدانِ،ثُمَّ قالَ:ما تَصنَعونَ بِالمَدینَةِ وإنَّما یَقصِدُ جَیشُ الفاسِقِ إلَیها؟ولکِن عَلَیکُم بِمَکَّةَ،فَإِنَّها مَجمَعُکُم،وإنَّما فِتنَتُهُ حَملُ امرَأَةٍ:تِسعَةُ أشهُرٍ،ولا یَجوزُها إن شاءَ اللّهُ.

1170.مختصر بصائر الدرجات: خُطبَةٌ لِمَولانا أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام تُسَمَّی المَخزونَ وفیها:...

وخُروجُ السُّفیانِیِّ بِرایَةٍ خَضراءَ وصَلیبٍ مِن ذَهَبٍ،أمیرُها رَجُلٌ مِن کَلبٍ وَاثنَی عَشَرَ ألفَ عِنانٍ مِن خَیلٍ یَحمِلُ السُّفیانِیَّ مُتَوَجِّهاً إلی مَکَّةَ وَالمَدینَةِ،أمیرُها أحَدٌ مِن بَنی امَیَّةَ یُقالُ لَهُ خُزَیمَةُ،أطمَسُ العَینِ الشِّمالِ،عَلی عَینِهِ طَرفَةٌ تَمیلُ بِالدُّنیا، فَلا تُرَدُّ لَهُ رایَةٌ حَتّی یَنزِلَ المَدینَةَ،فَیَجمَعَ رِجالاً ونِساءً مِن آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَیَحبِسَهُم فی دارٍ بِالمَدینَةِ یُقالُ لَها:دارُ أبِی الحَسَنِ الاُمَوِیِّ.

ویَبعَثُ خَیلاً فی طَلَبِ رَجُلٍ مِن آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله،قَدِ اجتَمَعَ إلَیهِ رِجالٌ مِنَ المُستَضعَفینَ بِمَکَّةَ،أمیرُهُم رَجُلٌ مِن غَطَفانَ،حَتّی إذا تَوَسَّطُوا الصّفایِحَ البیضَ بِالبَیداءِ،یُخسَفُ بِهِم فَلا یَنجو مِنهُم أحَدٌ إلّارَجُلٌ واحِدٌ،یُحَوِّلُ اللّهُ وَجهَهُ فی قَفاهُ

ص:106

سختی ای می مانید تا آن که مردم فراوانی غیر از شما را می کُشد».

یکی از یاران امام علیه السلام به ایشان گفت:اگر این چنین است،با زن و فرزند چه کنیم؟

فرمود:«مردان شما،خود را از او پنهان کنند که خشم و شرارت او فقط متوجّه شیعیان ماست؛امّا زنان واهمه ای ندارند،إن شاء اللّه تعالی».

گفته شد:مردان به کجا بروند و از دست او به کجا بگریزند؟

فرمود:«هر یک از شما که بخواهد بیرون رود،به مدینه یا مکّه یا یکی از شهرها برود»و سپس فرمود:«شما را با مدینه چه کار که لشکر آن تبهکار،آهنگ آن جا را می کند؟امّا به مکّه بروید که جایگاه گرد آمدن شماست و فتنۀ سفیانی به اندازۀ بارداری یک زن-یعنی نُه ماه-طول می کشد و اگر خدا بخواهد،از آن بیشتر نمی شود». (1)

1170.مختصر بصائر الدرجات -به نقل از خطبه ای از آنِ مولایمان امیر مؤمنان که«مخزون» نامیده می شود و در آن آمده است:خروج سفیانی با پرچمی سبز و صلیبی از طلاست،فرمانده لشکرش،مردی از قبیلۀ کلب است،و دوازده هزار سوار،سفیانی را در حرکت به سوی مکّه و مدینه همراهی می کنند که فرمانده این افراد،مردی از بنی امیّه به نام خزیمه است.چشم چپش نابینا و لکّۀ خونی بر چشمش و دنیاطلب است.هیچ یک از لشکرهای او شکست نمی خورند تا آن که در مدینه فرود می آید و مردان و زنان خاندان محمّد صلی الله علیه و آله را گرد می آورد و آنان را در خانه ای در مدینه به نام «خانۀ ابو الحسن اموی»زندانی می کند،و سوارانی در پی مردی از خاندان محمّد صلی الله علیه و آله روانه می نماید که مردانی از محرومان مکّه به گرد او جمع شده اند و فرمانده این سواران،مردی از قبیلۀ غطفان است،تا این که هنگام عبور از سنگ های سفید بیداء، به زمین فرو می روند،به گونه ای که جز یک مرد از آنان نجات نمی یابد و خداوند سر و صورتش را وارونه می کند تا آنان را هشدار دهد و نشانه ای برای هر کسی

ص:107

لِیُنذِرَهُم ولِیَکونَ آیَةً لِمَن خَلفَهُ،فَیَومَئِذٍ تَأویلُ هذِهِ الآیَةِ: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ» .

ویَبعَثُ السُّفیانِیُّ مِئَةً وثَلاثینَ ألفاً إلَی الکوفَةِ فَیَنزِلونَ بِالرَّوحاءِ وَالفاروقِ ومَوضِعِ مَریَمَ وعیسی علیهما السلام بِالقادِسِیَّةِ (1)،ویَسیرُ مِنهُم ثَمانونَ ألفاً حَتّی یَنزِلُوا الکوفَةَ مَوضِعَ قَبرِ هودٍ علیه السلام بِالنُّخَیلَةِ،فَیَهجُموا عَلَیهِ یَومَ زینَةٍ،وأَمیرُ النّاسِ جَبّارٌ عَنیدٌ یُقالُ لَهُ:الکاهِنُ السّاحِرُ،فَیَخرُجُ مِن مَدینَةٍ یُقالُ لَهَا الزَّوراءُ فی خَمسَةِ آلافٍ مِنَ الکَهَنَةِ، ویَقتُلُ عَلی جِسرِها سَبعینَ ألفاً،حَتّی یَحتَمِیَ النّاسُ الفُراتَ ثَلاثَةَ أیّامٍ مِنَ الدِّماءِ ونَتنِ الأَجسامِ،ویَسبی مِنَ الکوفَةِ أبکاراً لا یُکشَفُ عَنها کَفٌّ ولا قِناعٌ،حَتّی یوضَعنَ فِی المَحامِلِ،یُزلَفُ بِهِنَّ الثُوَیَّةَ وهِیَ الغَرِیَّینِ،ثُمَّ یَخرُجُ عَنِ الکوفَةِ مِئَةُ ألفٍ بَینَ مُشرِکٍ ومُنافِقٍ حَتّی یَضرِبوا دِمَشقَ،لا یَصُدُّهُم عَنها صادٌّ،وهِیَ إرَمُ ذاتُ العِمادِ.

راجع:ص 70 (مواصفات السفیانی)

وص 120 (خسف حیش السفیانی بالبیداء)

وص 154 ح 1212

وص 308 ح 1368

وص 314 ح 1371-1383.

1/1-5

مُدَّةُ مُلکِ السُّفیانِیِّ

1171.الغیبة للطوسی: عَنهُ (2)عَنِ ابنِ أبی عُمَیرٍ،عَن عُمَرَ بنِ اذَینَةَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،

ص:108

باشد که در پی می آید،و در این روز،تأویل این آیه:«و کاش آنان را می دیدی که چه سان هراسان اند و راه گریزی ندارند و از جایی نزدیک گرفته شده اند»تحقّق می یابد و صد و سی هزار نفر به کوفه می فرستد و در روحاء و فاروق و جایگاه مریم و عیسی در قادسیّه (1)فرود می آیند و هشتاد هزار تن از آنها حرکت می کنند تا به کوفه می رسند و در مقبرۀ هود در نخیله فرود می آیند و در روز زینت (جشن) به کوفیان حمله می کنند و فرمانده مردم،زورگویی خودکامه است که او را کاهن و ساحر می نامند و از شهر بغداد،فرمانده ای با پنج هزار تن از کاهنان به سویشان می آید [و به آنان می پیوندد] و بر پل،هفتاد هزار تن می کشد تا آن جا که مردم به خاطر خون و بوی بد اجساد افتاده در فرات،سه روز از آن پرهیز می کنند و هفتاد هزار دختر جوان باکره ای را که کسی هنوز دست و صورت آنها را ندیده،از کوفه به اسارت می گیرند تا آن که آنها را سوار شتران کرده،به ثُویّه یا همان غرّی می برند.سپس صد هزار مشرک و منافق از کوفه بیرون می آیند تا به دمشق برسند و هیچ کس را یارای جلوگیری از آنها نیست و [دمشق] همان ارم و سرزمین دارای کاخ های برافراشته است. (2)

ر.ک:ص 71 (ویژگی های سفیانی) وص 121 (به زمین فرو رفتن لشکر سفیانی در بیدا)

وص 155 ح 1212 و ص 309 ح 1368 و ص 315 ح 1371-1383.

قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

إنَّ السُّفیانِیَّ یَملِکُ بَعدَ ظُهورِهِ عَلَی الکُوَرِ الخَمسِ حَملَ امرَأَةٍ.

1172.الغیبة للطوسی: قَرقارَةُ،عَن مُحَمَّدِ بنِ خَلَفٍ،عَنِ الحَسَنِ بنِ صالِحِ بنِ الأَسوَدِ،عَن عَبدِ الجَبّارِ بنِ العَبّاسِ الهَمدانِیِّ،عَنِ عَمّارٍ الدُّهنِیِّ قالَ:قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام:

کَم تَعُدّونَ بَقاءَ السُّفیانِیِّ فیکُم؟قالَ:قُلتُ:حَملَ امرَأَةٍ؛تِسعَةَ أشهُرٍ.قالَ:ما أعلَمَکُم یا أهلَ الکوفَةِ (1).

1173.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ التَّیمُلِیُّ،مِن کِتابِهِ فی صَفَرٍ سَنَةَ أربَعٍ وسَبعینَ ومِئَتَینِ،قالَ:حَدَّثَنَا العبّاسُ بنُ عامِرِ بنِ رَباحٍ الثَّقَفِیُّ،قالَ:حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ الرَّبیعِ الأَقرَعُ،عَن هِشامِ بنِ سالِمٍ، عَن أبی عَبدِ اللّهِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام،أنَّهُ قالَ:

إذَا استَولَی السُّفیانِیُّ عَلَی الکُوَرِ الخَمسِ فَعُدّوا لَهُ تِسعَةَ أشهُرٍ.-وزَعَمَ هِشامٌ أنَّ الکُوَرَ الخَمسَ:دِمَشقُ،وفِلَسطینُ،وَالاُردُنُّ،وحِمصُ،وحَلَبُ-.

1174.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ،قالَ:حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ المُفَضَّلِ بنِ إبراهیمَ بنِ قَیسِ بنِ رُمّانَةَ،مِن کِتابِهِ فی رَجَبٍ سَنَةَ خَمسٍ وسِتّینَ ومِئَتَینِ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ فَضّالٍ،قالَ:حَدَّثَنا ثَعلَبَةُ بنُ مَیمونٍ أبو إسحاقَ،عَن عیسَی بنِ أعیَنَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

السُّفیانِیُّ مِنَ المَحتومِ،وخُروجُهُ فی رَجَبٍ،ومِن أوَّلِ خُروجِهِ إلی آخِرِهِ خَمسَةَ

ص:110

یک زن،طول می کشد». (1)

1172.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از عمّار دهنی-:امام باقر علیه السلام فرمود:«ماندن سفیانی را میان خودتان چه مقدار می دانید؟».

گفتم:به اندازۀ بارداری یک زن،نُه ماه.

فرمود:«چه قدر دانا هستید،ای کوفیان!» (2). (3)

1173.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از هشام بن سالم-:امام صادق علیه السلام فرمود-:«هنگامی که سفیانی بر مناطق پنجگانه چیره شد،نُه ماه برایش بشمرید»و به نظر[م]،مناطق پنجگانه:دمشق،فلسطین،اردن،حمص و حلب هستند. (4)

1174.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از عیسی بن اعین-:امام صادق علیه السلام فرمود:«[خروج] سفیانی،از امور حتمی است و آن در رجب است و ابتدا تا انتهای خروجش،پانزده ماه طول می کشد که شش ماه را می جنگد و چون مناطق پنجگانه

ص:111

عَشَرَ شَهراً؛سِتَّةَ أشهُرٍ یُقاتِلُ فیها،فَإِذا مَلَکَ الکُوَرَ الخَمسَ مَلَکَ تِسعَةَ أشهُرٍ،ولَم یَزِد عَلَیها یَوماً.

1175.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا عَلِیُّ بنُ أحمَدَ،عَن عُبَیدِ اللّهِ بنِ موسَی العَلَوِیِّ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ مُحَمَّدٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ خالِدٍ،عَنِ الحَسَنِ بنِ المُبارَکِ،عَن أبی إسحاقَ الهَمدانِیِّ،عَنِ الحارِثِ الهَمدانِیِّ،عَن أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

المَهدِیُّ أقبَلُ (1)،جَعدٌ (2)،بِخَدِّهِ خالٌ،یَکونُ مَبدَؤُهُ مِن قِبَلِ المَشرِقِ،وإذا کانَ ذلِکَ خَرَجَ السُّفیانِیُّ،فَیَملِکُ قَدرَ حَملِ امرَأَةٍ تِسعَةَ أشهُرٍ،یَخرُجُ بِالشّامِ فَیَنقادُ لَهُ أهلُ الشّامِ إلّاطَوائِفَ مِنَ المُقیمینَ عَلَی الحَقِّ،یَعصِمُهُمُ اللّهُ مِنَ الخُروجِ مَعَهُ،ویَأتِی المَدینَةَ بِجَیشٍ جَرّارٍ،حَتّی إذَا انتَهی إلی بَیداءِ المدینَةِ خَسَفَ اللّهُ بِهِ،وذلِکَ قَولُ اللّهِ عز و جل فی کِتابِهِ: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ» 3 .

1176.کمال الدین: حَدَّثَنا أبی ومُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ رَضِیَ اللّهُ عَنهُما،قالا:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ أبِی القاسِمِ ماجیلَوَیهِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الکوفِیِّ،قالَ:حَدَّثَنَا الحُسَینُ بنُ سُفیانَ، عَن قُتَیبَةَ بنِ مُحَمَّدٍ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ أبی مَنصورٍ البَجَلِیِّ،قالَ:

سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام عَنِ اسمِ السُّفیانِیِّ فَقالَ:وما تَصنَعُ بِاسمِهِ؟إذا مَلَکَ کُوَرَ

ص:112

را به چنگ آورد،نُه ماه فرمان روایی می کند و یک روز هم بیشتر نمی شود». (1)

1175.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از حارث همدانی-:امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:«مهدی با موهایی موجدار و خالی در گونه،از سمت شرق می آید و این هنگام،سفیانی خروج می کند و به اندازۀ بارداری یک زن،نُه ماه،فرمان روایی می یابد و در شام خروج می کند و شامیان،مطیع او می شوند-جز برخی دسته ها که بر حق پایداری می کنند و خداوند،آنان را از خروج با او نگاه می دارد-و با لشکری انبوه به سوی مدینه می آید تا این که به بیابان میان مدینه و مکّه می رسد و خداوند،او را به زمین فرو می برد و این همان سخن خدای عز و جل در کتابش است:«و کاش آنان را می دیدی که چه سان هراسان اند و راه گریزی ندارند و از جایی نزدیک،فرو گرفته شده اند!»». (2)

1176.کمال الدین -با سندش به نقل از عبد اللّه بن ابی منصور-:نام سفیانی را از امام صادق علیه السلام جویا شدم.فرمود:«با نامش چه کار داری؟هنگامی که پنج منطقۀ شام:دمشق، حمص،فلسطین،اردن و قِنَّسرین (3)را به چنگ می آورد،در این هنگام،منتظر فَرَج باشید».

گفتم:نُه ماه فرمان روا می ماند؟

ص:113

الشّامِ الخَمسَ:دِمَشقَ،وحِمصَ،وفِلَسطینَ،وَالاُردُنَّ،وقِنَّسرینَ (1)،فَتَوَقَّعوا عِندَ ذلِکَ الفَرَجَ.

قُلتُ:یَملِکُ تِسعَةَ أشهُرٍ؟قالَ:لا،ولکِنَ یَملِکُ ثَمانِیَةَ أشهُرٍ لا یَزیدُ یَوماً.

1/1-6

قِتالُ السُّفیانِیِّ الإِمامَ المَهدِیَّ علیه السلام

1177.معانی الأخبار: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ بنِ أحمَدَ بنِ الوَلیدِ رحمه الله،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ یَحیَی العَطّارُ وأَحمَدُ بنُ إدریسَ جَمیعاً،عَن مُحَمَّدِ بنِ أحمَدَ بنِ یَحیَی بنِ عِمرانَ الأَشعَرِیِّ،عَنِ السَّیّارِیِّ،عَنِ الحَکَمِ بنِ سالِمٍ،عَمَّن حَدَّثَهُ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

إنّا وآلُ أبی سفیانَ أهلُ بَیتَینِ تَعادَینا فِی اللّهِ،قُلنا:صَدَقَ اللّهُ،وقالوا:کَذَبَ اللّهُ ! قاتَلَ أبو سُفیانَ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله،وقاتَلَ مُعاوِیَةُ عَلِیَّ بنَ أبی طالِبٍ علیه السلام،وقاتَلَ یَزیدُ بنُ مُعاوِیَةَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه السلام،وَالسُّفیانِیُّ یُقاتِلُ القائِمَ علیه السلام.

1178.تفسیر القمّی: ...ثُمَّ خاطَبَ بَنی امَیَّةَ فَقالَ: «وَ إِنْ عُدْتُمْ عُدْنا» یَعنی عُدتُم بِالسُّفیانِیِّ عُدنا بِالقائِمِ مِن آلِ مُحَمَّدٍ علیه السلام «وَ جَعَلْنا جَهَنَّمَ لِلْکافِرِینَ حَصِیراً» 2 أی حَبساً یُحصَرونَ فیها.

1179.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ،عَن لَیثِ بنِ سَعدٍ،عَن عَیّاشِ بنِ عَبّاسٍ القِتبانِیِّ، عَمَّن حَدَّثَهُ،عَن عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام،قالَ:

ص:114

فرمود:«نه،بلکه هشت ماه فرمان روا می ماند و یک روز هم بیشتر نمی شود». (1)

یَسیرُ بِهِم فِی اثنَی عَشَرَ ألفاً إن قَلّوا،أو خَمسَةَ عَشَرَ ألفاً إن کَثُروا،شِعارُهُم أمِت أمِت،حَتّی یَلقاهُ السُّفیانِیُّ فَیَقولُ:أخرِجوا إلَیَّ ابنَ عَمّی حَتّی اکَلِّمَهُ،فَیَخرُجُ إلَیهِ فَیُکَلِّمُهُ،فَیُسَلِّمُ لَهُ الأَمرَ ویُبایِعُهُ،فَإِذا رَجَعَ السُّفیانِیُّ إلی أصحابِهِ نَدَّمَهُ کَلبٌ، فَیَرجِعُ لِیَستَقیلَهُ فَیُقیلَهُ،ویَقتَتِلُ هُوَ وجَیشُ السُّفیانِیِّ عَلی سَبعِ رایاتٍ،کُلُّ صاحِبِ رایَةٍ مِنهُم یَرجُو الأَمرَ لِنَفسِهِ،فَیَهزِمُهُمُ المَهدِیُّ.

1180.بحار الأنوار: بِإِسنادِهِ (1)رَفَعَهُ إلی جابِرِ بنِ یَزیدَ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام،قالَ:

إذا بَلَغَ السُّفیانِیُّ أنَّ القائِمَ قَد تَوَجَّهَ إلَیهِ مِن ناحِیَةِ الکوفَةِ،یَتَجَرَّدُ بِخَیلِهِ حَتّی یَلقَی القائِمَ فَیَخرُجُ،فَیَقولُ:أخرِجوا إلَیَّ ابنَ عَمّی،فَیَخرُجُ عَلَیهِ السُّفیانِیُّ فَیُکَلِّمَهُ القائِمُ علیه السلام،فَیَجیءُ السُّفیانِیُّ فَیُبایِعُهُ ثُمَّ یَنصَرِفُ إلی أصحابِهِ،فَیَقولونَ لَهُ:ما صَنَعتَ؟ فَیَقولُ:أسلَمتُ وبایَعتُ،فَیَقولونَ لَهُ:قَبَّحَ اللّهُ رَأیَکَ بَینَ ما أنتَ خَلیفَةٌ مَتبوعٌ فَصِرتَ تابِعاً،فَیَستَقبِلُهُ فَیُقاتِلُهُ،ثُمَّ یُمسونَ تِلکَ اللَّیلَةَ،ثُمَّ یُصبِحونَ لِلقائِمِ علیه السلام بِالحَربِ فَیَقتَتِلونَ یَومَهُم ذلِکَ.

ثُمَّ إنَّ اللّهَ تَعالی یَمنَحُ القائِمَ وأَصحابَهُ أکتافَهُم فَیَقتُلونَهُم حَتّی یُفنوهُم،حَتّی أنَّ الرَّجُلَ یَختَفی فِی الشَّجَرَةِ وَالحَجَرَةِ،فَتَقولُ الشَّجَرَةُ وَالحَجَرَةُ:یا مُؤمِنُ هذا رَجُلٌ کافِرٌ فَاقتُلهُ،فَیَقتُلُهُ،قالَ:فَتَشبَعُ السِّباعُ وَالطُّیورُ مِن لُحومِهِم،فَیُقیمُ بِهَا القائِمُ علیه السلام ما شاءَ.

قالَ:ثُمَّ یَعقِدُ بِهَا القائِمُ علیه السلام ثَلاثَ رایاتٍ:لِواءً إلَی القُسطَنطینِیَّةِ یَفتَحُ اللّهُ لَهُ،ولِواءً إلَی الصّینِ فَیَفتَحُ لَهُ،ولِواءً إلی جِبالِ الدَّیلَمِ فَیَفتَحُ لَهُ.

ص:116

(قائم علیه السلام ) هم آن را نادیده می گیرد و با لشکر سفیانی که مرکّب از هفت پرچم است و هر کدام در اندیشۀ فرمان روایی خود هستند،می جنگد و آنان را شکست می دهد». (1)

1180.بحار الأنوار -با سندش به نقل از جابر بن یزید-:امام باقر علیه السلام فرمود:«هنگامی که به سفیانی خبر می رسد که قائم علیه السلام از سمت کوفه به سوی او می آید،از لشکرش کناره می گیرد و بیرون می رود تا قائم را ملاقات کند و می گوید:مرا نزد پسرعمویم ببرید.سفیانی را نزد او می آورند و قائم علیه السلام با وی سخن می گوید و سفیانی با او بیعت می کند و سپس به سوی یارانش باز می گردد.آنان به وی می گویند:چه کردی؟می گوید:تسلیم شدم و بیعت کردم.

به او می گویند:خداوند،رأیت را زشت گرداند! در حالی که خلیفه ای فرمان روا بودی،به فردی فرمان بردار تبدیل شدی! پس سفیانی [پشیمان و] با او (قائم علیه السلام ) رو در رو می شود و با او می جنگد و سپس آن شب را سپری می کنند و صبح دوباره در برابر قائم علیه السلام صف آرایی می نمایند و آن روز را نیز می جنگند.

سپس خداوند متعال،قائم و یارانش را بر آنان مسلّط می کند و ایشان را تا نابودی کامل می کُشند،حتّی کسی که خود را پشت درخت و سنگ پنهان کرده است،به وسیلۀ درخت و سنگ که می گویند:"ای مؤمن! این مرد،کافر است.او را بکش"،کشف می شود و جنگاور مؤمن،او را می کشد.

و درندگان و پرندگان،از گوشت اجساد آنان سیر می شوند و قائم علیه السلام هر اندازه بخواهد،در آن جا درنگ می کند.سپس قائم علیه السلام سه پرچم [برای سه لشکر] می بندد:

پرچمی به سوی قسطنطنیّه که خداوند [آن جا را] برایش فتح می کند،پرچمی به سوی چین که آن را نیز برایش فتح می کند و پرچمی به سوی کوه های دیلم که [آن جا را هم] برایش فتح می کند». (2)

ص:117

1/1-7

هَزیمَةُ جَیشِ السُّفیانِیِّ فی قِبالِ رایاتٍ سودٍ

1181.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ قالَ:

تَخرُجُ رایاتٌ سودٌ تُقاتِلُ السُّفیانِیَّ،فیهِم شابٌّ مِن بَنی هاشِمٍ فی کَتِفِهِ (1)الیُسری خالٌ،وعَلی مُقَدِّمَتِهِ رَجُلٌ مِن بَنی تَمیمٍ یُدعی شُعَیبُ بنُ صالِحٍ،فَیَهزِمُ أصحابَهُ.

1182.الفتن لابن حماد: أخبَرَنا أبو بَکرٍ مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ اللّهِ بنِ أحمَدَ بنِ ریذَةَ،أخبَرَنا أبُو القاسِمِ سُلَیمانُ بنُ أحمَدَ الطَّبَرانِیُّ،أخبَرَنا أبو زَیدٍ عَبدُ الرَّحمنِ بنُ حاتِمٍ المُرادِیُّ بِمِصرَ سَنَةَ ثَمانینَ ومِئَتَینِ،حَدَّثَنا نُعَیمُ بنُ حَمّادٍ،ثنا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ، عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام،قالَ:

یَلتَقِی السُّفیانِیُّ وَالرّایاتُ السّودُ،فیهِم شابٌّ مِن بَنی هاشِمٍ فی کَفِّهِ الیُسری خالٌ،وعَلی مُقَدِّمَتِهِ رَجُلٌ مِن بَنی تَمیمٍ یُقالُ لَهُ:شُعَیبُ بنُ صالِحٍ بِبابِ إصطَخرَ (2)، فَتَکونُ بَینَهُم مَلحَمَةٌ عَظیمَةٌ،فَتَظهَرُ الرّایاتُ السّودُ وتَهرُبُ خَیلُ السُّفیانِیِّ،فَعِندَ ذلِکَ یَتَمَنَّی النّاسُ المَهدِیَّ ویَطلُبونَهُ.

1183.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام قالَ:

إذا هَزَمَتِ الرّایاتُ السّودُ خَیلَ السُّفیانِیِّ الَّتی فیها شُعَیبُ بنُ صالِحٍ،تَمَنَّی النّاسُ

ص:118

بِالمَهدِیِّ (1)فَیَطلُبونَهُ،فَیَخرُجُ مِن مَکَّةَ ومَعَهُ رایَةُ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله،فَیُصَلّی رَکعَتَینِ بَعدَ أن یَئِسَ النّاسُ مِن خُروجِهِ،لِما طالَ عَلَیهِم مِنَ البَلاءِ،فَإِذا فَرَغَ مِن صَلاتِهِ انصَرَفَ،فَقالَ:أیُّهَا النّاسُ،ألَحَّ البَلاءُ بِاُمَّةِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وبِأَهلِ بَیتِهِ (2)خاصَّةً،قُهِرنا وبُغِیَ عَلَینا.

1/1-8

خَسفُ جَیشِ السُّفیانِیِّ بِالبَیداءِ

1184.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،عَن هؤُلاءِ الرِّجالِ الأَربَعَةِ (3)عَنِ ابنِ مَحبوبٍ،وأَخبَرَنا مُحَمَّدُ بنُ یَعقوبَ الکُلَینِیُّ أبو جَعفَرٍ،قالَ:حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ إبراهیمَ بنِ هاشِمٍ،عَن أبیهِ؛قالَ:وحَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ عِمرانَ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عیسی،قالَ:وحَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ مُحَمَّدٍ وغَیرُهُ،عَن سَهلِ بنِ زِیادٍ جَمیعاً، عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ (قالَ:) وحَدَّثَنا عَبدُ الواحِدِ بنُ عَبدِ اللّهِ المَوصِلِیُّ،عَن أبی عَلِیٍّ أحمدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ أبی ناشِرٍ،عَن أحمَدَ بنِ هِلالٍ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن عَمرِو بنِ أبِی المِقدامِ،عَن جابِرِ بنِ یَزیدَ الجُعفِیِّ،قالَ:قالَ أبو جَعفَرٍ مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ الباقِرُ علیهما السلام:

یا جابِرُ الزَمِ الأَرضَ ولا تُحَرِّکَ یَداً ولا رِجلاً،حَتّی تَری عَلاماتٍ أذکُرُها لَکَ إن أدرَکتَها:أوَّلُهَا اختِلافُ بَنی العَبّاسِ،وما أراکَ تُدرِکُ ذلِکَ،ولکِن حَدِّث بِهِ مِن بَعدی عَنّی؛ومُنادٍ یُنادی مِنَ السَّماءِ،ویَجیئُکُمُ الصَّوتُ مِن ناحِیَةِ دِمَشقَ بِالفَتحِ،وتُخسَفُ قَریَةٌ مِن قُرَی الشّامِ تُسَمَّی الجابِیَةَ،وتَسقُطُ طائِفَةٌ مِن مَسجِدِ دِمَشقَ الأَیمَنِ،

ص:120

نمازش را به پایان می برد،رو به مردم می کند و می فرماید:"ای مردم! بلا بر امّت محمّد و بویژه خاندانش،ماندگار بوده است،به ما زور گفتند و ستم کردند!». (1)

ومارِقَةٌ تَمرُقُ مِن ناحِیَةِ التُّرکِ،ویَعقُبُها هَرجُ الرّومِ،وسَیُقبِلُ إخوانُ التُّرکِ حَتّی یَنزِلُوا الجَزیرَةَ،وسَیُقبِلُ مارِقَةُ الرّومِ حَتّی یَنزِلُوا الرَّملَةَ (1)،فَتِلکَ السَّنَةُ یا جابِرُ فیهَا اختِلافٌ کَثیرٌ فی کُلِّ أرضٍ مِن ناحِیَةِ المَغرِبِ.

فَأَوَّلُ أرضٍ تُخرَبُ أرضُ الشّامِ،ثُمَّ یَختَلِفونَ عِندَ ذلِکَ عَلی ثَلاثِ رایاتٍ:رایَةِ الأَصهَبِ،ورایَةِ الأَبقَعِ،ورایَةِ السُّفیانِیِّ،فَیَلتَقِی السُّفیانِیُّ بِالأَبقَعِ فَیَقتَتِلونَ،فَیَقتُلُهُ السُّفیانِیُّ ومَن تَبِعَهُ،ثُمَّ یَقتُلُ الأَصهَبَ،ثُمَّ لا یَکونُ لَهُ هِمَّةٌ إلَّاالإِقبالُ نَحوَ العِراقِ، ویَمُرُّ جَیشُهُ بِقَرقیسِیاءَ،فَیَقتَتلِونَ بِها،فَیَقتُلُ بِها مِنَ الجَبّارینَ مِئَةَ ألفٍ.

ویَبعَثُ السُّفیانِیُّ جَیشاً إلَی الکوفَةِ،وعِدَّتُهُم سَبعونَ ألفاً،فَیُصیبونَ مِن أهلِ الکوفَةِ قَتلاً وصَلباً وسَبیاً،فَبَیناهُم کَذلِکَ إذ أقبَلَت رایاتٌ مِن قِبَلِ خُراسانَ وتَطوِی المَنازِلَ طَیّاً حَثیثاً،ومَعَهُم نَفَرٌ مِن أصحابِ القائِمِ،ثُمَّ یَخرُجُ رَجُلٌ مِن موالی أهلِ الکوفَةِ فی ضُعَفاءَ فَیَقتُلُهُ أمیرُ جَیشِ السُّفیانِیِّ بَینَ الحیرَةِ (2)وَالکوفَةِ،ویَبعَثُ السُّفیانِیُّ بَعثاً إلَی المَدینَةِ فَیَنفِرُ المَهدِیُّ مِنها إلی مَکَّةَ،فَیَبلُغُ أمیرَ جَیشِ السُّفیانِیِّ أنَّ المَهدِیَّ قَد خَرَجَ إلی مَکَّةَ،فَیَبعَثُ جَیشاً عَلی أثَرِهِ فَلا یُدرِکُهُ حَتّی یَدخُلَ مَکَّةَ خائِفاً یَتَرَقَّبُ عَلی سُنَّةِ موسَی بنِ عِمرانَ علیهما السلام.

قالَ:فَیَنزِلُ أمیرُ جَیشِ السُّفیانِیِّ البَیداءَ،فَیُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:«یا بَیداءُ أبِیدِی القَومَ»فَیُخسَفُ بِهِم فَلا یُفلِتُ مِنهُم إلّاثَلاثَةُ نَفَرٍ،یُحَوِّلُ اللّهُ وُجوهَهُم إلی

ص:122

رو در رو می شود و با هم می جنگند و سفیانی،او و پیروانش را می کُشد.سپس اصهب را می کشد و آن گاه جز به روی آوردن به عراق نمی اندیشد.لشکرش از قرقیسا می گذرد و در آن جا می جنگند و صد هزار نفر از جبّاران را در آن جا می کشد و سفیانی لشکری به کوفه روانه می کند-که شمارشان به هفتاد هزار تن می رسد-و از کوفیان می کُشند و به دار می کِشند و اسیر می گیرند و در این میان، پرچم هایی از سمت خراسان می آیند که به سرعت می تازند و تنی چند از یاران قائم با آنها هستند.سپس مردی از ایرانیان مقیم کوفه،همراه محرومان خروج می کند که فرمانده سپاه سفیانی،او را میان حیره (1)و کوفه می کشد و سفیانی گروهی را روانۀ مدینه می کند؛ولی مهدی از آن جا به مکّه کوچ می کند و چون خبر خروج مهدی به سمت مکّه به فرمانده اعزامی سفیانی می رسد،لشکری را در پی او روانه می کند؛ ولی به او نمی رسند و مهدی همچون موسی بن عمران،بیمناک و مراقب وارد مکّه می شود.

سپس فرمانده لشکر اعزامی سفیانی،وارد بیداء (بیابان میان مدینه و مکّه) می شود و منادی ای از آسمان،ندا می دهد:"ای بیداء! این قوم را هلاک کن" و همگی در زمین فرو می روند و جز سه تن از آنها نمی توانند بگریزند،و خداوند،سر و صورت این سه تن را-که از قبیلۀ کلب هستند-،وارونه می کند،و این آیه در حقّ [امثال] اینها نازل شده است:«ای اهل کتاب! به آنچه فرو فرستاده ایم که کتاب شما را تصدیق می کند،ایمان بیاورید،پیش از آن که چهره هایی را دگرگون کنیم و آنها را به پشت

ص:123

أقفِیَتِهِم وهُم مِن کَلبٍ،وفیهِم نَزَلَت هذِهِ الآیَةُ: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلی أَدْبارِها» 1 الآیَةَ.

1185.تفسیر القمّی: أبی،عَنِ ابنِ أبی عُمَیرٍ،عَن مَنصورِ بنِ یونُسَ،عَن أبی خالِدٍ الکابُلِیِّ، قالَ:قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام:

وَاللّهِ لَکَأَنّی أنظُرُ إلَی القائِمِ علیه السلام وقَد أسنَدَ ظَهرَهُ إلَی الحَجَرِ،ثُمَّ یَنشُدُ اللّهَ حَقَّهُ،ثُمَّ یَقولُ:یا أیُّهَا النّاسُ،مَن یُحاجَّنی فِی اللّهِ فَأَنَا أولی بِاللّهِ،أیُّهَا النّاسُ مَن یُحاجَّنی فی آدَمَ فَأَنَا أولی بِآدَمَ....

فَإِذا جاءَ إلَی البَیداءِ یَخرُجُ إلَیهِ جَیشُ السُّفیانِیِّ،فَیَأمُرُ اللّهُ الأَرضَ فَتَأخُذُ أقدامَهُم وهُوَ قَولُهُ: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ * وَ قالُوا آمَنّا بِهِ» یَعنی بِالقائِمِ مِن آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام «وَ أَنّی لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَکانٍ بَعِیدٍ» إلی قَولِهِ: «وَ حِیلَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ ما یَشْتَهُونَ» یَعنی أن لا یُعَذَّبوا «کَما فُعِلَ بِأَشْیاعِهِمْ مِنْ قَبْلُ» یَعنی مَن کانَ قَبلَهُم مِنَ المُکَذِّبینَ هَلَکوا «إِنَّهُمْ کانُوا فِی شَکٍّ مُرِیبٍ» 2 .

1186.بحار الأنوار: بِالإِسنادِ (1)إلَی الکابُلِیِّ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام،قالَ:

یُبایَعُ القائِمُ بِمَکَّةَ عَلی کِتابِ اللّهِ وسُنَّةِ رَسولِهِ،ویَستَعمِلُ عَلی مَکَّةَ،ثُمَّ یَسیرُ نَحوَ المَدینَةِ فَیَبلُغُهُ أنَّ عامِلَهُ قُتِلَ،فَیَرجِعُ إلَیهِم فَیَقتُلُ المُقاتِلَةَ،ولا یَزیدُ عَلی ذلِکَ، ثُمَّ یَنطَلِقُ فَیَدعُو النّاسَ بَینَ المَسجِدَینِ إلی کِتابِ اللّهِ وسُنَّةِ رَسولِهِ،وَالوِلایَةِ لِعَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ وَالبَراءَةِ مِن عَدُوِّهِ،حَتّی یَبلُغَ البَیداءَ،فَیَخرُجُ إلَیهِ جَیشُ

ص:124

سرشان بگردانیم»». (1)

1185.تفسیر القمّی -با سندش به نقل از ابو خالد کابلی-:امام باقر علیه السلام فرمود:«به خدا سوگند،گویی به قائم علیه السلام می نگرم که به حجر الأسود تکیه داده و خداوند را به حقّش سوگند می دهد و سپس می فرماید:"ای مردم! هر کس با من در بارۀ خدا چون و چرا کند،من به خدا نزدیک ترم و-ای مردم-هر کس با من در بارۀ آدم،چون و چرا کند،من به آدم نزدیک ترم..." و چون به بیداء بیاید،لشکر سفیانی به سوی او بیرون می آیند و خداوند به زمین فرمان می دهد تا پایشان را بگیرد و این،همان سخن خداوند است:«و کاش آن گاه را می دیدی که هراسان شده اند و راه گریزی ندارند و از جایی نزدیک،فرو گرفته می شوند و می گویند:

به آن ایمان آوردیم»،یعنی به قائم خاندان محمّد صلی الله علیه و آله«و کجا و چگونه از راهی دور به آن دست یابند (2)...و میان آنان و خواسته شان»یعنی عذاب نشدن،«فاصله انداخته می شود،همان گونه که پیش تر با پیروان هم عقیدۀ آنان شد»،یعنی تکذیب کنندگانی که پیش از ایشان بودند و هلاک شدند«که آنان سخت در شک و تردید بودند»». (3)

1186.بحار الأنوار -با سندش به نقل از کابلی-:امام باقر علیه السلام فرمود:«قائم در مکّه بر پایۀ کتاب خدا و سنّت پیامبرش بیعت می گیرد و کسی را بر شهر مکّه می گمارد و سپس به سوی مدینه حرکت می کند،که به او خبر می رسد کارگزارش را کشته اند.پس باز می گردد و کُشندگان را قصاص می کند و بیش از این نمی کند.سپس به راه می افتد و مردم را میان دو مسجد (مکّه و مدینه) به کتاب خدا،سنّت پیامبرش،ولایت علی بن ابی طالب و بیزاری از دشمن او،فرا می خواند،تا این که به بیداء (بیابان نزدیک مدینه) می رسد و لشکر سفیانی به سوی او بیرون می آید و خداوند،آنها را در زمین فرو می برد». (4)

ص:125

السُّفیانِیِّ فَیَخسِفُ اللّهُ بِهِم.

1187.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا سَعیدٌ أبو عُثمانَ،عَن جابِرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ،قالَ:

إذا بَلَغَ السُّفیانِیَّ قَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وهُوَ الَّذی کَتَبَ عَلَیهِ،فَهَرَبَ عامَّةُ المُسلِمینَ مِن حَرَمِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله إلی حَرَمِ اللّهِ تَعالی بِمَکَّةَ،فَإِذا بَلَغَهُ ذلِکَ بَعَثَ جُنداً إلَی المَدینَةِ،عَلَیهِم رَجُلٌ مِن کَلبٍ،حَتّی إذا بَلَغُوا البَیداءَ خُسِفَ بِهِم،ویَنفَلِتُ أمیرُهُم، وذَکَروا أنَّهُ مِن مَذحِجَ،وقالَ بَعضُهُم:مِن کَلبٍ.

1188.تأویل الآیات الظاهرة: بِحَذفِ الإِسنادِ یَرفَعُهُ إلی مُحَمَّدِ بنِ جُمهورٍ،عَنِ السَّکونِیِّ، عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام،قالَ:

«حم»حَتمٌ،و«عَینٌ»عَذابٌ،و«سینٌ»سِنونَ کَسِنِی یوسُفَ،و«قافٌ»قَذفٌ وخَسفٌ ومَسخٌ یَکونُ فی آخِرِ الزَّمانِ بِالسُّفیانِیِّ وأَصحابِهِ،وناسٌ مِن کَلبٍ ثَلاثونَ ألفَ ألفٍ (1)یَخرُجونَ مَعَهُ،وذلِکَ حینَ یَخرُجُ القائِمُ علیه السلام بِمَکَّةَ،وهُوَ مَهدِیُّ هذِهِ الاُمَّةِ.

1189.الکافی: مُحَمَّدُ بنُ یَحیی،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدٍ،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ أبی نَصرٍ، قالَ:قُلتُ لِأَبِی الحَسَنِ علیه السلام:إنّا کُنّا فِی البَیداءِ فی آخِرِ اللَّیلِ،فَتَوَضَّأتُ وَاستَکتُ وأَنَا أهُمُّ بِالصَّلاةِ،ثُمَّ کَأَنَّهُ دَخَلَ قَلبی شَیءٌ،فَهَل یُصَلّی فِی البَیداءِ فِی المَحمِلِ؟

فَقالَ:لا تُصَلِّ فِی البَیداءِ،قُلتُ:وأَینَ حَدُّ البَیداءِ؟فَقالَ:کانَ (أبو) جَعفَرٍ علیه السلام إذا بَلَغَ ذاتَ الجَیشِ (2)جَدَّ فِی السَّیرِ،ثُمَّ لا یُصَلّی حَتّی یَأتِیَ مُعَرَّسَ (3)النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله،قُلتُ:

ص:126

1187.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«هنگامی که خبر کشته شدن نفْس زکیّه-که سرنوشت حتمی اوست-به سفیانی می رسد،عموم مسلمانان از حرم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به حرم خدای متعال در مکّه می گریزند و چون خبرش به او می رسد، لشکری را روانۀ مدینه می کند که فرمانده شان مردی از قبیلۀ کلب است و چون به بیداء می رسند،در زمین فرو می روند و فرمانده شان نجات می یابد»و گفته اند که او از قبیلۀ مذحج است و برخی گفته اند از قبیلۀ کلب است. (1)

1188.تأویل الآیات الظاهرة -با سندش به نقل از سکونی-:امام باقر علیه السلام [در بارۀ دو آیۀ نخست سورۀ شورا] فرمود:««حا،میم»حتمی بودن،و«عین»،عذاب،و«سین»،سال هایی مانند سال های یوسف،و«قاف»،قذف (پرتاب کردن) و فرو رفتن و مسخ شدن سفیانی و یارانش و سی هزار هزار (2)نفر از مردم قبیلۀ کلب است که با او خارج می شوند و در آخر الزمان روی می دهد،هنگامی که قائم در مکّه خروج می کند و او،همان مهدی این امّت است». (3)

1189.الکافی -با سندش به نقل از احمد بن محمّد بن ابی نصر-:به امام رضا علیه السلام گفتم:ما آخر شب در بیداء بودیم.وضو گرفتم و مسواک زدم و قصد نماز داشتم که گویی چیزی به دلم خطور کرد.آیا در بیداء، (4)نماز روی مَرکب خوانده می شود؟

امام فرمود:«در بیداء،نماز نخوان».

گفتم:مرز بیداء تا کجاست؟

ص:127

وأَینَ ذاتُ الجَیشِ؟فَقالَ:دونَ الحُفَیرَةِ (1)بِثَلاثَةِ أمیالٍ.

راجع:ص 82 (مکان خروج السفیانی).

1/1-9

قَتلُ السُّفیانِیِّ

1190.الکافی: حُمَیدُ بنُ زِیادٍ،عَن أبِی العَبّاسِ عُبَیدِ اللّهِ بنِ أحمَدَ الدِّهقانِ،عَن عَلِیِّ بنِ الحَسَنِ الطّاطَرِیِّ،عَن مُحَمَّدِ بنِ زِیادٍ بَیّاعِ السّابِرِیِّ،عَن أبانٍ،عَن صَبّاحِ بنِ سَیابَةَ،عَنِ المُعَلَّی بنِ خُنَیسٍ،قالَ:

ذَهَبتُ بِکِتابِ عَبدِ السَّلامِ بنِ نُعَیمٍ وسَدیرٍ وکُتُبِ غَیرِ واحِدٍ إلی أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام، حینَ ظَهَرَتِ المُسَوِّدَةُ (2)قَبلَ أن یَظهَرَ وُلدُ العَبّاسِ،بِأَنّا قَد قَدَّرنا أن یَؤولَ هذَا الأَمرُ إلَیکَ،فَما تَری؟قالَ:فَضَرَبَ بِالکُتُبِ الأَرضَ،ثُمَّ قالَ:

افٍّ افٍّ،ما أنَا لِهؤُلاءِ بِإِمامٍ،أما یَعلَمونَ أنَّهُ إنَّما یَقتُلُ السُّفیانِیَّ !

1191.بحار الأنوار: بِإِسنادِهِ (3)،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام قالَ:یَهزِمُ المَهدِیُّ علیه السلام السُّفیانِیَّ تَحتَ شَجَرَةٍ أغصانُها مُدلاةٌ فِی الحِیرَةِ طَویلَةٌ.

1192.الإرشاد: وُهَیبُ بنُ حَفصٍ،عَن أبی بَصیرٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ علیه السلام یَقولُ فی قَولِهِ تَعالی: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» 4 قالَ:سَیَفعَلُ

ص:128

فرمود:«باقر علیه السلام هنگامی که به محلّ فرو رفتن سپاه سفیانی [که در آینده روی می دهد،] می رسید،بر سرعتش می افزود و نماز نمی خواند تا به استراحتگاه شبانۀ پیامبر صلی الله علیه و آله برسد».

گفتم:محل فرو رفتن سپاه کجاست؟

فرمود:«سه میل قبل از حفیره» (1). (2)

ر.ک: ص 83 (جای خروج سفیانی).

اللّهُ ذلِکَ بِهِم،قُلتُ:مَن هُم؟قالَ:بَنو امَیَّةَ وشیعَتُهُم،قُلتُ:ومَا الآیَةُ؟

قالَ:رُکودُ الشَّمسِ ما بَینَ زَوالِ الشَّمسِ إلی وَقتِ العَصرِ،وخُروجُ صَدرٍ ووَجهٍ (1)فی عَینِ الشَّمسِ یُعرَفُ بِحَسَبِهِ ونَسَبِهِ،وذلِکَ فی زَمانِ السُّفیانِیِّ،وعِندَها یَکونُ بَوارُهُ (2)وبَوارُ قَومِهِ.

1193.تفسیر العیاشی: عَن عَبدِ الأَعلَی الجَبَلِیِّ (3)قالَ:قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام:یَکونُ لِصاحِبِ هذَا الأَمرِ غَیبَةٌ فی بَعضِ هذِهِ الشِّعابِ....

ثُمَّ قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام:وَاللّهِ لَکَأَنّی أنظُرُ إلَیهِ وقَد أسنَدَ ظَهرَهُ إلَی الحَجَرِ،ثُمَّ یَنشُدُ اللّهَ حَقَّهُ،ثُمَّ یَقولُ:یا أیُّهَا النّاسُ،مَن یُحاجَّنی فِی اللّهِ فَأَنَا أولَی النّاسِ بِاللّهِ،ومَن یُحاجَّنی فی آدَمَ فَأَنَا أولَی النّاسِ بِآدَمَ....

فَیَخرُجُ إلَیهِ جَیشُ السُّفیانِیِّ،فَیَأمُرُ اللّهُ الأَرضَ فَیَأخُذُهُم مِن تَحتِ أقدامِهِم، وهُوَ قَولُ اللّهِ: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ * وَ قالُوا آمَنّا بِهِ» 4 یَعنی بِقائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ «وَ قَدْ کَفَرُوا بِهِ» یَعنی بِقائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ،إلی آخِرِ السّورَةِ،ولا یَبقی مِنهُم إلّارَجُلانِ یُقالُ لَهُما:«وَترٌ»و«وُتَیرٌ»مِن مُرادٍ،وُجوهُهُما فی أقفِیَتِهِما یَمشِیانِ القَهقَری،یُخبِرانِ النّاسَ بِما فُعِلَ بِأَصحابِهِما....

حَتّی إذا أصبَحَ،قالَ:خُذوا بِنا طَریقَ النُّخَیلَةِ،وعَلَی الکوفَةِ جُندٌ مُجَنَّدٌ (4)،قُلتُ:

جُندٌ مُجَنَّدٌ؟قالَ:أی وَاللّهِ حَتّی یَنتَهِیَ إلی مَسجِدِ إبراهیمَ علیه السلام بِالنُّخَیلَةِ،فَیُصَلّی فیهِ

ص:130

گفتم:آنها کیان اند؟

فرمود:«بنی امیّه و پیروانشان».

گفتم:نشانه[ی نازل شونده] چیست؟

فرمود:«کم نور شدن خورشید میان ظهر تا عصر،و پیدا شدن سر و سینه ای در چشمۀ خورشید که آن را با اسم و رسم می شناسند،و این،در روزگار سفیانی است و هنگام پدیدار شدن این نشانه،[زمان] هلاکت او و هلاکت قوم اوست». (1)

1193.تفسیر العیّاشی -به نقل از عبد الأعلی جبلی (/حلبی)-:امام باقر علیه السلام فرمود:«صاحب این امر (قیام)،غیبتی در برخی از این درّه ها دارد...».

امام باقر علیه السلام سپس فرمود:«به خدا سوگند،گویی به او می نگرم که به حجر الأسود تکیه داده و خداوند را به حقّش سوگند می دهد و سپس می فرماید:"ای مردم! هر کس در بارۀ خدا با من چون و چرا کند،[بداند که] من نزدیک ترینِ مردم به خدا هستم و هر کس در بارۀ آدم با من چون و چرا کند،[بداند که] من نزدیک ترینِ مردم به آدم هستم...".

سپس لشکر سفیانی به سوی او بیرون می آید و خداوند به زمین فرمان می دهد تا آنان را از زیر پاهایشان بگیرد و این،همان سخن خداوند است:«و کاش آن گاه را می دیدی که هراسان شده اند و راه گریزی ندارند و از جایی نزدیک،فرو گرفته می شوند و می گویند:به آن ایمان آوردیم»یعنی به قائم خاندان محمّد صلی الله علیه و آله،«و به او کفر ورزیده بودند»یعنی به قائم خاندان محمّد صلی الله علیه و آله،(تا پایان سوره)،و جز دو تن از آنان به نام "وتر" و "وُتَیر" از قبیلۀ مراد،باقی نمی مانند و این دو نیز سر و صورتشان وارونه است و عقب عقب راه می روند و مردم را از آنچه بر سر همراهانشان آمده،آگاه می کنند....

تا این که صبح می شود.[قائم علیه السلام ] می گوید:ما را از راه نخیله ببرید و گرداگرد کوفه، سپاهیانی منظّم و همسان (2)است».پرسیدم:سپاهیانی همسان؟

فرمود:«آری،به خدا سوگند،تا این که به مسجد ابراهیم در نخیله می رسد و دو رکعت

ص:131

رَکعَتَینِ،فَیَخرُجُ إلَیهِ مَن کانَ بِالکوفَةِ مِن مُرجِئِها (1)وغَیرِهِم مِن جَیشِ السُّفیانِیِّ، فَیَقولُ لِأَصحابِهِ:اِستَطرِدوا لَهُم،ثُمَّ یَقولُ:کُرّوا عَلَیهِم.

قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام:ولا یَجوزُ-وَاللّهِ-الخَندَقَ مِنهُم مُخبِرٌ،ثُمَّ یَدخُلُ الکوفَةَ فَلا یَبقی مُؤمِنٌ إلّاکانَ فیها أو حَنَّ إلَیها،وهُوَ قَولُ أمیرِ المُؤمِنینَ عَلِیٍّ علیه السلام،ثُمَّ یَقولُ لِأَصحابِهِ:سیروا إلی هذَا الطّاغِیَةِ،فَیَدعوهُ إلی کِتابِ اللّهِ وسُنَّةِ نَبِیِّهِ صلی الله علیه و آله،فَیُعطیهِ السُّفیانِیُّ مِنَ البَیعَةِ سِلماً،فَیَقولُ لَهُ کَلبٌ وهُم أخوالُهُ:(ما) هذا،ما صَنَعتَ؟وَاللّهِ ما نُبایِعُکَ عَلی هذا أبَداً،فَیَقولُ:ما أصنَعُ؟فَیَقولونَ:اِستَقبِلهُ،فَیَستَقبِلُهُ.

ثُمَّ یَقولُ لَهُ القائِمُ علیه السلام:خُذ حِذرَکَ فَإِنَّنی أدَّیتُ إلَیکَ وأَنَا مُقاتِلُکَ،فَیُصبِحُ فَیُقاتِلُهُم فَیَمنَحُهُ اللّهُ أکتافَهُم.و یَأخُذُ السُّفیانِیَّ أسیراً،فَیَنطَلِقُ بِهِ ویَذبَحُهُ بِیَدِهِ،ثُمَّ یُرسِلُ جَریدَةَ (2)خَیلٍ إلَی الرّومِ فَیَستَحضِرونَ بَقِیَّةَ بَنی امَیَّةَ،فَإِذَا انتَهَوا إلَی الرّومِ قالوا:

أخرِجوا إلَینا أهلَ مِلَّتِنا عِندَکُم،فَیَأبَونَ ویَقولونَ:وَاللّهِ لا نَفعَلُ،فَیَقولُ الجَریدَةُ:وَاللّهِ لَو أمَرَنا لَقاتَلناکُم.

ثُمَّ یَنطَلِقونَ إلی صاحِبِهِم فَیَعرِضونَ ذلِکَ عَلَیهِ،فَیَقولُ:انِطَلِقوا فَأَخرِجوا إلَیهِم أصحابَهُم،فَإِنَّ هؤُلاءِ قَد أتَوا بِسُلطانٍ (عَظیمٍ)،وهُوَ قَولُ اللّهِ: «فَلَمّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ * لا تَرْکُضُوا وَ ارْجِعُوا إِلی ما أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَ مَساکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْئَلُونَ» قالَ:

یَعنِی الکُنوزَ الَّتی کُنتُم تَکنِزونَ «قالُوا یا وَیْلَنا إِنّا کُنّا ظالِمِینَ * فَما زاَلَتْ تِلْکَ دَعْواهُمْ حَتّی جَعَلْناهُمْ حَصِیداً خامِدِینَ» 3 لا یَبقی مِنهُم مُخبِرٌ،ثُمَّ یَرجِعُ إلَی الکوفَةِ فَیَبعَثُ الثَّلاثَمِئَةِ

ص:132

نماز در آن جا می خواند و هر کس در کوفه است.از مرجئه (1)و دیگران،از لشکر سفیانی به سوی او می آیند و او به یارانش می فرماید:"برای فریب دشمن،عقب نشینی تاکتیکی کنید" و سپس می فرماید:"باز گردید و حمله کنید"».

امام باقر علیه السلام فرمود:«به خدا سوگند،حتّی یک نفر از آنان هم از خندق نمی گذرد تا خبری بیاورد.[قائم] سپس وارد کوفه می شود و هیچ مؤمنی [در جهان] نمی ماند،جز آن که به کوفه می آید و یا به آن (کوفه) مشتاق می شود و این،همان سخن امیر مؤمنان علی علیه السلام است.آن گاه قائم به یارانش می گوید:"به سوی این طغیانگر بروید" و او را به کتاب خدا و سنّت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرا می خواند و سفیانی دست بیعت و تسلیم به او می دهد؛ولی قبیلۀ کلب که دایی های او هستند،به او اعتراض می کنند که:چه کردی؟به خدا سوگند،ما هرگز بر این امر با تو بیعت نمی کنیم.

سفیانی می گوید:چه کار کنم؟می گویند:با او رو به رو شو.او نیز با قائم علیه السلام رو به رو می شود و [امام علیه السلام ] به او می فرماید:"مراقب باش که من [آنچه را لازم بود،] به تو رساندم، و من با تو می جنگم" و صبح که می شود،با آنان می جنگد و خدا بر آنها مسلّطشان می کند و سفیانی اسیر می شود و او را می آورند و [امام علیه السلام ] او را با دستان خودش می کُشد.سپس دسته ای از سوارانش را به سوی روم می فرستد تا باقی ماندۀ امویان را حاضر کند،و چون سواران به روم می رسند،می گویند:همکیشان ما را که نزد شمایند،به سوی ما بفرستید؛امّا آنان خودداری می کنند و می گویند:به خدا سوگند،ما چنین نمی کنیم،و سواران می گویند:

به خدا سوگند،اگر به ما فرمان دهد،با شما می جنگیم.سپس رومیان نزد فرمان روایشان می آیند و موضوع را خبر می دهند.او می گوید:بروید و هم کیشانشان را به آنها بسپارید،که اینها با قدرتی بزرگ آمده اند،و این،همان سخن خداوند است که:«و چون عذاب ما را دریافتند،ناگاه از آن می گریختند.مگریزید و به کامرانی و خانه هایتان باز گردید.باشد که بازخواست شوید»یعنی از گنج هایی که می اندوختید،«گفتند:وای بر ما ! بی گمان،ما ستمکار بوده ایم و هماره آن سخنشان بود،تا آن که آنان را [چون گیاه دروشده ای] خاموش و بی جان کردیم».

ص:133

وَالبِضعَةَ عَشَرَ رَجُلاً إلَی الآفاقِ کُلِّها.

1/1-10

النَّوادِرُ

1194.الفتن لابن حماد: قالَ ابنُ عَیّاشٍ:أخبَرَنی بَعضُ أهلِ العِلمِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ جَعفَرٍ قالَ:

قالَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام:یَخرُجُ رَجُلٌ مِن وُلدِ حُسَینٍ اسمُهُ اسمُ نَبِیِّکُم،یَفرَحُ بِخُروجِهِ أهلُ السَّماءِ وَالأَرضِ.

فَقالَ لَهُ رَجُلٌ:یا أمیرَ المُؤمِنینَ فَالسُّفیانِیُّ مَا اسمُهُ؟

قالَ:هُوَ مِن وُلدِ خالِدِ بنِ یَزیدَ بنِ أبی سُفیانَ،رَجُلٌ ضَخمُ الهامَةِ،بِوَجهِهِ آثارُ جُدَرِیٍّ،وبِعَینِهِ نُکتَةُ بَیاضٍ،خُروجُهُ خُروجُ المَهدِیِّ،لَیسَ بَینَهُما سُلطانٌ،هُوَ یَدفَعُ الخِلافَةَ إلَی المَهدِیِّ،یَخرُجُ مِنَ الشّامِ مِن وادی مِن أرضِ دِمَشقَ،یُقالُ لَهُ:وادِی الیابِسِ،یَخرُجُ فی سَبعَةِ نَفَرٍ مَعَ رَجُلٍ مِنهُم لِواءٌ مَعقودٌ،یَعرِفونَ فی لِوائِهِ النَّصرَ، یَسیرُ بَینَ یَدَیهِ عَلی ثَلاثینَ میلاً،لا یَری ذلِکَ العَلَمَ أحَدٌ یُریدُهُ إلَّاانهَزَمَ.

یَأتی دِمَشقَ فَیَقعُدُ عَلی مِنبَرِها،ویُدنِی الفُقَهاءَ وَالقُرّاءَ،ویَضَعُ السَّیفَ فِی التُّجّارِ وأَصحابِ الأَموالِ،ویَستَصحِبُ القُرّاءَ ویَستَعینُ بِهِم عَلی امورِهِم،لا یَمتَنِعُ عَلَیهِ مِنهُم أحَدٌ إلّاقَتَلَهُ،ویُجَهِّزُ الجَیشَ،إلَی المَشرِقِ جَیشاً وآخَرَ إلَی المَغرِبِ وآخَرَ إِلَی الیَمَنِ.

ویُوَلّی جَیشَ العِراقِ رَجُلاً مِن بَنی حارِثَةَ یُقالُ لَهُ:قَمَرُ بنُ عَبّادٍ،رَجُلٌ جَسیمٌ لَهُ غَدیرَتانِ،عَلی مُقَدِّمَتِهِ رَجُلٌ مِن قَومِهِ،قَصیرٌ أصلَعُ عَریضُ المَنکِبَینِ،یُقاتِلُهُ مَن بِالشّامِ مِن أهلِ المَشرِقِ،وبِها یَومَئِذٍ مِنهُم جُندٌ عَظیمٌ،یُقاتِلُهُم فیما بَینَ دِمَشقَ

ص:134

هیچ خبر آورنده ای از آنها باقی نمی ماند و سپس به کوفه باز می گردد و سیصد و ده و اندی مرد را به همه سو [برای ادارۀ عالم] روانه می کند». (1)

وفی مَوضِعٍ یُقالُ لَهُ:البنیةُ،وأَهلُ حِمصَ فی حَربِ أهلِ المَشرِقِ وأَنصارِهِم،کُلُّ ذلِکَ یَهزِمُهُمُ السُّفیانِیُّ.

ثُمَّ یَنحازُ مَن بِدِمَشقَ وحِمصَ مَعَ السُّفیانِیِّ،ویَلتَقونَ وأَهلُ المَشرِقِ فی مَوضِعٍ مِن أرضِ حِمصَ یُقالُ لَهُ البدینُ (1)إلی جانِبِ سَلَمِیَّةَ (2)،یُقتَلُ مِنَ النّاسِ نَیِّفٌ وسِتّونَ ألفاً،ثَلاثَةُ أرباعِهِم مِن أهلِ المَشرِقِ،ثُمَّ تَکونُ الدَّبرَةُ عَلَیهِم،ولَیَسیرُ الجَیشُ الَّذی یُوَجِّهُهُ إلَی المَشرِقِ حَتّی یَنزِلَ الکوفَةَ،فَیَکونُ بَینَهُم قِتالٌ شَدیدٌ یَکثُرُ فیهِ القَتلی،ثُمَّ تَکونُ الهَزیمَةُ عَلی أهلِ الکوفَةِ،فَکَم مِن دَمٍ مُهرَاقٍ،وبَطنٍ مَبقورٍ،ووَلیدٍ مَقتولٍ، ومالٍ مَنهوبٍ،وفَرجٍ مُستَحَلٍّ،ویَهرُبُ النّاسُ إلی مَکَّةَ.

ویَکتُبُ السُّفیانِیُّ إلی صاحِبِ ذلِکَ الجَیشِ:أن سِر إلَی الحِجازِ،فَیَسیرُ بَعدَ أن یَعرُکَها عَرکَ الأَدیمِ،فَیَنزِلُ المَدینَةَ فَیَضَعُ السَّیفَ فی قُرَیشٍ،فَیَقتُلُ مِنهُم ومِنَ الأَنصارِ أربَعَمِئَةِ رَجُلٍ،ویَبقُرُ البُطونَ،ویَقتُلُ الوِلدانَ،ویَقتُلُ أخَوَینِ مِن قُرَیشٍ مِن بَنی هاشِمٍ ویَصلِبُهُما عَلی بابِ المَسجِدِ،رَجُلٌ واُختُهُ یُقالُ لَهُما مُحَمَّدٌ وفاطِمَةُ، ویَهرُبُ النّاسُ مِنهُ إلی مَکَّةَ.

فَیَسیرُ بِجَیشِهِ ذلِکَ إلی مَکَّةَ یُریدُها فَیَنزِلُ البَیداءَ،فَیَأمُرُ اللّهُ تَعالی جِبریلَ علیه السلام فَیَصرُخُ بِصَوتِهِ:یا بَیداءُ بِیدی بِهِم،فَیُبادَونَ مِن عِندِ آخِرِهِم،ویَبقی مِنهُم رَجُلانِ یَلقاهُما جِبریلُ علیه السلام فَیَجعَلُ وُجوهَهُما إلی أدبارِهِما،فَلَکَأَنّی أنظُرُ إلَیهِما یَمشِیانِ القَهقَری،یُخبِرانِ النّاسَ ما لَقوا.

1195.مختصر بصائر الدرجات: الحُسَینُ بنُ حَمدانَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ إسماعیلَ وعَلِیِّ بنِ

ص:136

مشرق هستند،وی با آنها میان دمشق و جایی به نام بنیه می جنگد و [سردار] سفیانی همۀ آنها را شکست می دهد.

سپس هر کس در دمشق و حمص است،به سفیانی می پیوندد و با اهل مشرق در جایی از سرزمین حمص،به نام بدین در کنار سَلَمیّه رویارو می شوند و شصت هزار و اندی از مردم،در این نبرد کشته می شوند که سه چهارم آنها از اهل مشرق هستند و شکست می خورند و لشکری که سفیانی به مشرق روانه کرده بود،حرکت می کند تا در کوفه فرود می آید و جنگی شدید میان آنها و کوفیان در می گیرد که کشته های فراوانی دارد و سرانجام، کوفیان شکست می خورند و چه بسیار خون ها ریخته و شکم ها دریده و کودک ها کشته و دارایی ها غارت و ناموس ها هتک می شود و مردم به مکّه می گریزند.

و سفیانی به فرمانده آن لشکر می نویسد:به سوی حجاز حرکت کن و او پس از آن که کوفه را با خاک یکسان می کند،در مدینه فرود می آید و شمشیر در میان قریش می نهد و از آنان و از انصار،چهارصد نفر را می کشد و شکم ها را می درد و کودکان را می کشد و دو برادر و خواهر را از قریش از بنی هاشم می کشد و آن دو را بر در مسجد به دار می کشد؛ مردی به نام محمّد که نام خواهرش فاطمه است،و مردم از دست او به مکّه می گریزند.او با لشکرش برای تصرّف مکّه به سوی آن حرکت می کند و در بیداء فرود می آید و خداوند متعال به جبرئیل فرمان می دهد که با صدای بلند بگوید:"ای بیداء! آنان را هلاک کن" و آنها تا نفر آخرشان هلاک می شوند و دو مرد از آنها می مانند که جبرئیل آنها را می بیند و سر و صورتشان را وارونه می کند و گویی آنها را می بینم که عقب عقب می روند و آنچه را دیده اند،به مردم خبر می دهند». (1)

1195.مختصر بصائرالدرجات -با سندش به نقل از مفضّل بن عمر-:از سَرورم امام صادق علیه السلام پرسیدم:آیا مهدی که انتظار و آرزویش را دارند،در وقت مشخّصی که مردم بدانند،ظهور می کند؟

ص:137

عَبدِ اللّهِ الحَسَنِیَّینِ،عَن أبی شُعَیبٍ مُحَمَّدِ بنِ نَصرٍ،عَن عُمَرَ بنِ الفُراتِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ المُفَضَّلِ،عَنِ المُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ،قالَ:

سَأَلتُ سَیِّدِیَ الصّادِقَ علیه السلام:هَل لِلمَأمولِ المُنتَظَرِ المَهدِیِّ علیه السلام مِن وَقتٍ مُوَقَّتٍ یَعلَمُهُ النّاسُ؟فَقالَ:حاشَ للّهِ ِ أن یُوَقِّتَ ظُهورَهُ بِوَقتٍ یَعلَمُهُ شیعَتُنا.قُلتُ:یا سَیِّدی،ولِمَ ذاکَ؟قالَ:لِأَ نَّهُ هُوَ السّاعَةُ الَّتی قالَ اللّهُ تَعالی: «یَسْئَلُونَکَ عَنِ السّاعَةِ أَیّانَ مُرْساها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّی لا یُجَلِّیها لِوَقْتِها إِلاّ هُوَ ثَقُلَتْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» 1 الآیَةَ....

ثُمَّ تَظهَرُ الدّابَّةُ 2بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ،فَتَکتُبُ فی وَجهِ المُؤمِنِ مُؤمِنٌ وفی وَجهِ الکافِرِ کافِرٌ،ثُمَّ یَظهَرُ السُّفیانِیُّ ویَسیرُ جَیشُهُ إلَی العِراقِ فَیُخَرِّبُهُ ویُخَرِّبُ الزَّوراءَ ویَترُکُهُما جَمّاءَ 3،ویُخَرِّبُ الکوفَةَ وَالمَدینَةَ،وتَروثُ بِغالُهُم فی مَسجدِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله،وجَیشُ السُّفیانِیِّ یَومَئِذٍ ثَلاثُمِئَةِ ألفِ رَجُلٍ بَعدَ أن خَرَّبَ الدُّنیا،ثُمَّ یَخرُجُ إلَی البَیداءِ یُریدُ مَکَّةَ وخَرابَ البَیتِ.

فَلَمّا صارَ بِالبَیداءِ وعَرَّسَ فیها،صاحَ بِهِم صائِحٌ:یا بَیداءُ أبیدی بِهِم،فَتَبتَلِعُهُمُ

ص:138

فرمود:«هرگز ! خداوند،ظهور او را در وقتی که شیعیان ما بدانند،قرار نمی دهد».

گفتم:ای سَرور من! چرا این گونه است؟

فرمود:«چون آن،زمانی است که خداوند متعال فرموده است:«از تو آن زمان را می پرسند که کِی فرا می رسد.بگو:تنها خدایم آن را می داند و کسی جز او به گاه فرا رسیدن وقتش، پرده از آن بر نمی دارد.[آن] در آسمان و زمین،سنگین است»تا آخر آیه....

سپس جنبنده (1)میان رکن [حجر الأسود] و مقام [ابراهیم] پدیدار می شود و بر صورت مؤمن،مؤمن و بر صورت کافر،کافر نوشته می شود.سپس سفیانی آشکار می شود و لشکرش را به سوی عراق روانه می کند و آن جا و بغداد را ویران و با خاک یکسان می کند و کوفه و مدینه را خراب می کند و استرهایشان در مسجد پیامبر خدا سرگین می اندازند و لشکر سفیانی،آن زمان و پس از خراب کردن دنیا، سیصدهزار نفرند،سپس به سوی بیداء می رود و آهنگ مکّه می کند تا کعبه را ویران کند.

هنگامی که به بیداء می رسد و شب را در آن جا می خوابد،بانگ زننده ای بر آنها فریاد بر می آورد:"ای بیداء! آنان را هلاک کن" و زمین،آنها را با اسبانشان می بلعد و تنها دو تن می مانند و فرشته ای فرود می آید و سر آن دو را به پشت می گرداند و [به یکی از آنها] می گوید:"ای بشیر! به سوی مهدی برو و هلاکت لشکر سفیانی را به او

ص:139

الأَرضُ بِخَیلِهِم،فَیَبقَی اثنانِ،فَیَنزِلُ مَلَکٌ فَیُحَوِّلُ وُجوهَهُما إلی وَرائِهِما،ویَقولُ:یا بَشیرُ امضِ إلَی المَهدِیِّ وبَشِّرهُ بِهَلاکِ جَیشِ السُّفیانِیِّ،وقالَ لِلَّذِی اسمُهُ نَذیرٌ،امضِ إلَی السُّفیانِیِّ فَعَرِّفُهُ بِظُهورِ المَهدِیِّ علیه السلام مَهدِیِّ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله.

فَیَمضی مُبَشِّراً إلَی المَهدِیِّ علیه السلام،ویُعَرِّفُهُ بِهَلاکِ جَیشِ السُّفیانِیِّ،وأَنَّ الأَرضَ انفَجَرَت،فَلَم یَبقَ مِنَ الجَیشِ عِقالُ ناقَةٍ،فَإِذا باتَ مَسَحَ المَهدِیُّ علیه السلام عَلی وَجهِهِ ورَدَّهُ خَلقاً سَوِیّاً،ویُبایِعُهُ ویَکونُ مَعَهُ،وتَظهَرُ المَلائِکَةُ وَالجِنُّ،وتُخالِطُ النّاسَ، ویَسیرونَ مَعَهُ ولَیَنزِلُنَّ أرضَ الهِجرَةِ ویَنزِلونَ ما بَینَ الکوفَةِ وَالنَّجَفِ،ویَکونُ حینَئِذٍ عِدَّةَ أصحابِهِ سِتَّةٌ وأَربَعونَ ألفاً مِنَ المَلائِکَةِ ومِثلُها مِنَ الجِنِّ،ثُمَّ یَنصُرُهُ اللّهُ ویَفتَحُ عَلی یَدَیهِ....

قالَ المُفَضَّلُ:یا سَیِّدی ثُمَّ ماذا یَعمَلُ المَهدِیُّ علیه السلام؟قالَ علیه السلام:یُثَوِّرُ سَرایاهُ إلَی السُّفیانِیِّ إلی دِمَشقَ،فَیَأخُذونَهُ ویَذبَحونَهُ عَلَی الصَّخرَةِ.

1196.تفسیر العیاشی: عَن جابِرٍ الجُعفِیِّ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام یَقولُ:

الزَمِ الأَرضَ لا تُحَرِّکَنَّ یَدَکَ ولارِجلَکَ أبَداً،حَتّی تَری عَلاماتٍ أذکُرُها لَکَ فی سَنَةٍ،وتَری مُنادِیاً یُنادی بِدِمَشقَ،وخُسِفَ بِقَریَةٍ مِن قُراها،ویَسقُطُ طائِفَةٌ مِن مَسجِدِها،فَإِذا رَأَیتَ التُّرکَ جازوها فَأَقبَلَتِ التُّرکُ حَتّی نَزَلَتِ الجَزیرَةَ،وأَقبَلَتِ الرّومُ حَتّی نَزَلَتِ الرَّملَةَ،وهِیَ سَنَةُ اختِلافٍ فی کُلِّ أرضٍ مِن أرضِ العَرَبِ.

وإنَّ أهلَ الشّامِ یَختَلِفونَ عِندَ ذلِکَ عَلی ثَلاثِ رایاتٍ:الأَصهَبِ وَالأَبقَعِ وَالسُّفیانِیِّ،مَعَ بَنی ذَنَبِ الحِمارِ مُضَرُ،ومَعَ السُّفیانِیِّ أخوالُهُ مِن کَلبٍ،فَیَظهَرُ السُّفیانِیُّ ومَن مَعَهُ عَلی بَنی ذَنَبِ الحِمارِ،حَتّی یَقتُلوا قَتلاً لَم یَقتُلهُ شَیءٌ قَطُّ.

ص:140

بشارت بده" و به دیگری که نامش نذیر (هشدار دهنده) است،می گوید:"به نزد سفیانی برو و ظهور مهدی خاندان محمّد را به او خبر بده".او بشارت هلاکت لشکر سفیانی را برای مهدی علیه السلام می برد و این که زمین باز شد و از لشکر سفیانی،زمام شتری را نیز باقی ننهاد،و چون می خوابد،مهدی علیه السلام دست بر صورت او می کشد و او را به شکل درستش بر می گرداند و او با وی (قائم علیه السلام ) بیعت می کند و با او می ماند.

فرشتگان و جن،آشکار می شوند و با مردم در می آمیزند و همراه او (امام) حرکت می کنند و در سرزمین هجرت (مدینه) و میان کوفه و نجف فرود می آیند و این هنگام،شمار یارانش،چهل و شش هزار فرشته و به همین تعداد،جن است و سپس خداوند،او را یاری می دهد و فتح را بر دستانش جاری می کند»....

مفضّل می گوید:ای سَرور من! سپس مهدی علیه السلام چه می کند؟

فرمود:«نیروهایش را به سوی سفیانی در دمشق روانه می کند و او را می گیرند و روی صخره می کشند». (1)

1196.تفسیر العیّاشی -به نقل از جابر جعفی-:امام باقر علیه السلام فرمود:«به زمین بچسب و هیچ حرکتی مکن تا علامت هایی را که برایت می گویم و [همه] در یک سال اتّفاق می افتند،ببینی:جارچی ندا دهنده در دمشق،و به زمین فرو رفتن یکی از آبادی های آن و فرو ریختن بخشی از مسجد آن،و هنگامی که دیدی تُرکان از آن گذشته اند و پیش آمده اند و در جزیره فرود آمده اند،و روم،پیشروی کرده و در رمله فرود آمده، و آن،سالی است که در همۀ سرزمین های عربی اختلاف [و درگیری] است و این هنگام،شامیان به سه دستۀ مختلف تقسیم می شوند:[پیروان] اصهب،ابقع و سفیانی.همراه تیرۀ ذنب الحمار (دم درازگوش)،قبیلۀ مضر هستند،و همراه سفیانی،خویشان مادری اش از قبیلۀ کلب؛و سفیانی و همراهاش بر تیرۀ ذنب الحمار پیروز می شوند و چنان کشتاری می کنند که کسی پیش از آن نکرده است.

ص:141

ویَحضُرُ رَجُلٌ بِدِمَشقَ فَیُقتَلُ هُوَ ومَن مَعَهُ قَتلاً لَم یَقتُلهُ شَیءٌ قَطُّ،وهُوَ مِن بَنی ذَنَبِ الحِمارِ،وهِیَ الآیَةُ الَّتی یَقولُ اللّهُ تَبارَکَ وتَعالی: «فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَیْنِهِمْ فَوَیْلٌ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ یَوْمٍ عَظِیمٍ» 1 .

ویَظهَرُ السُّفیانِیُّ ومَن مَعَهُ حَتّی لا یَکونَ لَهُ هِمَّةٌ إلّاآلَ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وشیعَتَهُم، فَیَبعَثُ بَعثاً إلَی الکوفَةِ،فَیُصابُ بِاُناسٍ مِن شیعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ بِالکوفَةِ قَتلاً وصَلباً...

فَالزَمِ الأَرضَ ولا تَتَّبِع مِنهُم رَجُلاً أبَداً حَتّی تَری رَجُلاً مِن وُلدِ الحُسَینِ علیه السلام،مَعَهُ عَهدُ نَبِیِّ اللّهِ ورایَتُهُ وسِلاحُهُ،فَإِنَّ عَهدَ نَبِیِّ اللّهِ صارَ عِندَ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام،ثُمَّ صارَ عِندَ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام،ویَفعَلُ اللّهُ ما یَشاءُ،فَالزَم هؤُلاءِ أبَداً وإیّاکَ ومَن ذَکَرتُ لَکَ.

فَإِذا خَرَجَ رَجُلٌ مِنهُم مَعَهُ ثَلاثُمِئَةٍ وبِضعَةَ عَشَرَ رَجُلاً،ومَعَهُ رایَةُ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله عامِداً إلَی المَدینَةِ حَتّی یَمُرَّ بِالبَیداءِ،حَتّی یَقولَ:هکَذا مَکانُ القَومِ الَّذینَ یُخسَفُ بِهِم،وهِیَ الآیَةُ الَّتی قالَ اللّهُ: «أَ فَأَمِنَ الَّذِینَ مَکَرُوا السَّیِّئاتِ أَنْ یَخْسِفَ اللّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ یَأْتِیَهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَیْثُ لا یَشْعُرُونَ * أَوْ یَأْخُذَهُمْ فِی تَقَلُّبِهِمْ فَما هُمْ بِمُعْجِزِینَ» 2 فَإِذا قَدِمَ المَدینَةَ أخرَجَ مُحَمَّدَ بنَ الشَّجَرِیِّ عَلی سُنَّةِ یوسُفَ،ثُمَّ یَأتِی الکوفَةَ فَیُطیلُ بِهَا المَکثَ ما شاءَ اللّهُ أن یَمکُثَ حَتّی یَظهَرَ عَلَیها.

ثُمَّ یَسیرُ حَتّی یَأتِیَ العَذراءَ (1)هُوَ ومَن مَعَهُ،وقَد لَحِقَ بِهِ ناسٌ کَثیرٌ،وَالسُّفیانِیُّ

ص:142

و مردی در دمشق حضور می یابد و او و همراهانش را به گونه ای می کشند که مانند آن، دیده نشده است و او از تیرۀ ذنب الحمار است و این،همان آیه ای که خداوند متعال در آن می فرماید:«آن گاه از میان ایشان چند دسته اختلاف ورزیدند.وای بر کافران از حضور در روزی بزرگ!».

سفیانی و همراهانش پیروز می شوند و اندیشناک چیزی جز خاندان محمّد صلی الله علیه و آله و شیعۀ آنان نیستند.از این رو،گروهی را روانه کوفه می کند و دسته ای از پیروان خاندان محمّد را در کوفه می کُشد و به دار می کِشد....[در این زمان] به زمین بچسب و دنبال هیچ یک از آنان به راه نیفت،تا این که مردی از نسل حسین علیه السلام را ببینی که عهد و پرچم و سلاح پیامبر خدا را به همراه دارد،که عهد پیامبر خدا به علی بن الحسین علیه السلام و سپس به محمّد بن علی علیه السلام رسید و خدا هر چه بخواهد،می کند و همیشه با اینها باش و مبادا همراه کسانی شوی که برایت گفتم.در این هنگام،مردی از نسل حسین خروج می کند که سیصد و ده نفر و اندی مرد همراهش هستند و پرچم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را همراه خود و آهنگ مدینه را دارد و چون از بیداء می گذرد،می گوید:این جا مکان کسانی است که به زمین فرو برده می شوند و آن،همان سخن خدای متعال است:«پس آیا آنان که به نیرنگ،بدی ها کردند،ایمن از این هستند که خداوند،آنان را به زمین فرو برد،یا از جایی که نمی دانند،به ایشان عذاب رسد،یا آنها را میان رفت و آمدشان بگیرد؟پس آنها ناتوان کننده[ی خدا] نیستند»و چون وارد مدینه شود،محمّد بن شجری را مطابق سنّت یوسف بیرون می آورد و سپس به کوفه می آید و در آن جا مدّتی طولانی و هر اندازه که خدا بخواهد،می ماند تا بر آن چیره می شود.

سپس با همراهانش حرکت می کند تا به عذراء (1)برسد و گروه فراوانی از مردم به او ملحق می شوند و سفیانی در آن زمان در رمله (2)است،تا این که با هم رو به رو می شوند و آن،روز تبدیل (جای گزینی) است.برخی از پیروان خاندان محمّد صلی الله علیه و آله که همراه سفیانی

ص:143

یَومَئِذٍ بِوادِی الرَّملَةِ (1)،حَتّی إذَا التَقَوا وهُم یَومَ الأَبدالِ یَخرُجُ اناسٌ کانوا مَع السُّفیانِیِّ مِن شیعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ،ویَخرُجُ ناسٌ کانوا مَعَ آلِ مُحَمَّدٍ إلَی السُّفیانِیِّ فَهُم مِن شیعَتِهِ حَتّی یَلحَقوا بِهِم،ویَخرُجُ کُلُّ ناسٍ إلی رایَتِهِم،وهُوَ یَومُ الأَبدالِ.

قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام:ویَقتُلُ یَومَئِذٍ السُّفیانِیَّ ومَن مَعَهُ حَتّی لا یُترَکَ مِنهُم مُخبِرٌ، وَالخائِبُ یَومَئِذٍ مَن خابَ مِن غَنیمَةِ کَلبٍ،ثُمَّ یُقبِلُ إلَی الکوفَةِ فَیَکونُ مَنزِلُهُ بِها،فَلا یَترُکُ عَبداً مُسلِماً إلَّااشتَراهُ وأَعتَقَهُ،ولا غارِماً إلّاقَضی دَینَهُ،ولا مَظلِمَةً لِأَحَدٍ مِنَ النّاسِ إلّارَدَّها،ولا یُقتَلُ مِنهُم عَبدٌ إلّاأدّی ثَمَنَهُ دِیَةً مُسَلَّمَةً إلی أهلِها،ولا یُقتَلُ قَتیلٌ إلّاقَضی عَنهُ دَینَهُ وأَلحَقَ عِیالَهُ فِی العَطاءِ،حَتّی یَملَأَ الأَرضَ قِسطاً وعَدلاً کَما مُلِئَت ظُلماً وجَوراً وعُدواناً،ویَسکُنُ (2)هُوَ وأَهلُ بَیتِهِ الرُّحبَةَ (3)،وَالرُّحبَةُ إنَّما کانَت مَسکَنَ نوحٍ وهِیَ أرضٌ طَیِّبَةٌ،ولا یَسکُنُ رَجُلٌ مِن آلِ مُحَمَّدٍ علیه السلام ولا یُقتَلُ إلّا بِأَرضٍ طَیِّبَةٍ زاکِیَةٍ،فَهُمُ الأَوصِیاءُ الطَّیِّبونَ.

1197.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ یَحیَی العَطّارُ،قالَ:

حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ حَسّانَ الرّازِیُّ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الکوفِیِّ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ سِنانٍ،عَن عُبَیدِ بنِ زُرارَةَ،قالَ:ذُکِرَ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام السُّفیانِیُّ،فَقالَ:أنّی یَخرُجُ ذلِکَ ولَمّا یَخرُج کاسِرُ عَینَیهِ بِصَنعاءَ !

1198.الأمالی للطوسی: بِهذَا الإِسنادِ (4)عَن هِشامٍ،قالَ:قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام وذَکَرَ السُّفیانِیَّ،

ص:144

بودند،بیرون می آیند و به آنان می پیوندند و برخی از پیروان سفیانی که با خاندان محمّد صلی الله علیه و آله بوده اند،بیرون می آیند و به سفیانی ملحق می شوند و هر دسته زیر پرچم خود،جای می گیرند و آن،روز تبدیل است.

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:در این روز،سفیانی و همراهانش همه کشته می شوند و حتّی کسی نمی ماند که خبری از آنها بیاورد و محروم در آن روز،کسی است که از غنیمت قبیلۀ کلب [که همراه سفیانی هستند]،بی نصیب بماند.

سپس به کوفه روی می آورد و در آن جا منزل می کند و بردۀ مسلمانی را نمی گذارد جز آن که او را می خَرَد و آزاد می کند و بدهکاری را [نمی گذارد]،جز آن که بدهی اش را می پردازد و [نیز] چیز به ستم برده شده ای را،جز آن که به صاحبش باز می گرداند و از سپاهش بنده ای کشته نمی شود،جز آن که خون بهای او را به صاحبانش تسلیم می کند و کسی کشته نمی شود،جز آن که بدهی اش را ادا می کند و نانخوران او را به حقوق بگیران از بیت المال ملحق می کند،تا آن که زمین را از عدل و داد پر می کند،همان گونه که از جور و تجاوز پر شده است.او و خاندانش در رُحبه، (1)ساکن می شوند و رحبه همان سرای نوح و سرزمینی پاک است و [سنّت،این است که] هیچ مردی از خاندان محمّد،جز در جایی پاک و پاکیزه سکنا نمی گزیند و کشته نمی شود و ایشان،وصیّانی پاک هستند». (2)

1197.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از عبید بن زراره-:نزد امام صادق علیه السلام از سفیانی سخن به میان آمد.فرمود:«کِی و کجا خروج کند،در حالی که هنوز آن که باید چشمانش را خُرد کند،از صنعا [در یمن] خروج نکرده است!؟». (3)

1198.الأمالی ،طوسی-با سندش به نقل از هشام-:امام صادق علیه السلام از سفیانی یاد کرد و

ص:145

فَقالَ:

أمَّا الرِّجالُ فَتُواری وُجوهَها عَنهُ،وأَمَّا النِّساءُ فَلَیسَ عَلَیهِنَّ بَأسٌ.

1199.الأمالی للطوسی: بِهذَا الإِسنادِ (1)عَن خَلّادٍ،قالَ:سَأَلَ رَجُلٌ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ علیهما السلام فَقالَ:

یا أبا عَبدِ اللّهِ،إذا خَرَجَ السُّفیانِیُّ فَما حالُنا؟قالَ:إذا کانَ ذلِکَ فَإِلَینا.

1200.بحار الأنوار: بِإِسنادِهِ (2)عَن إسماعیلَ بنِ مِهرانَ،عَنِ ابنِ عَمَیرَةَ،عَنِ الحَضرَمِیِّ (3)، قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:کَیفَ نَصنَعُ إذا خَرَجَ السُّفیانِیُّ؟قالَ:

تُغَیِّبُ الرِّجالُ وُجوهَها مِنهُ،ولَیسَ عَلَی العِیالِ بَأسٌ،فَإِذا ظَهَرَ عَلَی الأَکوارِ الخَمسِ (4)-یَعنی کُوَرَ الشّامِ-فَانفِروا إلی صاحِبِکُم.

1201.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ مَروانَ،عَنِ الهَیثَمِ بنِ عَبدِ الرَّحمنِ،قالَ:حَدَّثَنی مَن سَمِعَ عَلِیّاً علیه السلام یَقولُ:

إذا بَعَثَ السُّفیانِیُّ إلَی المَهدِیِّ جَیشاً فَخُسِفَ بِهِم بِالبَیداءِ،وبَلَغَ ذلِکَ أهلَ الشّامِ، قالوا لِخَلیفَتِهِم:قَد خَرَجَ المَهدِیُّ فَبایِعهُ وَادخُل فی طاعَتِهِ وإلّا قَتَلناکَ،فَیُرسِلُ إلَیهِ بِالبَیعَةِ.

ویَسیرُ المَهدِیُّ حَتّی یَنزِلَ بَیتَ المَقدِسِ،وتُنقَلُ إلَیهِ الخَزائِنُ،وتَدخُلُ العَرَبُ وَالعَجَمُ وأَهلُ الحَربِ وَالرُّومُ وغَیرُهُم فی طاعَتِهِ مِن غَیرِ قِتالٍ،حَتّی تُبنَی المَساجِدُ بِالقُسطَنطینِیَّةِ وما دونَها،ویَخرُجُ قَبلَهُ رَجُلٌ مِن أهلِ بَیتِهِ بِأَهلِ المَشرِقِ،یَحمِلُ

ص:146

فرمود:«مردان باید خود را از او پنهان بدارند؛امّا زنان مشکلی ندارند». (1)

1199.الأمالی ،طوسی-با سندش به نقل از خلّاد-:مردی از امام صادق علیه السلام پرسید:ای ابو عبد اللّه! هنگامی که سفیانی خروج می کند،حال ما چگونه است؟فرمود:«چون این گونه شد،به سوی ما بیایید». (2)

1200.بحار الأنوار -با سندش به نقل از حضرمی-:به امام صادق علیه السلام گفتم:چون سفیانی خروج کرد،ما چه کنیم؟

فرمود:«مردان،خود را از او پنهان کنند؛ولی زنان و فرزندان مشکلی ندارند و چون سفیانی بر مناطق پنجگانۀ شام (3)چیره شد،به سوی صاحبتان (امام زمان علیه السلام ) کوچ کنید». (4)

1201.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از هیثم بن عبد الرحمان-:این حدیث را کسی برایم گفت که خود از امام علی علیه السلام شنیده بود:«هنگامی که سفیانی لشکری را به سوی مهدی علیه السلام روانه می کند،در بیداء فرو می روند و این به شامیان می رسد.به خلیفه شان می گویند:مهدی،خروج کرده است.با او بیعت کن و به اطاعتش در آی، که اگر چنین نکنی،تو را می کشیم.و او خبر بیعتش را برای وی می فرستد.

مهدی علیه السلام حرکت می کند تا این که در بیت المقدّس فرود می آید و گنجینه ها را برایش می آورند و عرب و عجم و اهل حرب (5)و روم و جز آنان،بدون جنگ و خونریزی به اطاعتش در می آیند تا این که مسجدهایی در قسطنطنیّه و پایین تر از آن ساخته می شوند و پیش از او،مردی از خاندانش با اهل مشرق زمین خروج می کند که هشت ماه،شمشیرش را بر دوشش حمل می کند و چنان می کُشد که مایۀ عبرت

ص:147

السَّیفَ عَلی عاتِقِهِ ثَمانِیَةَ أشهُرٍ یَقتُلُ ویُمَثِّلُ،ویَتَوَجَّهُ إلی بَیتِ المَقدِسِ فَلا یَبلُغُهُ حَتّی یَموتَ.

1202.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا عَلِیُّ بنُ أحمَدَ البَندَنیجِیُّ،عَن عُبَیدِ اللّهِ بنِ موسَی العَلَوِیِّ،عَن مُحَمَّدِ بنِ موسی،عَن أحمَدَ بنِ أبی أحمَدَ الوَرّاقِ،عَن یَعقوبَ (بنِ) السَّرّاجِ،قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:مَتی فَرَجُ شیعَتِکُم؟

قالَ:إذَا اختَلَفَ وُلدُ العَبّاسِ ووَهی (1)سُلطانُهُم،وطَمِعَ فیهِم مَن لَم یَکُن یَطمَعُ،وخَلَعَتِ العَرَبُ أعِنَّتَها (2)،ورَفَعَ کُلُّ ذی صیصِیَةٍ (3)صیصِیَتَهُ،وظَهَرَ السُّفیانِیُّ،وأَقبَلَ الیَمانِیُّ،وتَحَرَّکَ الحَسَنِیُّ،خَرَجَ صاحِبُ هذَا الأَمرِ مِنَ المَدینَةِ إلی مَکَّةَ بِتُراثِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله.

قُلتُ:وما تُراثُ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله؟فَقالَ:سَیفُهُ،ودِرعُهُ،وعِمامَتُهُ،وبُردُهُ،ورایَتُهُ،وقَضیبُهُ، وفَرَسُهُ،ولامَتُهُ،وسَرجُهُ.

1203.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا مُحَمَّدُ بنُ هَمّامٍ،قالَ:حَدَّثَنی جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ مالِکٍ،قالَ:حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ عاصِمٍ،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ أبی نَصرٍ،عَن أبِی الحَسَنِ الرِّضا7،أنَّهُ قالَ:

قَبلَ هذَا الأَمرِ السُّفیانِیُّ،وَالیَمانِیُّ،وَالمَروانِیُّ،وشُعَیبُ بنُ صالِحٍ،فَکَیفَ یَقولُ:هذا هذا (4)؟

ص:148

دیگران شود و به سوی بیت المقدّس روی می آورد؛امّا به آن نمی رسد و می میرد». (1)

1202.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از یعقوب بن سرّاج-:به امام صادق علیه السلام گفتم:فَرَج (گشایش) شیعیان شما چه هنگام است؟

فرمود:«هنگامی که بنی عبّاس با هم اختلاف کنند و سلطنتشان ضعیف شود و حتّی کسی که فکر گرفتن قدرت را از آنان در سر نداشت،به طمع بیفتد و عرب ها افسار گسیخته شوند و هر کس پرچم حکومت خواهی برافرازد [و برای دیگری شاخ شود] و سفیانی ظهور کند و یمانی جلو بیاید و حسنی حرکت کند.آن گاه صاحب این امر (قیام و ولایت) از مدینه به همراه میراث پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به سوی مکّه بیرون می آید».

گفتم:میراث پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چیست؟

فرمود:«شمشیرش،زرهش،عمامه اش،ردایش،پرچمش،چوب دستی اش، اسبش،ابزارآلات جنگی اش و زین اسبش». (2)

1203.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از احمد بن محمّد بن ابی نصر-:امام رضا علیه السلام فرمود:

«بیش از این امر (قیام قائم علیه السلام )،سفیانی،یمانی،مروانی و شعیب بن صالح پدیدار می شوند.پس چگونه [ظهور را در این زمان می داند و] می گوید:این است،این است (3)؟!». (4)

ص:149

1204.البدء والتاریخ: عَن عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ،فی ذِکرِ الفِتَنِ بِالشّامِ قالَ:

فَإِذا کانَ ذلِکَ خَرَجَ ابنُ آکِلَةِ الأَکبادِ عَلی أثَرِهِ،لِیَستَولِیَ عَلی مِنبَرِ دِمَشقَ،فَإِذا کانَ ذلِکَ فَانتَظِروا خُروجَ المَهدِیِّ.

راجع:ص 214 (جوامع العلامات المحتومة).

2/1

الخَسفُ بِالبَیداءِ

أ-ما یَدُلُّ عَلی أنَّ الخَسفَ مِنَ العَلاماتِ المَحتومَةِ لِقِیامِ المَهدِیِّ

1205.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ بِإِسنادِهِ،عَن هارونَ بنِ مُسلِمٍ،عَن أبی خالِدٍ القَمّاطِ،عَن حُمرانَ بنِ أعیَنَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

مِنَ المَحتومِ الَّذی لا بُدَّ أن یَکونَ مِن قَبلِ قِیامِ القائِمِ خُروجُ السُّفیانِیِّ،وخَسفٌ بِالبَیداءِ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وَالمُنادی مِنَ السَّماءِ.

راجع:ص 214 (جوامع العلامات المحتومة).

ب-ما یَدُلُّ عَلی أنَّ الخَسفَ مِن عَلاماتِ السّاعَةِ

1206.مسند ابن حنبل: حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ،حَدَّثَنی أبی،ثنا سُفیانُ بنُ عُیَینَةَ،عَنِ ابنِ إسحاقَ، عَن مُحَمَّدِ بنِ إبراهیمَ التَّیمِیِّ،قالَ:سَمِعتُ بَقیرَةَ امرَأَةَ القَعقاعِ بنِ أبی حَدرَدٍ تَقولُ:

سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله عَلَی المِنبَرِ وهُوَ یَقولُ:

إذا سَمِعتُم بِجَیشٍ قَد خُسِفَ بِهِ قَریباً فَقَد أظَلَّتِ السّاعَةُ.

ص:150

1204.البدء و التاریخ -:علی بن ابی طالب-که درودهای خدا بر او باد-در ذکر فتنه هایی که در شام روی می دهد،فرمود:«هرگاه چنین شد،در پی آن،فرزند زن جگرخوار (سفیانی) خروج می کند تا بر منبر دمشق چیره شود و چون چنین شد،خروج مهدی علیه السلام را منتظر باشید». (1)

ر.ک: ص 215 (مجموعۀ علامت های حتمی).

ج-ما یُخبِرُ عَنِ الخَسفِ بِالبَیداءِ فَقَط

1207.قرب الإسناد: مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ الحَمیدِ،وعَبدُ الصَّمَدِ بنُ مُحَمَّدٍ،جَمیعاً عَن حَنانِ بنِ سَدیرٍ قالَ:سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام عَن خَسفِ البَیداءِ،قالَ:

أمامَ مَصیرا (1)عَلَی البَریدِ،عَلَی اثنَی عَشَرَ میلاً مِنَ البَریدِ الَّذی بِذاتِ الجَیشِ (2).

1208.صحیح البخاری: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الصَّبّاحِ،حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ زَکَرِیّاءَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ سوقَةَ،عَن نافِعِ بنِ جُبَیرِ بنِ مُطعِمٍ،قالَ:حَدَّثَتنی عائِشَةُ،قالَت:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یَغزو جَیشٌ الکَعبَةَ،فَإِذا کانوا بِبَیداءَ مِنَ الأَرضِ یُخسَفُ بِأَوَّلِهِم وآخِرِهِم.

قالَت:قُلتُ:یا رَسولَ اللّهِ،کَیفَ یُخسَفُ بِأَوَّلِهِم وآخِرِهِم،وفیهِم أسواقُهُم (3)ومَن لَیسَ مِنهُم؟

قالَ:یُخسَفُ بِأَوَّلِهِم وآخِرِهِم ثُمَّ یُبعَثونَ عَلی نِیّاتِهِم.

1209.صحیح مسلم: حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ حاتِمِ بنِ مَیمونٍ،حَدَّثَنَا الوَلیدُ بنُ صالِحٍ،حَدَّثَنا عُبَیدُ اللّهِ بنُ عَمرٍو،حَدَّثَنا زَیدُ بنُ أبی انَیسَةَ،عَن عَبدِ المَلِکِ العامِرِیِّ،عَن یوسُفَ بنِ ماهَکٍ،أخبَرَنی عَبدُ اللّهِ بنُ صَفوانَ،عَن امِّ المُؤمِنینَ،أنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ:

ص:152

سَیَعوذُ بِهذَا البَیتِ-یَعنِی الکَعبَةَ-قَومٌ لَیسَت لَهُم مَنَعَةٌ ولا عَدَدٌ ولا عُدَّةٌ،یُبعَثُ إلَیهِم جَیشٌ،حَتّی إذا کانوا بِبَیداءَ مِنَ الأَرضِ خُسِفَ بِهِم.

1210.السنن الکبری للنسائی: أنبَأَ الحُسَینُ بنُ عیسَی البِسطامِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا سُفیانُ،عَن امَیَّةَ بنِ صَفوانَ بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ صَفوانَ،سَمِعَ جَدَّهُ یَقولُ:حَدَّثَتنی حَفصَةُ أنَّها قالَت:

قالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله:

لَیَؤُمَّنَّ هذَا البَیتَ جَیشٌ یَغزونَهُ،حَتّی إذا کانوا بِبَیداءَ مِنَ الأَرضِ خُسِفَ بِأَوسَطِهِم،فَیُنادی أوَّلُهُم آخِرَهُم فَیُخسَفُ بِهِم جَمیعاً،فَلا یَنجو إلَّاالشَّریدُ (1)الَّذی یُخبِرُ عَنهُم.

1211.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام قالَ:

إذا نَزَلَ جَیشٌ فی طَلَبِ الَّذینَ خَرَجوا إلی مَکَّةَ فَنَزَلُوا البَیداءَ،خُسِفُ بِهِم ویُبادُ بِهِم،وهُوَ قَولُهُ عز و جل: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ» مِن تَحتِ أقدامِهِم،ویَخرُجُ رَجُلٌ مِنَ الجَیشِ فی طَلَبِ ناقَةٍ لَهُ،ثُمَّ یَرجِعُ إلَی النّاسِ فَلا یَجِدُ مِنهُم أحَداً،ولا یُحِسُّ بِهِم،وهُوَ الَّذی یُحَدِّثُ النّاسَ بِخَبَرِهِم.

1212.تفسیر الطبری: حَدَّثَنا عِصامُ بنُ رَوّادِ بنِ الجَرّاحِ،قالَ:ثنا أبی،قالَ:ثنا سُفیانُ بنُ سَعیدٍ،قالَ:ثنی مَنصورُ بنُ المُعتَمِرِ،عَن رِبعِیِّ بنِ حِراشٍ،قالَ:سَمِعتُ حُذَیفَةَ بنَ الیَمانِ یَقولُ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله وذَکَرَ فِتنَةً تَکونُ بَینَ أهلِ المَشرِقِ وَالمَغرِبِ،قالَ:

فَبَینَما هُم کَذلِکَ،إذ خَرَجَ عَلَیهِمُ السُّفیانِیُّ مِنَ الوادِی الیابِسِ فی فَورَةِ ذلِکَ،

ص:154

1210.السنن الکبری ،نسایی-با سندش به نقل از حفصه-:پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«لشکری آهنگ هجوم به این خانه را می کنند که چون به سرزمین بیداء می رسند،بخش میانی آنان در زمین فرو می روند و بخش اوّل آنها،بخش آخرشان را ندا می دهند و در این هنگام،همۀ آنها در زمین فرو می روند،و کسی جز یک تن-که خبری از آنان می آورد-،نجات نمی یابد». (1)

1211.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از ابو رومان-:امام علی علیه السلام فرمود:«هنگامی که لشکرِ روانه شده در پی کسانی که به سوی مکّه رفته اند،در بیداء منزل می کنند،به زمین فرو می روند و هلاک می شوند و این،همان سخن خدای عز و جل است:«و کاش آنان را می دیدی که چه سان هراسان اند و راه گریزی ندارند و از جایی نزدیک،گرفته شده اند!».نزدیک یعنی از زیر پاهایشان،و مردی از آن لشکر در پی شترش بیرون می رود و چون باز می گردد،هیچ یک از آنان را نمی یابد و احساس نمی کند،و او همان کسی است که خبر آنان را به مردم می دهد». (2)

1212.تفسیر الطبری -با سندش به نقل از حذیفة بن یمان-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فتنۀ میان اهل شرق و غرب را یاد کرد و فرمود:«در این میان و در بحبوحۀ فتنه،سفیانی از درّۀ خشک [بر می خیزد و] بر آنها می شورد و در دمشق فرود می آید و دو لشکر روانه می کند:

لشکری به مشرق زمین و لشکری به مدینه تا در سرزمین بابِل در شهر ملعونه و بقعۀ خبیثه فرود آیند.آنان بیش از سه هزار تن را می کشند و شکم بیش از صد زن را می درند و سیصد تن از سرکردگان عبّاسیان را در آن جا می کُشند و سپس

ص:155

حَتّی یَنزِلَ دِمَشقَ،فَیَبعَثُ جَیشَینِ:جَیشاً إلَی المَشرِقِ،وجَیشاً إلَی المَدینَةِ،حَتّی یَنزِلوا بِأَرضِ بابِلَ فِی المَدینَةِ المَلعونَةِ،وَالبُقعَةِ الخَبیثَةِ،فَیَقتُلونَ أکثَرَ مِن ثَلاثَةِ آلافٍ، ویَبقُرونَ بِها أکثَرَ مِن مِئَةِ امرَأَةٍ،ویَقتُلونَ بِها ثَلاثَمِئَةِ کَبشٍ مِن بَنِی العَبّاسِ،ثُمَّ یَنحَدِرونَ إلَی الکوفَةِ فَیُخَرِّبونَ ما حَولَها.

ثُمَّ یَخرُجونَ مُتَوَجِّهینَ إلَی الشّامِ،فَتَخرُجُ رایَةُ هذا (1)مِنَ الکوفَةِ،فَتَلحَقُ ذلِکَ الجَیشَ مِنها عَلَی الفِئَتَینِ (2)فَیَقتُلونَهُم،لا یُفلِتُ مِنهُم مُخبِرٌ،ویَستَنقِذونَ ما فی أیدیهِم مِنَ السَّبیِ وَالغَنائِمِ،ویُخَلّی (3)جَیشَهُ التّالِیَ بِالمَدینَةِ،فَیَنهَبونَها ثَلاثَةَ أیّامٍ ولَیالیها،ثُمَّ یَخرُجونَ مُتَوَجِّهینَ إلی مَکَّةَ،حَتّی إذا کانوا بِالبَیداءِ،بَعَثَ اللّهُ جِبریلَ،فَیَقولُ:یا جَبرائیلُ اذهَب فَأَبِدهُم،فَیَضرِبُها بِرِجلِهِ ضَربَةً یَخسِفُ اللّهُ بِهِم،فَذلِکَ قَولُهُ فی سَورَةِ سَبَأٍ: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ...» 4 الآیَةَ،ولا یَنفَلِتُ مِنهُم إلّارَجُلانِ:أحَدَهُما بَشیرٌ وَالآخَرُ نَذیرٌ،وهُما مِن جُهَینَةَ،فَلِذلِکَ جاءَ القَولُ:وعِندَ جُهَینَةَ الخَبَرُ الیَقینُ.

3/1

قَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ

3/1-1

قَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ مِنَ المَحتومِ

1213.الغیبة للطوسی: أحمَدُ بنُ إدریسَ،عَن عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدِ بنِ قُتَیبَةَ،عَنِ الفَضلِ بنِ

ص:156

به کوفه سرازیر می شوند و گرداگرد آن را خراب می کنند.آن گاه به سوی شام رو می کنند و سپس پرچم هدایتی از کوفه بیرون می آید که به دو گروه از آن لشکر می رسد (1)و آنها را می کشند،به گونه ای که حتّی کسی از آنها نمی ماند تا خبری بیاورد و غنیمت ها و اسیران در دست آنان را نجات می دهند و لشکر دیگر سفیانی در مدینه فرود می آید و آن را سه روز و سه شب غارت می کنند و سپس خارج می شوند و به مکّه روی می آورند تا این که در بیداء (بیابان میان مدینه و مکّه)، خداوند،جبرئیل را روانه می کند و به او می فرماید:"ای جبرئیل! برو و آنان را هلاک کن" و او با پایش ضربه ای به آن بیابان می زند و خداوند،آنان را به زمین فرو می برد، و این،همان سخنش در سورۀ سبأ است:«و کاش آن گاه را می دیدی که چه سان هراسان اند و راه گریزی ندارند...»و هیچ کس از آنها نجات نمی یابد،جز دو تن که یکی بشارت می دهد و یکی هشدار،و هر دو از قبیلۀ جهینه اند،و از این جا سخن:"و خبر یقینی، نزد جهینه است" آمده است». (2)

شاذانَ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن أبی حَمزَةَ الثُّمالِیِّ،قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:

إنَّ أبا جَعفَرٍ علیه السلام کانَ یَقولُ:خُروجُ السُّفیانِیِّ مِنَ المَحتومِ،وَالنِّداءُ مِنَ المَحتومِ، وطُلوعُ الشَّمسِ مِنَ المَغرِبِ مِنَ المَحتومِ،وأَشیاءُ کانَ یَقولُها مِنَ المَحتومِ.

فَقالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام:وَاختِلافُ بَنی فُلانٍ مِنَ المَحتومِ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ مِنَ المَحتومِ،وخُروجُ القائِمِ مِنَ المَحتومِ.

1214.الکافی: عَن عُمَرَ بنِ حَنظَلَةَ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

خَمسُ عَلاماتٍ قَبلَ قِیامِ القائِمِ:الصَّیحَةُ،وَالسُّفیانِیُّ،وَالخَسفُ، (1)وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وَالیَمانِیُّ.

1215.کمال الدین: حَدَّثَنا أبی رضی الله عنه قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ جَعفَرٍ الحِمیَرِیُّ،عَن إبراهیمَ بنِ مَهزِیارَ،عَن أخیهِ عَلِیٍّ،عَنِ الحُسَینِ بنِ سَعیدٍ،عَن صَفوانَ بنِ یَحیی،عَن مُحَمَّدِ بنِ حَکیمٍ،عَن مَیمونٍ البانِ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ:

خَمسٌ قَبلَ قِیامِ القائِمِ:الیَمانِیُّ،وَالسُّفیانِیُّ،وَالمُنادی یُنادی مِنَ السَّماءِ، وخَسفٌ بِالبَیداءِ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ.

1216.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا عَلِیُّ بنُ أحمَدَ البَندَنیجِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عُبَیدُ اللّهِ بنُ موسَی العَلَوِیُّ،عَن یَعقوبَ بنِ یَزیدَ،عَن زِیادِ بنِ مَروانَ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ سِنانٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام،أنَّهُ قالَ:

النِّداءُ مِنَ المَحتومِ،وَالسُّفیانِیُّ مِنَ المَحتومِ،وَالیَمانِیُّ مِنَ المَحتومِ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ مِنَ المَحتومِ.

ص:158

نیز حتمی است»و چیزهای دیگری که آنها را حتمی می دانست.

امام صادق علیه السلام فرمود:«و اختلاف فلان طایفه نیز حتمی است و کشته شدن نفْس زکیّه نیز حتمی است و خروج قائم علیه السلام نیز حتمی است». (1)

1214.الکافی -به نقل از عمر بن حنظله-:شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید:«پنج نشانه، پیش از قیام قائم است:بانگ [آسمانی]،[خروج] سفیانی،فرو رفتنن [سپاه او] در زمین،کشته شدن نفْس زکیّه و [خروج] یمانی». (2)

1215.کمال الدین -با سندش به نقل از میمونِ بان-:امام صادق علیه السلام فرمود:«پنج چیز،پیش از قیام قائم،روی می دهد:[خروج] یمانی و سفیانی،ندای آسمانی،به زمین فرو رفتن در بیداء و کشته شدن نفْس زکیّه». (3)

1216.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از عبد اللّه بن سنان-:امام صادق علیه السلام فرمود:«ندای آسمانی،از امور حتمی است و [خروج] سفیانی،حتمی است و [خروج] یمانی هم حتمی است و کشته شدن نفْس زکیّه نیز حتمی است». (4)

ص:159

1217.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،عَن یَعقوبَ بنِ یَزیدَ،عَن زِیادٍ القَندِیِّ،عَن غَیرِ واحِدٍ مِن أصحابِهِ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام، أنَّهُ قالَ:قُلنا لَهُ:السُّفیانِیُّ مِنَ المَحتومِ؟

فَقالَ:نَعَم،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ مِنَ المَحتومِ،وَالقائِمُ مِنَ المَحتومِ،وخَسفُ البَیداءِ مِنَ المَحتومِ.

1218.الإرشاد: الفَضلُ بنُ شاذانَ،عَمَّن رَواهُ،عَن أبی حَمزَةَ،قالَ:قُلتُ لِأَبی جَعفَرٍ علیه السلام:

خُروجُ السُّفیانِیِّ مِنَ المَحتومِ؟

قالَ:نَعَم،وَالنِّداءُ مِنَ المَحتومِ،وطُلوعُ الشَّمسِ مِن مَغرِبِها مَحتومٌ،وَاختِلافُ بَنِی العَبّاسِ فِی الدَّولَةِ مَحتومٌ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ مَحتومٌ،وخُروجُ القائِمِ مِن آلِ مُحَمَّدٍ مَحتومٌ.

1219.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنَا القاسِمُ بنُ مُحَمَّدٍ قالَ:

حَدَّثَنا عُبَیسُ بنُ هِشامٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ جَبَلَةَ،عَن أبیهِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ الصّامِتِ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:قُلتُ لَهُ:ما مِن عَلامَةٍ بَینَ یَدَی هذَا الأَمرِ؟فَقالَ:

بَلی،قُلتُ:وما هِیَ؟قالَ:

هَلاکُ العَبّاسِیِّ،وخُروجُ السُّفیانِیِّ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وَالخَسفُ بِالبَیداءِ، وَالصَّوتُ مِنَ السَّماءِ.

فَقُلتُ:جُعِلتُ فِداکَ،أخافُ أن یَطولَ هذَا الأَمرُ؟

فَقالَ:لا،إنَّما هُوَ کَنِظامِ الخَرَزِ یَتبَعُ بَعضُهُ بَعضاً.

1220.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ یَحیَی العَطّارُ،قالَ:

ص:160

1217.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از زیاد قندی،از چند تن از یارانش-:به امام صادق علیه السلام گفتیم:[خروج] سفیانی،حتمی است؟

فرمود:«آری،و کشته شدن نفْس زکیّه نیز از امور حتمی است و [ظهور] قائم هم حتمی است و به زمین فرو رفتن در بیداء هم حتمی است». (1)

1218.الإرشاد -با سندش به نقل از ابو حمزه-:به امام باقر علیه السلام گفتم:خروج سفیانی،از امور حتمی است؟

فرمود:«آری،و ندای آسمانی هم حتمی است و طلوع خورشید از مغرب نیز حتمی است و اختلاف بنی عبّاس بر سر حکومت هم حتمی است و کشته شدن نفْس زکیّه نیز حتمی است و خروج قائم خاندان محمّد نیز حتمی است». (2)

1219.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از محمّد بن صامت-:به امام صادق علیه السلام گفتم:آیا پیش از این امر (ظهور قائم)،نشانه ای هست؟

فرمود:«آری».

گفتم:چیست؟

فرمود:«هلاک شدن عبّاسی،خروج سفیانی،کشته شدن نفْس زکیّه،فرو رفتن به زمین در بیداء و ندای آسمانی».

گفتم:فدایت شوم! می ترسم این امر به طول انجامد!

فرمود:«نه؛این وقایع مانند دانه های تسبیح،پشت سر هم روی می دهند». (3)

1220.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ابوبصیر-:به امام صادق علیه السلام گفتم:فدایت شوم! خروج قائم علیه السلام کی است؟

ص:161

حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ حَسّانَ الرّازِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ الکوفِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ جَبَلَةَ،عَن عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،عَن أبی بَصیرٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام،قالَ:

قُلتُ لَهُ:جُعِلتُ فِداکَ مَتی خُروجُ القائِمِ علیه السلام؟

فَقالَ:یا أبا مُحَمَّدٍ،إنّا أهلُ بَیتٍ لا نُوَقِّتُ،وقَد قالَ مُحَمَّدٌ صلی الله علیه و آله:«کَذَبَ الوَقّاتونَ».یا أبا مُحَمَّدٍ،إنَّ قُدّامَ هذَا الأَمرِ خَمسَ عَلاماتٍ:اُولاهُنَّ النِّداءُ فی شَهرِ رَمَضانَ،وخُروجُ السُّفیانِیِّ،وخُروجُ الخُراسانِیِّ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وخَسفٌ بِالبَیداءِ.

راجع:ص 150 (الخسف بالبیداء)

وص 170 (مبدأ قیام الیمانی)

وص 214 (جوامع العلامات المحتومة).

3/1-2

تَقاریرُ فی مَکانِ قَتلِ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ وزَمانِهِ

1221.الکافی: عَنهُ (1)عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدٍ،عَنِ ابنِ مَحبوبٍ،عَن یَعقوبَ السَّرّاجِ قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:مَتی فَرَجُ شیعَتِکُم؟قالَ:

فَقالَ:إذَا اختَلَفَ وُلدُ العَبّاسِ ووَهی سُلطانُهُم،وطَمِعَ فیهِم مَن لَم یَکُن یَطمَعُ فیهِم،وخَلَعَتِ العَرَبُ أعِنَّتَها،ورَفَعَ کُلُّ ذی صِیصِیَةٍ صیصِیَتَهُ،وظَهَرَ الشّامِیُّ،وأَقبَلَ الیَمانِیُّ،وتَحَرَّکَ الحَسَنِیُّ،وخَرَجَ صاحِبُ هذَا الأَمرِ مِنَ المَدینَةِ إلی مَکَّةَ بِتُراثِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله.فَقُلتُ:ما تُراثُ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله؟

ص:162

فرمود:«ای ابو محمّد! ما اهل بیت،وقت تعیین نمی کنیم،که محمّد صلی الله علیه و آله فرموده است:"وقت گذاران،دروغ می گویند".ای ابو محمّد! پیش از این امر (ظهور)،پنج نشانه روی می دهد:نخستین آنها،ندای [آسمانی] در ماه رمضان است،و نیز خروج سفیانی،خروج خراسانی،کشته شدن نفْس زکیّه و فرو رفتن زمین در بیداء». (1)

ر.ک: ص 151 فرو رفتن زمین در بیدا)

و ص 171 (مبدأ قیام یمانی)

و ص 215 (مجموعۀ علامت های حتمی).

قالَ:سَیفُ رَسولِ اللّهِ ودِرعُهُ وعِمامَتُهُ وبُردُهُ و قَضیبُهُ ورایَتُهُ ولامَتُهُ وسَرجُهُ، حَتّی یَنزِلَ مَکَّةَ،فَیُخرِجُ السَّیفَ مِن غِمدِهِ،ویَلبَسُ الدِّرعَ،ویَنشُرُ الرّایَةَ وَالبُردَةَ وَالعِمامَةَ،ویَتَناوَلُ القَضیبَ بِیَدِهِ،ویَستَأذِنُ اللّهَ فی ظُهورِهِ،فَیَطَّلِعُ عَلی ذلِکَ بَعضُ مَوالیهِ،فَیَأتِی الحَسَنِیَّ فَیُخبِرُهُ الخَبَرَ،فَیَبتَدِرُ الحَسَنِیُّ إلَی الخُروجِ،فَیَثِبُ عَلَیهِ أهلُ مَکَّةَ فَیَقتُلونَهُ ویَبعَثونَ بِرَأسِهِ إلَی الشّامِیِّ،فَیَظهَرُ عِندَ ذلِکَ صاحِبُ هذَا الأَمرِ فَیُبایِعُهُ النّاسُ ویَتَّبِعونَهُ.

ویَبعَثُ الشّامِیُّ عِندَ ذلِکَ جَیشاً إلَی المَدینَةِ فَیُهلِکُهُمُ اللّهُ عز و جل دونَها،ویَهرُبُ یَومَئِذٍ مَن کانَ بِالمَدینَةِ مِن وُلدِ عَلِیٍّ علیه السلام إلی مَکَّةَ،فَیَلحَقونَ بِصاحِبِ هذَا الأَمرِ.ویُقبِلُ صاحِبُ هذَا الأَمرِ نَحوَ العِراقِ ویَبعَثُ جَیشاً إلَی المَدینَةِ،فَیَأمَنُ أهلُها ویَرجِعونَ إلَیها.

1222.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عِصامٍ رضی الله عنه قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ یَعقوبَ الکُلَینِیُّ،قالَ:حَدَّثَنَا القاسِمُ بنُ العَلاءِ،قالَ:حَدَّثَنی إسماعیلُ بنُ عَلِیٍّ القَزوِینِیُّ، قالَ:حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ إسماعیلَ،عَن عاصِمِ بنِ حُمَیدٍ الحَنّاطِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ الثَّقَفِیِّ،قالَ:سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ مُحَمَّدَ بنَ عَلِیٍّ الباقِرَ علیهما السلام یَقولُ:

...إذا تَشَبَّهَ الرِّجالُ بِالنِّساءِ،وَالنِّساءُ بِالرِّجالِ...وقُتِلَ غُلامٌ مِن آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ،اسمُهُ مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ النَّفسُ الزَّکِیَّةُ،وجاءَت صَیحَةٌ مِنَ السَّماءِ بِأَنَّ الحَقَّ فیهِ وفی شیعَتِهِ،فَعِندَ ذلِکَ خُروجُ قائِمِنا.

1223.بحار الأنوار: بِالإِسنادِ (1)یَرفَعُهُ إلی أبی بَصیرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام فی حَدیثٍ طَویلٍ،إلی أن قالَ:

ص:164

چوب دستی را به دست می گیرد و از خداوند،اجازۀ ظهورش را می گیرد و یکی از وابستگانش از این امر آگاه می شود و نزد سیّد حسنی می آید و او را باخبر می کند و حسنی در خروج،شتاب می ورزد و مکّیان بر او می جهند و او را می کشند و سرش را برای شامی (سفیانی) روانه می کنند و این هنگام،صاحب این امر (قیام و ولایت) ظهور می کند و مردم با او بیعت و از او پیروی می کنند.

و شامی (سفیانی) در این زمان،لشکری را روانۀ مدینه می کند؛ولی خداوند عز و جل آنها را نزدیک مدینه هلاک می کند و در آن موقع است که هر کس از نسل امام علی علیه السلام در مدینه است،به مکّه می گریزد و به صاحب این امر (قیام و ولایت) می پیوندند و صاحب این امر به سوی عراق می آید و لشکری را روانۀ مدینه و آن جا را امن می کند تا اهلش آسوده خاطر به آن باز گردند». (1)

1222.کمال الدین -با سندش به نقل از محمّد بن مسلم ثقفی-:شنیدم که امام باقر علیه السلام می فرماید:«هنگامی که مردان،خود را به زنان و زنان،خود را به مردان شبیه کنند...و جوانی از خاندان محمّد صلی الله علیه و آله میان رکن [حجر الأسود] و مقام [ابراهیم]-که نامش محمّد بن حسن،نفْس زکیّه است-،کشته شود و بانگی از آسمان آید که حق نزد او و شیعۀ اوست،این،هنگام خروج قائم ماست». (2)

1223.بحار الأنوار -با سندش به نقل از ابوبصیر در حدیثی طولانی-:امام باقر علیه السلام فرمود:«قائم به یارانش می فرماید:"ای مردم! مکّیان،مرا نمی خواهند! امّا من کسی را به سوی ایشان می فرستم تا همچنان که شایستۀ مانند من است،بر آنان احتجاج کنم".

ص:165

یَقولُ القائِمُ علیه السلام لِأَصحابِهِ:«یا قَومُ إنَّ أهلَ مَکَّةَ لا یُریدونَنی،ولکِنّی مُرسِلٌ إلَیهِم لِأَحتَجَّ عَلَیهِم بِما یَنبَغی لِمِثلی أن یَحتَجَّ عَلَیهِم».فَیَدعو رَجُلاً مِن أصحابِهِ فَیَقولُ لَهُ:«اِمضِ إلی أهلِ مَکَّةَ فَقُل:یا أهلَ مَکَّةَ،أنَا رَسولُ فُلانٍ إلَیکُم،وهُوَ یَقولُ لَکُم:

إنّا أهلُ بَیتِ الرَّحمَةِ،ومَعدِنُ الرِّسالَةِ وَالخِلافَةِ،ونَحنُ ذُرِّیَّةُ مُحَمَّدٍ وسُلالَةُ النَّبِیّینَ، وإنّا قَد ظُلِمنا وَاضطُهِدنا،وقُهِرنا وَابتُزَّ (1)مِنّا حَقُّنا مُنذُ قُبِضَ نَبِیُّنا إلی یَومِنا هذا، فَنَحنُ نَستَنصِرُکُم فَانصُرونا».

فَإِذا تَکَلَّمَ هذَا الفَتی بِهذَا الکَلامِ،أتَوا إلَیهِ فَذَبَحوهُ بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ،وهِیَ النَّفسُ الزَّکِیَّةُ،فَإِذا بَلَغَ ذلِکَ الإِمامَ قالَ لِأَصحابِهِ:«ألا أخبَرتُکُم أنَّ أهلَ مَکَّةَ لا یُریدونَنا !».

فَلا یَدَعونَهُ حَتّی یَخرُجَ فَیَهبِطَ مِن عَقَبَةِ طُویً فی ثَلاثِمِئَةٍ وثَلاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً عِدَّةَ أهلِ بَدرٍ،حَتّی یَأتِیَ المَسجِدَ الحَرامَ،فَیُصَلِّیَ فیهِ عِندَ مَقامِ إبراهیمَ أربَعَ رَکَعاتٍ،ویُسنِدَ ظَهرَهُ إلَی الحَجَرِ الأَسوَدِ،ثُمَّ یَحمَدَ اللّهَ ویُثنِیَ عَلَیهِ،ویَذکُرَ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله ویُصَلِّیَ عَلَیهِ،ویَتَکَلَّمَ بِکَلامٍ لَم یَتَکَلَّم بِهِ أحَدٌ مِنَ النّاسِ.

1224.الغیبة للطوسی: قَرقارَةُ،عَن نَصرِ بنِ اللَّیثِ المَروَزِیِّ،عَنِ ابنِ طَلحَةَ الجَحدَرِیِّ، قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ لَهیعَةَ،عَن أبی زُرعَةَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ بنِ رَزینٍ،عَن عَمّارِ بنِ یاسِرٍ،أنَّهُ قالَ:

إنَّ دَولَةَ أهلِ بَیتِ نَبِیِّکُم فی آخِرِ الزَّمانِ،ولَها أماراتٌ...ثُمَّ یَخرُجُ المَهدِیُّ عَلی لِوائِهِ شُعَیبُ بنُ صالِحٍ،وإذا رَأی أهلَ الشّامِ قَدِ اجتَمَعَ أمرُها عَلَی

ص:166

آن گاه مردی از یارانش را فرا می خواند و به او می گوید:"به سوی مکّیان برو و بگو:

ای اهل مکّه! من فرستادۀ فلانی به سوی شما هستم و او به شما می گوید:ما خاندان رحمت،معدن رسالت و خلافت و فرزندان محمّد و از نسل پیامبران هستیم و پس از وفات پیامبرمان تا امروز به ما ستم شده و بر ما فشار آورده شده و چیرگی گشته و حقمان ربوده شده،و اکنون از شما یاری می خواهیم.یاری مان دهید".هنگامی که این جوان،این سخن را می گوید،به سویش می آیند و او را میان رکن [حجرالأسود] و مقام [ابراهیم] سر می برند و او همان نفْس زکیّه است.چون خبر او به امام می رسد،به یارانش می فرماید:"آیا به شما نگفتم که مکّیان،ما را نمی خواهند؟!" و یارانش،او را وا نمی نهند تا خروج کند و با سیصد و سیزده مرد به شمار جنگاوران بدر،از گردنۀ طُوی [در ورودی مکّه] سرازیر شود و به مسجد الحرام وارد شود.او چهار رکعت نماز نزد مقام ابراهیم می خواند و پشتش را به حجر الأسود تکیه می دهد و پس از حمد و ثنای الهی و یادکرد پیامبر صلی الله علیه و آله و درود فرستادن بر او،سخنی می گوید که هیچ یک از مردمان آن را نگفته است». (1)

1224.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از عمّار بن یاسر-:نوبت حاکمیت خاندان پیامبرتان، در آخر الزمان می رسد و آن نشانه هایی دارد....سپس مهدی علیه السلام ظهور می کند و پرچمدارش شعیب بن صالح است و هنگامی که شامیان می بینند همۀ کارهایشان به دست فرزند ابو سفیان افتاده،به مکّه می روند و این هنگام،نفْس زکیّه و برادرش در مکّه به گونۀ بدی کشته می شوند و ندا دهنده ای از آسمان،ندا می دهد:«ای مردم! فرمان روای شما،فلان کس است»و او همان مهدی است که زمین را از

ص:167

ابنِ أبی سُفیانَ التَحَقوا (1)بِمَکَّةَ،فَعِندَ ذلِکَ تُقتَلُ النَّفسُ الزَّکِیَّةُ وأَخوهُ بِمَکَّةَ ضَیعَةً، فَیُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:أیُّهَا النّاسُ ! إنَّ أمیرَکُم فُلانٌ،وذلِکَ هُوَ المَهدِیُّ الَّذی یَملَأُ الأَرضَ قِسطاً وعَدلاً کَما مُلِئَت ظُلماً وجَوراً.

1225.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ بنِ أحمَدَ بنِ الوَلیدِ رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ الصَّفّارُ،عَنِ العَبّاسِ بنِ مَعروفٍ،عَن عَلِیِّ بنِ مَهزِیارَ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ مُحَمَّدٍ الحَجّالِ،عَن ثَعلَبَةَ بنِ مَیمونٍ،عَن شُعَیبٍ الحَذّاءِ (2)،عَن صالِحٍ مَولی بَنِی العَذراءِ (3)، قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ الصّادِقَ علیه السلام یَقولُ:

لَیسَ بَینَ قِیامِ قائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ وبَینَ قَتلِ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ إلّاخَمسَ عَشرَةَ لَیلَةً.

1226.الإرشاد: ثَعلَبَةُ بنُ مَیمونٍ،عَن شُعَیبٍ الحَدّادِ،عَن صالِحِ بنِ میثَمٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ علیه السلام یَقولُ:

لَیسَ بَینَ قِیامِ القائِمِ علیه السلام وقَتلِ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ أکثَرُ مِن خَمسَ عَشرَةَ لَیلَةً.

4/1

خُروجُ الیَمانِیِّ

4/1-1

خُروجُ الیَّمانِیِّ مِنَ المَحتومِ

1227.کمال الدین: بِهذَا الإِسنادِ (4)،عَنِ الحُسَینِ بنِ سَعیدٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ أبی عُمَیرٍ،عَن

ص:168

عدل و داد پر می کند،آن چنان که از ظلم و ستم پر شده است. (1)

1225.کمال الدین -با سندش به نقل از صالح [بن میثم]،وابستۀ بنی عذراء-:شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید:«میان قیام قائم خاندان محمّد و کشته شدن نفْس زکیّه،تنها پانزده شب فاصله است». (2)

1226.الإرشاد -با سندش به نقل از صالح بن میثم-:شنیدم که امام باقر علیه السلام می فرماید:«میان قیام قائم و کشته شدن نفْس زکیّه بیشتر از پانزده شب فاصله نیست». (3)

عُمَرَ بنِ حَنظَلَةَ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

قَبلَ قِیامِ القائِمِ خَمسُ عَلاماتٍ مَحتوماتٍ:الیَمانِیُّ،وَالسُّفیانِیُّ،وَالصَّیحَةُ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وَالخَسفُ بِالبَیداءِ.

1228.الکافی: مُحَمَّدُ بنُ یَحیی،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عیسی،عَن عَلِیِّ بنِ الحَکَمِ،عَن أبی أیّوبَ الخَزّازِ،عَن عُمَرَ بنِ حَنظَلَةَ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

خَمسُ عَلاماتٍ قَبلَ قِیامِ القائِمِ:الصَّیحَةُ،وَالسُّفیانِیُّ،وَالخَسفُ، (1)وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وَالیَمانِیُّ.

1229.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا مُحَمَّدُ بنُ هَمّامٍ،قالَ:حَدَّثَنی جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ مالِکٍ،قالَ:

حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ عاصِمٍ،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ أبی نَصرٍ،عَن أبِی الحَسَنِ الرِّضا علیه السلام،أنَّهُ قالَ:

قَبلَ هذَا الأَمرِ السُّفیانِیُّ،وَالیَمانِیُّ.

راجع:ص 156 (قتل النفس الزکیة من المحتوم)

و ص 162 ح 1221.

4/1-2

مَبدَأُ قِیامِ الیَمانِیِّ

1230.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عِصامٍ رضی الله عنه قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ یَعقوبَ الکُلَینِیُّ،قالَ:حَدَّثَنَا القاسِمُ بنُ العَلاءِ،قالَ:حَدَّثَنی إسماعیلُ بنُ عَلِیٍّ القَزوینِیُّ، قالَ:حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ إسماعیلَ،عَن عاصِمِ بنِ حُمَیدٍ الحَنّاطِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ

ص:170

سفیانی،بانگ [آسمانی]،کشته شدن نفْس زکیّه و به زمین فرو رفتن [لشکری] در بیداء». (1)

1228.الکافی -با سندش به نقل از عمر بن حنظله-:شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید:«پنج نشانه پیش از قیام هست:بانگ [آسمانی]،[خروج] سفیانی،به زمین فرو رفتن [لشکری در بیداء]،کشته شدن نفْس زکیّه و [خروج] یمانی». (2)

1229.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از احمد بن محمّد بن ابی نصر-:امام رضا علیه السلام فرمود:

«پیش از این امر (قیام قائم)،[خروج] سفیانی و یمانی است». (3)

ر.ک: ص 157 (حتمی بودن کشته شدن نفْس زکیّه)

و ص 163 ح 1221.

الثَّقَفِیِّ،قالَ:سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ مُحَمَّدَ بنَ عَلِیٍّ الباقِرَ علیهما السلام یَقولُ:

...إذا تَشَبَّهَ الرِّجالُ بِالنِّساءِ،وَالنِّساءُ بِالرِّجالِ...وخَرَجَ السُّفیانِیُّ مِنَ الشّامِ، وَالیَمانِیُّ مِنَ الیَمَنِ،وخُسِفَ بِالبَیداءِ،وقُتِلَ غُلامٌ مِن آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ،اسمُهُ مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ النَّفسُ الزَّکِیَّةُ،وجاءَت صَیحَةٌ مِنَ السَّماءِ بِأَنَّ الحَقَّ فیهِ وفی شیعَتِهِ،فَعِندَ ذلِکَ خُروجُ قائِمنا.

1231.عیون الحکم والمواعظ عن الإمام علیّ علیه السلام: خَمسَةٌ مِن عَلاماتِ القائِمِ علیه السلام:الیَمانِیُّ مِنَ الیَمَنِ،وَالسُّفیانِیُّ،وَالمُنادی یُنادی بِالسَّماءِ،وخَسفٌ بِالبَیداءِ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ.

4/1-3

تَقارُنُ قِیامِ الیَمانِیِّ وَالسُّفیانِیِّ

1232.الأمالی للطوسی: بِهذَا الإِسنادِ (1)عَن هِشامٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:الیَمانِیُّ وَالسُّفیانِیُّ کَفَرَسَی رِهانٍ.

1233.الغیبة للطوسی: عَنهُ (2)عَنِ ابنِ فَضّالٍ،عَنِ ابنِ بُکَیرٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،قالَ:یَخرُجُ قَبلَ السُّفیانِیِّ مِصرِیٌّ ویَمانِیٌّ.

راجع:ص 80 (خروج السفیانی والخراسانی والیمانی فی سنة واحدة)

وص 174 ح 1235.

ص:172

بن حسن،نفْس زکیّه است-،کشته شود و بانگی از آسمان آید که حق نزد او و شیعۀ اوست.این،هنگام خروج قائم ماست». (1)

1231.عیون الحکم و المواعظ :امام علی علیه السلام فرمود:«پنج چیز،از نشانه های [ظهور] قائم است:

[خروج] یمانی از یمن،[خروج] سفیانی،ندای آسمانی،فرو رفتن زمین در بیداء و کشته شدن نفْس زکیّه». (2)

4/1-4

رایَتُهُ أهدی

1234.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ،قالَ:حَدَّثَنی أحمَدُ بنُ یوسُفَ بنِ یَعقوبَ أبُو الحَسَنِ الجُعفِیُّ مِن کِتابِهِ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ مِهرانَ، قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،عَن أبیهِ ووُهَیبِ بنِ حَفصٍ،عَن أبی بَصیرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام،أنَّهُ قالَ:

...خُروجُ السُّفیانِیِّ وَالیَمانِیِّ وَالخُراسانِیِّ فی سَنَةٍ واحِدَةٍ،فی شَهرٍ واحِدٍ،فی یَومٍ واحِدٍ،نِظامٌ کَنِظامِ الخَرَزِ یَتبَعُ بَعضُهُ بَعضاً،فَیَکونُ البَأسُ مِن کُلِّ وَجهٍ،وَیلٌ لِمَن ناواهُم،ولَیسَ فِی الرّایاتِ رایَةٌ أهدی مِن رایَةِ الیَمانِیِّ،هِیَ رایَةُ هُدیً؛لِأَ نَّهُ یَدعو إلی صاحِبِکُم،فَإِذا خَرَجَ الیَمانِیُّ حَرَّمَ بَیعَ السِّلاحِ عَلَی النّاسِ وکُلِّ مُسلِمٍ، وإذا خَرَجَ الیَمانِیُّ فَانهَض إلَیهِ،فَإِنَّ رایَتَهُ رایَةُ هُدیً،ولا یَحِلُّ لِمُسلِمٍ أن یَلتَوِیَ عَلَیهِ،فَمَن فَعَلَ ذلِکَ فَهُوَ مِن أهلِ النّارِ.

راجع:ص 80 (خروج السفیانی والخراسانی والیمانیّ فی سنة واحده).

5/1

النِّداءُ السَّماوِیُّ

5/1-1

النِّداءُ السَّماوِیُّ مِنَ المَحتومِ

1235.الغیبة للطوسی: أخبَرَنَا الحُسَینُ بنُ عُبَیدِ اللّهِ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ سُفیانَ البَزَوفَرِیِّ،عَن أحمَدَ بنِ إدریسَ،عَن عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدِ بنِ قُتَیبَةَ النَّیشابورِیِّ،

ص:174

عَنِ الفَضلِ بنِ شاذانَ النَّیشابورِیِّ،عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیِّ بنِ فَضّالٍ،عَنِ المُثَنَّی الحَنّاطِ،عَنِ الحَسَنِ بنِ زِیادٍ الصَّیقَلِ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ علیه السلام یَقولُ:

إنَّ القائِمَ لا یَقومُ حَتّی یُنادِیَ مُنادٍ مِنَ السَّماءِ،تَسمَعُ الفَتاةُ فی خِدرِها (1)،ویَسمَعُ أهلُ المَشرِقِ وَالمَغرِبِ.وفیهِ نَزَلَت هذِهِ الآیَةُ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» 2 .

1236.تأویل الآیات الظاهرة: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ،قالَ:حَدَّثَنا أبی،عَن أبیهِ، عَن مُحَمَّدِ بنِ إسماعیلَ،عَن حَنانِ بنِ سَدیرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام قالَ:سَأَلتُهُ عَن قَولِ اللّهِ عز و جل: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» ،قالَ:

نَزَلَت فی قائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِم،یُنادی بِاسمِهِ مِنَ السَّماءِ.

1237.مختصر بصائر الدرجات: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ الحَسَنِ، قالَ:حَدَّثَنا أبی،قالَ:حَدَّثَنا حُصَینُ بنُ مُخارِقٍ،عَن أبِی الوَردِ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام -فی قَولِهِ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً» ،قالَ-:النِّداءُ مِنَ السَّماءِ بِاسمِ رَجُلٍ وَاسمِ أبیهِ.

1238.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،عَن أبیهِ،عَن أحمَدَ بنِ عُمَرَ الحَلَبِیِّ،عَنِ الحُسَینِ بنِ موسی،عَن فُضَیلِ بنِ مُحَمَّدٍ مَولی مُحَمَّدِ بنِ راشِدٍ البَجَلِیِّ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

أما إنَّ النِّداءَ مِنَ السَّماءِ بِاسمِ القائِمِ فی کِتابِ اللّهِ لَبَیِّنٌ.فَقُلتُ:فَأَینَ هُوَ أصلَحَکَ

ص:176

می شنوند و در بارۀ این موضوع،آیۀ«اگر بخواهیم،نشانه ای از آسمان برایشان فرود آوریم که در برابرش سر خم کنند»نازل شده است». (1)

1236.تأویل الآیات الظاهرة -با سندش به نقل از حنان بن سدیر-:از امام باقر علیه السلام در بارۀ سخن خدای عز و جل:«اگر بخواهیم،نشانه ای از آسمان برایشان فرود می آوریم که در برابرش سر خم کنند» پرسیدم.فرمود:«در بارۀ قائم خاندان محمّد-که درودهای خدا بر ایشان باد-نازل شده است،که نام او را از آسمان ندا می دهند». (2)

1237.مختصر بصائر الدرجات -با سندش به نقل از ابو ورد-:امام باقر علیه السلام در بارۀ این سخن خدا:«اگر بخواهیم،نشانه ای از آسمان برایشان فرود می آوریم»فرمود:«[مقصود از نشانه]، ندا از آسمان به نام آن مرد و نام پدرش است». (3)

1238.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از فضیل بن محمّد،از بستگان محمّد بن راشد بَجَلی-:امام صادق علیه السلام فرمود:«هان که ندای آسمانی به نام قائم،در کتاب خدا بیان شده است!».

گفتم:خدا به سامانت کند! در کجا؟

فرمود:«در سورۀ شعرا،آیۀ«اگر بخواهیم،نشانه ای از آسمان برایشان فرود

ص:177

اللّهُ؟فَقالَ:فی: «طسم * تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبِینِ» 1 قَولُهُ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» 2 ،قالَ:إذا سَمِعُوا الصَّوتَ أصبَحوا وکَأَ نَّما عَلی رُؤوسِهِمُ الطَّیرُ.

1239.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ المُفَضَّلِ بنِ إبراهیمَ بنِ قَیسٍ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ فَضّالٍ،قالَ:حَدَّثَنا ثَعلَبَةُ بنُ مَیمونٍ،عَن مَعمَرِ بنِ یَحیی،عَن داودَ الدَّجاجِیِّ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام، قالَ:

سُئِلَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام عَن قَولِهِ تَعالی: «فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَیْنِهِمْ» 3 ،فَقالَ:

انتَظِرُوا الفَرَجَ مِن ثَلاثٍ،فَقیلَ:یا أمیرَ المُؤمِنینَ وما هُنَّ؟

فَقالَ:اِختِلافُ أهلِ الشّامِ بَینَهُم،وَالرّایاتُ السّودُ مِن خُراسانَ،وَالفَزعَةُ فی شَهرِ رَمَضانَ.فَقیلَ:ومَا الفَزعَةُ فی شَهرِ رَمَضانَ؟

فَقالَ:أوَما سَمِعتُم قَولَ اللّهِ عز و جل فِی القُرآنِ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» ؟هِیَ آیَةٌ تُخرِجُ الفَتاةَ مِن خِدرِها،وتوقِظُ النّائِمَ،وتُفزِعُ الیَقَظانَ.

1240.تفسیر القمّی: فی رِوایَةِ أبِی الجارودِ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام-فی قَولِهِ: «وَ لَوْ تَری إِذْ فَزِعُوا» ،قالَ-:مِنَ الصَّوتِ،وذلِکَ الصَّوتُ مِنَ السَّماءِ. «وَ أُخِذُوا مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ» 4 قالَ:مِن تَحتِ أقدامِهِم خُسِفَ بِهِم.

ص:178

می آوریم»»و امام فرمود:«هنگامی که صدا را بشنوند،چنان بی حرکت می شوند، گویی که پرنده بر سرشان نشسته است». (1)

1239.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از داوود دَجاجی-:امام باقر علیه السلام فرمود:«از امیر مؤمنان علیه السلام در بارۀ سخن خدای متعال:«و گروه ها با هم اختلاف پیدا کردند»پرسیدند، فرمود:"از سه رویداد،انتظار فَرَج داشته باشید".

گفته شد:ای امیر مؤمنان! آنها چیست اند؟

فرمود:"اختلاف شامیان با یکدیگر و پرچم های سیاه از خراسان و [آیۀ] سهمگین ماه رمضان".

گفته شد:[آیۀ] سهمگین ماه رمضان چیست؟

فرمود:"«آیا سخن خدای عز و جل را در قرآن نشنیده اید که:«اگر بخواهیم،نشانه ای از آسمان برایشان فرود آوریم که در برابرش سر خم کنند»؟آن،نشانه ای است که دخترکان را از پس پرده بیرون می کشد و خوابیده را بیدار می کند و بیدار را می ترساند». (2)

1240.تفسیر القمّی -به نقل از ابو جارود-:امام باقر علیه السلام [در بارۀ-آیۀ]:«و کاش می دیدی که چگونه هراسان می شوند»فرمود:«از صدا [هراسان می شوند]؛همان صدای آسمانی».

[در بارۀ آیه:]«و از جایی نزدیک،گرفته می شوند»فرمود:«از زیر پایشان [گرفته] و به زمین فرو برده می شوند». (3)

ص:179

1241.تأویل الآیات الظاهرة: رُوِیَ عَن عَمرِو بنِ شِمرٍ،عَن جابِرِ بنِ یَزیدَ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام،قالَ:

قَولُهُ عز و جل: «فَإِذا نُقِرَ فِی النّاقُورِ» 1 ،قالَ:النّاقورُ هُوَ النِّداءُ مِنَ السَّماءِ:«ألا إنَّ وَلِیَّکُم فُلانُ بنُ فُلانٍ القائِمُ بِالحَقِّ»،یُنادی بِهِ جَبرَئیلُ فی ثَلاثِ ساعاتٍ مِن ذلِکَ الیَومِ:

«فَذلِکَ یَوْمَئِذٍ یَوْمٌ عَسِیرٌ * عَلَی الْکافِرِینَ غَیْرُ یَسِیرٍ» 2 یَعنی بِالکافِرینَ:المُرجِئَةَ الَّذینَ کَفَروا بِنِعمَةِ اللّهِ،وبِوِلایَةِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام.

راجع:ص 214 (جوامع العلامات المحتومة).

5/1-2

زَمانُ النِّداءِ

أ-شَهرُ رَمَضانَ

1242.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،عَن عَلِیِّ بنِ مَهزِیارَ،عَن حَمّادِ بنِ عیسی،عَنِ الحُسَینِ بنِ المُختارِ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ سَیابَةَ،عَن عِمرانَ بنِ میثَمٍ،عَن عَبایَةَ بنِ رِبعِیٍّ الأَسَدِیِّ،قالَ:

دَخَلتُ عَلی أمیرِ المُؤمِنینَ عَلِیٍّ علیه السلام وأَنَا خامِسُ خَمسَةٍ وأَصغَرُ القَومِ سِنّاً، فَسَمِعتُهُ یَقولُ:

حَدَّثَنی أخی رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله أنَّهُ قالَ:«إنّی خاتِمُ ألفِ نَبِیٍّ،وإنَّکَ خاتِمُ ألفِ وَصِیٍّ»،وکُلِّفتُ ما لَم یُکَلَّفوا.فَقُلتُ:ما أنصَفَکَ القَومُ یا أمیرَ المُؤمِنینَ ! فَقالَ:لَیسَ

ص:180

1241.تأویل الآیات الظاهرة -با سندش به نقل از جابر بن یزید-:امام باقر علیه السلام در بارۀ سخن خدای عز و جل:«آن گاه که در شیپور دمیده شود»فرمود:«شیپور،همان ندای آسمانی است که ندا می دهد:"هان ! ولیّ شما،فلان کس فرزند فلان کس و قائم به حق است"،و این ندا را جبرئیل در سه وقت از آن روز،ندا می دهد،«و آن روز،روزی دشوار است و بر کافران،آسان نیست»و مقصود از کافران،مرجئه هستند که در برابر نعمت خداوند و ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام ناسپاسی کردند». (1)

ر.ک: ص 215 (مجموعه علامات حتمی).

حَیثُ تَذهَبُ بِکَ المَذاهِبُ یَابنَ أخی،وَاللّهِ إنّی لَأَعلَمُ ألفَ کَلِمَةٍ لا یَعلَمُها غَیری وغَیرُ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله،وإنَّهُم لَیَقرَؤونَ مِنها آیَةً فی کِتابِ اللّهِ عز و جل،وهِیَ: «وَ إِذا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النّاسَ کانُوا بِآیاتِنا لا یُوقِنُونَ» 1 وما یَتَدَبَّرونَها حَقَّ تَدَبُّرِها.

ألا اخبِرُکُم بِآخِرِ مُلکِ بَنی فُلانٍ؟قُلنا:بَلی یا أمیرَالمُؤمِنینَ،قالَ:قَتلُ نَفسٍ حَرامٍ،فی یَومٍ حَرامٍ،فی بَلَدٍ حَرامٍ عَن قَومٍ مِن قُرَیشٍ،وَالَّذی فَلَقَ الحَبَّةَ وبَرَأَ النَّسَمَةَ (1)! ما لَهُم مُلکٌ بَعدَهُ غَیرَ خَمسَ عَشرَةَ لَیلَةً.

قُلنا:هَل قَبلَ هذا أو بَعدَهُ مِن شَیءٍ؟فَقالَ:صَیحَةٌ فی شَهرِ رَمَضانَ تُفزِعُ الیَقَظانَ،وتوقِظُ النّائِمَ،وتُخرِجُ الفَتاةَ مِن خِدرِها.

1243.کمال الدین: بِهذَا الإِسنادِ (2)،عَنِ الحُسَینِ بنِ سَعیدٍ،عَن حَمّادِ بنِ عیسی،عَن إبراهیمَ بنِ عُمَرَ،عَن أبی أیّوبَ،عَنِ الحارِثِ بنِ المُغیرَةِ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

الصَّیحَةُ الَّتی فی شَهرِ رَمَضانَ تَکونُ لَیلَةَ الجُمُعَةِ لِثَلاثٍ وعِشرینَ مَضَینَ مِن شَهرِ رَمَضانَ.

راجع:ص 80 ح 1144

وص162 ح1220

وص178 ح1239

وص202 ح1264.

ب-شَهرُ رَجَبٍ

1244.کفایة الأثر: أخبَرَنا أبو عَبدِ اللّهِ أحمَدُ بنُ أبی عَبدِ اللّهِ أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عُبَیدِ اللّهِ (3)،

ص:182

رسد که سخن ما بر آنان مقرّر شود،جنبنده ای را از زمین برایشان بیرون می آوریم که با ایشان سخن می گوید.مردم به نشانه های ما یقین نمی آورند»و آن گونه که باید،در آن تدبّر نمی کنند.آیا پایان فرمان روایی فرزندان فلان را به شما خبر ندهم؟».

گفتیم:چرا،ای امیر مؤمنان!

فرمود:«کشتن کسی از تیره ای از قریش که خونش حرمت دارد،در روزی حرمتدار و در سرزمین محترم،و سوگند به کسی که دانه را شکافت و انسان را آفرید،پس از کشتن او،تنها پانزده شب فرمان روایی دارند».

گفتیم:آیا پیش و پس این هم چیزی هست؟

فرمود:«بانگی در ماه رمضان،که بیدار را می ترساند و خوابیده را بیدار می کند و دختران پرده نشین را از پس پرده بیرون می آورد». (1)

1243.کمال الدین -با سندش به نقل از حارث بن مغیره-:امام صادق علیه السلام فرمود:«بانگی که در ماه رمضان شنیده می شود،در شب جمعه بیست و سوم ماه رمضان روی می دهد». (2)

ر.ک: ص 81 ح 1144

و ص 163 ح 1220

و ص 179 ح 1239

و ص 203 ح 1264.

قالَ:حَدَّثنا أبو طالِبٍ عُبَیدُ بنُ أحمَدَ بنِ یَعقوبَ بنِ نَصرٍ الأَنبارِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ مَسروقٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ شَبیبٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ زِیادٍ الهاشِمِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا سُفیانُ بنُ عُتبَةَ،قالَ:حَدَّثَنا عِمرانُ بنُ داوودَ،قالَ:

حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَنَفِیَّةِ،قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام:سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ:...

سَیَکونُ بَعدی فِتنَةٌ صَمّاءُ صَیلَمٌ،یَسقُطُ فیها کُلُّ وَلیجَةٍ (1)وبِطانَةٍ،وذلِکَ عِندَ فِقدانِ شیعَتِکَ الخامِسَ مِنَ السّابِعِ مِن وُلدِکَ،یَحزَنُ لِفَقدِهِ أهلُ الأَرضِ وَالسَّماءِ، فَکَم مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ مُتَأَسِّفٍ مُتَلَهِّفٍ حَیرانَ عِندَ فَقدِهِ.

ثُمَّ أطرَقَ مَلِیّاً،ثُمَّ رَفَعَ رَأسَهُ وقالَ:

بِأَبی واُمّی سَمِیّی وشَبیهی وشَبیهُ موسَی بنِ عِمرانَ،عَلَیهِ جُیوبُ (2)النّورِ-أو قالَ:جَلابیبُ (3)النّورِ-یَتَوَقَّدُ مِن شُعاعِ القُدسِ،کَأَنّی بِهِم آیَسُ مَن (4)کانوا،ثُمَّ نودِیَ بِنِداءٍ یَسمَعُهُ مِنَ البُعدِ کَما یَسمَعُهُ مِنَ القُربِ (5)،یَکونُ رَحمَةً عَلَی المُؤمِنینَ وعَذاباً عَلَی المُنافِقینَ.

قُلتُ:وما ذلِکَ النِّداءُ؟قالَ:ثَلاثَةُ أصواتٍ فی رَجَبٍ،أوَّلُها: «أَلا لَعْنَةُ اللّهِ عَلَی الظّالِمِینَ» 6 ،[ وَ]الثّانی: «أَزِفَتِ الْآزِفَةُ» 7 ،وَالثّالِثُ:تَرَونَ بَدرِیّاً (6)بارِزاً مَعَ قَرنِ

ص:184

می دهد که در آن،خواص و یاران ویژه و نزدیکان هم گرفتار می شوند و این، هنگامی است که شیعۀ تو پنجمین نفر از هفتمین نسل تو را نمی یابند؛کسی که زمینیان و آسمانیان از فقدانش اندوهگین می شوند و بسی مرد و زن باایمان که از فقدان او متأسّف و غمگین و سرگردان اند".

سپس مدّتی دراز سر به زیر انداخت و آن گاه سرش را بالا آورد و فرمود:«پدر و مادرم به فدای همنام و شبیه من و شبیه موسی بن عمران؛او که رداها" و یا فرمود:

"گریبانش،از نور قدس،فروغ می گیرد ! گویی آنها را در ناامیدترین حالت می بینم و سپس ندایی که فرد دور،آن را مانند نزدیک می شنود و برای مؤمنان،رحمت و برای منافقان،عذاب است".

گفتم:آن ندا چیست؟

فرمود:"سه صدا در رجب است:نخستین آنها،«هان! لعنت خدا بر ستمکاران باد» است و دومین،«نزدیک شدنی،نزدیک شده است»و سومی،بدنی نمایان هنگام طلوع خورشید می بینید که ندا می دهد:هان! خداوند،فلان فرزند فلان (نسبش را تا علی علیه السلام می گوید) را روانه کرده و هلاک ستمکاران به دست اوست و این هنگام، فَرَج می رسد و خداوند،دل های آنان (شیعیان تو) را شفا می دهد و خشم دل هایشان را می زداید". (1)

گفتم:ای پیامبر خدا! امامان پس از من،چند تن اند؟

فرمود:"پس از حسین،نُه تن که نهمین نفر،قائم ایشان است".

ص:185

الشَّمسِ یُنادی:الآن (1)اللّهُ قَد بَعَثَ فُلانَ بنَ فُلانٍ-حَتّی یَنسُبَهُ إلی عَلِیٍّ-فیهِ هَلاکُ الظّالِمینَ،فَعِندَ ذلِکَ یَأتِی الفَرَجُ ویَشفِی اللّهُ صُدورَهُم ویُذهِبُ غَیظَ قُلوبِهِم (2).

قُلتُ:یا رَسولَ اللّهِ،فَکَم یَکونُ بَعدی مِنَ الأَئِمَّةِ؟قالَ:بَعدَ الحُسَینِ تِسعَةٌ، وَالتّاسِعُ قائِمُهُم.

1245.الغیبة للطوسی: سَعدُ بنُ عَبدِ اللّهِ،عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ الزَّیتونِیِّ وعَبدِ اللّهِ بنِ جَعفَرٍ الحِمیَرِیِّ (مَعاً)،عَن أحمَدَ بنِ هِلالٍ العَبَرتائِیِّ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن أبِی الحَسَنِ الرِّضا علیه السلام-فی حَدیثٍ لَهُ طَویلٍ اختَصَرنا مِنهُ مَوضِعَ الحاجَةِ-أنَّهُ قالَ:

لا بُدَّ مِن فِتنَةٍ صَمّاءَ (3)صَیلَمٍ (4)یَسقُطُ فیها کُلُّ بِطانَةٍ ووَلیجَةٍ (5)،وذلِکَ عِندَ فِقدانِ الشّیعَةِ الثّالِثَ مِن وُلدی،یَبکی عَلَیهِ أهلُ السَّماءِ وأَهلُ الأَرضِ،وکَم مِن مُؤمِنٍ مُتَأَسِّفٍ حَرّانَ (6)حَزینٍ عِندَ فَقدِ الماءِ المَعینِ،کَأَنّی بِهِم أسَرَّ (7)ما یَکونونَ وقَد نودوا نِداءً یَسمَعُهُ مَن بَعُدَ کَما یَسمَعُهُ مَن قَرُبَ،یَکونُ رَحمَةً لِلمُؤمِنینَ وعَذاباً لِلکافِرینَ.

فَقُلتُ:أیُّ نِداءٍ هُوَ؟قالَ:یُنادَونَ فی رَجَبٍ ثَلاثَةَ أصواتٍ مِنَ السَّماءِ.صَوتاً مِنها: «أَلا لَعْنَةُ اللّهِ عَلَی الظّالِمِینَ» 8 .وَالصَّوتَ الثّانِیَ «أَزِفَتِ الْآزِفَةُ» 9 یا مَعشَرَ

ص:186

1245.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از حسن بن محبوب،در حدیثی بلند که بخش مورد نیاز آن در این جا می آید-:امام رضا علیه السلام فرمود:«فتنه ای آرام نشدنی،پیچیده و سهمناک روی می دهد که گریزی از آن نیست و در آن،خواص و یاران ویژه هم گرفتار می شوند و آن،زمانی اتّفاق می افتد که شیعه نسل سوم از فرزند مرا می جویند و نمی یابند،آسمانیان و زمینیان بر او می گریند و بسی مؤمن سوگوار اندوهناک و تشنه که آب زلال می جوید و نمی یابد،و گویی در کنار آنان هستم که در شادترین (1)حالت خود با آوایی ندا می شنود که دور،آن را مانند نزدیک می شنود و برای مؤمنان،رحمت و برای کافران،عذاب است».

گفتم:آن،چه ندایی است؟

فرمود:«در ماه رجب با سه صدا از آسمان،ندا داده می شوند،یک صدا،«هان! لعنت خدا بر ظالمان باد!»است و صدای دوم،«نزدیک شدنی،نزدیک شد»،ای گروه مؤمنان! و [همراه] صدای سوم،پیکری نمایان را در سمت چشمۀ خورشید می بینند و می شنوند:این،امیر مؤمنان است که باز گشته است تا ظالمان را هلاک کند».

شیخ طوسی می گوید:

ص:187

المُؤمِنینَ.وَالصَّوتَ الثّالِثَ-یَرَونَ بَدَناً بارِزاً نَحوَ عَینِ الشَّمسِ-:هذا أمیرُ المُؤمِنینَ قَد کَرَّ فی هَلاکِ الظّالِمینَ-وفی رِوایَةِ الحِمیَرِیِّ:وَالصَّوتَ (الثّالِثَ) بَدنٌ یُری فی قَرنِ الشَّمسِ،یَقولُ:«إنَّ اللّهَ بَعَثَ فُلاناً فَاسمَعوا لَهُ وأَطیعوا»-.

وقالا جَمیعاً:فَعِندَ ذلِکَ یَأتِی النّاسَ الفَرَجُ،وتَوَدُّ النّاسُ لَو کانوا أحیاءً«ویَشفِی اللّهُ صُدورَ قَومٍ مُؤمِنینَ» (1).

ج-شَهرُ مُحَرَّمٍ

1246.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ بنُ مُسلِمٍ،عَن عَنبَسَةَ القُرَشِیِّ،عَن مَسلَمَةَ بنِ أبی سَلَمَةَ،عَن شَهرِ بنِ حَوشَبٍ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

فِی المُحَرَّمِ یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:ألا إنَّ صَفوَةَ اللّهِ مِن خَلقِهِ فُلانٌ،فَاسمَعوا لَهُ وأَطیعوا.

د-یَومُ عاشوراءَ

1247.الإرشاد: الفَضلُ بنُ شاذانَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الکوفِیِّ،عَن وُهَیبِ بنِ حَفصٍ،عَن أبی بَصیرٍ،قالَ:قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام:

یُنادی بِاسمِ القائِمِ علیه السلام فی لَیلَةِ ثَلاثٍ وعِشرینَ (2)،ویَقومُ فی یَومِ عاشوراءَ،وهُوَ الیَومُ الَّذی قُتِلَ فیهِ الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ علیهما السلام،لَکَأَنَّی (3)بِهِ فی یَومِ السَّبتِ العاشِرِ مِنَ المُحَرَّمِ قائِماً بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ،جَبرَئیلُ علیه السلام عَلی یَدِهِ الیُمنی (4)یُنادی:البَیعَةُ للّهِ ِ،

ص:188

در نقل حمیری،چنین آمده است:و [همزمان با] صدای سوم و طلوع خورشید، پیکری دیده می شود که می گوید:«خداوند،فلانی را روانه کرده است.گوش به فرمان و فرمان بردار او باشید».

و هر دو (زیتونی و حمیری) این را نقل کرده اند که:در این هنگام،فَرَج برای مردم در می رسد و مردم دوست می دارند که کاش زنده بودند،و خداوند،دل افراد باایمان را [با انتقام از ظالمان] تشفّی می دهد. (1)

فَتَصیرُ إلَیهِ شیعَتُهُ مِن أطرافِ الأَرضِ،تُطوی لَهُم طَیّاً حَتّی یُبایِعوهُ،فَیَملَأُ اللّهُ بِهِ الأَرضَ عَدلاً کَما مُلِئَت ظُلماً وجَوراً.

راجع:ص 396 ح 1400

و ج 8 ص 126 (القسم الحادی عشر/الفصل الاوّل/یوم عاشوراء).

5/1-3

سَماعُ کُلِّ مَن فِی الأَرضِ النِّداءَ بِلِسانِهِم

1248.کمال الدین: حَدَّثنا أبی رضی الله عنه قالَ:حَدَّثَنا سَعدُ بنُ عَبدِ اللّهِ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحُسَینِ بنِ أبِی الخَطّابِ،عَن جَعفَرِ بنِ بَشیرٍ،عَن هِشامِ بنِ سالِمٍ،عَن زُرارَةَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

یُنادی مُنادٍ بِاسمِ القائِمِ علیه السلام.قُلتُ:خاصٌّ أو عامٌّ؟قالَ:عامٌّ یَسمَعُ کُلُّ قَومٍ بِلِسانِهِم،قُلتُ:فَمَن یُخالِفُ القائِمَ علیه السلام وقَد نودِیَ بِاسمِهِ؟

قالَ:لا یَدَعُهُم إبلیسُ حَتّی یُنادِیَ (فی آخِرِ اللَّیلِ) ویُشَکِّکَ النّاسَ.

1249.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ بِهذَا الإِسنادِ (1)،عَن هِشامِ بنِ سالِمٍ، عَن زُرارَةَ،قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:النِّداءُ حَقٌّ؟

قالَ:إی وَاللّهِ حَتّی یَسمَعَهُ کُلُّ قَومٍ بِلِسانِهِم.

1250.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ یوسُفَ بنِ یَعقوبَ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ مِهرانَ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ

ص:190

سویش حرکت می کنند و زمین برایشان پیچیده [و حرکتشان سریع] می شود تا با او بیعت کنند و خداوند،زمین را با دست او از عدالت پر می کند،همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است». (1)

ر.ک: ص 397 ح 1400

و ج 8 ص 127 (بخش یازدهم/فصل یکم/روز عاشورا).

أبی حَمزَةَ،عَن أبیهِ،عَن شُرَحبیلَ،قالَ:قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام-وقَد سَأَلتُهُ عَنِ القائِمِ علیه السلام فَقالَ-:

إنَّهُ لا یَکونُ حَتّی یُنادِیَ مُنادٍ مِنَ السَّماءِ یَسمَعُ أهلُ المَشرِقِ وَالمَغرِبِ،حَتّی تَسمَعَهُ الفَتاةُ فی خِدرِها.

1251.الغیبة للطوسی: عَنهُ (1)،عَنِ ابنِ مَحبوبٍ،عَن أبی أیّوبَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،قالَ:

یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ بِاسمِ القائِمِ علیه السلام،فَیَسمَعُ ما بَینَ المَشرِقِ إلَی المَغرِبِ،فَلا یَبقی راقِدٌ إلّاقامَ،ولا قائِمٌ إلّاقَعَدَ،ولا قاعِدٌ إلّاقامَ عَلی رِجلَیهِ مِن ذلِکَ الصَّوتِ، وهُوَ صَوتُ جَبرَئیلَ الرّوحِ الأَمینِ.

5/1-4

مَضمونُ النِّداءِ

1252.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ التَّیمُلِیُّ مِن کِتابِهِ فی رَجَبٍ سَنَةَ سَبعٍ وسَبعینَ ومِئَتَینِ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عُمَرَ بنِ یَزیدَ بَیّاعُ السّابِرِیِّ؛ ومُحَمَّدُ بنُ الوَلیدِ بنِ خالِدٍ الخَزّازُ جَمیعاً،عَن حَمّادِ بنِ عُثمانَ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ سِنانٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

إنَّهُ یُنادی بِاسمِ صاحِبِ هذَا الأَمرِ مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:ألا إنَّ الأَمرَ لِفُلانِ بنِ فُلانٍ، فَفی مَا القِتالُ؟!

1253.الاختصاص: حَدَّثَنا أبُو الحَسَنِ مُحَمَّدُ بنُ مَعقِلٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عاصِمٍ،قالَ:

حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مَرزوقٍ،عَن عامِرٍ السَّرّاجِ،عَن سُفیانَ

ص:192

دهد که شرق و غرب عالم،آن را بشنوند و حتّی دختر در کنج خانه نیز آن را می شنود». (1)

1251.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از محمّد بن مسلم-:ندادهنده ای از آسمان به نام قائم علیه السلام ندا می دهد و هر چه میان شرق تا غرب است،آن را می شنود و خوابیده ای نمی ماند،جز آن که بر می خیزد و ایستاده ای نیست،جز آن که می نشیند و نشسته ای نیست،جز آن که از آن صدا بر دو پایش می ایستد.آن همان صدای جبرئیل روح الأمین است. (2)

الثَّورِیِّ،عَن قَیسِ بنِ مُسلِمٍ،عَن طارِقِ بنِ شِهابٍ،قالَ:سَمِعتُ حُذَیفَةَ یَقولُ:

سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ:

إذا کانَ عِندَ خُروجِ القائِمِ یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:«أیُّهَا النّاسُ ! قُطِعَ عَنکُم مُدَّةُ الجَبّارینَ،ووَلِیَ الأَمرَ خَیرُ امَّةِ مُحَمَّدٍ،فَالحَقوا بِمَکَّةَ».فَیَخرُجُ النُّجَباءُ (1)مِن مِصرَ، وَالأَبدالُ مِنَ الشّامِ،وعَصائِبُ (2)العِراقِ؛رُهبانٌ بِاللَّیلِ لُیوثٌ بِالنَّهارِ،کَأَنَّ قُلوبَهُم زُبَرُ الحَدیدِ،فَیُبایِعونَهُ بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ.

1254.تفسیر العیاشی: عَن عَجلانَ أبی صالِحٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

لا تَمضِی الأَیّامُ وَاللَّیالی حَتّی یُنادِیَ مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:«یا أهلَ الحَقِّ اعتَزِلوا،یا أهلَ الباطِلِ اعتَزِلوا»،فَیَعزِلُ هؤُلاءِ مِن هؤُلاءِ،ویَعزِلُ هؤُلاءِ مِن هؤُلاءِ،قالَ:

قُلتُ:أصلَحَکَ اللّهُ،یُخالِطُ هؤُلاءِ هؤُلاءِ بَعدَ ذلِکَ النِّداءِ؟

قالَ:کَلّا،إنَّهُ یَقولُ فِی الکِتابِ: «ما کانَ اللّهُ لِیَذَرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلی ما أَنْتُمْ عَلَیْهِ حَتّی یَمِیزَ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ» 3 .

1255.کمال الدین: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ زِیادِ بنِ جَعفَرٍ الهَمَدانِیُّ رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ إبراهیمَ،عَن أبیهِ،عَن عَلِیِّ بنِ مَعبَدٍ،عَنِ الحُسَینِ بنِ خالِدٍ،قالَ:قالَ عَلِیُّ بنُ موسَی الرِّضا علیهما السلام:«فی وصف القائم»...

هُوَ الَّذی یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ یَسمَعُهُ جَمیعُ أهلِ الأَرضِ بِالدُّعاءِ إلَیهِ یَقولُ:

ص:194

برسانید.پس از این ندا،بزرگان از مصر و نیکان از شام و زاهدان عراق که خلوت گزینان شب و شیران روز و دل هایشان به سان پارۀ آهن است،بیرون می آیند و با او میان رکن [حجر الأسود] و مقام [ابراهیم] بیعت می کنند». (1)

1254.تفسیر العیّاشی -به نقل از عجلان ابی صالح-:شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید:

«روزها و شب ها سپری نمی شوند تا آن که منادی آسمانی،ندا دهد:"ای حق مداران! به کناری بروید.ای باطل گرایان! به کناری [دیگر] بروید" و در پی این ندا،این دسته از آن دسته جدا می شوند».

گفتم:خدایت به سامان بدارد! پس از این ندا،این دو دسته با هم مخلوط می شوند؟

فرمود:«هرگز! خداوند در کتابش می فرماید:«خداوند بر آن نیست که مؤمنان را در حالی که شما بر آن هستید،رها کند تا آن که ناپاک را از پاک جدا نماید»». (2)

1255.کمال الدین -با سندش به نقل از حسین بن خالد-:امام رضا علیه السلام در وصف قائم علیه السلام فرمود:«...او همان کسی است که منادی آسمانی در فراخوان [مردم به سوی] او، چنان ندایی می دهد که همۀ زمینیان،آن را می شنوند.می گوید:"هان! حجّت خدا نزد خانۀ خدا ظهور کرده است.پس،از او پیروی کنید،که حق با او و در اوست و آن،

ص:195

«ألا إنَّ حُجَّةَ اللّهِ قَد ظَهَرَ عِندَ بَیتِ اللّهِ فَاتَّبِعوهُ،فَإِنَّ الحَقَّ مَعَهُ وفیهِ»،وهُوَ قَولُ اللّهِ عز و جل: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» .

1256.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ التَّیمُلِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدٌ وأَحمَدُ ابنَا الحَسَنِ،عَن عَلِیِّ بنِ یَعقوبَ الهاشِمِیِّ،عَن هارونَ بنِ مُسلِمٍ،عَن عُبَیدِ بنِ زُرارَةَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام،أنَّهُ قالَ:

یُنادی بِاسمِ القائِمِ،فَیُؤتی وهُوَ خَلفَ المَقامِ،فَیُقالُ لَهُ:قَد نودِیَ بِاسمِکَ فَما تَنتَظِرُ؟ثُمَّ یُؤخَذُ بِیَدِهِ فَیُبایَعُ.

1257.الغیبة للنعمانی: مُحَمَّدُ بنُ هَمّامٍ،قالَ:حَدَّثَنا جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ مالِکٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ أحمَدَ المَدینِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ أسباطٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ سِنانٍ،عَن داوودَ بنِ کَثیرٍ الرَّقِّیِّ،قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:جُعِلتُ فِداکَ،قَد طالَ هذَا الأَمرُ عَلَینا حَتّی ضاقَت قُلوبُنا ومِتنا کَمَداً !

فَقالَ:إنَّ هذَا الأَمرَ آیَسُ ما یَکونُ مِنهُ وأَشَدُّهُ غَمّاً یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ بِاسمِ القائِمِ وَاسمِ أبیهِ.

فَقُلتُ لَهُ:جُعِلتُ فِداکَ،مَا اسمُهُ؟

فَقالَ:اِسمُهُ اسمُ نَبِیٍّ،وَاسمُ أبیهِ اسمُ وَصِیٍّ.

1258.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أبو سُلَیمانَ أحمَدُ بنُ هَوذَةَ الباهِلِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا إبراهیمُ بنُ إسحاقَ،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ حَمّادٍ الأَنصارِیُّ،عَن أبی بَصیرٍ،قالَ:حَدَّثَنا أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام (وقالَ):

یُنادی بِاسمِ القائِمِ:یا فُلانَ بنَ فُلانٍ قُم.

ص:196

همان سخن خدای عز و جل است:«اگر بخواهیم،چنان نشانه ای از آسمان فرود می آوریم که در برابرش گردن خم کنند»». (1)

1256.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از عبید بن زرارة-:امام صادق علیه السلام فرمود:«نام قائم را ندا می دهند و در حالی که پشت مقام [ابراهیم] است،نزد او می آیند و به او می گویند:

نام تو ندا شد.منتظر چه هستی؟سپس دستش را می گیرند و با او بیعت می کنند». (2)

1257.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از داوود بن کثیر رقّی-:به امام صادق علیه السلام گفتم:

فدایت شوم! این امر [غیبت] بر ما به درازا کشیده،تا آن جا که دل هایمان تنگ شده است و از غصّه در آستانۀ مرگیم.

فرمود:«این امر (قیام)،هنگامی روی می دهد که از وقوع آن،بیشترین یأس و سخت ترین اندوه باشد،که این هنگام،ندادهنده ای از آسمان،نام قائم و پدرش را ندا می دهد».

گفتم:فدایت شوم،نام او چیست؟

فرمود:«نامش،نام پیامبر و نام پدرش،نام وصی است». (3)

1258.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ابو بصیر-:امام صادق علیه السلام برایمان حدیث گفت و فرمود:«[منادی آسمانی] به نام قائم ندا می دهد و می گوید:ای فلانی پسر فلانی! قیام کن». (4)

ص:197

1259.تفسیر القمّی: قَولُهُ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» فَإِنَّهُ حَدَّثَنی أبی،عَنِ ابنِ أبی عُمَیرٍ،عَن هِشامٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

تُخضِعُ رِقابَهُم؛یَعنی بَنی امَیَّةَ،وهِیَ الصَّیحَةُ مِنَ السَّماءِ بِاسمِ صاحِبِ الأَمرِ.

1260.المعجم الأوسط: حَدَّثَنا عَبدُ الرَّحمنِ بنُ عَمرٍو أبو زُرعَةَ،قالَ:نا أبُو الیَمانِ،قالَ:نا إسماعیلُ بنُ عَیّاشٍ،عَنِ المُثَنَّی بنِ الصَّبّاحِ،عَن عَمرِو بنِ دینارٍ المَکِّیِّ،عَن سَعیدِ بنِ المُسَیَّبِ،عَن طَلحَةَ بنِ عُبَیدِ اللّهِ،عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله قالَ:

سَتَکونُ فِتنَةٌ لا یَهدَأُ مِنها جانِبٌ إلّاجاشَ (1)مِنها جانِبٌ،حَتّی یُنادِیَ مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:إنَّ أمیرَکُم فُلانٌ. (2)

5/1-5

صَدَی النِّداءِ السَّماوِیِّ

1261.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ الکوفِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدٍ الدّینَوَرِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ الکوفِیُّ،عَن عَمیرَةَ بِنتِ أوسٍ،قالَت:حَدَّثَنی جَدِّیَ الحُصَینُ بنُ عَبدِ الرَّحمنِ،عَن أبیهِ،عَن جَدِّهِ عَمرِو بنِ سَعدٍ،عَن أمیرِ المُؤمِنینَ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام أنَّهُ قالَ یَوماً لِحُذَیفَةَ بنِ الیَمانِ:

...لا تَزالُ هذِهِ الاُمَّةُ جَبّارینَ یَتَکالَبونَ (3)عَلی حَرامِ الدُّنیا،مُنغَمِسینَ فی بِحارِ الهَلَکاتِ،وفی أودِیَةِ الدِّماءِ،حَتّی إذا غابَ المُتَغَیِّبُ مِن وُلدی عَن عُیونِ النّاسِ،

ص:198

1259.تفسیر القمّی -با سندش به نقل از هشام در بارۀ سخن خداوند:«اگر بخواهیم،چنان نشانه ای از آسمان فرود می آوریم که در برابرش گردن خم کنند»-:امام صادق علیه السلام فرمود:

«گردن هایشان را خم می کنند،یعنی بنی امیّه و آن،بانگ آسمانی به نام صاحب الأمر است». (1)

1260.المعجم الأوسط -با سندش به نقل از طلحة بن عبید اللّه-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«فتنه ای برپا خواهد شد که یک طرفش آرام نمی گیرد،جز آن که طرف دیگرش بالا می گیرد، تا آن که منادی آسمانی،ندا می دهد:فرمان روای شما،فلانی است». (2)

وماجَ النّاسُ بِفَقدِهِ أو بِقَتلِهِ أو بِمَوتِهِ،أطلَعَتِ الفِتنَةُ،ونَزَلَتِ البَلِیَّةُ،وَالتَحَمَتِ (1)العَصَبِیَّةُ،وغَلَا النّاسُ فی دینِهِم،وأَجمَعوا عَلی أنَّ الحُجَّةَ ذاهِبَةٌ،وَالإِمامَةَ باطِلَةٌ، ویَحُجُّ حَجیجُ النّاسِ فی تِلکَ السَّنَةِ مِن شیعَةِ عَلِیٍّ ونَواصِبِهِ (2)لِلتَّحَسُّسِ وَالتَّجَسُّسِ عَن خَلَفِ الخَلَفِ،فَلا یُری لَهُ أثَرٌ،ولا یُعرَفُ لَهُ خَبَرٌ ولا خَلَفٌ.

فَعِندَ ذلِکَ سُبَّت شیعَةُ عَلِیٍّ،سَبَّها أعداؤُها،وظَهَرَت عَلَیهَا الأَشرارُ وَالفُسّاقُ بِاحتِجاجِها،حَتّی إذا بَقِیَتِ الاُمَّةُ حَیاری،وتَدَلَّهَت (3)وأَکثَرَت فی قَولِها:إنَّ الحُجَّةَ هالِکَةٌ وَالإِمامَةَ باطِلَةٌ،فَوَرَبِّ عَلِیٍّ،إنَّ حُجَّتَها عَلَیها قائِمَةٌ ماشِیَةٌ فی طُرُقِها،داخِلَةٌ فی دورِها وقُصورِها،جَوّالَةٌ فی شَرقِ هذِهِ الأَرضِ وغَربِها،تَسمَعُ الکَلامَ،وتُسَلِّمُ عَلَی الجَماعَةِ،تَری ولا تُری إلَی الوَقتِ وَالوَعدِ ونِداءِ المُنادی مِنَ السَّماءِ:ألا ذلِکَ یَومُ سُرورِ وُلدِ عَلِیٍّ وشیعَتِهِ.

1262.کنز العمّال: (4)عَن عَلِیٍّ قالَ:إذا نادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:«إنَّ الحَقَّ فی آلِ مُحَمَّدٍ»فَعِندَ ذلِکَ یَظهَرُ المَهدِیُّ عَلی أفواهِ النّاسِ،ویُشرَبونَ حُبَّهُ،فَلا یَکونُ لَهُم ذِکرٌ غَیرَهُ.

5/1-6

النِّداءُ الشَّیطانِیُّ إلی جانِبِ النِّداءِ السَّماوِیِّ

أ-اِلتِباسُ النِّداءَینِ

1263.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ

ص:200

این هنگام است که شیعیان علی علیه السلام از سوی دشمنان او دشنام داده می شوند و بدکاران و تبهکاران با زبان آوری بر آنان چیره می شوند تا آن گاه که امّت،حیران و سرگردان شوند و فراوان بگویند:حجّت،هلاک شده و امامت،از میان رفته است.به خدای علی،سوگند،حجّتِ امّت بر سرشان ایستاده است و در راه هایشان گام می نهد و به خانه ها و کاخ هایشان وارد می شود و در شرق و غرب این زمین می چرخد،گفته ها را می شنود و بر مردم سلام می دهد.می بیند؛ولی دیده نمی شود، تا وقتش فرا رسد و وعدۀ [خداوند] و ندای ندادهنده از آسمان محقّق شود،که صدا می زند:هان! روز شادی فرزندان و پیروان علی است». (1)

1262.کنز العمّال: امام علی علیه السلام فرمود:«هنگامی که منادی آسمانی ندا دهد:"حق در خاندان محمّد است"،زمانی است که [نام] مهدی بر سر زبان مردم می افتد و مشتاقش می شوند و به چیز دیگری نمی اندیشند». (2)

التَّیمُلِیُّ،عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیِّ بنِ یوسُفَ،عَنِ المُثَنّی،عَن زُرارَةَ بنِ أعیَنَ،قالَ:

قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:عَجِبتُ أصلَحَکَ اللّهُ،وإنّی لَأَعجَبُ مِنَ القائِمِ کَیفَ یُقاتَلُ مَعَ ما یَرَونَ مِنَ العَجائِبِ؛مِن خَسفِ البَیداءِ بِالجَیشِ،ومِنَ النِّداءِ الَّذی یَکونُ مِنَ السَّماءِ؟!

فَقالَ:إنَّ الشَّیطانَ لا یَدَعُهُم حَتّی یُنادِیَ کَما نادی بِرَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَومَ العَقَبَةِ.

1264.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ،قالَ:حَدَّثَنی أحمَدُ بنُ یوسُفَ بنِ یَعقوبَ أبُو الحَسَنِ الجُعفِیُّ مِن کِتابِهِ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ مِهرانَ، قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،عَن أبیهِ ووُهَیبِ بنِ حَفصٍ،عَن أبی بَصیرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام،أنَّهُ قالَ:

إذا رَأَیتُم ناراً مِن (قِبَلِ) المَشرِقِ شِبهَ الهُردِیِّ (1)العَظیمِ تَطلُعُ ثَلاثَةَ أیّامٍ أو سَبعَةً، فَتَوَقَّعوا فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام إن شاءَ اللّهُ عز و جل،إنَّ اللّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ.

ثُمَّ قالَ:الصَّیحَةُ لا تَکونُ إلّافی شَهرِ رَمَضانَ؛(لِأَنَّ شَهرَ رَمَضانَ) شَهرُ اللّهِ، (وَالصَّیحَةَ فیهِ) هِیَ صَیحَةُ جَبرَئیلَ علیه السلام إلی هذَا الخَلقِ.

ثُمَّ قالَ:یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ بِاسمِ القائِمِ علیه السلام،فَیَسمَعُ مَن بِالمَشرِقِ ومَن بِالمَغرِبِ،لا یَبقی راقِدٌ إلَّااستَیقَظَ،ولا قائِمٌ إلّاقَعَدَ،ولا قاعِدٌ إلّاقامَ عَلی رِجلَیهِ فَزَعاً مِن ذلِکَ الصَّوتِ،فَرَحِمَ اللّهُ مَنِ اعتَبَرَ بِذلِکَ الصَّوتِ فَأَجابَ،فَإِنَّ الصَّوتَ الأَوَّلَ هُوَ صَوتُ جَبرَئیلَ الرّوحِ الأَمینِ علیه السلام.

ص:202

عجایب که می بینند،مانند به زمین فرو رفتن لشکر در بیداء و نیز ندایی که از آسمان می آید!

فرمود:«شیطان،آنان را وا نمی نهد،تا این که او نیز ندا می دهد،همان گونه که روز عقبه [به هنگام بیعت مردم مدینه] در کنار پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ندا داد». (1)

1264.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ابو بصیر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«چون آتشی بزرگ و زعفرانی رنگ از سمت مشرق دیدید که سه روز یا هفت روز زبانه می کشد،فَرَج خاندان محمّد صلی الله علیه و آله را چشم به راه باشید،اگر خدا بخواهد،که خداوند،عزیز و حکیم است».

سپس فرمود:«بانگ [آسمانی] فقط در ماه رمضان است؛زیرا آن،ماه خدا و بانگ هم بانگ جبرئیل برای این مردم است»و آن گاه فرمود:«ندا کنندۀ آسمانی به نام قائم ندا می دهد و هر کس در شرق و غرب است،آن را می شنود و خفته ای نیست که بیدار نشود و ایستاده ای نیست که ننشیند و نشسته ای نیست،جز آن که بر دو پایش می ایستد و همه،از هراس آن نداست.خدا بیامرزد کسی را که از آن ندا عبرت گیرد و پاسخ دهد،که ندای نخست،ندای جبرئیل روح الأمین است».

سپس فرمود:«ندا در ماه رمضان،در شب جمعه بیست و سوم ماه است و در آن، شک نکنید و بشنوید و فرمان برید و در پایان روز،صدای ابلیس ملعون است که ندا می دهد:"هان! فلانی مظلومانه کشته شد"،تا مردم را به شک اندازد و آنان را بفریبد، که در آن روز،عدّۀ فراوانی به شک می افتند و سرگردان می شوند و به آتش دوزخ، سقوط می کنند.پس چون ندا را در ماه رمضان شنیدید،شک نکنید که آن،ندای

ص:203

ثُمَّ قالَ علیه السلام:یَکونُ الصَّوتُ فی شَهرِ رَمَضانَ فی لَیلَةِ جُمُعَةٍ لَیلَةِ ثَلاثٍ وعِشرینَ، فَلا تَشُکّوا فی ذلِکَ،وَاسمَعوا وأَطیعوا،وفی آخِرِ النَّهارِ صَوتُ المَلعونِ إبلیسَ یُنادی:«ألا إنّ فُلاناً قُتِلَ مَظلوماً»،لِیُشَکِّکَ النّاسَ ویَفتِنَهُم،فَکَم فی ذلِکَ الیَومِ مِن شاکٍّ مُتَحَیِّرٍ قَد هَوی فِی النّارِ،فَإِذا سَمِعتُمُ الصَّوتَ فی شَهرِ رَمَضانَ فَلا تَشُکّوا فیهِ إنَّهُ صَوتُ جَبرَئیلَ،وعَلامَةُ ذلِکَ أنَّهُ یُنادی بِاسمِ القائِمِ وَاسمِ أبیهِ حَتّی تَسمَعَهُ العَذراءُ فی خِدرِها،فَتُحَرِّضُ أباها وأَخاها عَلَی الخُروجِ.

وقالَ:لا بُدَّ مِن هذَینِ الصَّوتَینِ قَبلَ خُروجِ القائِمِ علیه السلام:صَوتٌ مِنَ السَّماءِ وهُوَ صَوتُ جَبرَئیلَ (بِاسمِ صاحِبِ هذَا الأَمرِ وَاسمِ أبیهِ)،وَالصَّوتُ الثّانی مِنَ الأَرضِ وهُوَ صَوتُ إبلیسَ اللَّعینِ یُنادی بِاسمِ فُلانٍ أنَّهُ قُتِلَ مَظلوماً،یُریدُ بِذلِکَ الفِتنَةَ، فَاتَّبِعُوا الصَّوتَ الأَوَّلَ،وإیّاکُم وَالأَخیرَ أن تُفتَنوا بِهِ.

1265.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،قالَ:

حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ اللّهِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ أبی عُمَیرٍ،عَن هِشامِ بنِ سالِمٍ،قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:إنَّ الجَریرِیَّ أخا إسحاقَ یَقولُ لَنا:إنَّکُم تَقولونَ:هُما نِداءانِ فَأَیُّهُمَا الصّادِقُ مِنَ الکاذِبِ؟فَقالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام قولوا لَهُ:

إنَّ الَّذی أخبَرَنا بِذلِکَ-وأَنتَ تُنکِرُ أنَّ هذا یَکونُ-هُوَ الصّادِقُ.

1266.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ بنِ أحمَدَ بنِ الوَلیدِ رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنَا الحُسَینُ بنُ الحَسَنِ بنِ أبانٍ،عَنِ الحُسَینِ بنِ سَعیدٍ،عَنِ النَّضرِ بنِ سُوَیدٍ،عَن یَحیَی الحَلَبِیِّ، عَنِ الحارِثِ بنِ المُغیرَةِ البَصرِیِّ،عَن مَیمونٍ البانِ،قالَ:کُنتُ عِندَ

ص:204

جبرئیل است و نشانۀ آن هم این است که نام قائم و نام پدرش را ندا می دهد،به گونه ای که دخترِ در کنج خانه هم آن را می شنود و پدر و برادرش را به بیرون رفتن [و همراهی با قیام] تحریک و تشویق می کند».

و نیز فرمود:«پیش از خروج قائم علیه السلام از این دو ندا،گریزی نیست:ندایی از آسمان که ندای جبرئیل است و به اسم صاحب همین امر و اسم پدرش است،و ندای دوم که از زمین به گوش می رسد و ندای ابلیس لعنت شده است و به نام فلان کس و این که مظلومانه کشته شده است،ندا می دهد و با این کار،قصد فتنه انگیزی دارد.پس ندای اوّل را اطاعت کنید و از ندای دوم بپرهیزید تا فریب نخورید». (1)

1265.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از هشام بن سالم-:به امام صادق علیه السلام گفتم:جریری برادر اسحاق به ما می گوید:شما می گویید:آن دو،دو ندا هستند.پس کدام،راست و کدام،دروغ است؟

امام صادق علیه السلام فرمود:«به او بگویید:آن کس که ما را از این باخبر کرد-و تو وقوع آن را انکار می کنی-،راستگوست». (2)

1266.کمال الدین -با سندش به نقل از میمون بان-:نزد امام باقر علیه السلام در خیمه اش بودم،که پردۀ خیمه را بالا زد و فرمود:«کار ما از این خورشید،روشن تر است»و سپس فرمود:

«ندادهنده ای از آسمان ندا می دهد:"فلانی فرزند فلانی (نام می برد) فقط

ص:205

أبی جَعفَرٍ علیه السلام فی فُسطاطِهِ (1)،فَرَفَعَ جانِبَ الفُسطاطِ فَقالَ:

إنَّ أمرَنا قَد کانَ أبیَنَ مِن هذِهِ الشَّمسِ.ثُمَّ قالَ:یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:

«فُلانُ بنُ فُلانٍ هُوَ الإِمامُ»بِاسمِهِ،ویُنادی إبلیسُ لَعَنَهُ اللّهُ مِنَ الأَرضِ،کَما نادی بِرَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله لَیلَةَ العَقَبَةِ.

1267.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنی أحمَدُ بنُ یوسُفَ بنِ یَعقوبَ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ مِهرانَ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیٍّ،عَن أبیهِ ووُهَیبِ بنِ حَفصٍ،عَن ناجِیَةَ القَطّانِ،أنَّهُ سَمِعَ أبا جَعفَرٍ علیه السلام یَقولُ:

إنَّ المُنادِیَ یُنادی:«إنَّ المَهدِیَّ (مِن آلِ مُحَمَّدٍ) فُلانُ بنُ فُلانٍ»بِاسمِهِ وَاسمِ أبیهِ، فَیُنادِی الشَّیطانُ:إنَّ فُلاناً وشیعَتَهُ عَلَی الحَقِّ-یَعنی رَجُلاً مِن بَنی امَیَّةَ-.

1268.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ ماجیلَوَیهِ رضی الله عنه،عَن عَمِّهِ مُحَمَّدِ بنِ أبِی القاسِمِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الکوفِیِّ،عَن أبیهِ،عَن أبِی المَغراءِ،عَنِ المُعَلَّی بنِ خُنَیسٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

صَوتُ جَبرَئیلَ مِنَ السَّماءِ،وصَوتُ إبلیسَ مِنَ الأَرضِ،فَاتَّبِعُوا الصَّوتَ الأَوَّلَ، وإیّاکُم وَالأَخیرَ أن تُفتَتَنوا بِهِ.

1269.الصراط المستقیم: عَن أبی رومانَ:قالَ عَلِیٌّ علیه السلام:

بَعدَ الخَسفِ یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ أوَّلَ النَّهارِ:«إنَّ الحَقَّ فی آلِ مُحَمَّدٍ»،وفی آخِرِ النَّهارِ:«الحَقُّ فی وُلدِ عیسی»،وذلِکَ ونَحوُهُ مِنَ الشَّیطانِ،ویَظهَرُ المَهدِیُّ عَلی أفواهِ النّاسِ ویُشرَبونَ حُبَّهُ.

ص:206

امام است" و ابلیس-که خداوند لعنتش کند-از زمین ندا می دهد،همان گونه که کنار پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در شب بیعت عقبه ندا داد». (1)

1267.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ناجیۀ قطّان-:شنیدم که امام باقر علیه السلام می فرماید:

«منادی ندا می دهد:"مهدی خاندان محمّد،فلانی فرزند فلانی است" و نام او و نام پدرش را می برد،و شیطان هم ندا می دهد:"فلانی و پیروانش بر حق هستند"،یعنی مردی از بنی امیّه». (2)

1268.کمال الدین -به نقل از معلّی بن خنیس-:امام صادق علیه السلام فرمود:«ندای جبرئیل،از آسمان و ندای ابلیس،از زمین است.از ندای اوّل،پیروی کنید و مبادا فریب ندای دوم را بخورید». (3)

1269.الصراط المستقیم -به نقل از ابو رومان-:امام علی علیه السلام فرمود:«پس از فرو رفتن [لشکر سفیانی] در زمین،منادیِ آسمانی در اوّل روز ندا می دهد:"حق در خاندان محمّد است"،و در پایان روز،ندا می آید:"حق در فرزندان عیسی است"،و این و شبیه آن، از شیطان است و نام مهدی بر سر زبان ها می افتد و شیفتۀ او می شوند». (4)

ص:207

1270.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ ورِشدینٌ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَن أبی قُبَیلٍ،عَن أبی رومانَ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام،قالَ:

بَعدَ الخَسفِ یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:«إنَّ الحَقَّ فی آلِ مُحَمَّدٍ»فی أوَّلِ النَّهارِ،ثُمَّ یُنادی مُنادٍ فی آخِرِ النَّهارِ:«إنَّ الحَقَّ فی وُلدِ عیسی»،وذلِکَ نَحوُهُ (1)مِنَ الشَّیطانِ.

1271.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا سَعیدٌ أبو عُثمانَ،عَن جابِرٍ،عَن أبی جَعفَرٍ،قالَ:

یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:«ألا إنَّ الحَقَّ فی آلِ مُحَمَّدٍ»،ویُنادی مُنادٍ مِنَ الأَرضِ:

«ألا إنَّ الحَقَّ فی آلِ عیسی»،أو قالَ«العَبّاسِ»أنَا أشُکُّ فیهِ،وإنَّمَا الصَّوتُ الأَسفَلُ مِنَ الشَّیطانِ لِیَلبِسَ عَلَی النّاسِ.

ب-مَن یَعرِفُ النِّداءَ الصّادِقَ

1272.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،عَنِ العَبّاسِ بنِ عامِرِ بنِ رَباحٍ الثَّقَفِیِّ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ بُکَیرٍ،عَن زُرارَةَ بنِ أعیَنَ،قالَ:

سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ:«إنَّ فُلاناً هُوَ الأَمیرُ»،ویُنادی مُنادٍ:«إنَّ عَلِیّاً وشیعَتُهُ هُمُ الفائِزونَ».

قُلتُ:فَمَن یُقاتِلُ المَهدِیَّ بَعدَ هذا؟

فَقالَ:إنَّ الشَّیطانَ یُنادی:«إنَّ فُلاناً وشیعَتَهُ هُمُ الفائِزونَ»لِرَجُلٍ مِن بَنی امَیَّةَ.

قُلتُ:فَمَن یَعرِفُ الصّادِقَ مِنَ الکاذِبِ؟

قالَ:یَعرِفُهُ الَّذینَ کانوا یَروونَ حَدیثَنا ویَقولونَ:إنَّهُ یَکونُ قَبلَ أن یَکونَ،

ص:208

1270.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از ابو رومان-:علی علیه السلام فرمود:«پس از فرو رفتن [لشکر سفیانی] به زمین،منادی آسمانی در آغاز روز ندا می دهد:"حق در خاندان محمّد است".سپس منادی دیگری در پایان روز،ندا می دهد:"حق در فرزندان عیسی است" و این [و] شبیه آن،از شیطان است». (1)

1271.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«منادی آسمانی،ندا می دهد:"هان که حق در خاندان محمّد است" و منادی زمینی،ندا می دهد:"هان که حق در خاندان عیسی است!"»یا فرمود:«خاندان عبّاس». (2)[و فرمود:]«و ندای پایین [و از زمین]،از سوی شیطان است تا مردم را به اشتباه اندازد». (3)

ویَعلَمونَ أنَّهُم هُمُ المُحِقّونَ الصّادِقونَ.

1273.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمِّد بنِ سَعیدٍ بِهذَا الإِسنادِ (1)عَن هِشامِ بنِ سالِمٍ، قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

هُما صَیحَتانِ:صَیحَةٌ فی أوَّلِ اللَّیلِ،وصَیحَةٌ فی آخِرِ اللَّیلَةِ الثّانِیَةِ.

قالَ:فَقُلتُ:کَیفَ ذلِکَ؟

قالَ:فَقالَ:واحِدَةٌ مِنَ السَّماءِ،وواحِدَةٌ مِن إبلیسَ.

فَقُلتُ:وکَیفَ تُعرَفُ هذِهِ مِن هذِهِ؟

فَقالَ:یَعرِفُها مَن کانَ سَمِعَ بِها قَبلَ أن تَکونَ.

1274.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ التَّیمُلِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عَمرُو بنُ عُثمانَ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ سِنانٍ،قالَ:کُنتُ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام فَسَمِعتُ رَجُلاً مِن هَمْدانَ (2)یَقولُ لَهُ:إنَّ هؤُلاءِ العامَّةَ یُعَیِّرُونّا ویَقولونَ لَنا:إنَّکُم تَزعُمونَ أنَّ مُنادِیاً یُنادی مِنَ السَّماءِ بِاسمِ صاحِبِ هذَا الأَمرِ ! وکانَ مُتَّکِئاً فَغَضِبَ وجَلَسَ،ثُمَّ قالَ:

لا تَرووهُ عِنّی وَارووهُ عَن أبی ولا حَرَجَ عَلَیکُم فی ذلِکَ،أشهَدُ أنّی قَد سَمِعتُ أبی علیه السلام یَقولُ:

وَاللّهِ إنَّ ذلِکَ فی کِتابِ اللّهِ عز و جل لَبَیِّنٌ،حَیثُ یَقولُ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» فَلا یَبقی فِی الأَرضِ یَومَئِذٍ أحَدٌ إلّاخَضَعَ وذَلَّت رَقَبَتُهُ لَها،فَیُؤمِنُ أهلُ الأَرضِ إذا سَمِعُوا الصَّوتَ مِنَ السَّماءِ:«ألا إنَّ الحَقَّ فی

ص:210

1273.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از هشام بن سالم-:شنیدم،که امام صادق علیه السلام می فرماید:«آن دو،دو بانگ اند:یکی در اوّل شب و بانگی دیگر در آخر شب دوم».

گفتم:این،چگونه می شود؟

فرمود:«یکی از آسمان است و دیگری از ابلیس».

گفتم:این از آن،چگونه شناخته می شوند؟

فرمود:«آن را کسی می شناسد که قبل از وقوعش،[ویژگی و وصف] آن را شنیده باشد». (1)

1274.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از عبد اللّه بن سنان-:نزد امام صادق علیه السلام بودم که شنیدم مردی از قبیلۀ همْدان به ایشان می گوید:این مردم،ما را سرزنش می کنند و به ما می گویند:شما ادّعا می کنید که منادی آسمانی،نام صاحب این امر (قیام و ولایت) را ندا می دهد.

امام علیه السلام که تکیه داده بود،خشم گرفت و [راست] نشست و سپس فرمود:«[این را که می گویم،] از من روایت نکنید؛بلکه از پدرم روایت کنید و اشکالی در این، متوجّه شما نیست.گواهی می دهم که شنیدم پدرم می فرماید:"به خدا سوگند،این، در کتاب خدای عز و جل روشن است،آن جا که می فرماید:«اگر بخواهیم،چنان نشانه ای از آسمان فرود می آوریم که در برابرش گردن خم کنند»و آن روز در زمین،کسی نمی ماند،جز آن که در برابرش خاضع می شود و سر فرود می آورد و اهل زمین،هنگامی که ندا را از آسمان می شوند،ایمان می آورند؛ندایی که می گوید:"هان! حق در علی بن ابی طالب و پیروان اوست".

فردای آن روز،ابلیس به فضا صعود می کند تا از اهل زمین پنهان شود.سپس ندا می دهد:"هان! حق در عثمان بن عفّان و پیروان اوست که او مظلومانه کشته شده

ص:211

عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام وشیعَتِهِ».

قالَ:فَإِذا کانَ مِنَ الغَدِ صَعِدَ إبلیسُ فِی الهَواءِ حَتّی یَتَواری عَن أهلِ الأَرضِ،ثُمَّ یُنادی«ألا إنَّ الحَقَّ فی عُثمانَ بنِ عَفّانَ وشیعَتِهِ،فَإِنَّهُ قُتِلَ مَظلوماً فَاطلُبوا بِدَمِهِ».

قالَ:فَیُثَبِّتُ اللّهُ الَّذینَ آمَنوا بِالقَولِ الثّابِتِ عَلَی الحَقِّ وهُوَ النِّداءُ الأَوَّلُ،ویَرتابُ یَومَئِذٍ الَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ،وَالمَرضُ وَاللّهِ عَداوَتُنا،فَعِندَ ذلِکَ یَتَبَرَّؤونَ مِنّا ویَتَناوَلُونّا فَیَقولونَ:إنَّ المُنادِیَ الأَوَّلَ سِحرٌ مِن سِحرِ أهلِ (هذَا) البَیتِ.ثُمَّ تَلا أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام قَولَ اللّهِ عز و جل: «وَ إِنْ یَرَوْا آیَةً یُعْرِضُوا وَ یَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ» 1 . (1)

ج-اِرتِیابُ المُبطِلینَ

1275.الغیبة للطوسی: أحمَدُ بنُ إدریسَ،عَن عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدِ بنِ قُتَیبَةَ،عَنِ الفَضلِ بنِ شاذانَ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن أبی حَمزَةَ الثُّمالِیِّ قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:

إنَّ أبا جَعفَرٍ علیه السلام کانَ یَقولُ:خُروجُ السُّفیانِیِّ مِنَ المَحتومِ (2)،وَالنِّداءُ مِنَ المَحتومِ، وطُلوعُ الشَّمسِ مِنَ المَغرِبِ مِنَ المَحتومِ،وأَشیاءُ کانَ یَقولُها مِنَ المَحتومِ.

فَقالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام:وَاختِلافُ بَنی فُلانٍ (3)مِنَ المَحتومِ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ مِنَ المَحتومِ،وخُروجُ القائِمِ مِنَ المَحتومِ.

قُلتُ:وکَیفَ یَکونُ النِّداءُ؟

ص:212

است.انتقامش را بگیرید".

خداوند،کسانی را که ایمان آورده اند،به سبب گفتار استوار،بر حق پابرجا می دارد و آن،همان ندای اوّل است؛ولی آن روز،کسانی که دل هایشان بیمار است، به تردید می افتند،و به خدا سوگند،بیماری دل،دشمنی با ماست.این هنگام،از ما بیزاری می جویند و به جان ما می افتند و می گویند:منادی اوّل،یکی از سِحرهای این اهل بیت است».

امام صادق علیه السلام سپس سخن خدای عز و جل را:«و اگر نشانه ای و معجزه ای ببینند،روی می گردانند و می گویند:سحری همیشگی است [که از این سر می زند]»تلاوت کرد. (1)

قالَ:یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ أوَّلَ النَّهارِ یَسمَعُهُ کُلُّ قَومٍ بِأَلسِنَتِهِم:«ألا إنَّ الحَقَّ فی عَلِیٍّ وشیعَتِهِ»،ثُمَّ یُنادی إبلیسُ فی آخِرِ النَّهارِ مِنَ الأَرضِ:«ألا إنَّ الحَقَّ فی عُثمانَ وشیعَتِهِ»،فَعِندَ ذلِکَ یَرتابُ المُبطِلونَ.

1276.الغیبة للطوسی: الفَضلُ،عَنِ ابنِ مَحبوبٍ،عَن عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:خُروجُ القائِمِ مِنَ المَحتومِ.قُلتُ:وکَیفَ یَکونُ النِّداءُ؟

قالَ:یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ أوَّلَ النَّهارِ:«ألا إنَّ الحَقَّ فی عَلِیٍّ وشیعَتِهِ»،ثُمَّ یُنادی إبلیسُ لَعَنَهُ اللّهُ فی آخِرِ النَّهارِ:«ألا إنَّ الحَقَّ فی عُثمانَ وشیعَتِهِ»،فَعِندَ ذلِکَ یَرتابُ المُبطِلونَ.

6/1

جَوامِعُ العَلاماتِ المَحتومَةِ

1277.الکافی: مُحَمَّدُ بنُ یَحیی،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدٍ،عَنِ ابنِ فَضّالٍ،عَن أبی جَمیلَةَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الحَلَبِیِّ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

اختِلافُ بَنِی العَبّاسِ مِنَ المَحتومِ،وَالنِّداءُ مِنَ المَحتومِ،وخُروجُ القائِمِ مِنَ المَحتومِ.

قُلتُ:وکَیفَ النِّداءُ؟

قالَ:یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ أوَّلَ النَّهارِ:«ألا إنَّ عَلِیّاً وشیعَتَهُ هُمُ الفائِزونَ»،قالَ:

ویُنادی مُنادٍ (فی) آخِرِ النَّهارِ:«ألا إنَّ عُثمانَ وشیعَتَهُ هُمُ الفائِزونَ».

1278.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ موسَی بنِ المُتَوَکِّلِ رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ جَعفَرٍ الحِمیَرِیُّ،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عیسی،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن أبی حَمزَةَ

ص:214

هنگام است که باطل اندیشان شک می کنند». (1)

1276.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از علی بن ابی حمزه-:امام صادق علیه السلام فرمود:خروج قائم،حتمی است».

گفتم:ندا چگونه است؟

فرمود:«اوّل روز،منادی آسمانی ندا می دهد:"هان! حق در علی و پیروان اوست".سپس ابلیس-که خدا لعنتش کند-در آخر روز،ندا می دهد:"هان! حق در عثمان و پیروان اوست!".و این هنگام است که باطل اندیشان،شک می کنند». (2)

الثُّمالِیِّ،قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:إنَّ أبا جَعفَرٍ علیه السلام کانَ یَقولُ:إنَّ خُروجَ السُّفیانِیِّ مِنَ الأَمرِ المَحتومِ؟

قالَ (لی):نَعَم،وَاختِلافُ وُلدِ العَبّاسِ مِنَ المَحتومِ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ مِنَ المَحتومِ،وخُروجُ القائِمِ علیه السلام مِنَ المَحتومِ.

فَقُلتُ لَهُ:کَیفَ یَکونُ (ذلِکَ) النِّداءُ؟

قالَ:یُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ أوَّلَ النَّهارِ:«ألا إنَّ الحَقَّ فی عَلِیٍّ وشیعَتِهِ»،ثُمَّ یُنادی إبلیسُ لَعَنَهُ اللّهُ فی آخِرِ النَّهارِ:«ألا إنَّ الحَقَّ فِی السُّفیانِیِّ وشیعَتِهِ»،فَیَرتابُ عِندَ ذلِکَ المُبطِلونَ.

1279.الغیبة للطوسی: بِهذَا الإِسنادِ (1)عَنِ ابنِ فَضّالٍ،عَن حَمّادٍ،عَن إبراهیمَ بنِ عُمَرَ،عَن عُمَرَ بنِ حَنظَلَةَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

خَمسٌ قَبلَ قِیامِ القائِمِ مِنَ العَلاماتِ:الصَّیحَةُ،وَالسُّفیانِیُّ،وَالخَسفُ بِالبَیداءِ، وخُروجُ الیَمانِیِّ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ.

1280.الکافی: مُحَمَّدُ بنُ یَحیی،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عیسی،عَن عَلِیِّ بنِ الحَکَمِ،عَن أبی أیّوبَ الخَزّازِ،عَن عُمَرَ بنِ حَنظَلَةَ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

خَمسُ عَلاماتٍ قَبلَ قِیامِ القائِمِ:الصَّیحَةُ،وَالسُّفیانِیُّ،وَالخَسفُ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ،وَالیَمانِیُّ.

فَقُلتُ:جُعلِتُ فِداکَ إن خَرَجَ أحَدٌ مِن أهلِ بَیتِکَ قَبلَ هذِهِ العَلاماتِ أنَخرُجُ مَعَهُ؟

قالَ:لا.

ص:216

امام صادق علیه السلام به من فرمود:«آری و اختلاف فرزندان عبّاس نیز حتمی است و کشته شدن نفْس زکیّه نیز حتمی است و خروج قائم نیز حتمی است».

گفتم:ندا چگونه است؟

فرمود:«اوّل روز،منادی ای از آسمان،ندا می دهد که:"هان که حق در علی و پیروان اوست!".سپس ابلیس در آخر روز،ندا می دهد:"هان که حق در سفیانی و پیروان اوست!".این هنگام است که باطل اندیشان،شک می کنند». (1)

1279.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از عمربن حنظله-:امام صادق علیه السلام فرمود:«پنج نشانه، پیش از قیام قائم است:بانگ [آسمانی]،[خروج] سفیانی،فرو رفتن [سپاه او] در زمین،خروج یمانی و کشته شدن نفْس زکیّه». (2)

1280.الکافی -به نقل از عمر بن حنظله-:شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید:«پنج نشانه، پیش از قیام قائم داریم:بانگ [آسمانی]،[خروج] سفیانی،فرو رفتن در زمین،کشته شدن نفْس زکیّه و [قیام] یمانی».

گفتم:فدایت شوم! اگر کسی از خاندانت پیش از وقوع این نشانه ها خروج کرد، با او همراه شویم؟

فرمود:«نه».

فردا که شد،این آیه:«اگر بخواهیم چنان آیتی از آسمان فرود می آوریم که در برابرش گردن خم کنند»را خواندم و به ایشان گفتم:آیا مقصود از آیه،همان بانگ آسمانی است؟

ص:217

فَلَمّا کانَ مِنَ الغَدِ تَلَوتُ هذِهِ الآیَةَ: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» ،فَقُلتُ لَهُ:أهِیَ الصَّیحَةُ؟

فَقالَ:أما لَو کانَت خَضَعَت أعناقُ أعداءِ اللّهِ عز و جل.

1281.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ،عَن عَلِیِّ بنِ مَهزِیارَ،عَن حَمّادِ بنِ عیسی،عَنِ الحُسَینِ بنِ المُختارِ،قالَ:حَدَّثَنِی ابنُ أبی یَعفورٍ،قالَ:قالَ لی أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام:

أمسِک بِیَدِکَ هَلاکَ الفُلانِیِّ (اسمِ رَجُلٍ مِن بَنِی العَبّاسِ)،وخُروجَ السُّفیانِیِّ،وقَتلَ النَّفسِ،وجَیشَ الخَسفِ،وَالصَّوتَ.

قُلتُ:ومَا الصَّوتُ،أهُوَ المُنادی؟

فَقالَ:نَعَم،وبِهِ یُعرَفُ صاحِبُ هذَا الأَمرِ.ثُمَّ قالَ:الفَرَجُ کُلُّهُ هَلاکُ الفُلانِیِّ (مِن بَنِی العَبّاسِ).

1282.بحار الأنوار: بِإِسنادِهِ (1)عَن إسحاقَ (2)یَرفَعُهُ إلَی الأَصبَغِ بنِ نُباتَةَ قالَ:سَمِعتُ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام یَقولُ لِلنّاسِ:

سَلونی قَبلَ أن تَفقِدونی،لِأَ نّی بِطُرُقِ السَّماءِ أعلَمُ مِنَ العُلَماءِ،وبِطُرُقِ الأَرضِ أعلَمُ مِنَ العالِمِ،أنَا یَعسوبُ الدّینِ،أنَا یَعسوبُ المُؤمِنینَ وإمامُ المُتَّقینَ،ودَیّانُ النّاسِ یَومَ الدّینِ،أنَا قاسِمُ النّارِ،وخازِنُ الجِنانِ،وصاحِبُ الحَوضِ وَالمیزانِ، وصاحِبُ الأَعرافِ،فَلَیسَ مِنّا إمامٌ إلّاوهُوَ عارِفٌ بِجَمیعِ أهلِ وِلایَتِهِ،وذلِکَ قَولُهُ عز و جل: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ» 3 .

ص:218

فرمود:«بهوش باش که اگر آن واقع شد،گردن دشمنان خدای عز و جل در برابرش فرود خواهد آمد». (1)

1281.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ابن ابی یعفور-:امام صادق علیه السلام به من فرمود:

«[شمارۀ] این چند چیز را با دستت نگه دار:هلاک فلانی (نام مردی از عبّاسیان را برد)،خروج سفیانی،کشته شدن نفس [زکیه]،لشکر به زمین فرو رفته [در بیداء] و ندا».

گفتم:ندا چیست؟آیا همان ندای منادی [آسمانی] است؟

فرمود:«آری و به وسیلۀ آن،صاحب این امر (قیام و ولایت) شناخته می شود»و سپس فرمود:«همۀ فَرَج،هلاک فلان کس از بنی عبّاس است». (2)

1282.بحار الأنوار -با سندش به نقل از اصبغ بن نباته-:شنیدم که امیرمؤمنان علیه السلام به مردم می فرماید:«از من بپرسید،پیش از آن که مرا بجویید و نیابید؛زیرا من به راه های آسمان،داناتر از عالِمان و به راه های زمین،داناتر از عالِم هستم.من بزرگ دین، بزرگ مؤمنان،پیشوای پرهیزگاران،حاکم مردم در روز جزا،قسمت کنندۀ دوزخ، گنجور بهشت،صاحب حوض و میزان،و صاحب اعراف هستم،و هیچ امامی از ما نیست،جز آن که همۀ ولایتمندانش را می شناسد و این،همان سخن خدای عز و جل است:

«تو تنها،هشدار دهنده ای و هر گروهی،هدایتگری دارند».

ای مردم! از من بپرسید،پیش از آن که مرا بجویید و نیابید؛چرا که در درون من، دانشی انبوه است.از من بپرسید،پیش از آن که فتنۀ شرقی بالا و پس از مرگ و

ص:219

ألا أیُّهَا النّاسُ،سَلونی قَبلَ أن تَفقِدونی،فَإِنَّ بَینَ جَوانِحی عِلماً جَمّاً (1)فَسَلونی قَبلَ أن تَشغَرَ بِرِجلِها (2)فِتنَةٌ شَرقِیَّةٌ وتَطَأَ فی خِطامِها بَعدَ مَوتِها وحَیاتِها،وتَشِبَّ نارٌ بِالحَطَبِ الجَزلِ (3)مِن غَربِیِّ الأَرضِ،رافِعَةً ذَیلَها،تَدعو یا وَیلَها لِرَحلِهِ (4)ومِثلِها،فَإِذَا استَدارَ الفَلَکُ،قُلتُم:ماتَ أو هَلَکَ،بِأَیِّ وادٍ سَلَکَ ! فَیَومَئِذٍ تَأویلُ هذِهِ الآیَةِ: «ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ وَ أَمْدَدْناکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ جَعَلْناکُمْ أَکْثَرَ نَفِیراً» 5 .ولِذلِکَ آیاتٌ وعَلاماتٌ،أوَّلُهُنَّ إحصارُ الکوفَةِ بِالرَّصَدِ وَالخَندَقِ،وتَخریقُ (5)الرَّوایا (6)فی (7)سِکَکِ الکوفَةِ،وتَعطیلُ المَساجِدِ أربَعینَ لَیلَةً،وکَشفُ الهَیکَلِ،وخَفقُ رایاتٍ حَولَ المَسجِدِ الأَکبَرِ تَهتَزُّ،القاتِلُ وَالمَقتولُ فِی النّارِ،وقَتلٌ سَریعٌ،ومَوتٌ ذَریعٌ،وقَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ بِظَهرِ الکوفَةِ فی سَبعینَ،وَالمَذبوحُ بَینَ الرُّکنِ وَالمَقامِ،وقَتلُ الأَسقَعِ صَبراً فی بَیعَةِ الأَصنامِ.

راجع:ص 68 1 (خروج الیمانی من المحتوم).

ص:220

زندگی اش بی مهار و بی مانع،همه جا را فرا بگیرد و از غرب زمین،آتشی به هیزم خشک [فتنه] افتد و دامنش را برچیند و ندا دهد:"وای بر آن از خونخواهی (1)و مانند آن!" و چون روزگار بچرخد،می گویید مرده یا هلاک شده و معلوم نیست به کجا رفته است.در آن روز،تأویل این آیه«سپس پیروزی بر آنان را دوباره بهرۀ شما می گردانیم و با دارایی ها و پسران،یاری تان می دهیم و شما را پرشمارتر می کنیم»محقّق می شود:و برای این، نشانه ها و علامت هایی است.نخستین آنها،محاصرۀ کوفه با نگهبان و خندق کندن است و دریدن شترهای آبکش (2)در کوچه های کوفه و تعطیلی مسجدها به مدّت چهل شب و پرده برداری از پیکره و فرود آمدن پرچم هایی که گرداگرد مسجد بزرگ،در اهتراز اند،-و کشنده و کشته،هر دو،در آتش اند-و کشتاری سریع و مرگی سخت و کشته شدن نفْس زکیّه به همراه هفتاد تن در پشت کوفه،و [فردی] سربریده میان رکن [حجر الأسود] و مقام [ابراهیم] و کشتن اسقع پس از آن که به خاطر بیعت با بت ها بازداشتش می کنند». (3)

ر.ک: ص 169 (خروج یمانی،حتمی است).

ص:221

7/1

إمکانُ البَداءِ فِی العَلاماتِ حَتَّی المَحتوماتِ

1283.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا مُحَمَّدُ بنُ هَمّامٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ أحمَدَ بنِ عَبدِ اللّهِ الخالَنجِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا أبو هاشِمٍ داوودُ بنُ القاسِمِ الجَعفَرِیُّ،قالَ:کُنّا عِندَ أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ الرِّضا علیهما السلام،فَجَری ذِکرُ السُّفیانِیِّ وما جاءَ فِی الرِّوایَةِ مِن أنَّ أمرَهُ مِنَ المَحتومِ،فَقُلتُ لِأَبی جَعفَرٍ علیهما السلام:هَل یَبدو للّهِ ِ فِی المَحتومِ؟قالَ:نَعَم،قُلنا لَهُ:فَنَخافُ أن یَبدُوَ للّهِ ِ فِی القائِمِ.

فَقالَ:إنَّ القائِمَ مِنَ المیعادِ،وَاللّهُ لا یُخلِفُ المیعادَ. (1)

ملاحظة

قال النعمانی-فی ذیل روایة عن الإمام الصادق علیه السلام یقوم القائم یوم عاشوراء-هذه العلامات التی ذکرها الأئمّة علیهم السلام مع کثرتها واتّصال الروایات بها وتواترها واتّفاقها، موجبة ألّا یظهر القائم إلّابعد مجیئها وکونها،إذ کانوا قد أخبروا أنّ لا بدّ منها وهم الصادقون،حتّی أنّه قیل لهم:نرجو أن یکون ما نؤمّل من أمر القائم علیه السلام ولا یکون قبله السفیانی،فقالوا:بلی واللّه إنّه لمن المحتوم الذی لا بدّ منه.

ثمّ حقّقوا کون العلامات الخمس التی أعظم الدلائل والبراهین علی ظهور الحقّ بعدها،کما أبطلوا أمر التوقیت وقالوا:من روی لکم عنّا توقیتاً فلا تهابوا أن

ص:222

تکذّبوه کائناً من کان،فإنّا لا نوقّت.

وهذا من أعدل الشواهد علی بطلان أمر کلّ من ادّعی أو ادّعی له مرتبة القائم ومنزلته،وظهر قبل مجیء هذه العلامات،لا سیّما وأحواله کلّها شاهدة ببطلان دعوی من یدّعی له،ونسأل اللّه أن لا یجعلنا ممّن یطلب الدنیا بالزخارف فی الدین،والتمویه علی ضعفاء المرتدّین،ولا یسلبنا ما منحنا به من نور الهدی وضیائه،وجمال الحقّ وبهائه،بمنّه وطَوله. (1)

ص:224

سفیانی از امور حتمی است و از وقوع آن،گریزی نیست.

سپس بر وجود نشانه های پنجگانه-که برترین دلایل و برهان ها بر ظهور حق پس از آنهااند-تأکید و تصدیق نموده اند،همان گونه که امر تعیین وقت ظهور را باطل اعلام داشته و فرموده اند:هر که برای شما تعیین وقتی را از ما روایت کرد،هر کس که باشد،از تکذیب او پروا نداشته باشید؛که ما زمانی را برای ظهور،تعیین نمی کنیم.و این از راست ترین گواهی ها بر باطل بودن کار هر کسی است که مدّعی مرتبۀ مقام قائم گردد یا برایش چنین ادّعایی شود،و پیش از فرا رسیدن این نشانه ها ظهور کند،بویژه که احوال او همگی،گواه بر باطل بودن ادّعای کسی باشد که برایش چنین ادّعایی می شود.

از خداوند می خواهیم که به منّت و کرمش،ما را از آن جمله قرار ندهد که با آراستن و فریبکاری در دین و گول زدن و تزویر کردن با سست دینان مرتد در پی دنیاجویی هستند،و آنچه را که از پرتو هدایت و فروغ آن و جمال حق و زیبایی آن به ما عطا فرموده،از ما باز نستاند. (1)

ر.ک: ص 431 (احتمال بدا در نشانه ها)

و ج8 ص179 (آیا در وقت قیام بدا رخ داده است).

ص:225

الفصل الثّانی: ما لم یوصف من العلامات بالمحتوم

ما لَم یوصَف مِنَ العَلاماتِ بِالمَحتومِ

1/2

إفاضَةُ العِلمِ مِن قُمَّ إلی سائِرِ البِلادِ

1284.تاریخ قم: رُوِیَ بِأَسانیدَ عَنِ الصّادِقِ علیه السلام أنَّهُ ذَکَرَ کوفَةَ،وقالَ:

سَتَخلو کوفَةُ مِنَ المُؤمِنینَ،ویَأرِزُ (1)عَنهَا العِلمُ کَما تَأرِزُ الحَیَّةُ فی جُحرِها،ثُمَّ یَظهَرُ العِلمُ بِبَلدَةٍ یُقالُ لَها قُمُّ،وتَصیرُ مَعدِناً لِلعِلمِ وَالفَضلِ،حَتّی لا یَبقی فِی الأَرضِ مُستَضعَفٌ فِی الدّینِ حَتَّی المُخَدَّراتِ فِی الحِجالِ،وذلِکَ عِندَ غَیبتهِ (2)قائِمِنا.

فَیَجعَلُ اللّهُ قُمَّ وأَهلَهُ قائِمینَ مَقامَ الحُجَّةِ،ولَولا ذلِکَ لَساخَتِ الأَرضُ بِأَهلِها ولَم یَبقَ فِی الأَرضِ حُجَّةٌ،فَیَفیضُ العِلمُ مِنهُ إلی سائِرِ البِلادِ فِی المَشرِقِ وَالمَغرِبِ،فَیَتِمُّ حُجَّةُ اللّهِ عَلَی الخَلقِ حَتّی لا یَبقی أحَدٌ عَلَی الأَرضِ لَم یَبلُغ إلَیهِ الدّینُ وَالعِلمُ،ثُمَّ یَظهَرُ القائِمُ علیه السلام،ویَسیرُ (3)

ص:226

سَبَباً لِنَقِمَةِ اللّهِ وسَخَطِهِ عَلَی العِبادِ؛لِأَنَّ اللّهَ لا یَنتَقِمُ مِنَ العِبادِ إلّابَعدَ إنکارِهِم حُجَّةً.

1285.تاریخ قم: عَن مُحَمَّدِ بنِ قُتَیبَةَ الهَمَدانِیِّ وَالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ الکَمشارِجانِیِّ (1)، عَن عَلِیِّ بنِ النُّعمانِ،عَن أبِی الأَکرادِ عَلِیِّ بنِ مَیمونٍ الصّائِغِ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

إنَّ اللّهَ احتَجَّ بِالکوفَةِ عَلی سائِرِ البِلادِ،وبِالمُؤمِنینَ مِن أهلِها عَلی غَیرِهِم مِن أهلِ البِلادِ،وَاحتَجَّ بِبَلدَةِ قُمَّ عَلی سائِرِ البِلادِ،وبِأَهلِها عَلی جَمیعِ أهلِ المَشرِقِ وَالمَغرِبِ مِنَ الجِنِّ وَالإِنسِ،ولَم یَدَعِ اللّهُ قُمَّ وأَهلَهُ مُستَضعَفاً بَل وَفَّقَهُم وأَیَّدَهُم.

ثُمَّ قالَ:إنَّ الدّینَ وأَهلَهُ بِقُمَّ ذَلیلٌ،ولَولا ذلِکَ لَأَسرَعَ النّاسُ إلَیهِ فَخَرِبَ قُمُّ وبَطَلَ أهلُهُ،فَلَم یَکُن حُجَّةً عَلی سائِرِ البِلادِ،وإذا کانَ کَذلِکَ لَم تَستَقِرَّ السَّماءُ وَالأَرضُ، ولَم یُنظَروا طَرفَةَ عَینٍ،وإنَّ البَلایا مَدفوعَةٌ عَن قُمَّ وأَهلِهِ.

وسَیَأتی زَمانٌ تَکونُ بَلدَةُ قُمَّ وأَهلُها حُجَّةً عَلَی الخَلائِقِ،وذلِکَ فی زَمانِ غَیبَةِ قائِمِنا علیه السلام إلی ظُهورِهِ،ولَولا ذلِکَ لَساخَتِ الأَرضُ بِأَهلِها،وإنَّ المَلائِکَةَ لَتَدفَعُ البَلایا عَن قُمَّ وأَهلَهُ،وما قَصَدَهُ جَبّارٌ بِسوءٍ إلّاقَصَمَهُ (2)قاصِمُ الجَبّارینَ،وشَغَلَهُ عَنهُم بِداهِیَةٍ أو مُصیبَةٍ أو عَدُوٍّ،ویُنسِی اللّهُ الجَبّارینَ فی دَولَتِهِم ذِکرَ قُمَّ وأَهلَهُ کَما نَسوا ذِکرَ اللّهِ.

ص:228

خلق او مؤکّد کردد،تا غایت که بر روی زمین هیچ کس نباشد که از قم،این علم بذو نرسد و بذو نرسانند.پس به نزدیک آن حجّت خدای عزّ و جلّ ظاهر شود-یعنی قائم آل محمّد -و بر همۀ خلق،واجب و لازم بود که به طاعت وی-یعنی محمّد مهدی-مسارعت و مبادرت نمایند؛چون قائم آل محمّد ظاهر کردد،و سبب نقمت و عذاب و سخط حقّ-عزّ اسمه-بود بر خلائق عالم؛زیرا که حقّ-عزّ اسمه و علا-خلق خود را عذاب نکند،و از ایشان انتقام نکشد،الّا پس از انکار کردن ایشان کسی را،که او حجّت خدا باشد بر ایشان.

و اللّه أعلم. (1)

1285.تاریخ قم: به نقل از ابی الأکراد علی بن میمون صائغ،که او گفت که:از ابی عبد اللّه شنیدم،که او فرمود که:حق-عزّ و علا-به کوفه بر همۀ شهرها حجّت کرفت.به مؤمنان کوفه بر همۀ اهل شهرها از مؤمنان،و به شهر قم بر همۀ شهرها حجّت گرفت،و به اهل قم بر همه أهل مشرق و مغرب از جِن و انس،حجّت گرفت،و حق-عزّ و علا-قم و اهل قم را بر روی زمین از جِن و انس هرکز مستضعف نگذاشت،و همۀ اوقات ایشان را به توفیقات و تأییدات سبحانی،مشرّف کردانید.

و بعد از آن فرمود که:دین و اهل دین به قم خوار باشند،و اگر نه چنین بودی،مردم به قم و جانب قم شتابان شدندی،و جون مردم بذان مسارعت نمودندی و بشتافتندی،قم خراب شدی،و اهل آن باطل شدندی،و خذائرا به قم و اهل قم بر دیکر شهرها حجّت نماندی.و جون حال بذین رسیدی،و حجّت خذا بر خلق نماندی،آسمان ها و زمین ها بر جای نایستادندی،و خلائق طرفة العینی مناظره و حجّت بر یکدیکر نیاوردندی.و در همه اوقات و ساعات،بلا از قم و اهل قم مدفوع است،و زود باشد که روزکاری در آید که خذائرا بر همۀ خلائق،حجّت باشد به قم و اهل قم،و این در زمان غیبت قائم آل محمّد بود،قم و اهل قم قائم مقام حجّت شوند،تا به وقت ظهورکردن قائم علیه السلام،و اکر حق-عزّ و علا-قم و اهل قم را قائم مقام حجّت نگرداند،از مدّت غیبت او تا به وقت ظهور او،عالم و هر چه در اوست،به زمین فرو شود با اهلش،و خراب کردد.

و به درستی و راستی که فرشتکان همیشه بلا از قم و اهل قم دفع می کرداند.هیچ جبّاری و کردنکشی به قم و اهل قم به بد قصد نکنند،الّا که حق-عزّ اسمه [که] شکنندۀ

ص:229

2/2

قِیامُ الدُّعاةِ الکَذِبَةِ

1286.الإرشاد: الحَسَنُ بنُ عَلِیٍّ الوَشّاءُ،عَن أحمَدَ بنِ عائِذٍ،عَن أبی خَدیجَةَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام،قالَ:

لا یَخرُجُ القائِمُ حَتّی یَخرُجَ قَبلَهُ اثنا عَشَرَ مِن بَنی هاشِمٍ،کُلُّهُم یَدعو إلی نَفسِهِ.

1287.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا عَبدُ الواحِدِ بنُ عَبدِ اللّهِ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ رَباحٍ الزُّهرِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ عَلِیٍّ الحِمیَرِیُّ،عَنِ الحَسَنِ بنِ أیّوبَ،عَن عَبدِ الکَریمِ بنِ عَمرٍو الخَثعَمِیِّ،عَن رَجُلٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

لا یَقومُ القائِمُ حَتّی یَقومَ اثنا عَشَرَ رَجُلاً،کُلُّهُم یُجمِعُ عَلی قَولِ:أنَّهُم قَد رَأَوهُ فَیُکَذِّبُهُم.

1288.الکافی: مُحَمَّدُ بنُ یَحیی،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدٍ،عَنِ ابنِ أبی نَجرانَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ المُساوِرِ،عَنِ المُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

إیّاکُم وَالتَّنویهَ،أما وَاللّهِ لَیَغیبَنَّ إمامُکُم سِنیناً مِن دَهرِکُم،ولَتُمَحَّصُنَّ حَتّی یُقالَ:

ماتَ،قُتِلَ،هَلَکَ،بِأَیِّ وادٍ سَلَکَ،ولَتَدمَعَنَّ عَلَیهِ عُیونُ المُؤمِنینَ،ولَتُکفَؤُنَّ کَما تُکفَأُ (1)السُّفُنُ فی أمواجِ البَحرِ،فَلا یَنجو إلّامَن أخَذَ اللّهُ میثاقَهُ،وکَتَبَ فی قَلبِهِ الإِیمانَ،وأَیَّدَهُ بِروحٍ مِنهُ،ولَتُرفَعَنَّ اثنَتا عَشرَةَ رایَةً مُشتَبِهَةً،لا یُدری أیٌّ مِن أیٍّ.

قالَ:فَبَکَیتُ،ثُمَّ قُلتُ:فَکَیفَ نَصنَعُ؟قالَ:

ص:230

جبّاران است،او را بشکند،و قهر و قمع کند،و آن جبّار را از قم و اهل قم مشغول کرداند به چیزی دیکر،و آن جبّار را به داهیه و مصیبتی و دشمنی مبتلا کرداند،تا او به سبب آن دشمن و واقعه،از قم و اهل قم،خاطر او فارغ شود و بذان نپردازد.

بعد از آن فرمود که:حق-سبحانه و تعالی-،جبابرۀ روی زمین را،در ایّام دولت ایشان،ذکر قم و یاد آن از خاطر ببرد،تا ایشان قم و اهل قم را فراموش کنند،جنانج ذکر حقّ-عزّ و علا-فراموش کرده باشد. (1)

فَنَظَرَ إلی شَمسٍ داخِلَةٍ فِی الصُّفَّةِ (1)فَقالَ:یا أبا عَبدِ اللّهِ،تَری هذِهِ الشَّمسَ؟ قُلتُ:نَعَم،فَقالَ:وَاللّهِ،لَأَمرُنا أبیَنُ مِن هذِهِ الشَّمسِ.

1289.الکافی: الحُسَینُ بنُ مُحَمَّدٍ ومُحَمَّدُ بنُ یَحیی،عَن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مُعاوِیَةَ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ جَبَلَةَ،عَن إبراهیمَ بنِ خَلَفِ بنِ عَبّادٍ الأَنماطِیِّ،عَن مُفَضَّلِ بنِ عُمَرَ،قالَ:کُنتُ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام وعِندَهُ فِی البَیتِ اناسٌ،فَظَنَنتُ أنَّهُ إنَّما أرادَ بِذلِکَ غَیری،فَقالَ:

أما وَاللّهِ،لَیَغیبَنَّ عَنکُم صاحِبُ هذَا الأَمرِ ولَیَخمِلَنَّ هذا حَتّی یُقالَ:ماتَ،هَلَکَ، فی أیِّ وادٍ سَلَکَ،ولَتُکفَؤُنَّ کَما تُکفَأُ السَّفینَةُ فی أمواجِ البَحرِ،لا یَنجو إلّامَن أخَذَ اللّهُ میثاقَهُ،وکَتَبَ الإِیمانَ فی قَلبِهِ،وأَیَّدَهُ بِروحٍ مِنهُ،ولَتُرفَعَنَّ اثنَتا عَشرَةَ رایَةً مُشتَبِهَةً لا یُدری أیٌّ مِن أیٍّ.

قالَ:فَبَکَیتُ،فَقالَ:ما یُبکیکَ یا أبا عَبدِ اللّهِ؟فَقُلتُ:جُعِلتُ فِداکَ،کَیفَ لا أبکی وأَنتَ تَقولُ:اِثنَتا عَشرَةَ رایَةً مُشتَبِهَةً لا یُدری أیٌّ مِن أیٍّ؟! قالَ:وفی مَجلِسِهِ کَوَّةٌ (2)تَدخُلُ فیهَا الشَّمسُ،فَقالَ:

أبَیِّنَةٌ هذِهِ؟فَقُلتُ:نَعَم،قالَ:أمرُنا أبیَنُ مِن هذِهِ الشَّمسِ.

3/2

ذَهابُ الإِسلامِ الحَقیقِیِّ

1290.الکافی: عَلِیُّ بنُ إبراهیمَ،عَن أبیهِ،عَنِ النَّوفَلِیِّ،عَنِ السَّکونِیِّ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام

ص:232

برافراشته خواهد شد».من گریستم و سپس گفتم:پس ما چه کار کنیم؟

امام علیه السلام به پرتو خورشید که به ایوان خانه راه یافته بود،نگریست و فرمود:«ای ابو عبد اللّه! آیا این نور را می بینی؟».گفتم:آری.

فرمود:«به خدا سوگند،امر ما از این نور خورشید،روشن تر است». (1)

1289.الکافی -با سندش به نقل از مفضّل بن عمر-:نزد امام صادق علیه السلام بودم و گروهی در خانه نزد ایشان بودند.امام علیه السلام سخنی گفتند که گمان بردم قصدش غیر از من بود.فرمود:«هان! به خدا سوگند،صاحب این امر (قیام و ولایت) از دیده های شما غایب و یادش فراموش می شود،تا آن جا که گفته می شود:مرده،هلاک شده و معلوم نیست به کجا رفته است! و واژگون می شوید،همان گونه که کشتی در موج های دریا واژگون می شود،کسی نجات نمی یابد جز کسی که خداوند،از او پیمان گرفته و ایمان را در دلش نگاشته و با روح خود، استوارش داشته باشد و دوازده پرچم ناشناخته و شبیه حقیقی برافراشته می شوند که از یکدیگر بازشناخته نمی شوند».گریستم.

فرمود:«ای ابو عبد اللّه! چرا می گریی؟».

گفتم:فدایت شوم! چگونه نگریم،در حالی که می فرمایی:دوازده پرچم شبیه حقیقی که از هم بازشناخته نمی شوند!

در مجلس امام علیه السلام،روزنه ای بود که نور خورشید به آن راه می یافت.امام علیه السلام فرمود:«آیا این نور،روشن است؟».گفتم:آری.

فرمود:«امر ما از این نور،روشن تر است». (2)

قالَ:قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

سَیَأتی عَلَی النّاسِ زَمانٌ لا یَبقی مِنَ القُرآنِ إلّارَسمُهُ،ومِنَ الإِسلامِ إلَّااسمُهُ، یُسَمَّونَ بِهِ وهُم أبعَدُ النّاسِ مِنهُ،مَساجِدُهُم عامِرَةٌ وهِیَ خَرابٌ مِنَ الهُدی،فُقَهاءُ ذلِکَ الزَّمانِ شَرُّ فُقَهاءَ تَحتَ ظِلِّ السَّماءِ،مِنهُم خَرَجَتِ الفِتنَةُ وإلَیهِم تَعودُ.

1291.نهج البلاغة: قالَ علیه السلام:یَأتی عَلَی النّاسِ زَمانٌ لا یَبقی فیهِ مِنَ القُرآنِ إلّارَسمُهُ ومِنَ الإِسلامِ إلَّااسمُهُ،مَساجِدُهُم یَومَئِذٍ عامِرَةٌ مِنَ البِناءِ،خَرابٌ مِنُ الهُدی،سُکّانُها وعُمّارُها شَرُّ أهلِ الأَرضِ،مِنهُم تَخرُجُ الفِتنَةُ وإلَیهِم تَأوِی الخَطیئَةُ،یَرُدّونَ مَن شَذَّ عَنها فیها،ویَسوقونَ مَن تَأَخَّرَ عَنها إلَیها.

1292.المصنف لابن أبی شیبة: حَدَّثَنا أبو مُعاوِیَةَ،عَنِ الأَعمَشِ،عَن إبراهیمَ التَّیمِیِّ،عَنِ الحارِثِ بنِ سُوَیدٍ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام قالَ:

یَنقُصُ الإِسلامُ (1)حَتّی لا یُقالَ:اللّهُ اللّهُ،فَإِذا فُعِلَ ذلِکَ ضَرَبَ یَعسوبُ الدّینِ بِذَنَبِهِ،فَإِذا فُعِلَ ذلِکَ بُعِثَ قَومٌ یَجتَمِعونَ کَما یَجتَمِعُ فَرعُ (2)الخَریفِ،وَاللّهِ،إنّی لَأَعرِفُ اسمَ أمیرِهِم ومُناخَ رِکابِهِم.

1293.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا أبو مُعاوِیَةَ وأَبو اسامَةَ ویَحیَی بنُ الیَمانِ،عَنِ الأَعمَشِ،عَن إبراهیمَ التَّیمِیِّ،عَن أبیهِ،عَن عَلِیٍّ علیه السلام قالَ:

یَنقُصُ الدّینُ حَتّی لا یَقولَ أحَدٌ:لا إلهَ إلَّااللّهُ،وقالَ بَعضُهُم:حَتّی لا یُقالَ:اللّهُ

ص:234

نمی ماند.خود را مسلمان می نامند،در حالی که دورترین آدمیان از آن هستند.

مسجدهایشان آباد،در حالی که از هدایت،[تهی و] ویران است.فقیهان آن زمان، بدترین فقیهان زیر سایۀ آسمان هستند و فتنه از آنان می آید و به همانها هم باز می گردد». (1)

1291.نهج البلاغه: امام علی علیه السلام فرمود:«زمانی بر مردم می آید که از قرآن،جز نشانی از آن و از اسلام،جز نامی از آن نمی ماند.در آن روزگار،بنای مسجدهایشان آبادان و از هدایت،ویران است.ساکنان و آبادگرانش،بدترین مردم زمین اند که فتنه از آنان برمی خیزد و خطا به آنان باز می گردد.آنان هر که را از فتنه کناره گیرد،به آن باز می گردانند و هر کس را از آن پس بنشیند،به سوی آن می رانند». (2)

1292.المصنّف ،ابن ابی شیبه-با سندش به نقل از حارث بن سوید-:امام علی علیه السلام فرمود-:

«از اسلام،چنان می کاهند که دیگر نام خدا را نیز نمی برند و چون این گونه شود، سلطان دین به جنبش در می آید [و مؤمنان را به قیام فرا می خواند] و چون چنین شود،گروه هایی پراکنده مانند ابرهای پاییزی از هر سو گردهم می آیند و به خدا سوگند،من نام فرمانده و جای مَرکب هایشان را می دانم». (3)

1293.الفتن ،ابن حماد-با سندش به نقل از ابراهیم تیمی،از پدرش-:امام علی علیه السلام فرمود:

«دین،چنان فرو می کاهد که حتّی کسی خدا را به یگانگی یاد نمی کند (/حتّی نام خدا نیز برده نمی شود).آن گاه سلطان دین،اعلام قیام می کند و خداوند،گروه هایی

ص:235

اللّهُ،ثُمَّ یَضرِبُ یَعسوبُ الدّینِ بِذَنَبِهِ،ثُمَّ یَبعَثُ اللّهُ قَوماً،قَزَعٌ کَقَزَعِ الخَریفِ،إنّی لَأَعرِفُ اسمَ أمیرِهِم ومُناخَ رِکابِهِم.

1294.العدد القویة: رَووا عَن أبی هاشِمٍ،عَن مُجاهِدٍ،عَنِ ابنِ عَبّاسٍ،قالَ:قَدِمَ یَهودِیٌّ عَلی رَسولِ اللّه صلی الله علیه و آله یُقالُ لَهُ نَعثَلٌ،فَقالَ:یا مُحَمَّدُ،إنّی سائِلُکَ عَن أشیاءَ تَلَجلَجَ (1)فی صَدری...فَقالَ صلی الله علیه و آله:

کائِنٌ فی امَّتی ما کانَ فی بَنی إسرائیلَ،حَذوَ النَّعلِ بِالنَّعلِ وَالقُذَّةِ بِالقُذَّةِ (2)،فَإِنَّ الثّانِیَ عَشَرَ مِن وُلدی یَغیبُ حَتّی لا یُری،ویَأتی عَلی امَّتی زَمَنٌ لا یَبقی مِنَ الإِسلامِ إلَّااسمُهُ،ومِنَ القُرآنِ إلّارَسمُهُ،فَحینَئِذٍ یَأذَنُ اللّهُ لَهُ بِالخُروجِ فَیُظهِرُ الإِسلامَ،ویُجَدِّدُ الدّینَ،ثُمَّ قالَ صلی الله علیه و آله:طُوبی لِمَن أحَبَّهُم،وطوبی لِمَن تَمَسَّکَ بِهِم، فَالوَیلُ لِمُبغِضِهِم.

1295.الملاحم والفتن -فیما رَواهُ السَّلیلِیُّ فی کِتابِ الفِتَنِ،قالَ-:حَدَّثَنا عُمَرُ بنُ عَبدِ الوَهّابِ الآدَمِیُّ،قالَ:أخبَرَنا مُحَمَّدُ بنُ هارونَ السُّهرَوَردِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا أبو عَلِیٍّ الحَسَنُ بنُ مُحَمَّدٍ الأَنصارِیُّ مِن وُلدِ عُمَیرِ بنِ الحُمامِ،قالَ:أخبَرَنا عَلِیُّ بنُ شَهرامٍ،قالَ:حَدَّثَنا موسَی بنُ إبراهیمَ،قالَ:حَدَّثَنا موسَی بنُ جَعفَرٍ،عَن أبیهِ،عَن جَدِّهِ علیهم السلام قالَ:

دَخَلَ الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ عَلی عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام وعِندَهُ جُلَساؤُهُ،فَقالَ:هذا سَیِّدُکُم سَمّاهُ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله سَیِّداً،ولَیَخرُجَنَّ رَجُلٌ مِن صُلبِهِ شِبهی،شِبهُهُ فِی الخَلقِ وَالخُلُقِ،یَملَأُ الأَرضَ عَدلاً وقِسطاً کَما مُلِئَت ظُلماً وجَوراً،قیلَ لَهُ:ومَتی ذلِکَ یا

ص:236

پراکنده را از هر سو مانند ابرهای پاییزی بر می انگیزد و من،نام فرمانده و جای مَرکب هایشان را می دانم». (1)

1294.العدد القویّة -با سندش به نقل از ابن عبّاس-:شخصی یهودی به نام نعثل بر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وارد شد و گفت:ای محمّد! چیزهایی در سینه ام خَلَجان می کند که آنها را از تو می پرسم....

آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«آنچه در بنی اسرائیل روی داده است،در امّت من هم روی می دهد،قدم به قدم و مو به مو [و از جمله] دوازدهمین نفر از نسل من،غایب و از دیده ها پنهان می شود و روزگاری بر امّتم می آید که از اسلام،جز نامی،و از قرآن،جز نشانی،باقی نمی ماند.در این هنگام است که خداوند،به او اذن خروج می دهد تا اسلام را آشکار و دین را تجدید کند».سپس فرمود:«خوشا به حال کسی که آنان را دوست داشته باشد و خوشا به حال کسی که به آنان بپیوندد و وای بر دشمنانشان!». (2)

1295.الملاحم و الفتن ،ابن حمّاد-از آنچه سلیلی در کتاب الفتن به سندش به نقل از موسی بن ابراهیم،از امام موسی کاظم علیه السلام از پدرش،از جدّش نقل کرده است-:حسین بن علی علیه السلام بر علی بن ابی طالب علیه السلام-که برخی نزدش نشسته بودند-،وارد شد.علی علیه السلام فرمود:«این (حسین) سَرور شماست و پیامبر خدا صلی الله علیه و آله او را سَرور نامیده است و بی گمان،مردی از نسل او زاده می شود که در خلقت و خلق و خو،شبیه من است.

زمین را از عدالت و داد پر می کند،همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است».

به ایشان گفته شد:ای امیر مؤمنان! این،چه هنگام می شود؟

فرمود:«دور است! هنگامی که شما از دینتان بیرون روید،همان گونه که زن برای

ص:237

أمیرَ المُؤمِنینَ؟

فَقالَ:هَیهاتَ إذا خَرَجتُم عَن دینِکُم کَما تَخرُجُ المَرأَةُ عَن وَرِکَیها (1)لِبَعلِها.

4/2

الحَیلولَةُ دونَ الکَعبَةِ

1296.الغیبة للطوسی: أخبَرَنا جَماعَةٌ،عَنِ التَّلَّعُکبَرِیِّ،عَن أحمَدَ بنِ عَلِیٍّ الرّازِیِّ،عَن عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ،عَن رَجُلٍ-ذَکَرَ أنَّهُ مِن أهلِ قَزوینَ لَم یَذکُر اسمَهُ-عَن حَبیبِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ یونُسَ بنِ شاذانَ الصَّنعانِیِّ،قالَ:دَخَلتُ إلی عَلِیِّ بنِ إبراهیمَ بنِ مَهزِیارَ الأَهوازِیِّ،فَسَأَلتُهُ عَن آلِ أبی مُحَمَّدٍ علیه السلام فَقالَ-بَعدَ نَقلِ مُلاقاتِهِ لِصاحِبِ الأَمرِ علیه السلام-:...فَقُلتُ:یا سَیِّدی مَتی یَکونُ هذَا الأَمرُ؟

فَقالَ:إذا حیلَ بَینَکُم وبَینَ سَبیلِ الکَعبَةِ،وَاجتَمَعَ الشَّمسُ وَالقَمَرُ وَاستَدارَ بِهِمَا الکَواکِبُ وَالنُّجومُ،فَقُلتُ:مَتی یَابنَ رَسولِ اللّهِ؟

فَقالَ لی:فی سَنَةِ کَذا وکَذا تَخرُجُ دابَّةُ الأَرضِ مِن بَینِ الصَّفا وَالمَروَةِ،ومَعَهُ عَصا موسی وخاتَمُ سُلَیمانَ،یَسوقُ النّاسَ إلَی المَحشَرِ.

1297.الأمالی للمفید: أخبَرَنی أبو بَکرٍ مُحَمَّدُ بنُ عُمَرَ الجِعابِیُّ،قالَ:حَدَّثَنی أبُو الحَسَنِ مُحَمَّدُ بنُ یَحیَی التَّمیمِیُّ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ بَهرامَ،قالَ:حَدَّثَنِی الحَسَنُ بنُ یَحیی،قالَ:حَدَّثَنِی الحَسَنُ بنُ حُمدونَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ إبراهیمَ بنِ عَبدِ اللّهِ،قالَ:

حَدَّثَنی سَدیرٌ الصَّیرَفِیُّ،قالَ:کُنتُ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام وعِندَهُ جَماعَةٌ مِن أهلِ الکوفَةِ،فَأَقبَلَ عَلَیهِم وقالَ لَهُم:

ص:238

شویش از جامه اش بیرون می آید». (1)

حُجّوا قَبلَ أن لا تَحُجّوا.حُجّوا قَبلَ أن یمنَعَ البَرُّ جانِبَهُ.حُجّوا قَبَل هَدمِ مَسجِدٍ بِالعِراقِ بَینَ نَخلٍ وأَنهارٍ.حُجّوا قَبلَ أن تُقطَعَ سِدرَةٌ بِالزَّوراءِ،نَبَتَت عَلی عَسَلِ عُروقِ النَّخلَةِ الَّتِی اجتَنَت مِنها مَریَمُ علیهما السلام رُطَباً جَنیّاً،فَعِندَ ذلِکَ تُمنَعونَ الحَجَّ، وتَنقُصُ الثِّمارُ،وتُجدَبُ البِلادُ،وتُبتَلونَ بِغَلاءِ الأَسعارِ،وجَورِ السُّلطانِ،ویَظهَرُ فیکُمُ الظُّلمُ وَالعُدوانُ،مَعَ البَلاءِ وَالوَباءِ وَالجوعِ،وتُظِلُّکُمُ الفِتَنُ مِن جَمیعِ الآفاقِ، فَوَیلٌ لَکُم یا أهلَ العِراقِ إذا جاءَتکُمُ الرّایاتُ مِن خُراسانَ،ووَیلٌ لِأَهلِ الرَّیِّ مِنَ التُّرکِ،ووَیلٌ لِأَهلِ العِراقِ مِن أهلِ الرَّیِّ،ووَیلٌ لَهُم ثُمَّ وَیلُ لَهُم مِنَ الثَّطِّ.

قالَ سَدیرٌ:فَقُلتُ:یا مَولایَ مَنِ الثَّطُّ؟قالَ:قَومٌ آذانُهُم کَآذانِ الفَأرِ صِغَراً، لِباسُهُمُ الحَدیدُ،کَلامُهُم کَکَلامِ الشَّیاطینِ،صِغارُ الحَدَقِ،مُردٌ (1)جُردٌ (2)،استَیعذوا بِاللّهِ مِن شَرِّهِم،اُولئِکَ یَفتَحُ اللّهُ عَلی أیدیهِمُ الدّینَ،ویَکونونَ سَبَباً لِأَمرِنا.

5/2

کَثرَةُ الاِختِلافِ وَالزَّلازِلِ

1298.دلائل الإمامة: قاَل أبو عَلِیٍّ النَّهاوَندِیُّ:حَدَّثَنا أبو عَلِیٍّ هِشامُ بنُ عَلِیٍّ السِّیرافِیُّ، قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ رَجاءٍ،قالَ:حَدَّثَنا هَمّامٌ،عَنِ المُعَلَّی بنِ زِیادٍ،قالَ:حَدَّثَنِی العَلاءُ-رَجُلٌ مِن مُزَینَةَ-عَن أبِی الصِّدّیقِ النّاجی،عَن أبی سَعیدٍ الخُدرِیِّ،أنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله ذَکَرَ المَهدِیَّ،فَقالَ:

یَخرُجُ عِندَ کَثرَةِ اختِلافِ النّاسِ وزَلازِلَ،فَیَملَؤُها عَدلاً وقِسطاً کَما مُلِئَت ظُلماً

ص:240

چید،که این هنگام از حج باز داشته می شوید و میوه کم می شود،سرزمین ها دچار خشک سالی می شوند و گرفتار گرانی و ستم حاکمان می گردید و ستم و تجاوز،میان شما پدیدار می شود و بلا و وبا و گرسنگی با آن همراهی می کنند و فتنه ها از همه سو بر شما سایه می افکنند.وای بر شما،ای عراقیان! هنگامی که پرچم هایی از خراسان به سوی شما می آید و وای بر اهل ری از ترکان،و وای بر عراقیان از اهل ری،و وای بر ایشان! وای بر ایشان از قوم ثَط!».

گفتم:ای مولای من! قوم ثَط،چه کسانی اند؟

فرمود:«قومی که گوش هایشان مانند گوش موش،کوچک است،تن پوش آهنی دارند،مانند شیطان ها سخن می گویند،حدقۀ چشمانشان کوچک،کوسه و بی مویند.

از شرّ ایشان به خداوند،پناه ببرید.خداوند به دست ایشان در امر دین گشایش می دهد و سبب [گسترش] امر ما هستند». (1)

وجَوراً،یَرضی بِهِ ساکِنُ السَّماءِ وساکِنُ الأَرضِ،ویَقسِمُ المالَ قِسمَةً صِحاحاً.

1299.مسند ابن حنبل: حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ،حَدَّثَنی أبی،ثنا زَیدُ بنُ الحُبابِ،حَدَّثَنی حَمّادُ بنُ زَیدٍ،ثنا المُعَلَّی بنُ زِیادٍ المَعوَلِیُّ،عَنِ العَلاءِ بنِ بَشیرٍ المُزَنِیِّ،عَن أبِی الصِّدّیقِ النّاجی،عَن أبی سَعیدٍ الخُدرِیِّ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

ابَشِّرُکُم بِالمَهدِیِّ یُبعَثُ فی امَّتی عَلَی اختِلافٍ مِنَ النّاسِ وزَلازِلَ،فَیَملَأُ الأَرضَ قِسطاً وعَدلاً کَما مُلِئَت جَوراً وظُلماً،ویَرضی عَنهُ ساکِنُ السَّماءِ وساکِنُ الأَرضِ، ویَملَأُ اللّهُ قُلوبَ امَّةِ مُحَمَّدٍ غِنیً،فَلا یَحتاجُ أحَدٌ إلی أحَدٍ.

1300.الغیبة للطوسی: مُحَمَّدُ بنُ إسحاقَ المُقری،عَنِ المُقانِعِیِّ،عَن بَکّارِ بنِ أحمَدَ،عَنِ الحَسَنِ بنِ الحُسَینِ،عَنِ المُعَلَّی بنِ زِیادٍ،عَنِ العَلاءِ بنِ بَشیرٍ المُرادِیِّ،عَن أبِی الصِّدّیقِ النّاجی،عَن أبی سَعیدٍ الخُدرِیِّ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

ابَشِّرُکُم بِالمَهدِیِّ،یُبعَثُ فی امَّتی عَلَی اختِلافٍ مِنَ النّاسِ وزِلزالٍ،یَملَأُ الأَرضَ عَدلاً وقِسطاً کَما مُلِئَت جَوراً وظُلماً،یَرضی عَنهُ ساکِنُ السَّماءِ وساکِنُ الأَرضِ.

1301.دلائل الإمامة: بِإِسنادِهِ (1)عَن أبی عَلِیٍّ النَّهاوَندِیِّ،قالَ:حَدَّثَنا إسحاقُ،عَن یَحیَی بنِ سُلَیمٍ،قالَ:حَدَّثَنا هِشامُ بنُ حَسّانَ،عَنِ المُعَلَّی بنِ أبِی المُعَلّی،عَن أبِی الصِّدّیقِ النّاجی،عَن أبی سَعیدٍ الخُدرِیِّ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

أبشِروا بِالمَهدِیِّ،فَإِنَّهُ یَأتی فی آخِرِ الزَّمانِ عَلی شِدَّةٍ وزَلازِلَ،یَسَعُ اللّهُ لَهُ الأَرضَ عَدلاً وقِسطاً.

راجع:ص 278 ح 1335

وج 9 ص 360 ح 1883.

ص:242

1299.مسند ابن حنبل -با سندش به نقل از ابو سعید خُدری-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«شما را به مهدی بشارت می دهم که میان امّتم،هنگامی که مردم دچار اختلاف و زلزله می شوند،برانگیخته می شود و زمین را از عدل و داد پر می کند،همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است و ساکن آسمان و ساکن زمین،از او راضی می شوند و خداوند، دل های امّت محمّد را از بی نیازی می آکند و هیچ کس به کس دیگری نیازمند نمی شود». (1)

1300.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از ابو سعید خُدری-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«شما را به مهدی بشارت می دهم،هنگامی که مردم،دچار اختلاف و زلزله شدند،میان امّتم برانگیخته می شود،زمین را از عدل و داد پر می کند،همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است،ساکن آسمان و ساکن زمین از او راضی می شوند». (2)

1301.دلائل الإمامة -با سندش به نقل از ابو سعید خُدری-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«شما را به مهدی بشارت می دهم که در آخر الزمان،به هنگام سختی و زلزله می آید و خداوند، عدل و داد را برای او در زمین می گسترد». (3)

ر.ک: ص 279 ح 1335

و ج 9 ص 361 ح 1883.

ص:243

6/2

اِختِلافُ الشّیعَةِ

1302.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ هَمّامٍ،قالَ:حَدَّثَنا حُمَیدُ بنُ زِیادٍ الکوفِیُّ،قالَ:

حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَماعَةَ،عَن أحمَدَ بنِ الحَسَنِ المیثَمِیِّ،عَن زائِدَةَ بنِ قُدامَةَ،عَن عَبدِ الکَریمِ،قالَ:ذُکِرَ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام القائِمُ،فَقالَ:

أنّی یَکونُ ذلِکَ ولَم یَستَدِرِ الفَلَکُ حَتّی یُقالَ:ماتَ أو هَلَکَ،فی أیِّ وادٍ سَلَکَ.

فَقُلتُ:ومَا استِدارَةُ الفَلَکِ؟فَقالَ:اِختِلافُ الشّیعَةِ بَینَهُم.

1303.الکافی: بِهذا الإِسنادِ (1)،عَنِ الوَشّاءِ،عَن عَلِیِّ بنِ الحَسَنِ،عَن أبانِ بنِ تَغلِبَ،قالَ:

قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام:

کَیفَ أنتَ إذا وَقَعَتِ البَطشَةُ بَینَ المَسجِدَینِ،فَیَأرِزُ العِلمُ کَما تَأرِزُ الحَیَّةُ فی جُحرِها،وَاختَلَفَتِ الشّیعَةُ وسَمّی بَعضُهُم بَعضاً کَذّابینَ،وتَفَلَ بَعضُهُم فی وُجوهِ بَعضٍ؟

قُلتُ:جُعِلتُ فِداکَ ما عِندَ ذلِکَ مِن خَیرٍ،فَقالَ لی:الخَیرُ کُلُّهُ عِندَ ذلِکَ،ثَلاثاً.

1304.الغیبة للنعمانی: بِهِ (2)،عَن أبانِ بنِ تَغلِبَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

کَیفَ أنتُم إذا وَقَعَتِ السَّبطَةُ (3)بَینَ المَسجِدَینِ،فَیَأرِزُ العِلمُ فیها کَما تَأرِزُ الحَیَّةُ فی جُحرِها،وَاختَلَفَتِ الشّیعَةُ بَینَهُم وَسمّی بَعضُهُم بَعضاً کَذّابینَ،ویَتفُلُ بَعضُهُم

ص:244

فی وُجوهِ بَعضٍ؟

فَقُلتُ:ما عِندَ ذلِکَ مِن خَیرٍ،قالَ:الخَیرُ کُلُّهُ عِندَ ذلِکَ-یَقولُهُ ثَلاثاً-یُریدُ قُربَ الفَرَجِ.

1305.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحَسَنِ التَّیمُلِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدٌ وأَحمَدُ ابنَا الحَسَنِ،عَن أبیهِما،عَن ثَعلَبَةَ بنِ مَیمونٍ، عَن أبی کَهمَسٍ،عَن عِمرانَ بنِ میثَمٍ،عَن مالِکِ بنِ ضَمرَةَ،قالَ:قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام:

یا مالِکَ بنَ ضَمرَةَ،کَیفَ أنتَ إذَا اختَلَفَتِ الشّیعَةُ هکَذا؟-وشَبَّکَ أصابِعَهُ وأَدخَلَ بَعضَها فی بَعضٍ-فَقُلتُ:یا أمیرَ المُؤمِنینَ،ما عِندَ ذلِکَ مِن خَیرٍ.

قالَ:الخَیرُ کُلُّهُ عِندَ ذلِکَ،یا مالِکُ عِندَ ذلِکَ یَقومُ قائِمُنا فَیُقَدِّمُ سَبعینَ رَجُلاً یَکذِبونَ عَلَی اللّهِ وعَلی رَسولِهِ صلی الله علیه و آله فَیَقتُلُهُم،ثُمَّ یَجمَعُهُمُ اللّهُ عَلی أمرٍ واحِدٍ.

1306.کمال الدین: حَدَّثَنا أبی رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا سَعدُ بنُ عَبدِ اللّهِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ الحُسَینِ بنِ أبِی الخَطّابِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ إسماعیلَ بنِ بَزیعٍ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ عَبدِ الرَّحمنِ الأَصَمِّ، عَنِ الحُسَینِ بنِ المُختارِ القَلانِسِیِّ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ سَیابَةَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام، أنَّهُ قالَ:

کَیفَ أنتُم إذا بَقیتُم بِلا إمامِ هُدیً ولا عَلَمٍ،یَتَبَرَّأُ بَعضُکُم مِن بَعضٍ؟فَعِندَ ذلِکَ تُمَیَّزونَ وتُمَحَّصونَ وتُغَربَلونَ،وعِندَ ذلِکَ اختِلافُ السَّیفَینِ (1)،وإمارَةٌ مِن أوَّلِ النَّهارِ، وقَتلٌ وخَلعٌ مِن آخِرِ النَّهارِ.

ص:246

گفتم:در این روزگار،خیری نیست.

امام علیه السلام سه بار فرمود:«همۀ خیر،در این روزگار است»و مقصود ایشان،نزدیک شدن فَرَج [امام عصر علیه السلام ] بود. (1)

1305.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از مالک بن ضمره-:امیرمؤمنان علیه السلام فرمود:«ای مالک بن ضمره! تو چگونه ای هنگامی که شیعه این گونه با هم درگیر شوند؟»و انگشتانش را در هم فرو بُرد.

گفتم:ای امیر مؤمنان! در این روزگار،خیری نیست.

فرمود:«همۀ خیر،در این روزگار است.ای مالک! آن زمان،قائم ما،قیام می کند و هفتاد مرد را که بر خدا و پیامبرش دروغ می بندند،جلو می اندازد و می کُشد و همۀ شیعیان را بر یک امر یگانه،گرد هم می آورد». (2)

1306.کمال الدین -با سندش به نقل از عبد الرحمان بن سیابه-:امام صادق علیه السلام فرمود:«شما چگونه اید هنگامی که بدون امام راه نما و نشانِ راه می مانید و از یکدیگر بیزاری می جویید؟این،هنگام است که بلازده و غربال می گردید و از هم جدا می شوید و این هنگام است که دو شمشیر[قدرت] با هم درگیر می شوند و آغاز روز،حکومت است و پایان روز،کشتن و برکنار شدن». (3)

ص:247

1307.الغیبة للطوسی: عَنهُ (1)،عَن مُحَمَّدِ بنِ الحُسَینِ بنِ أبِی الخَطّابِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ إسماعیلَ بنِ بَزیعٍ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ عَبدِ الرَّحمنِ الأَصَمِّ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ سَیابَةَ، عَن عِمرانَ بنِ میثَمٍ،عَن عَبایَةَ بنِ رِبعِیٍّ الأَسَدِیِّ،قالَ:سَمِعتُ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام یَقولُ:

(کَیفَ) أنتُم إذا بَقیتُم بِلا إمامِ هُدیً ولا عَلَمٍ یُری،یَبرَأُ بَعضُکُم مِن بَعضٍ؟

1308.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أبو سُلَیمانَ أحمَدُ بنُ هَوذَةَ بنِ أبی هَراسَةَ الباهِلِیُّ،قالَ:

حَدَّثَنا إبراهیمُ بنُ إسحاقَ النَّهاوَندِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ حَمّادٍ الأَنصارِیُّ،عَن صَبّاحٍ المُزَنِیِّ،عَنِ الحارِثِ بنِ حَصیرَةَ،عَنِ الأَصبَغِ بنِ نُباتَةَ،عَن أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

کونوا کَالنَّحلِ فِی الطَّیرِ (2)،لَیسَ شَیءٌ مِنَ الطَّیرِ إلّاوهُوَ یَستَضعِفُها،ولَو عَلِمَتِ الطَّیرُ ما فی أجوافِها مِنَ البَرَکَةِ لَم تَفعَل بِها ذلِکَ،خالِطُوا النّاسَ بِأَلسِنَتِکُم وأَبدانِکُم، وزایِلوهُم بِقُلوبِکُم وأَعمالِکُم،فَوَ الَّذی نَفسی بِیَدِهِ،ما تَرَونَ ما تُحِبّونَ حَتّی یَتفُلَ بَعضُکُم فی وُجوهِ بَعضٍ،وحَتّی یُسَمِّیَ بَعضُکُم بَعضاً کَذّابینَ،وحَتّی لا یَبقی مِنکُم -أو قالَ مِن شیعَتی-إلّاکَالکُحلِ فِی العَینِ،وَالمِلحِ فِی الطَّعامِ.

وسَأَضرِبُ لَکُم مَثَلاً،وهُوَ مَثَلُ رَجُلٍ کانَ لَهُ طَعامٌ فَنَقّاهُ وطَیَّبَهُ،ثُمَّ أدخَلَهُ بَیتاً وتَرَکَهُ فیهِ ما شاءَ اللّهُ،ثُمَّ عادَ إلَیهِ فَإِذا هُوَ قَد أصابَهُ السّوسُ (3)،فَأَخرَجَهُ ونَقّاهُ

ص:248

1307.الغیبة ،طوسی-با سندش به نقل از عَبایة بن رِبعی اسدی-:شنیدم که امیر مؤمنان علیه السلام می فرماید:«شما چگونه اید هنگامی که بدون امام راه نما و نشانِ دیده شدنی می مانید و از یکدیگر بیزاری می جویید؟». (1)

1308.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از اصبغ بن نباته-:امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:«مانند زنبور عسل،میان پرندگان باشید. (2)هیچ پرنده ای نیست،جز آن که آن را ناتوان و کوچک می شمرد و اگر پرندگان،برکت (عسل) نهفته در دل زنبوران عسل را می دانستند،با او این چنین نمی کردند.با زبان ها و پیکرهایتان با مردم رفت و آمد کنید و با دل ها و کارهایتان از آنها جدا و کنار باشید.

سوگند به کسی که جانم به دست اوست،آنچه [از ظهور و فَرَج] دوست دارید، نخواهید دید تا آن که برخی از شما به برخی دیگر،آب دهان بیندازد و یکدیگر را دروغگو بخوانید و از شما (/از شیعیان من) جز به اندازۀ سرمه در چشم و نمک در غذا باقی نماند.برایتان مثلی می زنم:مردی از شما،گندمش را تمیز و پاکیزه می کند و آن را در انبار می ریزد و مدّتی آن را رها می کند و هنگامی که به آن باز می گردد، متوجّه می شود که به آن،کرم زده است.آن را بیرون می آورد و تمیز و پاکیزه می کند و دوباره آن را به انبار،باز می گرداند و مدّتی رهایش می کند و آن گاه که به آن باز می گردد،می بیند که بخشی از آن،کرم زده شده است.آن را بیرون می آورد و تمیز و پاکیزه می کند و به انبار،باز می گرداند و این کار را انجام می دهد تا از آن گندم ها، مقداری مانند ته ماندۀ خرمن،کرم نخورده و مقاوم در برابر آفت،باقی می ماند.شما

ص:249

وطَیَّبَهُ،ثُمَّ أعادَهُ إلَی البَیتِ فَتَرَکَهُ ما شاءَ اللّهُ،ثُمَّ عادَ إلَیهِ فَإِذا هُوَ قَد أصابَتهُ طائِفَةٌ مِنَ السّوسِ،فَأَخرَجَهُ ونَقّاهُ وطَیَّبَهُ وأَعادَهُ،ولَم یَزَل کَذلِکَ حَتّی بَقِیَت مِنهُ رِزمَةٌ کَرِزمَةِ الأَندَرِ (1)لا یَضُرُّهُ السّوسُ شَیئاً،وکَذلِکَ أنتُم تُمَیَّزونَ حَتّی لا یَبقی مِنکُم إلّا عِصابَةٌ لا تَضُرُّها الفِتنَةُ شَیئاً (2).

7/2

شُمولُ أهلِ العِراقِ خَوفٌ لا قَرارَ لَهُم مَعَهُ

1309.الإرشاد: الحُسَینُ بنُ یَزیدَ،عَن مُنذِرٍ الخوزِیِّ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام،قالَ:سَمِعتُهُ یَقولُ:

یُزجَرُ النّاسُ قَبلَ قِیامِ القائِمِ علیه السلام عَن مَعاصیهِم بِنارٍ تَظهَرُ فِی السَّماءِ،وحُمرَةٍ تُجَلِّلُ السَّماءَ،وخَسفٍ بِبَغدادَ،وخَسفٍ بِبَلَدِ البَصرَةِ،ودِماءٍ تُسفَکُ بِها،وخَرابِ دورِها،وفَناءٍ یَقَعُ فی أهلِها،وشُمولِ أهلِ العِراقِ خَوفٌ لا یَکونُ لَهُم مَعَهُ قَرارٌ.

1310.الصراط المستقیم: عَن زَینِ العابِدینَ علیه السلام:إذا مَلَأَ هذا نَجَفَکُمُ السَّیلُ وَالمَطَرُ،وظَهَرَتِ النّارُ فِی الحِجارَةِ وَالمَدَرِ (3)،ومَلَکَت بَغدادَ التُّتَرُ (4)،فَتَوَقَّعوا ظُهورَ القائِمِ المُنتَظَرِ.

راجع:ص 364 ح 1387.

ص:250

نیز این گونه هستید.[فتنه ها،برخی از شما را به کام خود،فر می برند و] از هم متمایز می شوید تا آن که تنها،گروهی باقی می ماند که فتنه ها هیچ زیانی به آنها نمی رساند» (1). (2)

8/2

تَتابُعُ الفِتَنِ

1311.سنن أبی داود: حَدَّثَنا یَحیَی بنُ عُثمانَ بنِ سَعیدٍ الحِمصِیُّ،ثنا أبُو المُغیرَةِ،حَدَّثَنی عَبدُ اللّهِ بنُ سالِمٍ،حَدَّثَنِی العَلاءُ بنُ عُتبَةَ،عَن عُمَیرِ بنِ هانِی العَنسِیِّ،قالَ:سَمِعتُ عَبدَ اللّهِ بنَ عُمَرَ یَقولُ:کُنّا قُعوداً عِندَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله،فَذَکَرَ الفِتَنَ فَأَکثَرَ فی ذِکرِها حَتّی ذَکَرَ فِتنَةَ الأَحلاسِ،فَقالَ قائِلٌ:یا رَسولَ اللّهِ،وما فِتنَةُ الأَحلاسِ (1)؟

قالَ:هِیَ هَرَبٌ وحَرَبٌ (2)،ثُمَّ فِتنَةُ السَّرّاءِ دَخَنُها (3)مِن تَحتِ قَدَمَی رَجُلٍ مِن أهلِ بَیتی،یَزعُمُ أنَّهُ مِنّی ولَیسَ مِنّی،وإنَّما أولِیائِیَ المُتَّقونَ.

ثُمَّ یَصطَلِحُ النّاسُ عَلی رَجُلٍ کَوَرِکٍ عَلی (4)ضِلَعٍ،ثُمَّ فِتنَةُ الدُّهَیماءِ (5)لا تَدَعُ أحَداً مِن هذِهِ الاُمَّةِ إلّالَطَمَتهُ لَطمَةً،فَإِذا قیلَ انقَضَت تَمادَت (6)،یُصبِحُ الرَّجُلُ فیها مُؤمِناً ویُمسی کافِراً،حَتّی یَصیرَ النّاسُ إلی فُسطاطَینِ:فُسطاطِ إیمانٍ لا نِفاقَ فیهِ، وفُسطاطِ نِفاقٍ لا إیمانَ فیهِ،فَإِذا کانَ ذاکُم فَانتَظِرُوا الدَّجّالَ مِن یَومِهِ أو مِن غَدِهِ.

1312.المستدرک علی الصحیحین: أخبَرَنی مُحَمَّدُ بنُ المُؤَمَّلِ بنِ الحَسَنِ،ثنا الفَضلُ بنُ

ص:252

مُحَمَّدِ بنِ المُسَیَّبِ،ثنا نُعَیمُ بنُ حَمّادٍ،ثنا یَحیَی بنُ سَعیدٍ،ثنا الوَلیدُ بنُ عَیّاشٍ أخو أبی بَکرِ بنِ عَیّاشٍ،عَن إبراهیمَ،عَن عَلقَمَةَ،قالَ:قالَ ابنُ مَسعودٍ رضی الله عنه:قالَ لَنا رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

احَذِّرُکُم سَبعَ فِتَنٍ تَکونُ بَعدی:فِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ المَدینَةِ،وفِتنَةٌ بِمَکَّةَ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ الیَمَنِ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ الشّامِ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ المَشرِقِ،وفِتنَةٌ تُقبِلُ مِنَ المَغرِبِ، وفِتنَةٌ مِن بَطنِ الشّامِ وهِیَ السُّفیانِیُّ.

1313.المعجم الکبیر: حَدَّثَنا یَحیَی بنُ عَبدِ الباقی،ثنا یوسُفُ بنُ عَبدِ الرَّحمنِ المَروَرُوذِیُّ، ثنا أبو تَقِیٍّ عَبدُ الحَمیدِ بنُ إبراهیمَ الحِمصِیُّ،ثنا مَعدانُ بنُ سُلَیمٍ الحَضرَمِیُّ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ نَجیحٍ،عَن أبِی الزّاهِرِیَّةِ،عَن جُبَیرِ بنِ نُفَیرٍ،عَن عَوفِ بنِ مالِکٍ، قالَ:قاَل رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

کَیفَ أنتَ یا عَوفُ إذَا افتَرَقَت هذِهِ الاُمَّةُ عَلی ثَلاثٍ وسَبعینَ فِرقَةً،واحِدَةٌ فِی الجَنَّةِ وسائِرُهُنَّ فِی النّارِ؟قُلتُ:ومَتی ذاکَ یا رَسولَ اللّهِ؟

قالَ:إذا کَثُرَتِ الشُّرَطُ،ومَلَکَتِ الإِماءُ،وقَعَدَتِ الحِملانُ (1)عَلَی المَنابِرِ،وَاتَّخَذُوا القُرآنَ مَزامیرَ،وزُخرِفَتِ المَساجِدُ،ورُفِعَتِ المَنابِرُ،وَاتُّخِذَ الفَیءُ دُوَلاً (2)،وَالزَّکاةُ مَغرَماً،وَالأَمانَةُ مَغنَماً،وتُفُقِّهَ فِی الدّینِ لِغَیرِ اللّهِ،وأَطاعَ الرَّجُلُ امرَأَتَهُ وعَقَّ امَّهُ وأَقصی أباهُ،ولَعَنَ آخِرُ هذِهِ الاُمَّةِ أوَّلَها،وسادَ القَبیلَةَ فاسِقُهُم،وکانَ زَعیمُ القَومِ أرذَلَهُم،واُکرِمَ الرَّجُلُ اتِّقاءَ شَرِّهِ،فَیَومَئِذٍ یَکونُ ذلِکَ،ویَفزَعُ النّاسُ یَومَئِذٍ إلَی

ص:254

می آید،فتنه ای که در مکّه است،فتنه ای که از یمن می آید،فتنه ای که از شام می آید، فتنه ای که از مشرق می آید،فتنه ای که از مغرب می آید و فتنه ای از دل شام-که همان سفیانی است-». (1)

1313.المعجم الکبیر -با سندش به نقل از عوف بن مالک-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«ای عوف! تو چگونه هستی هنگامی که این امّت به هفتاد و سه دسته تقسیم می شوند که یکی در بهشت و بقیّه در دوزخ هستند؟».

گفتم:این تفرقه کِی خواهد بود،ای پیامبر خدا؟

فرمود:«هنگامی که نظامیان،فراوان و کنیزان،فرمان روا شوند و ناشناختگان بی اصل و نسب بر منبرها بنشینند و قرآن را به جای نی بگیرند و با آهنگ بخوانند و مسجدها را بیارایند و منبرها را برافرازند و اموال عمومی را در دست خود بچرخانند (ویژۀ خود گردانند) و زکات را غرامت و امانت را غنیمت بپندارند و برای غیر خدا در دین،تفقّه کنند و مرد از همسرش فرمان برد و مادرش را نافرمانی کند و پدرش را براند و نسل های آخر این امّت،اوّلی ها را لعنت کنند و تبهکار قبیله،سَرور آن شود و پست ترین هر گروه،سرکردۀ آنها شود و مرد را به خاطر ترس از شرارتش، گرامی بدارند.در این روزگار،چنین می شود و مردم در آن زمان به شام پناه می برند که آنان را از دشمنشان نگاه می دارد».

گفتم:و آیا شام،فتح می شود؟

ص:255

الشّامِ،تَعصِمُهُم مِن عَدُوِّهِم.

قُلتُ:وهَل یُفتَحُ الشّامُ؟قالَ:نَعَم وشَیکاً،ثُمَّ تَقَعُ الفِتَنُ بَعدَ فَتحِها،ثُمَّ تَجیءُ فِتنَةٌ غَبراءُ مُظلِمَةٌ،ثُمَّ یَتبَعُ الفِتَنُ بَعضُها بَعضاً،حَتّی یَخرُجَ رَجُلٌ مِن أهلِ بَیتی یُقالُ لَهُ:المَهدِیُّ،فَإِن أدرَکتَهُ فَاتَّبِعهُ وکُن مِنَ المُهتَدینَ.

1314.المصنّف لابن أبی شیبة: أبو مُعاوِیَةَ،عَنِ الأَعمَشِ،عَن عَطِیَّةَ،عَن أبی سَعیدٍ،قالَ:

قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یَخرُجُ رَجُلٌ مِن أهلِ بَیتی عِندَ انقِطاعٍ مِنَ الزَّمانِ وظُهورٍ مِنَ الفِتَنِ،یَکونُ عَطاؤُهُ حَثیاً (1).

1315.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا الوَلیدُ بنُ مُسلِمٍ،عَن إسماعیلَ بنِ رافِعٍ،عَمَّن حَدَّثَهُ،عَن أبی سَعیدٍ الخُدرِیِّ رضی الله عنه قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

سَتَکونُ بَعدی فِتَنٌ مِنها فِتنَةُ الأَحلاسِ،یَکونُ فیها حَرَبٌ وهَرَبٌ،ثُمَّ بَعدَها فِتَنٌ أشَدَّ مِنها،ثُمَّ تَکونُ فِتنَةٌ کُلَّما قیلَ انقَطَعَت تَمادَت،حَتّی لا یَبقی بَیتٌ إلّادَخَلَتهُ، ولا مُسلِمٌ إلّاصَکَّتهُ (2)،أو حَتّی یَخرُجَ رَجُلٌ مِن عِترَتی.

1316.شرح الأخبار: مِن رِوایَةِ ابنِ سَلامٍ،بِإِسنادِهِ عَن أمیرِ المُؤمِنینَ عَلِیٍّ علیه السلام،أنَّهُ قالَ:

الفِتَنُ ثَلاثٌ:فِتنَةُ السَّرّاءِ،وفِتنَةُ الضَّرّاءِ،وفِتنَةٌ یُمَحَّصُ النّاسُ فیها تَمحیصَ ذَهَبِ المَعدِنِ،ولا یَزالونَ کَذلِکَ حَتّی یَخرُجَ رَجُلٌ مِنّا عِترَةَ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله،فَیُصلِحُ اللّهُ أمرَهُم.

ص:256

فرمود:«آری،به زودی،و از پس فتح آن،فتنه ها رخ می دهند.آن گاه فتنه ای تاریک و ظلمانی فرا می رسد و پس از آن،فتنه ها پشت سر هم می آیند،تا آن که مردی از خاندانم که به او مهدی گفته می شود،خروج می کند،که اگر او را درک کردی،از او پیروی کن و از راه یافتگان باش». (1)

1314.المصنّف ،ابن ابی شیبه-با سندش به نقل از ابو سعید خُدری-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

«هنگام گسستن از زمان (نزدیک شدن آخر الزمان) و پدیدار شدن فتنه ها،مردی از خاندانم خروج می کند که عطایش فراوان است». (2)

1315.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از ابو سعید خُدری-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«پس از من،فتنه هایی خواهند بود که از جمله،فتنۀ احلاس است و در آن،غارت و گریز است و پس از آن،فتنه هایی که از آن هم سخت ترند و سپس فتنه ای خواهد آمد که هر زمان بگویند تمام شد،دوباره به جنب و جوش آمده،متلاطم می شود،تا آن جا که خانه ای نمی ماند،جز آن که به آن وارد می شود و مسلمانی را باقی نمی نهد،جز آن که به او ضربه می زند،تا آن که مردی از خاندانم خروج کند». (3)

1316.شرح الأخبار -ابن سلام با سندش-:امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمود:«فتنه ها سه گونه اند:

فتنۀ آسایش،فتنۀ سختی و فتنه ای که مردم در آن،مانند طلای معدن،ذوب و ناب می شوند و همواره این گونه هستند تا آن که مردی از ما،خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله،خروج کند و خداوند،کارشان را سامان دهد». (4)

ص:257

1317.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا ابنُ وَهبٍ،عَنِ ابنِ لَهیعَةَ،عَنِ الحارِثِ بنِ یَزیدَ،قالَ:سَمِعتُ عَبدَ اللّهِ بنَ زَریرٍ الغافِقِیَّ یَقولُ:سَمِعتُ عَلِیّاً علیه السلام یَقولُ:

الفِتَنُ أربَعٌ:فِتنَةُ السَّرّاءِ،وفِتنَةُ الضَّرّاءِ،وفِتنَةٌ کَذا،فَذَکَرَ مَعدِنَ الذَّهَبِ،ثُمَّ یَخرُجُ رَجُلٌ مِن عِترَةِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله یُصلِحُ اللّهُ عَلی یَدَیهِ أمرَهُم.

1318.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنَا المُعتَمِرُ بنُ سُلَیمانَ،عَن رَجُلٍ،عَن عَمّارِ بنِ مُحَمَّدٍ،عَن عُمَرَ بنِ عَلِیٍّ:أنَّ عَلِیّاً علیه السلام قالَ:

تَکونُ فِتَنٌ،ثُمَّ تَکونُ جَماعَةٌ عَلی رَأسِ رَجُلٍ مِن أهلِ بَیتی لَیسَ لَهُ عِندَ اللّهِ خَلاقٌ،فَیُقتَلُ أو یَموتُ،فَیَقومُ المَهدِیُّ.

1319.المعجم الأوسط: حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ سَعیدٍ الرّازِیُّ،قالَ:نا عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ الخَوّاصُ، قالَ:نا زَیدُ بنُ أبِی الزَّرقاءِ،قالَ:نا ابنُ لَهیعَةَ،قالَ:نا عَیّاشُ بنُ عَبّاسٍ القِتبانِیُّ، عَن عَبدِ اللّهِ بنِ زَریرٍ الغافِقِیِّ،عَن عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام،أنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ:

یَکونُ فی آخِرِ الزَّمانِ فِتنَةٌ،یُحَصَّلُ النّاسُ کَما یُحَصَّلُ الذَّهَبُ فِی المَعدِنِ،فَلا تَسُبّوا أهلَ الشّامِ ولکِن سُبّوا شِرارَهُم،فَإِنَّ فیهِمُ الأَبدالَ،یوشِکُ أن یُرسَلَ عَلی أهلِ الشّامِ سَبَبٌ مِنَ السَّماءِ فَیُفَرِّقَ جَماعَتَهُم،حَتّی لَو قاتَلَهُمُ الثَّعالِبُ غَلَبَتهُم.

فَعِندَ ذلِکَ یَخرُجُ خارِجٌ مِن أهلِ بَیتی فی ثَلاثِ رایاتٍ،المُکثِرُ یَقولُ:هُم خَمسَةُ عَشَرَ ألفاً،وَالمُقِلُّ یَقولُ:هُمُ اثنا عَشَرَ ألفاً (1)،أماراتُهُم«أمِت أمِت»یَلقَونَ سَبعَ رایاتٍ تَحتَ کُلِّ رایَةٍ مِنها رَجُلٌ یَطلُبُ المُلکَ،فَیَقتُلُهُمُ اللّهُ جَمیعاً،ویَرُدُّ اللّهُ إلَی المُسلِمینَ الفَتَهُم ونِعمَتَهُم وقاصِیَهُم ودانِیَهُم.

ص:258

1317.الفتن ،ابن حمّاد-با سندش به نقل از عبد اللّه بن زریر غافقی-:شنیدم که امام علی علیه السلام می فرماید:«فتنه ها (آزمایش ها) چهار دسته اند:فتنۀ آسایش،فتنۀ سختی،فتنۀ چنین و چنان»و ذوب طلای معدن را یاد کرد [و فرمود:]«سپس مردی از خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله خروج می کند و خداوند،کارشان را با دستان او سامان می دهد». (1)

1318.الفتن ،ابن حماد-با سندش به نقل از عمر بن علی-:علی علیه السلام فرمود:«فتنه هایی روی خواهند داد.سپس گروهی بر سرکردگی مردی از خاندانم اتّفاق می کنند که آبرو و اعتباری نزد خداوند ندارد و کشته می شود یا می میرد و آن گاه مهدی قیام می کند». (2)

1319.المعجم الأوسط -با سندش به نقل از عبد اللّه بن زَریر غافقی از امام علی علیه السلام-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«در آخر الزمان،فتنه ای روی می دهد که مردم [باایمان] از آن بیرون می آیند،همان گونه که طلا از معدن حاصل می آید.پس شامیان را دشنام ندهید؛ بلکه بدکارانشان را دشنام دهید که میان شامیان،افراد نیکی هستند و نزدیک است که رشته ای از آسمان بر شامیان فرود آید و اجتماع آنان را متفرّق کند،تا آن جا که اگر روباه ها [و افراد ناتوان نیز] با آنان بجنگند،بر ایشان غلبه می کنند.

در این هنگام است که فردی از اهل بیتم با سه پرچم از افرادی که آنها را حدّاکثر، پانزده هزار و حدّاقل،دوازده هزار تن تخمین می زنند،خروج می کند.نشان و شعار آنان،«بمیران،بمیران»است که با هفت پرچم-که صاحبان آنها چشم طمع به فرمان روایی دارند-،می جنگند و خداوند،همۀ آنان را می کشد و خداوند،الفت و نعمت مسلمانان و نیز دور و نزدیکشان را به آنها باز می گرداند». (3)

ص:259

1320.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ المُفَضَّلِ؛ وسَعدانُ بنُ إسحاقَ بنِ سَعیدٍ؛وأَحمَدُ بنُ الحُسَینِ بنِ عَبدِ المَلِکِ؛ومُحَمَّدُ بنُ أحمَدَ بنِ الحَسَنِ جَمیعاً،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن یَعقوبَ السَّرّاجِ،عَن جابِرٍ، عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

یا جابِرُ،لا یَظهَرُ القائِمُ حَتّی یَشمُلَ (النّاسَ بِ ) الشّامِ فِتنَةٌ یَطلُبونَ المَخرَجَ مِنها فَلا یَجِدونَهُ،ویَکونُ قَتلٌ بَینَ الکوفَةِ وَالحیرَةِ،قَتلاهُم عَلی سَواءٍ (1)،ویُنادی مُنادٍ مِنَ السَّماءِ.

1321.السنن الواردة فی الفتن: حَدَّثَنا عَبدُ الرَّحمنِ بنُ عُثمانَ بنِ عَفّانَ،قالَ:حَدَّثَنا قاسِمُ بنُ أصبَغَ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ زُهَیرٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الصَّلتِ الأَسَدِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا فِطرُ بنُ عَبدِ اللّهِ الخَشّابُ،قالَ:حَدَّثَنَا الحَکَمُ بنُ عُتَیبَةَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ،قالَ:قُلتُ:سَمِعنا أنَّهُ سَیَخرُجُ مِنکُم رَجُلٌ یَعدِلُ فی هذِهِ الاُمَّةِ، فَقالَ:

إنّا نَرجو ما یَرجُو النّاسُ،وإنّا نَرجو لَو لَم یَبقَ مِنَ الدُّنیا إلّایَومٌ واحِدٌ سَیَطولُ ذلِکَ الیَومُ حَتّی یَکونَ ما تَرجو هذِهِ الاُمَّةُ.وقَبلَ ذلِکَ فِتنَةٌ شَرُّ فِتنَةٍ،یُمسِی الرَّجُلُ مُؤمِناً ویُصبِحُ کافِراً،ویُصبِحُ مُؤمِناً ویُمسی کافِراً،فَمَن أدرَکَ ذلِکَ مِنکُم فَلیَتَّقِ اللّهَ وَلیُحرِز دینَهُ،وَلیَکُن مِن أحلاسِ (2)بَیتِهِ.

1322.الإرشاد: الفَضلُ بنُ شاذانَ،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ أبی نَصرٍ،عَن أبِی الحَسَنِ

ص:260

1320.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از جابر-:امام باقر علیه السلام فرمود:«ای جابر! قائم،ظهور نمی کند تا آن که فتنه ای سراسر مردم شام را فرا می گیرد که می خواهند از آن بیرون بیایند؛ولی نمی توانند و میان کوفه و حیره،کشتاری روی می دهد که [شمار] کشته هایشان یکسان است و منادی آسمانی،ندا می دهد». (1)

1321.السنن الواردة فی الفتن -با سندش به نقل از حکم بن عتیبه-:به امام محمّد باقر علیه السلام گفتم:

شنیده ایم که مردی از شما خروج می کند که در این امّت،عدالت می ورزد.

فرمود:«ما نیز آنچه را مردم امید می برند،امید داریم و ما امید می بریم که اگر از دنیا جز یک روز نمانده باشد،آن روز،آن قدر طولانی شود تا امید این مردم برآورده شود؛ولی پیش از آن،فتنه ای خواهد بود که بدترین فتنه است.مرد با ایمان می خوابد و کافر بر می خیزد و با ایمان بر می خیزد و کافر به خواب می رود.پس هر کس از شما،آن روزگار را درک کرد،باید پرهیزگاری پیشه کند و دینش را حفظ نماید و خانه نشین باشد». (2)

1322.الإرشاد -با سندش به نقل از احمد بن محمّد بن ابی نصر-:امام رضا علیه السلام فرمود:«آنچه را به سویش گردن کشیده اید،روی نمی دهد تا آن که مبتلا (آزموده) و از هم

ص:261

الرِّضا علیه السلام قالَ:

لا یَکونُ ما تَمُدّونَ إلَیهِ أعناقَکُم حَتّی تُمَیَّزوا وتُمَحَّصوا،فَلا یَبقی مِنکُم إلَّا القَلیلُ،ثُمَّ قَرَأَ: «الم * أَ حَسِبَ النّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ» 1 ،ثُمَّ قالَ:

إنَّ مِن عَلاماتِ الفَرَجِ حَدَثاً یَکونُ بَینَ المَسجِدَینِ،ویَقتُلُ فُلانٌ مِن وُلدِ فُلانٍ خَمسَةَ عَشَرَ کَبشاً مِنَ العَرَبِ.

راجع:ج 8 ص 260 ح 1571

وص 295 ح 1601.

9/2

شُمولِیَّةُ الظُّلمِ وَالجَورِ

1323.المستدرک علی الصحیحین: أخبَرَنِیَ الحُسَینُ بنُ عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدِ بنِ یَحیَی التَّمیمِیُّ، أنبَأَ أبو مُحَمَّدٍ الحَسَنُ بنُ إبراهیمَ بنِ حَیدرٍ الحِمیَرِیُّ بِالکوفَةِ،ثنا القاسِمُ بنُ خَلیفَةَ، ثنا أبو یَحیی عَبدُ الحَمیدِ بنُ عَبدِ الرَّحمنِ الحِمّانِیُّ،ثنا عُمَرُ بنُ عُبَیدِ اللّهِ العَدَوِیُّ، عَن مُعاوِیَةَ بنِ قُرَّةَ،عَن أبِی الصِّدّیقِ النّاجی،عَن أبی سَعیدٍ الخُدرِیِّ رضی الله عنه،قالَ:قالَ نَبِیُّ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یَنزِلُ بِاُمَّتی فی آخِرِ الزَّمانِ بَلاءٌ شَدیدٌ مِن سُلطانِهِم،لَم یُسمَع بَلاءٌ اشَدُّ مِنهُ، حَتّی تَضیقَ عَنهُمُ الأَرضُ الرَّحبَةُ (1)،وحَتّی یُملَأَ الأَرضُ جَوراً وظُلماً،لا یَجِدُ المُؤمِنُ مَلجَأً یَلتَجِئُ إلَیهِ مِنَ الظُّلمِ،فَیَبعَثُ اللّهُ عز و جل رَجُلاً مِن عِترَتی،فَیَملَأُ الأَرضَ قِسطاً وعَدلاً کَما مُلِئَت ظُلماً وجَوراً،یَرضی عَنهُ ساکِنُ السَّماءِ وساکِنُ الأَرضِ،

ص:262

جدا شوید و جز اندکی از شما نمی ماند».سپس«الف،لام،میم.آیا مردم پنداشتند که این که بگویند:ایمان آوردیم،رها می شوند و آزموده نمی شوند؟»را خواند.

آن گاه فرمود:«از نشانه های فَرَج،حادثۀ میان دو مسجد است و فلان کس،از فرزندان فلان کس،پانزده تن از بزرگان عرب را می کشد». (1)

ر.ک: ج 8 ص 261 ح 1571

و ص 297 ح 1602.

لا تَدَّخِرُ الأَرضُ مِن بَذرِها شَیئاً إلّاأخرَجَتهُ،ولَا السَّماءُ مِن قَطرِها شَیئاً إلّاصَبَّهُ اللّهُ عَلَیهِم مِدراراً،یَعیشُ فیهِم سَبعَ سِنینَ أو ثَمانَ أو تِسعَ،تَتَمَنَّی الأَحیاءُ الأَمواتَ، مِمّا صَنَعَ اللّهُ عز و جل بِأَهلِ الأَرضِ مِن خَیرِهِ. (1)

1324.الغیبة للنعمانی: أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدِ بنِ عُقدَةَ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ المُفَضَّلِ بنِ إبراهیمَ بنِ قَیسٍ؛وسَعدانُ بنُ إسحاقَ بنِ سَعیدٍ؛وأَحمَدُ بنُ الحُسَینِ بنِ عَبدِ المَلِکِ؛ومُحَمَّدُ بنُ أحمَدَ بنِ الحَسَنِ القَطَوانِیُّ،قالوا جَمیعاً:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ مَحبوبٍ،عَن إبراهیمَ (بنِ زِیادٍ) الخارِقِیِّ،عَن أبی بَصیرٍ،قالَ:قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام:

کانَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام یَقولُ:لِقائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ غَیبَتانِ إحداهُما أطوَلُ مِنَ الاُخری.

فَقالَ:نَعَم،ولا یَکونُ ذلِکَ حَتّی یَختَلِفَ سَیفُ بَنی فُلانٍ وتَضیقَ الحَلقَةُ،ویَظهَرَ السُّفیانِیُّ ویَشتَدَّ البَلاءُ،و یَشمُلَ النّاسَ مَوتٌ وقَتلٌ یَلجَؤونَ فیهِ إلی حَرَمِ اللّهِ وحَرَمِ رَسولِهِ صلی الله علیه و آله.

10/2

البلایا السِّیاسِیَّةُ وَالاِقتِصادِیَّةُ وَالنَّفسِیَّةُ

1325.کمال الدین: حَدَّثَنا أبی رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ جَعفَرٍ الحِمیَرِیُّ،عَن أحمَدَ بنِ هِلالٍ،عَنِ الحَسَنِ بنِ مَحبوبٍ،عَن أبی أیّوبَ الخَزّازِ وَالعَلاءِ بنِ رَزینٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

إنَّ قُدّامَ القائِمِ عَلاماتٍ تَکونُ مِنَ اللّهِ عز و جل لِلمُؤمِنینَ،قُلتُ:وما هِیَ جَعَلَنِیَ اللّهُ

ص:264

بهره مند شوند]،از بس که خدای عز و جل با اهل زمین،با خیر و نیکی رفتار می کند». (1)

1324.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ابو بصیر-:به امام صادق علیه السلام گفتم:امام باقر علیه السلام می فرمود:قائم خاندان محمّد،دو غیبت دارد که یکی درازتر از دیگری است.

فرمود:«درست است و این نمی شود،تا این که شمشیرهای فرزندان فلان [بر سر امّت] فرود آیند و حلقه تنگ گردد و سفیانی،پدیدار و بلا سخت شود و مرگ و کشتار،مردم را چنان فرا گیرند که به حرم خدا و حرم پیامبرش پناه ببرند». (2)

فِداکَ؟قالَ:ذلِکَ قَولُ اللّهِ عز و جل: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ» یَعنِی المُؤمِنینَ قَبلَ خُروجِ القائِمِ علیه السلام «بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصّابِرِینَ» 1 ، قالَ:یَبلوهُم «بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ» مِن مُلوکِ بَنی فُلانٍ فی آخِرِ سُلطانِهِم، «وَ الْجُوعِ» بِغَلاءِ أسعارِهِم، «وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ» قالَ:کَسادُ التِّجاراتِ وقِلَّةُ الفَضلِ.ونَقصٍ مِنَ الأَنفُسِ،قالَ:مَوتٌ ذَریعٌ (1).ونَقصٍ مِنَ الثَّمَراتِ،قالَ:قِلَّةُ رَیعِ ما یُزرَعُ، «وَ بَشِّرِ الصّابِرِینَ» عِندَ ذلِکَ بِتَعجیلِ خُروجِ القائِمِ علیه السلام.

ثُمَّ قالَ لی:یا مُحَمَّدُ،هذا تَأویلُهُ،إنَّ اللّهَ تَعالی یَقولُ: «وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ» 3 .

1326.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا عَلِیُّ بنُ أحمَدَ،عَن عُبَیدِ اللّهِ بنِ موسَی العَلَوِیِّ،عَن عَلِیِّ بنِ إبراهیمَ بنِ هاشِمٍ،عَن أبیهِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ حَفصٍ،عَن عَمرِو بنِ شِمرٍ،عَن جابِرٍ الجُعفِیِّ،قالَ:سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ مُحَمَّدَ بنَ عَلِیٍّ علیهما السلام عَن قَولِ اللّهِ تَعالی: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ» الآیَةَ،فَقالَ:

یا جابِرُ،ذلِکَ خاصٌّ وعامٌّ،فَأَمَّا الخاصُّ مِنَ الجوعِ فَبِالکوفَةِ،ویَخُصُّ اللّهُ بِهِ أعداءَ آلِ مُحَمَّدٍ فَیُهلِکُهُم،وأَمَّا العامُّ فَبِالشّامِ یُصیبُهُم خَوفٌ وجوعٌ ما أصابَهُم مِثلُهُ قَطُّ،وأَمَّا الجوعُ فَقَبلَ قِیامِ القائِمِ علیه السلام،وأَمَّا الخَوفُ فَبَعدَ قِیامِ القائِمِ علیه السلام.

1327.تفسیر العیّاشی: عَنِ الثُّمالِیِّ،قالَ:سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ علیه السلام عَن قَولِ اللّهِ: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ» ،قالَ:

ص:266

پیش از خروج قائم و«با چیزی از هراس و گرسنگی و کاستی مال و جان و محصولات،و شکیبایان را بشارت بده»».

فرمود:«آنان را«با چیزی از هراس»از پادشاهان فلان طایفه در آخر حکومتشان می آزماید و با«گرسنگی»یعنی بالا رفتن قیمت هایشان،«و کاستی اموال»یعنی کسادی تجارت ها و کمی سود،«و کاستی جان ها»،یعنی مرگی سریع و فراوان،«و کاستی محصولات»یعنی اندک بودن گل و شکوفۀ آنچه کاشته می شود،«و شکیبایان را بشارت بده»که این هنگام،تعجیل در خروج قائم علیه السلام است».

سپس به من فرمود:«ای محمّد! تأویل آیه این است و خداوند متعال می فرماید:

«تأویل آن را جز خداوند و راسخان در علم نمی دانند»». (1)

1326.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از جابر جعفی-:از امام محمّد باقر علیه السلام در بارۀ سخن خدای متعال:«و بی گمان،شما را با چیزی از هراس و گرسنگی و...»سؤال کردم.

فرمود:«ای جابر! این خاص و عام است،خاص،گرسنگی در کوفه است که خداوند،آن را مختصّ دشمنان خاندان محمّد قرار داده است و هلاکشان می کند؛امّا عام،در شام است که گرسنگی و هراسی به آنان می رسد که هیچ گاه مانند آن به ایشان نرسیده است و گرسنگی آن،پیش از قیام قائم و هراس آن،پس از قیام قائم است». (2)

1327.تفسیر العیّاشی -به نقل از [ابو حمزۀ] ثمالی-:از امام باقر علیه السلام در بارۀ سخن خدای متعال:«و بی گمان،شما را با چیزی از هراس و گرسنگی می آزماییم»پرسیدم.

فرمود:«آن،گرسنگی خاص و گرسنگی عام است.عامّش در شام و خاصّش در

ص:267

ذلِکَ جوعٌ خاصٌّ وجوعٌ عامٌّ،فَأَمّا بِالشّامِ فَإِنَّهُ عامٌّ،وأَمَّا الخاصُّ بِالکوفَةِ یَخُصُّ ولا یَعُمُّ،ولکِنَّهُ یَخُصُّ بِالکوفَةِ أعداءَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیهِ الصَّلاةُ وَالسَّلامُ، فَیُهلِکُهُمُ اللّهُ بِالجوعِ،وأَمَّا الخَوفُ فَإِنَّهُ عامٌّ بِالشّامِ،وذاکَ الخَوفُ إذا قامَ القائِمُ علیه السلام، وأَمَّا الجوعُ فَقَبلَ قِیامِ القائِمِ علیه السلام،وذلِکَ قَولُهُ: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ» .

1328.الخرائج والجرائح: عَنِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام،أنَّهُ قالَ لِأَصحابِهِ:

ألا وإنّی لَأَعلَمُ یَوماً لَنا مِن هؤُلاءِ،ألا وإنّی قَد أذِنتُ لَکُم،فَانطَلِقوا جَمیعاً فی حِلٍّ.فَقالوا:مَعاذَ اللّهِ.

قالَ:إنَّ قُدّامَ القائِمِ علیه السلام عَلاماتٍ تَکونُ مِنَ اللّهِ لِلمُؤمِنینَ،وهِیَ قَولُ اللّهِ:

«وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ» -یَعنِی المُؤمِنینَ قَبلَ خُروجِ القائِمِ-. «بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ» مِن مُلوکِ بَنِی العَبّاسِ فِی آخِرِ سُلطانِهِم، «وَ الْجُوعِ» لِغَلاءِ أسعارِهِم، «وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ» فَسادِ التِّجاراتِ وقِلَّةِ الفَضلِ، «وَ» نَقصٍ مِنَ «اَلْأَنْفُسِ» مَوتٌ ذَریعٌ، «وَ» - نَقصٍ مِنَ «اَلثَّمَراتِ» قِلَّةُ زَکاءِ (1)ما یُزرَعُ، «وَ بَشِّرِ الصّابِرِینَ» عِندَ ذلِکَ بِتَعجیلِ خُروجِ القائِمِ.

1329.الإرشاد: عَلِیُّ بنُ أبی حَمزَةَ،عَن أبی بَصیرٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

إنَّ قُدّامَ القائِمِ علیه السلام لَسَنَةً غَیداقَةً (2)،یَفسُدُ فیهَا الثِّمارُ (3)وَالتَّمرُ فِی النَّخلِ،فَلا تَشُکّوا فی ذلِکَ.

ص:268

کوفه است که ویژه است و عمومیت ندارد؛بلکه در کوفه،مختصّ دشمنان خاندان محمّد-که بر او درود و سلام باد-است که خداوند،آنان را با گرسنگی هلاک می کند؛امّا هراس،در شام،عمومیت دارد و آن،همان هراس هنگامۀ قیام قائم است، و گرسنگی [عام در شام]،پیش از قیام قائم است و این،همان سخن خداوند است:

«و بی گمان،شما را با چیزی از هراس و گرسنگی می آزماییم»». (1)

1328.الخرائج و الجرائح :امام حسین علیه السلام در خطاب به یارانش فرمود:«هان! من می دانم که روزی هم ما بر ایشان چیره خواهیم بود.به هوش باشید که من به شما اجازه دادم.

همگی بروید،که آزاد (رها) هستید».

یاران گفتند:پناه بر خدا!

فرمود:«پیش از قائم علیه السلام،نشانه هایی از جانب خدا برای مؤمنان روی می دهند و آن،همان سخن خداوند است:«و بی گمان! شما را می آزماییم»؛یعنی مؤمنان را پیش از خروج قائم می آزماید،«با چیزی از هراس»از پادشاهان عبّاسی در اواخر حکومتشان، «و گرسنگی»به دلیل بالا رفتن قیمت هایشان،«و کاستی اموال»یعنی تباهی تجارت ها و کمی سود،«و کاستی جان ها»یعنی مرگی سریع و فراوان،«و کاستی محصولات»یعنی کم رشد بودن آنچه می کارند،«و شکیبایان را بشارت بده»که این،هنگام تعجیل در خروج قائم است». (2)

1329.الإرشاد -با سندش به نقل از ابو بصیر-:امام صادق علیه السلام فرمود:«پیش از قیام قائم،سالی پرمحصول خواهد بود،چندان که در آن،میوه ها و خرماها بر نخل [باقی مانده و] فاسد می شوند.پس در آن،شک نکنید». (3)

ص:269

11/2

کَثرَةُ الهَرجِ وَالقَتلِ

1330.المعجم الکبیر: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ رُزَیقِ بنِ جامِعٍ المِصرِیُّ،ثنا الهَیثَمُ بنُ حَبیبٍ،ثنا سُفیانُ بنُ عُیَینَةَ،عَن عَلِیِّ بنِ عَلِیٍّ المَکِّیِّ الهِلالِیِّ،عَن أبیهِ،قالَ:دَخَلتُ عَلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فی شَکاتِهِ الَّتی قُبِضُ فیها،فَإِذا فاطِمَةُ علیها السلام عِندَ رَأسِهِ،قالَ:فَبَکَت حَتَّی ارتَفَعَ صَوتُها،فَرَفَعَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله طَرفَهُ إلَیها،فَقالَ:

حَبیبَتی فاطِمَةُ،مَا الَّذی یُبکیکِ؟فَقالَت:أخشَی الضَّیعَةَ مِن بَعدِکَ.

فَقالَ:یا حَبیبَتی،أما عَلِمتَ أنَّ اللّهَ عز و جل اطَّلَعَ إلَی الأَرضِ اطِّلاعَةً،فَاختارَ مِنها أباکِ فَبَعَثَ بِرِسالَتِهِ،ثُمَّ اطَّلَعَ اطِّلاعَةً فَاختارَ مِنها بَعلَکِ،وأَوحی إلَیَّ أن انکِحَکِ إیّاهُ،یا فاطِمَةُ ونَحنُ أهلُ بَیتٍ قَد أعطانَا اللّهُ سَبعَ خِصالٍ،لَم یُعطَ أحَدٌ قَبلَنا ولا یُعطی أحَدٌ بَعدَنا،أنَا خاتَمُ النَّبِیّینَ وأَکرَمُ النَّبِیّینَ عَلَی اللّهِ،وأَحَبُّ المَخلوقینَ إلَی اللّهِ عز و جل وأَنَا أبوکِ،ووَصِیّی خَیرُ الأَوصِیاءِ وأَحَبُّهُم إلَی اللّهِ وهُوَ بَعلُکِ،وشَهیدُنا خَیرُ الشُّهَداءِ وأَحَبُّهُم إلَی اللّهِ وهُوَ عَمُّکِ حَمزَةُ بنُ عَبدِ المُطَّلِبِ وهُوَ عَمُّ أبیکِ وعَمُّ بَعلِکِ، ومِنّا مَن لَهُ جَناحانِ أخضَرانِ یَطیرُ فِی الجَنَّةِ مَعَ المَلائِکَةِ حَیثُ یَشاءُ،وهُوَ ابنُ عَمِّ أبیکِ وأَخو بَعلِکِ،ومِنّا سِبطا هذِهِ الاُمَّةِ وهُمَا ابناکِ الحَسَنُ وَالحُسَینُ،وهُما سَیِّدا شَبابِ أهلِ الجَنَّةِ،وأَبوهُما-وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ-خَیرٌ مِنهُما.

یا فاطِمَةُ،وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ إنَّ مِنهُما مَهدِیَّ هذِهِ الاُمَّةِ،إذا صارَتِ الدُّنیا هَرجاً ومَرجاً،وتَظاهَرَتِ الفِتَنُ وتَقَطَّعَتِ السُّبُلُ،وأَغارَ بَعضُهُم عَلی بَعضٍ،فَلا

ص:270

کَبیرٌ یَرحَمُ صَغیراً ولا صَغیرٌ یُوَقِّرُ کَبیراً،فَیَبعَثُ اللّهُ عز و جل عِندَ ذلِکَ مِنهُما مَن یَفتَتِحُ حُصونَ الضَّلالَةِ،وقُلوباً غُلفاً یَقومُ بِالدّینِ فی آخِرِ الزَّمانِ کَما قُمتُ بِهِ فی أوَّلِ الزَّمانِ،ویَملَأُ الدُّنیا عَدلاً کَما مُلِئَت جَوراً.

یا فاطِمَةُ،لا تَحزَنی ولا تَبکی،فَإِنَّ اللّهَ عز و جل أرحَمُ بِکِ وأَرأَفُ عَلَیکِ مِنّی،وذلِکَ لِمَکانِکِ مِنّی ومَوضِعِکِ مِن قَلبی،وزَوَّجَکِ اللّهُ زَوجَکِ وهُوَ أشرَفُ أهلِ بَیتِکِ حَسَباً، وأَکرَمُهُم مَنصَباً،وأَرحَمُهُم بِالرَّعِیَّةِ،وأَعدَلُهُم بِالسَّوِیَّةِ،وأَبصَرُهُم بِالقَضِیَّةِ،وقَد سَأَلتُ رَبّی عز و جل أن تَکونی أوَّلَ مَن یَلحَقُنی مِن أهلِ بَیتی.

قالَ عَلِیٌّ علیه السلام:فَلَمّا قُبِضَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله لَم تَبقَ فاطِمَةُ رَضِیَ اللّهُ عَنها بَعدَهُ إلّاخَمسَةً وسَبعینَ یَوماً،حَتّی ألحَقَهَا اللّهُ بِهِ صلی الله علیه و آله.

1331.کفایة الأثر: أخبَرَنا أبُو المُفَضَّلِ مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ اللّهِ الشَّیبانِیُّ رحمه الله،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ الرَّزّاقِ بنُ سُلَیمانَ بنِ غالِبٍ الأَزدِیُّ،قالَ:[ حَدَّثَنا] (1)أبو عَبدِ اللّهِ الغَنِیُّ الحَسَنُ بنُ مَعالی،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ الوَهّابِ بنُ هَمّامٍ الحِمیَرِیُّ،قالَ:حَدَّثَنَا ابنُ أبی شَیبَةَ،قالَ:حَدَّثَنا شَریکُ الدّینِ (2)بنُ الرَّبیعِ،عَنِ القاسِمِ بنِ حَسّانَ،عَن جابِرِ بنِ عَبدِ اللّهِ الأَنصارِیِّ،قالَ:کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فِی الشِّکایَةِ (3)الَّتی قُبِضَ فیها،فَإِذا فاطِمَةُ عِندَ رَأسِهِ،قالَ:فَبَکَت حَتَّی ارتَفَعَ صَوتُها،فَرَفَعَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله طَرفَهُ إلَیها فَقالَ:

حَبیبَتی فاطِمَةُ مَا الَّذی یُبکیکِ؟قالَت:أخشَی الضَّیعَةَ مِن بَعدِکَ یا رَسولَ اللّهِ.

قالَ:یا حَبیبَتی لا تَبکینَ،فَنَحنُ أهلُ بَیتٍ أعطانَا اللّهُ سَبعَ خِصالٍ لمَ یُعطِها

ص:272

کوچک،بزرگ را احترام می گذارد،خدا در آن زمان،مردی از نسل آن دو را بر می انگیزد که دژهای گم راهی و دل های مُهر خورده را می گشاید و در آخر الزمان،به کار دین،قیام می کند،همان گونه که در اوّل روزگار،من به آن پرداختم،و دنیا را از عدالت پر می کند،همان گونه که از ستم پر شده است.

ای فاطمه! اندوهگین مباش و گریه مکن،که خداوند از من به تو مهربان تر و رئوف تر است و این به خاطر موقعیت تو نزد من و جایگاهت در دل من است،و خداوند،تو را به همسریِ شویت در آورد که شریف ترین فرد خانواده ات است و بهترین مقام را دارد و مهربان ترینِ آنها به مردم است و عادلانه ترین رفتار را با همۀ آنها دارد و بیناترینِ آنها به قضاوت است و از خدایم خواسته ام که تو نخستین کسی باشی که خداوند از میان خاندانم به من ملحق می کند».

هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله قبض روح شد،فاطمه-که خدا از او خشنود باد-تنها هفتاد و پنج روز پس از او زنده ماند و خداوند،او را به پیامبر صلی الله علیه و آله ملحق نمود. (1)

1331.کفایة الأثر -با سندش به نقل از جابر بن عبد اللّه انصاری-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در بیماری پایان عمرش بود که فاطمه علیها السلام نزد سرش،حاضر و صدایش به گریه بلند شد.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله چشمش را به سوی او بالا آورد و فرمود:«دختر عزیزم! چه چیزی تو را به گریه انداخته است؟».

فاطمه گفت:از تباهیِ پس از تو بیم دارم،ای پیامبر خدا!

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«دختر عزیزم! گریه مکن که خداوند،هفت چیز به ما اهل بیت داده است که نه به کسی پیش از ما داده و نه به کسی بعد از ما می دهد:ما خاتم پیامبران و محبوب ترینِ مردم را نزد خداوند عز و جل داریم،که همان پدرت است،و وصیّ من،بهترینِ وصیّان و دوست داشتنی ترینِ آنها نزد خدای عز و جل است و او همان

ص:273

[ أحَداً] (1)قَبلَنا ولا یُعطیها (2)أحَداً بَعدَنا:لَنا خاتَمُ النَّبِیّینَ وأَحَبُّ الخَلقِ إلَی اللّهِ عز و جل وهُوَ أنَا أبوکِ،ووَصِیّی خَیرُ الأَوصِیاءِ وأَحَبُّهُم إلَی اللّهِ عز و جل وهُوَ بَعلُکِ،وشَهیدُنا خَیرُ الشُّهَداءِ وأَحَبُّهُم إلَی اللّهِ وهُوَ عَمُّکِ،ومِنّا مَن لَهُ جَناحانِ فِی الجَنَّةِ یَطیرُ بِهِما مَعَ المَلائِکَةِ وهُوَ ابنُ عَمِّکِ،ومِنّا سِبطا هذِهِ الاُمَّةِ وهُمَا ابناکِ الحَسَنُ وَالحُسَینُ،وسَوفَ یُخرِجُ اللّهُ مِن صُلبِ الحُسَینِ تِسعَةً مِنَ الأَئِمَّةِ امَناءَ مَعصومینَ،ومِنّا مَهدِیُّ هذِهِ الاُمَّةِ إذا صارَتِ الدُّنیا هَرجاً ومَرجاً،وتَظاهَرَتِ الفِتَنُ وتَقَطَّعَتِ السُّبُلُ وأَغارَ بَعضُهُم عَلی بَعضٍ،فَلا کَبیرٌ یَرحَمُ صَغیراً ولا صَغیرٌ یُوَقِّرُ کَبیراً،فَیَبعَثُ اللّهُ عز و جل عِندَ ذلِکَ مَهدِیَّنَا التّاسِعَ مِن صُلبِ الحُسَینِ علیه السلام یَفتَحُ حُصونَ الضَّلالَةِ،وقُلوباً غُفلاً (3)،یَقومُ بِالدِّرَّةِ (4)فی آخِرِ الزَّمانِ کَما قُمتُ بِهِ فی أوَّلِ الزَّمانِ،ویَملَأُ الأَرضَ عَدلاً کَما مُلِئَت جَوراً.

1332.کفایة الأثر: حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ وَهبانَ بنِ مُحَمَّدٍ البَصرِیُّ،قالَ:حَدَّثَنَا الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ البَزَوفَرِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ العَبّاسِ،عَن عَبّادِ بنِ یَعقوبَ،قالَ:أخبَرَنی مُسمِرُ بنُ نُوَیرَةَ (5)،عَن أبی بَکرِ بنِ عَیّاشٍ،عَن أبی سُلَیمانَ الضَّبِّیِّ،عَن أبی امامَةَ، قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

لا تَقومُ السّاعَةُ حَتّی یَقومَ قائِمُ الحَقِّ مِنّا،وذلِکَ حینَ یَأذَنُ اللّهُ عز و جل لَهُ،فَمَن تَبِعَهُ

ص:274

همسر توست،و شهید ما،بهترینِ شهیدان و محبوب ترینِ آنها نزد خداوند است و او همان عمویت (حمزه) است،و از میان ما،کسی است که دو بال دارد و با آنها در بهشت همراه فرشتگان پرواز می کند و او پسرعمویت (جعفر) است،و دو سبط این امّت،از ما هستند که همان دو پسرت،حسن و حسین اند.

و به زودی،خداوند،نُه امام امین معصوم،از صلب حسین بیرون می آورد و مهدیِ این امّت هم از ماست.هنگامی که دنیا آشفته و نابه سامان می شود و فتنه ها پشت به پشت هم می آیند،و راهزنی می شود و یکدیگر را غارت می کنند و نه بزرگ به کوچک رحم می کند و نه کوچک،بزرگ را محترم می شمارد،این هنگام است که خدای عز و جل،مهدی ما،نهمین فرزند از نسل حسین را بر می انگیزد تا دژهای گم راهی را فتح کند و دل های غافل (/مُهرخورده) را در آخر الزمان با ضرب تازیانه بیدار کند (/بگشاید)،همان گونه که من در اوّل زمان به آن پرداختم،و زمین را از عدالت پر می کند،همان گونه که از ستم پر شده است». (1)

1332.کفایة الأثر -با سندش به نقل از ابو امامه-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«قیامت برپا نمی شود، تا قائم به حق،از میان ما قیام کند و این،هنگامی است که خدای عز و جل به او اجازه دهد.

پس هر که او را پیروی کند،نجات می یابد و هر که از او سرپیچی کند،هلاک می شود.پس خدا را،خدا را،ای بندگان خدا! نزد او بروید،حتّی اگر لازم باشد که روی یخ راه بروید؛چرا که او جانشین خداوند است».

ص:275

نَجا ومَن تَخَلَّفَ عَنهُ هَلَکَ،فَاللّهَ اللّهَ عِبادَ اللّهِ ائتوهُ ولَو عَلَی الثَّلجِ،فَإِنَّهُ خَلیفَةُ اللّهِ.

قُلنا:یا رَسولَ اللّهِ مَتی یَقومُ قائِمُکُم؟

قالَ:إذا صارَتِ الدُّنیا هَرجاً ومَرجاً،وهُوَ التّاسِعُ مِن صُلبِ الحُسَینِ.

1333.کفایة الأثر: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عَبدِ اللّهِ الجَوهَرِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ عُمَرَ القاضِی الجِعابِیُّ،قالَ:حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ اللّهِ أبو جَعفَرٍ،قالَ:حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بنُ حَبیبٍ الجند نیسابوری (1)،عَن یَزیدَ بنِ أبی زِیادٍ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ أبی لَیلی، قالَ:قالَ عَلِیٌّ علیه السلام:کُنتُ عِندَ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله فی بَیتِ امِّ سَلَمَةَ،إذ دَخَلَ عَلَینا جَماعَةٌ مِن أصحابِهِ،مِنهُم:سَلمانُ وأَبو ذَرٍّ وَالمِقدادُ وعَبدُ الرَّحمنِ بنُ عَوفٍ...

ثُمَّ التَفَتَ إلَینا رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَقالَ رافِعاً صَوتَهُ:الحَذَرَ (2)إذا فُقِدَ الخامِسُ مِن وُلدِ السّابِعِ مِن وُلدی.

قالَ عَلِیٌّ:فَقُلتُ:یا رَسولَ اللّهِ،فَما یَکونُ فی هذِهِ الغَیبَةِ حالُهُ؟قالَ:یَصبِرُ (3)حَتّی یَأذَنَ اللّهُ لَهُ بِالخُروجِ،فَیَخرُجُ مِنَ الیَمَنِ مِن قَریَةٍ یُقالُ لَها:اکرعَةُ (4)،عَلی رَأسِهِ عِمامَةُ (5)،مُتَدَرِّعٌ بِدِرعی،مُتَقَلِّدٌ بِسَیفی ذِی الفَقارِ،ومُنادٍ یُنادی:هذَا المَهدِیُّ خَلیفَةُ اللّهِ فَاتَّبِعوهُ،یَملَأُ الأَرضَ قِسطاً وعَدلاً کَما مُلئِتَ جَوراً وظُلماً،وذلِکَ عِندَما یَصیرُ الدُّنیا هَرجاً ومَرجاً،ویَغارُ بَعضُهُم عَلی بَعضٍ،فَلَا الکَبیرُ یَرحَمُ الصَّغیرُ ولَا القَوِیُّ

ص:276

گفتیم:ای پیامبر خدا! قائم شما،کِی قیام می کند؟

فرمود:«هنگامی که دنیا آشفته و نابه سامان می شود،و او نهمین نسل حسین است». (1)

1333.کفایة الأثر -با سندش به نقل از عبد الرحمان بن ابی لیلی-:امام علی علیه السلام فرمود:«نزد پیامبر صلی الله علیه و آله در خانۀ امّ سلمه بودم که گروهی از یارانش بر ما وارد شدند و از جملۀ آنها، سلمان،ابو ذر،مقداد و عبد الرحمان بن عوف بودند....سپس پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به ما رو کرد و با صدای بلند فرمود:"مراقب باشید هنگامی را که پنجمین نسل از هفتمین نسل من مفقود می شود!".

گفتم:ای پیامبر خدا! حال خود او (قائم) در این روزگار،چگونه است؟

فرمود:"صبر می کند تا خداوند،اجازۀ خروجش دهد و او از یمن،از آبادی ای به نام اکرعة (2)خروج می کند،در حالی که عمامه ای (/عمامه ام) را به سر دارد و زره مرا به تن کرده و شمشیرم ذو الفقار را به خود آویخته است و منادی ای ندا می دهد:این مهدی،جانشین خداوند است.از او پیروی کنید،زمین را از عدل و داد پر می کند، همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است،و این،هنگامی است که دنیا آشفته و نابه سامان شده باشد و برخی مردم،یکدیگر را غارت می کنند و نه بزرگ به کوچک رحم می کند و نه نیرومند به ناتوان،و این هنگام است که خداوند به او اجازۀ

ص:277

یَرحَمُ الضَّعیفَ،فَحینَئِذٍ یَأذَنُ اللّهُ لَهُ بِالخُروجِ.

1334.صحیح البخاری: حَدَّثَنا عُبَیدُ اللّهِ بنُ موسی،عَنِ الأَعمَشِ عَن شَقیقٍ،قالَ:کُنتُ مَعَ عَبدِ اللّهِ وأَبی موسی فَقالا:قالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله:

إنَّ بَینَ یَدَیِ السّاعَةِ لَأَیّاماً یَنزِلُ فیهَا الجَهلُ،ویُرفَعُ فیهَا العِلمُ،ویَکثُرُ فیهَا الهَرجُ،وَالهَرجُ القَتلُ.

1335.صحیح البخاری: حَدَّثَنا أبُو الیَمانِ،أخبَرَنا شُعَیبٌ،حَدَّثَنا أبُو الزِّنادِ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ،عَن أبی هُرَیرَةَ:إنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ:

لا تَقومُ السّاعَةُ حَتّی تَقتَتِلَ فِئَتانِ عَظیمَتانِ تَکونُ بَینَهُما مَقتَلَةٌ عَظیمَةٌ،دَعوَتُهُما واحِدَةٌ،وحَتّی یُبعَثَ دَجّالونَ کَذّابونَ قَریبٌ مِن ثَلاثینَ،کُلُّهُم یَزعُمُ أنَّهُ رَسولُ اللّهِ، وحَتّی یُقبَضَ العِلمُ،وتَکثُرَ الزَّلازِلُ،ویَتَقارَبَ الزَّمانُ،وتَظهَرَ الفِتَنُ،ویَکثُرَ الهَرجُ وهُوَ القَتلُ،وحَتّی یَکثُرَ فیکُمُ المالُ فَیَفیضَ،حَتّی یُهِمَّ رَبَّ المالِ مَن یَقبَلُ صَدَقَتَهُ، وحَتّی یَعرِضَهُ فَیَقولَ الَّذی یَعرِضُهُ عَلَیهِ:لا أرَبَ (1)لی بِهِ،وحَتّی یَتَطاوَلَ النّاسُ فِی البُنیانِ،وحَتّی یَمُرَّ الرَّجُلُ بِقَبرِ الرَّجُلِ فَیَقولُ:یا لَیتَنی مَکانَهُ،وحَتّی تَطلُعَ الشَّمسُ مِن مَغرِبِها،فَإِذا طَلَعَت ورَآهَا النّاسُ-یَعنی-آمَنوا أجمَعونَ،فَذلِکَ حینَ «لا یَنْفَعُ نَفْساً إِیمانُها لَمْ تَکُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ کَسَبَتْ فِی إِیمانِها خَیْراً» 2 .

1336.المستدرک علی الصحیحین: حَدَّثَنا أبُو العَبّاسِ مُحَمَّدُ بنُ یَعقوبَ،ثنا بَحرُ بنُ نَصرٍ، ثنا عَبدُ اللّهِ بنُ وَهبٍ،أخبَرَنی عَمرُو بنُ الحارِثِ،عَن دَرّاجٍ،عَنِ ابنِ حُجَیرَةَ،عَن أبی هُرَیرَةَ،عَن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ:

ص:278

خروج می دهد"». (1)

1334.صحیح البخاری -با سندش به نقل از شقیق-:همراه عبد اللّه و ابو موسی بودم که هر دو گفتند:پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«پیش روی قیامت،روزگاری است که نادانی فرود می آید و دانش،رخت بر می بندد و آشوب-یعنی کشتار-،فراوان می شود». (2)

1335.صحیح البخاری -با سندش به نقل از ابوهریره-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«قیامت برپا نمی شود،تا آن که دو گروه بزرگ که هر دو یک ادّعا دارند،درگیر جنگ و کشتار بزرگی با یکدیگر می شوند،و تا این که نزدیک به سی دجّال کذّاب برانگیخته می شوند که همگی ادّعا می کنند فرستادۀ خداوند هستند و تا این که دانش،فرو گرفته شود و زلزله ها فراوان گردند،و زمان (قیامت)،نزدیک و فتنه ها پدیدار و آشوب-یعنی کشتار-،بسیار و دارایی هایتان فراوان و به سویتان سرازیر شود،تا آن جا که صاحب مال برای پیدا کردن کسی که صدقۀ او را قبول کند،غصّه می خورد و قصد صدقه دادن به کسی را می کند و چون به او عرضه می نماید،وی می گوید:

"نیازی به آن ندارم" و تا آن گاه که مردم در برافراشتن بناها با هم رقابت کنند و تا آن گاه که مرد از کنار قبر مرد می گذرد و می گوید:«کاش من جای او بودم!" و تا آن گاه که خورشید از مغربش طلوع کند و چون طلوع کرد و مردم آن را ببینند،همگی ایمان بیاورند.این،همان هنگامی است که:«ایمان کسی که پیش تر ایمان نیاورده و یا در روزگار ایمانش کار خیری نکرده،سودی برایش ندارد»». (3)

1336.المستدرک علی الصحیحین -با سندش به نقل از ابوهریره-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:به زودی،زمانی بر امّتم می آید که قاریان قرآن،فراوان،و فقیهان،اندک می گردند و

ص:279

«سَیَأتی عَلی امَّتی زَمانٌ تَکثُرُ فیهِ القُرّاءُ،وتَقِلُّ الفُقَهاءُ،ویُقبَضُ العِلمُ،ویَکثُرُ الهَرجُ».قالوا:ومَا الهَرجُ یا رَسولَ اللّهِ؟قالَ:القَتلُ بَینَکُم،ثُمَّ یَأتی بَعدَ ذلِکَ زَمانٌ یَقرَأُ القُرآنَ رِجالٌ لا یُجاوِزُ تَراقِیَهُم (1)،ثُمَّ یَأتی مِن بَعدِ ذلِکَ زَمانٌ یُجادِلُ المُنافِقُ الکافِرُ المُشرِکُ بِاللّهِ المُؤمِنَ بِمِثلِ ما یَقولُ.

1337.مسند ابن حنبل: حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ،حَدَّثَنی أبی،حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الصَّبّاحِ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ یَعنِی ابنَ زَکَرِیّا،عَن سُهَیلٍ،عَن أبیهِ،عَن أبی هُرَیرَةَ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

لا تَقومُ السّاعَةُ حَتّی تَعودَ أرضُ العَرَبِ مُروجاً (2)وأَنهاراً،وحَتّی یَسیرَ الرّاکِبُ بَینَ العِراقِ ومَکَّةَ لا یَخافُ إلّاضَلالَ الطَّریقِ،وحَتّی یَکثُرَ الهَرجُ.قالوا:ومَا الهَرجُ یا رَسولَ اللّهِ؟قالَ:القَتلُ.

1338.مسند ابن حنبل: حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ،حَدَّثَنی أبی،ثنا حَسَنٌ وهاشِمٌ،قالا:ثنا شَیبانُ،عَن عاصِمٍ،عَن یَزیدَ بنِ قَیسٍ،عَن أبی هُرَیرَةَ،عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله قالَ:

وَیلٌ لِلعَرَبِ مِن شَرٍّ قَدِ اقتَرَبَ،یَنقُصُ العِلمُ ویَکثُرُ الهَرجُ.قُلتُ:یا رَسولَ اللّهِ، ومَا الهَرجُ؟قالَ:القَتلُ.

1339.المصنّف لابن أبی شیبة: حَدَّثَنا هَوذَةُ بنُ خَلیفَةَ،قالَ:حَدَّثَنا عَوفٌ،عَنِ الحَسَنِ،عَن أسیدِ بنِ المُتَشَمِّسِ،قالَ:کُنّا عِندَ أبی موسی،فَقالَ:ألا احَدِّثُکُم حَدیثاً کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یُحَدِّثُناهُ،قُلنا:بَلی،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

ص:280

علم فرو گرفته و آشوب فراوان می شود».

[اصحاب] گفتند:مقصود از آشوب چیست،ای پیامبر خدا؟

فرمود:«کشتار میان شما.سپس زمانی می رسد که قاریانی،قرآن را تلاوت می کنند که از گلویشان فروتر نمی رود [و در دلشان باور ندارند] و پس از آن،زمانی می آید که منافقِ کافرِ مشرک با مؤمن،با همان سخنی که او بر زبان می آورد،مجادله می کند». (1)

1337.مسند ابن حنبل -با سندش به نقل از ابو هریره-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«قیامت برپا نمی شود،تا آن که سرزمین عرب،صاحب جوی های آب و مزارع آباد شود و تک سوار از عراق تا مکّه می رود،بی آن که بیمی بجز گم شدن را داشته باشد و تا آن گاه که آشوب فراوان شود».

گفتند:مقصود از آشوب چیست،ای پیامبر خدا؟

فرمود:«کشتار». (2)

1338.مسند ابن حنبل -با سندش به نقل از ابو هریره-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«وای بر عرب،از شرّی که نزدیک شده است! دانش،فرو می کاهد و آشوب،فراوان می شود».

گفتم:ای پیامبر خدا! مقصود از آشوب چیست؟فرمود:«کشتار». (3)

1339.المصنّف ،ابن ابی شیبه-با سندش به نقل از اسید بن متشمّس-:نزد ابو موسی بودیم.گفت:

آیا حدیثی را به شما نگویم که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله آن را برای ما می فرمود؟گفتیم:چرا.

گفت:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«قیامت برپا نمی شود،تا آن که آشوب،فراوان شود».

گفتیم:ای پیامبر خدا! آشوب چیست؟

ص:281

لا تَقومُ السّاعَةُ حَتّی یَکثُرَ الهَرجُ،فَقُلنا:یا رَسولَ اللّهِ ! ومَا الهَرجُ؟

قالَ:القَتلُ القَتلُ،قُلنا:أکثَرُ مِمّا نَقتُلُ الیَومَ؟قالَ:لَیسَ بِقَتلِکُمُ الکُفّارَ،ولکِن یَقتُلُ الرَّجُلُ جارَهُ وأَخاهُ وَابنَ عَمِّهِ،قالَ:فَأَبلَسنا (1)،حَتّی ما یُبدی أحَدٌ مِنّا عَن واضِحَةٍ (2)،قالَ:قُلنا:ومَعَنا عُقولُنا یَومَئِذٍ؟قالَ:

تُنزَعُ عُقولُ أکثَرِ أهلِ ذلِکَ الزَّمانِ،ویَخلُفُ هَناتٌ (3)مِنَ النّاسِ یَحسَبُ أکثَرُهُم أنَّهُم عَلی شَیءٍ،ولَیسوا عَلی شَیءٍ.

1340.المستدرک علی الصحیحین: قالَ أبانٌ: (4)وحَدَّثَنَا الحَسَنُ،عَن أبی موسَی الأَشعَرِیِّ، قالَ:قالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله:

أخافُ عَلَیکُمُ الهَرجَ،قالوا:ومَا الهَرجُ یا رَسولَ اللّهِ؟قالَ:القَتلُ،قالوا:وأَکثَرُ مِمّا یُقتَلُ الیَومَ ! إنّا لَنَقتُلُ فِی الیَومِ مِنَ المُشرِکینَ کَذا وکَذا.

فَقالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله:لَیسَ قَتلَ المُشرِکینَ ولکِن قَتلُ بَعضِکُم بَعضاً،قالوا:وفینا کِتابُ اللّهِ؟قالَ:وفیکُم کِتابُ اللّهِ عز و جل،قالوا:ومَعَنا عُقولُنا؟قالَ:إنَّهُ یُنتَزَعُ عُقولُ عامَّةِ ذلِکَ الزَّمانِ،ویَخلُفُ هَباءٌ (5)مِنَ النّاسِ یَحسَبونَ أنَّهُم عَلی شَیءٍ،ولَیسوا عَلی شَیءٍ.

ص:282

فرمود:«کشتار،کشتار».

گفتیم:بیشتر از آنچه اکنون می کُشیم؟

فرمود:«مقصود،کشتن شما از کافران نیست؛بلکه انسان همسایه اش،برادرش و پسر عمویش را می کشد».

مات و مبهوت شدیم و دهانمان از اندوه و شگفتی بسته ماند.سپس پرسیدیم:آیا در آن روزگار،عقل داریم؟

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«عقل بیشتر مردم آن روزگار،از آنها گرفته می شود و کسانی می آیند و کار را به دست می گیرند که فرومایه اند و بیشتر مردم،آنها را اصیل و مؤمن می پندارند؛امّا این گونه نیستند». (1)

1340.المستدرک علی الصحیحین -با سندش به نقل از ابو موسی اشعری-:پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«من از آشوب بر شما بیم دارم!».

گفتند:مقصود از آشوب چیست،ای پیامبر خدا؟

فرمود:«کشتار».

گفتند:بیشتر از آنچه اکنون کشته می شود؟! ما در یک روز،فلان اندازه از مشرکان را می کشیم.

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«مقصود،کشتن مشرکان نیست؛بلکه کشتن همدیگر است».

گفتند:و در این حال،کتاب خدا هم میان ماست؟!

فرمود:«و کتاب خدا نیز میان شماست».

گفتند:و عقل هم داریم؟

فرمود:«عقل عموم مردم آن زمان از ایشان گرفته می شود و افرادی بی ریشه و فرومایه، کار را به دست می گیرند که مردم،آنها را اصیل و مؤمن می پندارند؛امّا این گونه نیستند». (2)

ص:283

1341.تاریخ دمشق: أخبَرَنی أبُو القاسِمِ هِبَةُ اللّهِ بنُ عَبدِ اللّهِ بنِ أحمَدَ،أنا أبو بَکرٍ الخَطیبُ، أنا عَلِیُّ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عَبدِ المُعَدَّلِ،أنا الحُسَینُ بنُ صَفوانَ،أنا عَبدُ اللّهِ بنُ أبِی الدُّنیا، حَدَّثَنِی الحَسَنُ بنُ الصَّبّاحِ،حَدَّثَنی أبو تَوبَةَ،نا إسماعیلُ بنُ عَیّاشٍ،عَن سَعیدِ بنِ غُنَیمٍ الکَلاعِیِّ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ غَنمٍ،عَن أبی موسَی الأَشعَرِیِّ:أنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ:

لا تَقومُ السّاعَةُ حَتّی یُجعَلَ کِتابُ اللّهِ عاراً،ویَکونَ الإِسلامُ غَریباً،وحَتّی یَنقُصَ العِلمُ،ویَهرَمَ الزَّمانُ،ویَنقُصَ عُمُرُ البَشَرِ،ویَنقُصَ السِّنونَ وَالثَّمَراتُ،ویُؤتَمَنَ التُّهَماءُ،ویُصَدَّقَ الکاذِبُ ویُکَذَّبَ الصّادِقُ،ویَکثُرَ الهَرجُ،قالوا:ومَا الهَرجُ یا رَسولَ اللّهِ؟قالَ:

القَتلُ القَتلُ،وحَتّی تُبنَی الغُرَفُ فَتَطاوَلَ،وحَتّی تَحزَنَ ذَواتُ الأَولادِ وتَفرَحَ العَواقِرُ،ویَظهَرَ البَغیُ وَالحَسَدُ وَالشُّحُّ،ویَغیضَ العِلمُ غَیضاً،ویَفیضَ الجَهلُ فَیضاً،ویَکونَ الوَلَدُ غَیظاً،وَالشِّتاءَ قَیظاً،وحَتّی یُجهَرَ بِالفَحشاءِ،وتَزولَ الأَرضُ زَوالاً.

1342.الإرشاد: عَمرُو بنُ شِمرٍ،عَن جابِرٍ قالَ:قُلتُ لِأَبی جَعفَرٍ علیه السلام:مَتی یَکونُ هذَا الأَمرُ؟

فَقالَ:أنّی یَکونُ ذلِکَ-یا جابِرُ-،ولَمّا یَکثُرِ القَتلُ بَینَ الحیرَةِ وَالکوفَةِ.

1343.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ المُفَضَّلِ بنِ إبراهیمَ وسَعدانُ بنُ إسحاقَ بنِ سَعیدٍ وأَحمَدُ بنُ الحُسَینِ بنِ عَبدِ المَلِکِ ومُحَمَّدُ بنُ أحمَدَ بنِ الحَسَنِ القَطَوانِیُّ،قالوا جَمیعاً:حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ مَحبوبٍ الزَّرّادُ،قالَ:

حَدَّثَنا عَبدُ اللّهِ بنُ سِنانٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

ص:284

1341.تاریخ دمشق -با سندش به نقل از ابوموسی اشعری-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«قیامت برپا نمی شود،تا آن که کتاب خدا را عار بپندارند و اسلام،غریب شود و دانش،فرو کاهد و زمان،به پایان خود،نزدیک و عمر انسان ها،کم شود و آب و محصولات، کاهش یابند و متّهمان را امین بدانند و دروغگو،تصدیق،و راستگو،تکذیب و آشوب،فراوان شود».

[اصحاب] گفتند:مقصود از آشوب چیست،ای پیامبر خدا؟

فرمود:«کشتار،کشتار،و تا آن گاه که خانه ها را بلند و برافراشته بنا کنند و زنان فرزنددار،غصّه دار و نازایان،شادمان شوند و ستم و حسد و بخل پدیدار شوند و دانش به طور کامل در زمین فرو رود و جهل،سر بر آورد و سرازیر شود و فرزند، مایۀ خشم گردد و زمستان،گرم و سوزان شود و تا آن گاه که زشتکاری،آشکار و زمین،نابود شود». (1)

1342.الإرشاد -با سندش به نقل از جابر-:به امام باقر علیه السلام گفتم:این امر (قیام)،کِی روی می دهد؟فرمود:«کجا این روی می دهد-ای جابر-،در حالی که هنوز کشتار میان حیره و کوفه،فراوان نشده است!؟». (2)

1343.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از عبد اللّه بن سنان-:شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید:«مرگ و کشتار،مردم را فرا می گیرند،تا آن جا که مردم در آن زمان به حرم پناه می برند و ندادهندۀ راستگویی از شدّت جنگ ندا سر می دهد:برای چه این همه جنگ و کشتار؟صاحبتان فلانی است». (3)

ص:285

یَشمُلُ النّاسَ مَوتٌ وقَتلٌ،حَتّی یَلجَأَ النّاسُ عِندَ ذلِکَ إلَی الحَرَمِ،فَیُنادی مُنادٍ صادِقٌ مِن شِدَّةِ القِتالِ:فیمَ القَتلُ وَالقِتالُ؟صاحِبُکُم فُلانٌ.

1344.قرب الإسناد: قالَ (1):قُدّامَ هذَا الأَمرِ قَتلٌ بُیوحٌ.قُلتُ:ومَا البُیوحُ؟قالَ:دائِمٌ لا یَفتُرُ.

12/2

مَوتُ عَبدِ اللّهِ (خلیفة)

1345.الغیبة للطوسی: عَنهُ (2)،عَن عُثمانَ بنِ عیسی،عَن دُرُستَ بنِ أبی مَنصورٍ،عَن عَمّارِ بنِ مَروانَ،عَن أبی بَصیرٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

مَن یَضمَن لی مَوتَ عَبدِ اللّهِ أضمَن لَهُ القائِمَ.

ثُمَّ قالَ:إذا ماتَ عَبدُ اللّهِ لَم یَجتَمِعِ النّاسُ بَعدَهُ عَلی أحَدٍ،ولَم یَتَناهَ هذَا الأَمرُ دونَ صاحِبِکُم إن شاءَ اللّهُ،ویَذهَبُ مُلکُ السِّنینَ ویَصیرُ مُلکَ الشُّهورِ وَالأَیّامِ.فَقُلتُ:

یَطولُ ذلِکَ؟قالَ:کَلّا. (3)

1346.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ یوسُفَ بنِ یَعقوبَ الجُعفِیُّ أبُو الحَسَنِ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ مِهرانَ،قالَ:

حَدَّثَنَا الحَسَنُ بنُ عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،عَن أبیهِ ووُهَیبِ بنِ حَفصٍ،عَن أبی بَصیرٍ، عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

ص:286

1344.قرب الإسناد -با سندش به نقل از بزنطی-:امام رضا علیه السلام فرمود:«پیش از این امر (قیام)، کشتاری بُیوح است».

گفتم:«بیوح»یعنی چه؟

فرمود:«همیشگی و پیوسته». (1)

بَینَا النّاسُ وُقوفٌ بِعَرَفاتٍ إذ أتاهُم راکِبٌ عَلی ناقَةٍ ذِعلِبَةٍ (1)،یُخبِرُهُم بِمَوتِ خَلیفَةٍ یَکونُ عِندَ مَوتِهِ فَرَجُ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وفَرَجُ النّاسِ جَمیعاً.

وقال علیه السلام:إذا رَأَیتُم عَلامَةً فِی السَّماءِ،ناراً عَظیمَةً مِن قِبَلِ المَشرِقِ تَطلُعُ لَیالِیَ، فَعِندَها فَرَجُ النّاسِ،وهِیَ قُدّامَ القائِمِ علیه السلام بِقَلیلٍ.

13/2

مَوتٌ أحمَرُ ومَوتٌ أبیَضُ

1347.کمال الدین: بِهذَا الإِسنادِ (2)،عَنِ الحُسَینِ بنِ سَعیدٍ،عَن صَفوانَ بنِ یَحیی، عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ الحَجّاجِ،عَن سُلَیمانَ بنِ خالِدٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

قُدّامَ القائِمِ مَوتَتانِ:مَوتٌ أحمَرُ ومَوتٌ أبیَضُ،حَتّی یَذهَبَ مِن کُلِّ سَبعَةٍ خَمسَةٌ،المَوتُ الأَحمَرُ السَّیفُ،وَالمَوتُ الأَبیَضُ الطّاعونُ.

1348.الغیبة للطوسی: رَوَی الفَضلُ،عَن عَلِیِّ بنِ أسباطٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ أبِی البِلادِ،عَن عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ الأَودِیِّ،عَن أبیهِ،عَن جَدِّهِ،قالَ:قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام:

بَینَ یَدَیِ القائِمِ مَوتٌ أحمَرُ،ومَوتٌ أبیَضُ،وجَرادٌ فی حینِهِ،وجَرادٌ فی غَیرِ حینِهِ،أحمَرُ کَأَلوانِ الدَّمِ،فَأَمَّا المَوتُ الأَحمَرُ فَالسَّیفُ،وأَمَّا المَوتُ الأَبیَضُ فَالطّاعونُ.

ص:288

چند شب طلوع می کند،آن هنگام،زمان گشایش کار مردم و اندکی پیش از [قیام] قائم است». (1)

14/2

ذَهابُ ثُلُثَیِ النّاسِ

1349.الغیبة للطوسی: رَوی مُحَمَّدُ بنُ جَعفَرٍ الأَسَدِیُّ،عَن أبی سَعیدٍ الآدَمِیِّ،عَن مُحَمَّدِ بنِ الحُسَینِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ أبی عُمَیرٍ،عَن أبی أیّوبَ،عَن مُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ وأَبی بَصیرٍ، قالا:سَمِعنا أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

لا یَکونُ هذَا الأَمرُ حَتّی یَذهَبَ ثُلُثَا النّاسِ،فَقُلنا:إذا ذَهَبَ ثُلُثَا النّاسِ فَمَن یَبقی؟

فَقالَ:أما تَرضَونَ أن تَکونوا فِی الثُّلُثِ الباقی.

1350.کمال الدین: بِهذَا الإِسنادِ (1)،عَن أبی أیّوبَ،عَن أبی بَصیرٍ،ومُحَمَّدِ بنِ مُسلِمٍ،قالا:

سَمِعنا أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ:

لا یَکونُ هذَا الأَمرُ حَتّی یَذهَبَ ثُلُثَا (2)النّاسِ،فَقیلَ لَهُ:إذا ذَهَبَ ثُلُثَا النّاسِ فَما یَبقی؟

فَقالَ علیه السلام:أما تَرضَونَ أن تَکونُوا الثُّلُثَ الباقِیَ.

1351.الفتن لابن حماد: حَدَّثَنا یَحیَی بنُ الیَمانِ،عَن کَیسانَ الرَّوّاسِیِّ القَصّارِ-وکانَ ثِقَةً-، قالَ:حَدَّثَنی مَولایَ،قالَ:سَمِعتُ عَلِیّاً علیه السلام یَقولُ:

لا یَخرُجُ المَهدِیُّ حَتّی یُقتَلَ ثُلُثٌ،ویَموتَ ثُلُثٌ،ویَبقی ثُلُثٌ.

ص:290

1352.کنز العمّال: عَن أبی هُرَیرَةَ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یُحبَسُ الرّومُ عَلی والٍ مِن عِترَتِی اسمُهُ یُواطِئُ اسمی،فَیُقبِلونَ بِمَکانٍ یُقالُ لَهُ العَماقُ (1)فَیَقتَتِلونَ،فَیُقتَلُ مِنَ المُسلِمینَ الثُّلُثُ أو نَحوُ ذلِکَ،ثُمَّ یَقتَتِلونَ یَوماً آخَرَ فَیُقتَلُ مِنَ المُسلِمینَ نَحوُ ذلِکَ،ثُمَّ یَقتَتِلونَ الیَومَ الثّالِثَ فَیَکونُ عَلَی الرّومِ،فَلا یَزالونَ حَتّی یَفتَحُوا القُسطَنطینِیَّةَ،فَبَینَما هُم یَقتَسِمونَ فیها بِالأَترِسَةِ،إذ أتاهُم صارِخٌ:إنَّ الدَّجّالَ قَد خَلَفَکُم فی ذَرارِیِّکُم.

15/2

وُقوعُ النّارِ فِی الحِجازِ،وجَریُ الماءِ فِی الکوفَةِ وَالنَّجَفِ

1353.الصراط المستقیم: أسنَدَ الصّادِقُ إلی آبائِهِ علیهم السلام أنَّ عَلِیّاً علیه السلام قالَ:

إذا وَقَعَتِ النّارُ فی حِجازِکُم،وجَرَی الماءُ بِنَجَفِکُم،فَتَوَقَّعوا ظُهورَ قائِمِکُم.

1354.الإرشاد: إبراهیمُ بنُ مُحَمَّدٍ،عَن جَعفَرِ بنِ سَعدٍ،عَن أبیهِ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

سَنَةَ الفَتحِ یَنبَثِقُ الفُراتُ حَتّی یَدخُلَ عَلی أزِقَّةِ الکوفَةِ.

1355.الغیبة للطوسی: أحمَدُ بنُ عَلِیٍّ الرّازِیُّ،عَن مُحَمَّدِ بنِ إسحاقَ المُقرِئِ،عَنِ المُقانِعِیِّ، عَن بَکّارٍ،عَن إبراهیمَ بنِ مُحَمَّدٍ،عَن جَعفَرِ بنِ سَعیدٍ الأَسَدِیِّ،عَن (أبیهِ)،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام،قالَ:

عامَ-أو سَنَةَ-الفَتحِ یَنشَقُّ الفُراتُ حَتّی یَدخُلَ أزِقَّةَ الکوفَةِ.

راجع:ص 250 ح 1310.

ص:292

1352.کنز العمّال -به نقل از ابوهریره-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«روم به دست فرمان روایی از خاندان من و همنام من تصرّف می شود.آنان پیش می آیند تا در جایی به نام عَماق با رومیان می جنگند و یک سوم و یا نزدیک به همین اندازه از مسلمانان کشته می شوند.سپس روزی دیگر نیز می جنگند و دوباره همین تعداد از مسلمانان کشته می شوند و روز سوم که می جنگند،بر روم غلبه می یابند و پیوسته این گونه اند تا قسطنطنیّه را فتح کنند و هنگامی که در حال تقسیم [غنایم] به وسیلۀ سپرها هستند، کسی نزدشان می آید و فریاد بر می آورد که:دجّال،پس از شما،میان خانواده هایتان آمده است». (1)

16/2

الخُسوفُ وَالکُسوفُ فی شَهرِ رَمَضانَ

1356.الکافی: عِدَّةٌ مِن أصحابِنا،عَن سَهلِ بنِ زِیادٍ،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ أبی نَصرٍ،عَن ثَعلَبَةَ بنِ مَیمونٍ،عَن بَدرِ بنِ الخَلیلِ الأَزدِیِّ،قالَ:کُنتُ جالِساً عِندَ أبی جَعفَرٍ علیه السلام فَقالَ:

آیَتانِ تَکونانِ قَبلَ قِیامِ القائِمِ علیه السلام لَم تَکونا مُنذُ هَبَطَ آدَمُ إلَی الأَرضِ:تَنکَسِفُ الشَّمسُ فِی النِّصفِ مِن شَهرِ رَمَضانَ،وَالقَمَرُ فی آخِرِهِ،فَقالَ رَجُلٌ:یَابنَ رَسولِ اللّهِ،تَنکَسِفُ الشَّمسُ فی آخِرِ الشَّهرِ،وَالقَمَرُ فِی النِّصفِ.

فَقالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام:إنّی أعلَمُ ما تَقولُ،وَلکِنَّهُما آیَتانِ لَم تَکونا مُنذُ هَبَطَ آدَمُ علیه السلام.

1357.سنن الدار قطنی: حَدَّثَنا أبو سَعیدٍ الإِصطَخرِیُّ،ثنا مُحَمَّدُ بنُ عَبدِ اللّهِ بنِ نَوفَلٍ،ثنا عُبَیدُ بنُ یَعیشَ،ثنا یونُسُ بنُ بُکَیرٍ،عَن عَمرِو بنِ شِمرٍ،عَن جابِرٍ،عَن مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام،قالَ:

إنَّ لِمَهدِیِّنا آیَتَینِ لَم تَکونا مُنذُ خَلقِ السَّماواتِ وَالأَرضَ:یَنکَسِفُ القَمَرُ لِأَوَّلِ لَیلَةٍ مِن رَمَضانَ،وتَنکَسِفُ الشَّمسُ فِی النِّصفِ مِنهُ،ولَم تَکونا مُنذُ خَلَقَ اللّهُ السَّماواتِ وَالأَرضَ.

1358.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ رضی الله عنه قالَ:حَدَّثَنَا الحُسَینُ بنُ الحَسَنِ بنِ أبانٍ، عَنِ الحُسَینِ بنِ سَعیدٍ،عَنِ النَّضرِ بنِ سُوَیدٍ،عَن یَحیَی الحَلَبِیِّ،عَنِ الحَکَمِ الحَنّاطِ، عَن مُحَمَّدِ بنِ هَمّامٍ،عَن وَردٍ،عَن أبی جَعفَرٍ علیه السلام قالَ:

ص:294

اثنانِ بَینَ یَدَی هذَا الأَمرِ:خُسوفُ القَمَرِ لِخَمسٍ (1)،وکُسوفُ الشَّمسِ لِخَمسَ عَشرَةَ،ولَم یَکُن ذلِکَ مُنذُ هَبَطَ آدَمُ علیه السلام إلَی الأَرضِ،وعِندَ ذلِکَ یَسقُطُ حِسابُ المُنَجِّمینَ.

1359.الغیبة للنعمانی: حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ سَعیدٍ،قالَ:حَدَّثَنَا القاسِمُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ الحَسَنِ بنِ حازِمٍ،قالَ:حَدَّثَنا عُبَیسُ بنُ هِشامٍ النّاشِرِیُّ،عَن عَبدِ اللّهِ بنِ جَبَلَةَ،عَنِ الحَکَمِ بنِ أیمَنَ،عَن وَردٍ-أخِی الکُمَیتِ-عَن أبی جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام أنَّهُ قالَ:

إنَّ بَینَ یَدَی هذَا الأَمرِ انکِسافَ القَمَرِ لِخَمسٍ تَبقی،وَالشَّمسِ لِخَمسَ عَشرَةَ، وذلِکَ فی شَهرِ رَمَضانَ،وعِندَهُ یَسقُطُ حِسابُ المُنَجِّمینَ.

1360.کمال الدین: حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ موسَی بنِ المُتَوَکِّلِ رضی الله عنه،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ السَّعدَ آبادِیُّ،عَن أحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خالِدٍ،عَن أبیهِ،عَن مُحَمَّدِ بنِ أبی عُمَیرٍ،عَن أبی أیّوبَ،عَن أبی بَصیرٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام قالَ:

تَنکَسِفُ الشَّمسُ لِخَمسٍ مَضَینَ مِن شَهرِ رَمَضانَ قَبلَ قِیامِ القائِمِ علیه السلام (2).

1361.الغیبة للنعمانی: عَن عَلِیِّ بنِ أبی حَمزَةَ،عَن أبی بَصیرٍ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

عَلامَةُ خُروجِ المَهدِیِّ کُسوفُ الشَّمسِ فی شَهرِ رَمَضانَ،فی ثَلاثَ عَشرَةَ وأَربَعَ عَشرَةَ مِنهُ.

ص:296

آن هنگام،حساب منجّمان به هم می ریزد». (1)

1359.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از وَرد،برادر کُمَیت-:امام محمّدباقر علیه السلام فرمود:

«پیش از وقوع این امر (قیام)،ماه گرفتگی در پنج شب مانده به آخر ماه و خورشیدگرفتگی در [روز] پانزدهم است [که غیر عادی است] و این رویداد در ماه رمضان اتّفاق می افتد و محاسبۀ منجّمان را به هم می ریزد». (2)

1360.کمال الدین -با سندش به نقل از ابو بصیر-:امام صادق علیه السلام فرمود:«پیش از قیام قائم علیه السلام، خورشید پنج (3)روز گذشته از ماه رمضان می گیرد». (4)

1361.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از ابو بصیر-:امام صادق علیه السلام فرمود:«نشانۀ خروج مهدی علیه السلام،خورشید گرفتگی در روز سیزدهم یا چهاردهم ماه رمضان است». (5)

ص:297

17/2

آیَةٌ سَماوِیَّةٌ

1362.الإرشاد: وُهَیبُ بنُ حَفصٍ،عَن أبی بَصیرٍ،قالَ:سَمِعتُ أبا جَعفَرٍ علیه السلام یَقولُ فی قَولِهِ تَعالی: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْناقُهُمْ لَها خاضِعِینَ» 1 قالَ:سَیَفعَلُ اللّهُ ذلِکَ بِهِم.قُلتُ:مَن هُم؟قالَ:بَنو امَیَّةَ وشیعَتُهُم،قُلتُ:ومَا الآیَةُ؟قالَ:

رُکودُ الشَّمسِ ما بَینَ زَوالِ الشَّمسِ إلی وَقتِ العَصرِ،وخُروجُ صَدرٍ ووَجهٍ فی عَینِ الشَّمسِ یُعرَفُ بِحَسَبِهِ ونَسَبِهِ،وذلِکَ فی زَمانِ السُّفیانِیِّ،وعِندَها یَکونُ بَوارُهُ (1)وبَوارُ قَومِهِ.

1363.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا مُحَمَّدُ بنُ هَمّامٍ،قالَ:حَدَّثَنی جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ مالِکٍ الفَزارِیُّ،قالَ:حَدَّثَنی موسَی بنُ جَعفَرِ بنِ وَهبٍ،قالَ:حَدَّثَنِی الحَسَنُ بنُ عَلِیٍّ الوَشّاءُ،عَن عَبّاسِ بنِ عَبدِ اللّهِ،عَن داودَ بنِ سِرحانَ،عَن أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:

العامُ الَّذی فیهِ الصَّیحَةُ قَبلَهُ الآیَةُ فی رَجَبٍ،قُلتُ:وما هِیَ؟قالَ:وَجهٌ یَطلُعُ فِی القَمَرِ،ویَدٌ بارِزَةٌ.

راجع:ص 286 ح 1346.

18/2

هَذِهِ العَلاماتُ

1364.المناقب للخوارزمی: أنبَأَنی مُهَذَّبُ الأَئِمَّةِ أبُو المُظَفَّرِ،عَبدُ المَلِکِ بنُ عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ

ص:298

الهَمدانِیُّ إجازَةً،أخبَرَنی مُحَمَّدُ بنُ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ البَزّازُ،أخبَرَنی أبو مَنصورٍ مُحَمَّدُ بنُ عَلِیِّ بنِ عَلِیِّ بنِ عَبدِ العَزیزِ،أخبَرَنی هِلالُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ جَعفَرٍ،حَدَّثَنی أبو بَکرٍ مُحَمَّدُ بنُ عَمرٍو الحافِظُ،حَدَّثَنی أبُو الحَسَنِ عَلِیُّ بنُ موسَی الخَزّازُ مِن کِتابِهِ،حَدَّثَنِی الحَسَنُ بنُ عَلِیٍّ الهاشِمِیُّ،حَدَّثَنی إسماعیلُ بنُ أبانٍ،حَدَّثَنی أبو مَریَمَ،عَن ثُوَیرِ بنِ أبی فاخِتَةَ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ أبی لَیلی،قالَ:قالَ أبی:دَفَعَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله الرّایَةَ یَومَ خَیبَرَ إلی عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام فَفَتَحَ اللّهُ تَعالی عَلی یَدِهِ،وأَوقَفَهُ یَومَ غَدیرِ خُمٍّ فَأَعلَمَ النّاسَ أنَّهُ مَولی کُلِّ مُؤمِنٍ ومُؤمِنَةٍ وقالَ لَه:...

اتَّقِ الضَّغائِنَ (1)الَّتی لَکَ فی صُدورِ مَن لا یُظهِرُها إلّابَعدَ مَوتی،اُولئِکَ یَلعَنُهُمُ اللّهُ ویَلعَنُهُمُ اللّاعِنونَ.ثُمَّ بَکی صلی الله علیه و آله فَقیلَ مِمّا بُکاؤُکَ یا رَسولَ اللّهِ؟

فَقالَ:أخبَرَنی جَبرَئیلُ علیه السلام:أَنَّهُم یَظلِمونَهُ ویَمنَعونَهُ حَقَّهُ ویُقاتِلونَهُ ویَقتُلونَ وُلدَهُ ویَظلِمونَهُم بَعدَهُ.

وأَخبَرَنی جَبرَئیلُ عَنِ اللّهِ عز و جل أنَّ ذلِکَ الظُّلمَ یَزولُ إذا قامَ قائِمُهُم،وعَلَت کَلِمَتُهُم، وَاجتَمَعَتِ الاُمَّةُ عَلی مَحَبَّتِهِم،وکانَ الشّانِئُ لَهُم قَلیلاً،وَالکارِهُ لَهُم ذَلیلاً،وکَثُرَ المادِحُ لَهُم،وذلِکَ حینَ تَغَیُّرِ البِلادِ،وضَعفِ العِبادِ،وَالیَأسِ مِنَ الفَرَجِ،فَعِندَ ذلِکَ یَظهَرُ القائِمُ فیهِم.

قالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله:اِسمُهُ کَاسمی،وَاسمُ أبیهِ کَاسمِ أبی (2)،هُوَ مِن وُلدِ ابنتَی فاطِمَةَ،

ص:300

خیبر به علی بن ابی طالب علیه السلام سپرد و خداوند متعال،فتح را بر دستان او جاری کرد و او را روز غدیرخُم ایستاند و به مردم اعلام کرد که او مولای هر مرد و زن مسلمان است و به او فرمود:«...از کینه های نهفته در سینۀ کسانی که آن را جز پس از مرگم آشکار نمی کنند،بپرهیز.آنان را خدا و لعنت کنندگان،لعنت می کنند».

پیامبر صلی الله علیه و آله سپس گریست.گفته شد:ای پیامبر خدا! گریه تان از چیست؟

فرمود:«جبرئیل به من خبر داد که آنان به علی ستم می کنند و حقّش را از او باز می دارند و با او می جنگند و فرزندانش را می کشند و پس از او به آنها ظلم می کنند.و جبرئیل از سوی خداوند عز و جل به من خبر داد که آن ظلم به هنگام قیام قائم ایشان،از میان می رود و کلمه شان بالا می گیرد و امّت بر محبّت آنان اتّفاق می کنند و دشمنان آنها اندک می شوند و کسی که آنان را خوش ندارد،خوار می شود و ستایشگران آنها، فراوان می شوند و این،در روزگاری است که سرزمین ها دگرگون شده و بندگان، ناتوان و از فَرَج،ناامید گشته اند و این هنگام،قائم،میان آنان پدیدار می شود».

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«نام او،مانند نام من،و نام پدر او،مانند نام پدر من (1)است.او از فرزندان دخترم فاطمه است.خداوند،حق را با او [و یارانش] آشکار و باطل را با شمشیرهای آنان فرو می نشاند و مردم از سر رغبت به ایشان و هراس از آنان، پیروی شان می کنند».

گریۀ پیامبر خدا صلی الله علیه و آله آرام گرفت و فرمود:«ای مردم! به فَرَج،بشارت دهید،که وعدۀ خدا تخلّف ناپذیر است و قضای الهی باز نمی گردد و او حکیم و آگاه است و

ص:301

یُظهِرُ اللّهُ الحَقَّ بِهِم ویُخمِدُ الباطِلَ بِأَسیافِهِم،ویَتبَعُهُمُ النّاسُ راغِباً إلَیهِم وخائِفاً مِنهُم.

قالَ:وسَکَنَ البُکاءُ عَن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَقالَ:مَعاشِرَ النّاسِ أبشِروا بِالفَرَجِ،فَإِنَّ وَعدَ اللّهِ لا یُخلَفُ وقَضاءَهُ لا یُرَدُّ وهُوَ الحَکیمُ الخَبیرُ،وإنَّ فَتحَ اللّهِ قَریبٌ،اللّهُمَّ إنَّهُم أهلی فَأَذهِب عَنهُمُ الرِّجسَ وطَهِّرهُم تَطهیراً،اللّهُمَّ اکلَأهُم وَارعَهُم وکُن لَهُم، وَانصُرهُم وأَعِزَّهُم ولا تُذِلَّهُم،وَاخلُفنی فیهِم،إنَّکَ عَلی ما تَشاءُ قَدیرٌ.

1365.شرح الأخبار: عَن رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله،أنَّهُ قالَ:المَهدِیُّ مِن نَسلِ فاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِساءِ هذِهِ الاُمَّةِ-طالَتِ الأَیّامُ أو قَصُرَت-یَخرُجُ فَیَملَأُ الأَرضَ عَدلاً وقِسطاً کَما مُلِئَت جَوراً وظُلماً.

قیلَ:ومَتی یَخرُجُ یا رَسولَ اللّهِ؟قالَ:إذا کانَ زَلازِلُ فی أطرافِ الأَرضِ وَارتَشَتِ القُضاةُ،وفَجَرَتِ الاُمَّةُ،یَخرُجُ مِنَ المَغرِبِ فی ساقِهِ شامَةٌ،وبَینَ کَتِفَیهِ شامَةٌ فَرداً غَریباً.

قیلَ:وکَیفَ یَکونُ فَرداً غَریباً یا رَسولَ اللّهِ؟قالَ:لِأَ نَّهُ یَنفَرِدُ مِن أهلِهِ ویَتَغَرَّبُ عَن وَطَنِهِ،وکَذلِکَ قامَ فَرداً غَریباً مِنَ المَغرِبِ.

1366.کمال الدین: حَدَّثَنَا الحُسَینُ بنُ أحمَدَ بنِ إدریسَ رضی الله عنه قالَ:حَدَّثَنا أبی،قالَ:حَدَّثَنا أبو سَعیدٍ سَهلُ بنُ زِیادٍ الآدَمِیُّ الرّازِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ آدَمَ الشَّیبانِیُّ،عَن أبیهِ آدَمَ بنِ أبی إیاسٍ،قالَ:حَدَّثَنَا المُبارَکُ بنُ فَضالَةَ،عَن وَهبِ بنِ مُنَبِّهٍ رَفَعَهُ،عَنِ ابنِ عَبّاسٍ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

لَمّا عُرِجَ بی إلی رَبّی جَلَّ جَلالُهُ،أتانِی النِّداءُ:یا مُحَمَّدُ ! قُلتُ:لَبَّیکَ رَبَّ

ص:302

بی تردید،فتح خداوند نزدیک است.خدایا! آنان خاندان من هستند.آلودگی را از ایشان دور کن و پاک و پاکیزه شان بنمای.خدایا! مراقب و مواظب و پشتیبان آنها باش و یاری شان ده و گرامی شان بدار و خوارشان مدار و جانشین من میان ایشان باش،که تو بر هر چه بخواهی،توانایی». (1)

1365.شرح الأخبار: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«مهدی از نسل فاطمه،سَرور زنان این امّت است.

روزگار به درازا کشد یا کوتاه شود،او خروج خواهد کرد و زمین را از عدل و داد پر می کند،همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است».

گفته شد:او کِی خروج می کند،ای پیامبر خدا؟

فرمود:«هنگامی که در اطراف زمین زلزله ها شود و قاضیان رشوه بگیرند و مردم به فسق و فجور روی آورند،او از غرب،غریب و تنها خروج می کند،با خالی در ساق پا و خالی میان شانه هایش».

گفته شد:چگونه تنها و غریب است،ای پیامبر خدا؟

فرمود:«زیرا او از خانواده اش جدا و از وطنش دور افتاده است و بدین سان،تنها و غریب از غرب قیام می کند». (2)

1366.کمال الدین -با سندش به نقل از ابن عبّاس-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«هنگامی که مرا در معراج به سوی خدایم-که جلالتش باشُکوه باد-بردند،ندا آمد:"ای محمّد!".

گفتم:بله،بله،ای پروردگار عظمت!

خداوند به من وحی کرد:"ای محمّد! [فرشتگانِ] عالم بالا در چه چیزی با هم بحث می کردند؟".

ص:303

العَظَمَةِ لَبَّیکَ،فَأَوحَی اللّهُ تَعالی إلَیَّ:یا مُحَمَّدُ،فیمَ اختَصَمَ المَلَأُ الأَعلی؟قُلتُ:إلهی لا عِلمَ لی. (1)

فَقالَ:یا مُحَمَّدُ هَلَّا اتَّخَذتَ مِنَ الآدَمِیّینَ وَزیراً وأَخاً ووَصِیّاً مِن بَعدِکَ؟فَقُلتُ:

إلهی ومَن أتَّخِذُ؟تَخَیَّر لی أنتَ یا إلهی،فَأَوحَی اللّهُ إلَیَّ:یا مُحَمَّدُ،قَدِ اختَرتُ لَکَ مِنَ الآدَمِیّینَ عَلِیَّ بنَ أبی طالِبٍ...

وأَعطَیتُکَ أن اخرِجَ مِن صُلبِهِ أحَدَ عَشَرَ مَهدِیّاً کُلُّهُم مِن ذُرِّیَّتِکَ مِنَ البِکرِ البَتولِ، وآخِرُ رَجُلٍ مِنهُم یُصَلّی خَلفَهُ عیسَی بنُ مَریَمَ،یَملَأُ الأَرضَ عَدلاً کَما مُلِئَت مِنهُم ظُلماً وجَوراً،اُنجی بِهِ مِنَ الهَلَکَةِ،وأَهدی بِهِ مِنَ الضَّلالَةِ،واُبرِئُ بِهِ مِنَ العَمی، وأَشفی بِهِ المَریضَ.

فَقُلتُ:إلهی وسَیِّدی،مَتی یَکونُ ذلِکَ؟فَأَوحَی اللّهُ عز و جل:یَکونُ ذلِکَ إذا رُفِعَ العِلمُ، وظَهَرَ الجَهلُ،وکَثُرَ القُرّاءُ،وقَلَّ العَمَلُ،وکَثُرَ القَتلُ (2)،وقَلَّ الفُقَهاءُ الهادونَ،وکَثُرَ فُقَهاءُ الضَّلالَةِ وَالخَوَنَةُ،وکَثُرَ الشُّعَراءُ،وَاتَّخَذَ امَّتُکَ قُبورَهُم مَساجِدَ،وحُلِّیَتِ المَصاحِفُ،وزُخرِفَتِ المَساجِدُ،وکَثُرَ الجَورُ وَالفَسادُ،وظَهَرَ المُنکَرُ واُمِرَ امَّتُکَ بِهِ، ونُهوا عَنِ المَعروفِ،وَاکتَفَی الرِّجالُ بِالرِّجالِ،وَالنِّساءُ بِالنِّساءِ،وصارَتِ الاُمَراءُ کَفَرَةً،وأَولِیاؤُهُم فَجَرَةً،وأَعوانُهُم ظَلَمَةً،وذَوُو الرَّأیِ مِنهُم فَسَقَةً.

ص:304

گفتم:خدای من! من علمی ندارم. (1)

فرمود:"ای محمّد! چرا وزیر،برادر و وصی ای برای پس از خودت از میان آدمیان بر نگرفتی؟".

گفتم:خدای من! چه کسی را برگیرم؟تو برایم برگزین،ای خدای من!

خداوند به من وحی کرد:"علی بن ابی طالب را از میان آدمیان برایت برگزیدم...

و خروج یازده هدایت یافته را از صلب او به تو عطا کردم که همۀ آنها از نسل تو و از بانوی از دنیا گسسته [زهرا] هستند و عیسی بن مریم،پشت سرِ آخرینِ فرد آنها، نماز می خواند.او زمین را از عدالت پر می کند،همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است.[مردم را] با او از هلاکت نجات می دهم و از گم راهی به هدایت می آورم و از نابینایی به بینش می رسانم و بیمار را شفا می دهم".

گفتم:خدا و سَرور من! این،چه هنگام روی می دهد؟

خداوند عز و جل وحی نمود:"هنگامی که دانش از میان برود و جهل پدیدار شود و قاریان،فراوان گردند و عمل،اندک و کشتار،بسیار (2)شود و فقیهان هدایتگر،کم و فقیهان گم راه و خائن و نیز شاعران،فراوان شوند و امّتت قبرهایشان را مسجد و قرآن های خود را تزیین کنند و مسجدهای خود را بیارایند و ستم و تباهی،فراوان گردند و زشتکاری آشکار شود و امّتت به آن فرمان داده و از نیکوکاری،باز داشته شوند و مردان به مردان و زنان به زنان اکتفا کنند و فرمان روایان،کافر،اولیایشان فاجر،یاورانشان ظالم و رایزنان آنان فاسق شوند.

و این هنگام،سه خسوف روی می دهد:خسوفی در شرق،خسوفی در غرب و خسوفی در جزیرة العرب،و [نیز] ویرانی بصره به دست مردی از نسل تو که

ص:305

وعِندَ ذلِکَ ثَلاثَةُ خُسوفٍ:خَسفٌ بِالمَشرِقِ،وخَسفٌ بِالمَغرِبِ،وخَسفٌ بِجَزیرَةِ العَرَبِ،وخَرابُ البَصرَةِ عَلی یَدِ رَجُلٍ مِن ذُرِّیَّتِکَ یَتبَعُهُ الزُّنوجُ، (1)وخُروجُ رَجُلٍ مِن وَلَدِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ،وظُهورُ الدَّجّالِ،یَخرُجُ بِالمَشرِقِ مِن سِجِستانَ (2)،وظُهورُ السُّفیانِیِّ،فَقُلتُ:إلهی ومَتی یَکونُ بَعدی مِنَ الفِتَنِ؟

فَأَوحَی اللّهُ إلَیَّ وأَخبَرَنی بِبَلاءِ بَنی امَیَّةَ وفِتنَةِ وُلدِ عَمّی،وما یَکونُ وما هُوَ کائِنٌ إلی یَومِ القِیامَةِ،فَأَوصَیتُ بِذلِکَ ابنَ عَمّی حینَ هَبَطتُ إلَی الأَرضِ،وأَدَّیتُ الرِّسالَةَ، وللّهِ ِ الحَمدُ عَلی ذلِکَ کَما حَمِدَهُ النَّبِیّونَ،وکَما حَمِدَهُ کُلُّ شَیءٍ قَبلی،وما هُوَ خالِقُهُ إلی یَومِ القِیامَةِ.

1367.دلائل الإمامة: أخبَرَنی أبو عَبدِ اللّهِ الحُسَینُ بنُ عَبدِ اللّهِ،قالَ:حَدَّثَنی أبو مُحَمَّدٍ هارونُ بنُ موسَی بنِ أحمَدَ التَّلَّعُکبَرِیُّ،قالَ:حَدَّثَنی أبو عَلِیٍّ الحَسَنُ بنُ مُحَمَّدٍ النَّهاوَندِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا عَلِیُّ بنُ مُحَمَّدِ بنِ نُهَیدٍ الحُصَینِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا أبو عَلِیٍّ الشَّهرِیارِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا إبراهیمُ بنُ عَبدِ الرَّحمنِ،عَن جَعفَرِ بنِ قَرمٍ،عَن هارونَ بنِ حَمّادٍ،عَن مُقاتِلٍ،عَن أمیرِ المُؤمِنینَ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

یا عَلِیُّ،عَشرُ خِصالٍ قَبلَ یَومِ القِیامَةِ،ألا تَسأَ لُنی عَنها؟قُلتُ:بَلی،یا رَسولَ اللّهِ.

قالَ:اِختِلافٌ وقَتلُ أهلِ الحَرَمَینِ،وَالرّایاتُ السّودُ،وخُروجُ السُّفیانِیِّ،وَافتِتاحُ الکوفَةِ،وخَسفٌ بِالبَیداءِ،ورَجُلٌ مِنّا أهلَ البَیتِ یُبایَعُ لَهُ بَینَ زَمزَمٍ وَالمَقامِ،یَرکَبُ

ص:306

زنگیان،او را پیروی می کنند (1)و قیام مردی از نسل حسین بن علی و ظهور دجّال -که از مشرق،از سیستان خروج می کند-،و ظهور سفیانی".

گفتم:خدای من! پس از من،چه هنگام فتنه ها روی می دهند؟

خداوند به من وحی نمود و مرا از بلای بنی امیّه و فتنۀ فرزندان عمویم [عبّاس] و آنچه رخ می دهد و رخدادها تا روز قیامت،باخبر کرد،و من هنگامی که به زمین فرود آمدم،آنها را به پسرعمویم [علی] سفارش کردم و پیام را رساندم و خدا را بر این،می ستایم،چنان که پیامبران هم او را ستوده اند و چنان که هر چیزی پیش از من او را ستوده است و نیز هر آنچه او آفریدگار آن است،تا روز قیامت». (2)

1367.دلائل الإمامة -با سندش به نقل از مُقاتل،از امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود-:«ای علی! ده چیز پیش از روز قیامت خواهد بود.آیا آنها را از من نمی جویی؟».

گفتم:چرا،ای پیامبر خدا!

فرمود:«درگیری و کشتار اهل دو حرم (مکّه و مدینه)،پرچم های سیاه،شورش سفیانی،تصرّف کوفه،فرو رفتن [سپاه] در بیداء،مردی از ما اهل بیت که میان [چاه] زمزم و مقام [ابراهیم] با او بیعت می شود و گروه هایی از مردم عراق و نیکان شام و نجیبان مصر به سوی او ره سپار می شوند،و شمار یمنی ها به اندازۀ مجاهدان بدر می شود و [قبیلۀ] بنی کلب در جنگ اعماق آنها را دنبال می کنند».

گفتم:ای پیامبر خدا! بنی کلب،کیان اند؟

ص:307

إلَیهِ عَصائِبُ أهلِ العِراقِ وأَبدالُ الشّامِ ونُجَباءُ أهلِ مِصرَ،وتَصیرُ أهلُ الیَمَنِ عِدَّتُهُم عِدَّةَ أهلِ بَدرٍ،فَیَتبَعُهُ بَنو کَلبٍ یَومَ الأَعماقِ.قُلتُ:یا رَسولَ اللّهِ،ما بَنو کَلبٍ؟

قالَ:هُم أنصارُ السُّفیانِیِّ،یُریدُ قَتلَ الرَّجُلِ الَّذی یُبایَعُ لَهُ بَینَ زَمزَمَ وَالمَقامِ، ویَسیرُ بِهِم فَیُقتَلونَ وتُباعُ ذَرارِیُّهُم عَلی بابِ مَسجِدِ دِمَشقَ،وَالخائِبُ مَن غابَ عَن غَنیمَةِ کَلبٍ ولَو بِعِقالٍ (1).

1368.السنن الواردة فی الفتن: حَدَّثَنا أبو مُحَمَّدٍ عَبدُ اللّهِ بنُ عَمرٍو المُکَتِّبُ قِراءَةً مِنّی عَلَیهِ، قالَ:حَدَّثَنا عَتّابُ بنُ هارونَ،قالَ:حَدَّثَنَا الفَضلُ بنُ عَبدِ اللّهِ،قالَ:حَدَّثَنا عَبدُ الصَّمَدِ بنُ مُحَمَّدٍ الهَمدانِیُّ،قالَ:حَدَّثَنا أحمَدُ بنُ سِنانٍ القَلانِسِیُّ بِحَلَبَ،قالَ:

حَدَّثَنا عَبدُ الوَهّابِ الخَزّازُ أبو أحمَدَ الرَّقِّیُّ،قالَ:حَدَّثَنا مَسلَمَةُ بنُ ثابِتٍ،عَن عَبدِ الرَّحمنِ،عَن سُفیانَ الثَّورِیِّ،عَن قَیسِ بنِ مُسلِمٍ،عَن رِبعِیِّ بنِ حِراشٍ (2)،عَن حُذَیفَةَ،قالَ:قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:

تَکونُ وَقعَةٌ بِالزَّوراءِ،قالوا:یا رَسولَ اللّهِ،ومَا الزَّوراءُ؟قالَ:

مَدینَةٌ بِالمَشرِقِ بَینَ أنهارٍ یَسکُنُها شِرارُ خَلقِ اللّهِ،وجَبابِرَةٌ مِن امَّتی،تُقذَفُ بِأَربَعَةِ أصنافٍ مِنَ العَذابِ:بِالسَّیفِ،وخَسفٍ،وقَذفٍ،ومَسخٍ.

وقالَ صلی الله علیه و آله:إذا خَرَجَتِ السّودانُ طَلَبَتِ العَرَبَ،یَنکَشِفونَ حَتّی یَلحَقوا بِبَطنِ الأَرضِ،أو قالَ بِبَطنِ الاُردُنِّ،فَبَینَما هُم کَذلِکَ،إذ خَرَجَ السُّفیانِیُّ فی سِتّینَ وثَلاثِمِئَةِ راکِبٍ،حَتّی یَأتِیَ دِمَشقَ،فَلا یَأتی عَلَیهِ شَهرٌ حَتّی یُبایِعَهُ مِن کَلبٍ ثَلاثونَ ألفاً،فَیَبعَثُ جَیشاً إلَی العِراقِ فَیَقتُلُ بِالزَّوراءِ مِئَةَ ألفٍ،ویَنحَدِرونَ إلَی

ص:308

فرمود:«آنان،یاوران سفیانی اند که قصد کشتن مردی را دارد که میان زمزم و مقام،با او بیعت شده است و او به سمت ایشان حرکت می کند و آنها کشته می شوند و فرزندانشان بر در مسجد دمشق فروخته می شوند و محروم،کسی است که از غنیمت قبیلۀ کلب،هر چند یک پابند شتر،بی بهره بماند». (1)

1368.السنن الواردة فی الفتن -با سندش به نقل از حذیفه-:پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:«حادثه ای در زوراء (2)روی می دهد».

[اصحاب] گفتند:ای پیامبر خدا! زوراء چیست؟

فرمود:«شهری در مشرق،میان چند رود که بدترین خلق خدا و گردنکشان امّتم در آن جا ساکن می شوند و با چهار گونه عذاب کوبیده می شوند؛با:شمشیر،فرو شدن در زمین،پرتاب [سنگ] و مسخ شدن».

و فرمود:«هنگامی که سیاهان در پیجویی عرب ها بیرون بیایند،[شکست خورده،] می گریزند تا به دل زمین (/دل سرزمین اردن) می رسند که این هنگام، سفیانی با سیصد و شصت سوار،خروج می کند تا این که به دمشق می رسد و هنوز یک ماه نگذشته،سی هزار نفر از قبیلۀ کلب با او بیعت می کنند و او لشکری را روانۀ عراق می کند و در زوراء،صد هزار نفر را می کشد و به سوی کوفه سرازیر می شوند و آن را غارت می کنند و این هنگام،پرچمی از شرق بیرون می آید که مردی از قبیلۀ تمیم به نام شعیب بن صالح،آن را پیش می برد و اسیران کوفه را از دست سفیانیان

ص:309

الکوفَةِ فَیَنهَبونَها،عِندَ ذلِکَ تَخرُجُ رایَةٌ مِنَ المَشرِقِ یَقودُها رَجُلٌ مِن بَنی تَمیمٍ، یُقالُ لَهُ:شُعَیبُ بنُ صالِحٍ،فَیَستَنقِذُ ما فی أیدیهِم مِن سَبیِ أهلِ الکوفَةِ ویَقتُلُهُم، ویَخرُجُ جَیشٌ آخَرُ مِن جُیوشِ السُّفیانِیِّ إلَی المَدینَةِ،فَیَنهَبونَها ثَلاثَةَ أیّامٍ،ثُمَّ یُسیرونَ إلی مَکَّةَ،حَتّی إذا کانوا بِالبَیداءِ بَعَثَ اللّهُ عز و جل جَبرَئیلَ علیه السلام،فَیَقولُ:یا جَبرَئیلُ عَذِّبهُم،فَیَضرِبُهُم بِرِجلِهِ ضَربَةً فَیَخسِفُ اللّهُ عز و جل بِهِم،فَلا یَبقی مِنهُم إلّارَجُلانِ، فَیَقدِمانِ عَلَی السُّفیانِیِّ فَیُخبِرانِهِ خَسفَ الجَیشِ فَلا یَهولُهُ.

ثُمَّ إنَّ رِجالاً مِن قُرَیشٍ یَهرُبونَ إلی قُسطَنطینِیَّةَ،فَیَبعَثُ السُّفیانِیُّ إلی عَظیمِ الرّومِ أنِ ابعَث إلَیَّ بِهِم فِی المَجامِعِ،قالَ:فَیَبعَثُ بِهِم إلَیهِ فَیَضرِبُ أعناقَهُم عَلی بابِ المَدینَةِ بِدِمَشقَ.

قالَ حُذَیفَةُ:حَتّی أنَّهُ یُطافُ بِالمَرأَةِ فی مَسجِدِ دِمَشقَ فِی الثَّوبِ عَلی مَجلِسٍ مَجلِسٍ،حَتّی تَأتِیَ فَخِذَ السُّفیانِیِّ فَتَجلِسُ عَلَیهِ،وهُوَ فِی المِحرابِ قاعِدٌ،فَیَقومُ رَجُلٌ مِنَ المُسلِمینَ فَیَقولُ:وَیحَکُم أکَفَرتُم بِاللّهِ بَعدَ إیمانِکُم،إنَّ هذا لا یَحِلُّ،فَیَقومُ فَیَضرِبُ عُنُقَهُ فی مَسجِدِ دِمَشقَ،ویَقتُلُ کُلَّ مَن شایَعَهُ عَلی ذلِکَ.

فَعِندَ ذلِکَ یُنادی مِنَ السَّماءِ مُنادٍ:أیُّهَا النّاسُ،إنَّ اللّهَ عز و جل قَد قَطَعَ عَنکُم مُدَّةَ الجَبّارینَ وَالمُنافِقینَ وأَشیاعَهُم وأَتباعَهُم،ووَلّاکُم خَیرَ امَّةِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله فَالحَقوا بِهِ بِمَکَّةَ،فَإِنَّهُ المَهدِیُّ،وَاسمُهُ أحمَدُ بنُ عَبدِ اللّهِ (1).

1369.الملاحم والفتن: مِن کِتابِ«ثَوابُ الأَعمالِ»،قالَ:أخبَرَنا أحمَدُ بنُ مُحَمَّدٍ،عَن

ص:310

می رهاند و آنان را می کُشد.لشکری دیگر از سفیانی به سوی مدینه می روند و آن جا را سه روز غارت می کنند و سپس ره سپار مکّه می شوند و چون به بیداء می رسند، خداوند عز و جل جبرئیل را روانه می کند و می فرماید:"ای جبرئیل! آنان را عذاب کن" و او هم با پایش ضربه ای به آنان می زند و خداوند عز و جل آنان را به زمین فرو می برد و جز دو تن از آنان باقی نمی ماند که بر سفیانی وارد می شوند و خبر فرو رفتن لشکر را به او می دهند؛امّا این خبر،او را نمی ترساند.

سپس مردانی از قریش به قسطنطنیّه می گریزند و سفیانی به بزرگ روم پیام می فرستد که همۀ آنها را به سوی او روانه کند.او هم آنها را به سوی سفیانی روانه می کند و وی آنها را بر دروازۀ شهر دمشق گردن می زند،تا آن جا که زن را در لباس [زینتی اش] در مسجد دمشق،دست به دست می چرخانند تا آن که می آید و روی ران سفیانی می نشیند،در حالی که او در محراب نشسته است.و مردی از مسلمانان بر می خیزد و می گوید:وای بر شما! آیا پس از ایمان آوردنتان به خداوند،کفر ورزیدید؟! این نارواست،و سفیانی بر می خیزد و او را در مسجد دمشق گردن می زند و هر کس دنبال آن را بگیرد،می کشد.

این هنگام است که ندادهنده ای از آسمان،ندا می دهد:ای مردم! خداوند،دست جبّاران و منافقان و دنباله روان و پیروان آنها را از سرتان کوتاه کرد و بهترین فرد امّت محمّد را سرپرست شما نمود.پس در مکّه به او ملحق شوید که او همان مهدی و نامش احمد بن عبد اللّه (1)است». (2)

1369.الملاحم و الفتن -به نقل از کتاب ثواب الأعمال،با سندش به نقل از جابر انصاری-:

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روزی میان یارانش نشسته بود که جبرئیل بر ایشان فرود آمد و گفت:

ص:311

إسماعیلَ بنِ مَیمونٍ،عَن نُباتَةَ،عَن حُذَیفَةَ بنِ الیَمانِ،عَن جابِرٍ الأَنصارِیِّ،عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله أنَّهُ کانَ ذاتَ یَومٍ جالِساً بَینَ أصحابِهِ إذ هَبَطَ عَلَیهِ جَبرَئیلُ علیه السلام فَقالَ:السَّلامُ یُقرِؤُکَ السَّلامَ ویَخُصُّکَ بِالتَّحِیَّةِ وَالإِکرامِ بِالإِسلامِ...

فَقالَ لَهُ جَبرَئیلُ:اُبَشِّرُکَ یا رَسولَ اللّهِ بِالقائِمِ مِن وُلدِکَ،لا یَظهَرُ حَتّی یَملِکَ الکُفّارُ الخَمسَةَ الأَنهُرِ،فَعِندَ ذلِکَ یَنصُرُ اللّهُ بَیتَکَ عَلی أهلِ الضَّلالِ،ولَم یُرفَع لَهُم رایَةٌ أبَداً إلی یَومِ القِیامَةِ.

فَسَجَدَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله شُکراً للّهِ ِ،وأَخبَرَ المُسلِمینَ وقالَ لَهُم:بَدَأَ الإِسلامُ غَریباً وسَیَعودُ غَریباً کَما بَدَأَ،فَسُئِلَ عَن ذلِکَ فَقالَ:هِیَ الخَمسَةُ الأَنهُرِ الَّتی جَعَلَهَا اللّهُ لَنا أهلَ البَیتِ،وهِیَ:سَیحونَ (1)وجَیحونَ (2)وَالفُراتانِ ونِیلُ مِصرَ،إذا مَلَکَتِ الکُفّارُ الخَمسَةَ الأَنهُرِ مَلَکَ الإِسلامُ شَرقاً وغَرباً،وذلِکَ الوَقتَ یَنصُرُ اللّهُ أهلَ بَیتی عَلی أهلِ الضَّلالِ،ولَم یُرفَع لَهُم رایَةٌ أبَداً إلی یَومِ القِیامَةِ. (3)

1370.الغیبة للنعمانی: أخبَرَنا عَلِیُّ بنُ أحمَدَ،عَن عُبَیدِ اللّهِ بنِ موسی،عَن مُحَمَّدِ بنِ موسی،قالَ:أخبَرَنی أحمَدُ بنُ أبی أحمَدَ المَعروفُ بِأَبی جَعفَرٍ الوَرّاقُ،عَن

ص:312

[خداوندِ] سلام،سلامت می رساند و تو را ویژۀ درود و نیز گرامیداشت با [فرو فرستادن دین] اسلام نموده است...جبرئیل به پیامبر صلی الله علیه و آله گفت:ای پیامبر خدا! تو را به قائم از فرزندانت بشارت می دهم.او ظهور نمی کند،تا آن که کافران،پنج رود را به تصرّف در آورند و این هنگام،خداوند،خاندانت را در برابر گم راهان یاری می کند و تا روز قیامت،پرچمی از این گم راهان هرگز برافراشته نخواهد شد.

پیامبر صلی الله علیه و آله سجدۀ شکر کرد و به مسلمانان خبر داد و به ایشان فرمود:«اسلام با غربت،آغاز گردید و به زودی،مانند آغازش غریب خواهد شد».

معنای این سخن را پرسیدند.فرمود:«آن پنج رودی است که خداوند،آنها را برای ما اهل بیت قرار داد،و آنها سیحون،جیحون، (1)دجله،فرات و نیل در مصرند.

هنگامی که کافران،پنج رود را به چنگ بیاورند،اسلام از شرق تا غرب را به چنگ خواهد آورد و آن،هنگامی است که خداوند،خاندانم را در برابر گم راهان یاری می دهد و تا روز قیامت،پرچمی از آنان هرگز برافراشته نخواهد شد» (2). (3)

1370.الغیبة ،نعمانی-با سندش به نقل از مغیرة بن سعید،از امام باقر علیه السلام-:امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:«هنگامی که دو نیزه با هم درگیر شدند،از هم باز نمی شوند،مگر آن که

ص:313

إسماعیلَ بنِ عَیّاشٍ،عَن مُهاجِرِ بنِ حَکیمٍ،عَنِ المُغیرَةِ بنِ سَعیدٍ،عَن أبی جَعفَرٍ الباقِرِ علیه السلام أنَّهُ قالَ:(قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام ):

إذَا اختَلَفَ الرُّمحانِ بِالشّامِ،لَم تَنجَلِ إلّاعَن آیَةٍ مِن آیاتِ اللّهِ.

قیلَ:وما هِیَ یا أمیرَالمُؤمِنینَ؟قالَ:رَجفَةٌ تَکونُ بِالشّامِ یَهلِکُ فیها أکثَرُ مِن مِئَةِ ألفٍ،یَجعَلُهَا اللّهُ رَحمَةً لِلمُؤمِنینَ وعَذاباً عَلَی الکافِرینَ،فَإِذا کانَ ذلِکَ فَانظُروا إلی أصحابِ البَراذینِ (1)الشُّهبِ المَحذوفَةِ وَالرّایاتِ الصُّفرِ،تُقبِلُ مِنَ المَغرِبِ،حَتّی تَحُلَّ بِالشّامِ،وذلِکَ عِندَ الجَزَعِ الأَکبَرِ وَالمَوتِ الأَحمَرِ،فَإِذا کانَ ذلِکَ فَانظُروا خَسفَ قَریَةٍ مِن دِمَشقَ یُقالُ لَها:حَرَستا (2)،فَإِذا کانَ ذلِکَ خَرَجَ ابنُ آکِلَةِ الأَکبادِ مِنَ الوادِی الیابِسِ،حَتّی یَستَوِیَ عَلی مِنبَرِ دِمَشقَ،فَإِذا کانَ ذلِکَ فَانتَظِروا خُروجَ المَهدِیِّ علیه السلام.

1371.کفایة الأثر: حَدَّثَنی عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ بنِ مَندَةَ،قالَ:حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بنُ الحَسَنِ الکوفِیُّ المَعروفُ بِأَبِی الحَکَمِ،قالَ:حَدَّثَنا إسماعیلُ بنُ موسَی بنِ إبراهیمَ،قالَ:حَدَّثَنی سُلَیمانُ بنُ حَبیبٍ،قالَ:حَدَّثَنی شَریکٌ،عَن حَکیمِ بنِ جُبَیرٍ،عَن إبراهیمَ النَّخَعِیِّ، عَن عَلقَمَةَ بنِ قَیسٍ،قالَ:خَطَبَنا أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام عَلی مِنبَرِ الکوفَةِ خُطبَتَهُ اللُّؤلُؤَةَ، فَقالَ فیما قالَ فی آخِرِها:

ألا وإنّی ظاعِنٌ (3)عَن قَریبٍ ومُنطَلِقٌ إلَی المَغیبِ،فَارتَقِبُوا الفِتنَةَ الاُمَوِیَّةَ

ص:314

نشانه ای از نشانه های خدا پدیدار شود».

گفته شد:آن چیست،ای امیر مؤمنان؟

فرمود:«زلزله ای در شام که بیش از صد هزار تن در آن هلاک می شوند و خداوند،آن را رحمت مؤمنان و عذاب کافران،قرار می دهد و چون چنین شد،به افراد [سوار بر] مرکب های دُم (/گوش) بریده،بنگرید و نیز پرچم های زردرنگ که از سمت مغرب پیش می آیند تا در شام فرود آیند و این به هنگام بی تابی بزرگ،و مرگ سرخ است و چون چنین شد،به فرو رفتن روستایی در دمشق به نام حَرَستا (1)بنگرید که چون چنین شود،فرزند [هندِ] جگرخوار از وادی یابس (بیابان خشک) خروج می کند تا بر منبر دمشق قرار گیرد و چون چنین شود،خروج مهدی را انتظار برید». (2)

1371.کفایة الأثر -با سندش به نقل از علقمة بن قیس-:امیر مؤمنان علیه السلام بر منبر کوفه،سخنرانی مشهور به مروارید را ایراد کرد و در پایان آن،چنین فرمود:«هان! بی گمان،من به زودی،بار سفر می بندم و ره سپار جهان غیب می شوم.فتنۀ اموی و نیز پادشاهی به گونۀ پادشاهان ایران را چشم به راه باشید و نیز میراندن آنچه را خداوند،زنده داشته و زنده کردن آنچه را خداوند،میرانده است.برای عبادت،به کنج

ص:315

وَالمَملَکَةَ الکِسرَوِیَّةَ،وإماتَةَ ما أحیاهُ اللّهُ وإحیاءَ ما أماتَهُ اللّهُ،وَاتَّخِذوا صَوامِعَکُم فی بُیوتِکُم،وغُضّوا (1)عَلی مِثلِ جَمرِ الغَضی (2)،وَاذکُرُوا اللّهَ ذِکراً کَثیراً فَذِکرُهُ أکبَرُ لَو کُنتُم تَعلَمونَ.

ثُمَّ قالَ:وتُبنی مَدینَةٌ یُقالُ لَها زَوراءُ بَینَ دِجلَةَ ودُجَیلٍ وَالفُراتِ،فَلَو رَأَیتُموها مُشَیَّدَةً بِالجِصِّ وَالآجُرِّ،مُزَخرَفَةً بِالذَّهَبِ وَالفِضَّةِ وَاللّازَوَردِ (3)المُستَسقی، وَالمَرمومِ (4)وَالرُّخامِ وأَبوابِ العاجِ وَالآبنوسِ (5)،وَالخِیَمِ وَالقِبابِ وَالشّاراتِ (6)،وقَد عُلِیَت بِالسّاجِ وَالعَرعَرِ (7)وَالصَّنَوبَرِ وَالشَّبِّ،وشُیِّدَت بِالقُصورِ (8)وتَوالَت مُلکُ بَنِی الشَّیبَصانِ (9)أربَعَةٌ وعِشرونَ مَلِکاً عَلی عَدَدِ سِنِی الملکِ (10)،فیهِمُ السَّفّاحُ،